Ελληνική Εταιρεία Τραπεζικού Δικαίου και Δικαίου της Κεφαλαιαγοράς ΤΟ ΝΕΟ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΔΙΚΑΙΟ ΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΓΟΡΑΣ Δημήτρης Γ. Τσιμπανούλης, Dr. jur. Δικηγόρος - Πρόεδρος AEDBF Αθήνα, 9 Μαΐου 2014
Συστημική σημασία των Κεντρικών Αποθετηρίων για τις χρηματοοικονομικές αγορές Ο ρόλος των Κεντρικών Αποθετηρίων στην αλυσίδα της κατάρτισης και εκκαθάρισης-διακανονισμού των συναλλαγών μέσω των συστημάτων εκκαθάρισης και διακανονισμού συναλλαγών επί τίτλων (post trading) Τα Κεντρικά Αποθετήρια ως (κεντρικά) μητρώα τίτλων σε λογιστική μορφή [«ακινητοποιημένων» (αποθετήρια έγγραφα) και «άυλων»] Έλλειψη ευρωπαϊκού θεσμικού πλαισίου για τα Κεντρικά Αποθετήρια και για τη λειτουργία των συστημάτων εκκαθάρισης και διακανονισμού τίτλων (πλην της Οδηγίας 98/26/ΕΚ Settlement Finality Directive ) Κίνδυνοι για την αγορά εγγενείς της λειτουργίας των Κεντρικών Αποθετηρίων (συστημικοί κίνδυνοι) 2
Δημήτρης Τσιμπανούλης Πρόταση Κανονισμού του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου για την βελτίωση του πλαισίου εκκαθάρισης και διακανονισμού των συναλλαγών επί τίτλων και για τα κεντρικά αποθετήρια τίτλων (7.3.2012) Έκθεση του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου επί της ως άνω Πρότασης Κανονισμού (13.2.2013) Περιεχόμενο του προτεινόμενου Κανονισμού: Υποχρεωτική καταχώριση των τίτλων σε λογιστική μορφή σε Κεντρικά Αποθετήρια Εναρμόνιση κανόνων εκκαθάρισης και διακανονισμού συναλλαγών επί τίτλων ως προς τη χρονική περίοδο (προθεσμία) εκκαθάρισηςδιακανονισμού (π.χ. Τ+3) και τις υποχρεώσεις των εκκαθαριστών/ συναλλασσομένων Θέσπιση ελάχιστων εναρμονιστικών κανόνων εποπτείας για την αδειοδότηση και τη λειτουργία των Κεντρικών Αποθετηρίων, καθώς και για την πρόσβαση σ αυτά 3
Ευρωπαϊκό Διαβατήριο Κεντρικών Αποθετηρίων Νομική βάση: άρθρο 114 της Συνθήκης για τη Λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (ΣΛΕΕ) Σχέση με MiFID Σχέση με τη Συνθήκη της Γενεύης για τους τίτλους σε λογιστική μορφή: Διεθνής Σύμβαση για εναρμονιστικούς κανόνες ουσιαστικού δικαίου ως προς τίτλους που είναι καταχωρισμένοι σε διαμεσολαβούντες φορείς (UNIDROIT Convention on Substantive Rules for Intermediated Securities or Geneva Securities Convention ) 4
Συστηματική οργάνωση της πρότασης Κανονισμού (1) A. Κανόνες για την εκκαθάριση και το διακανονισμό τίτλων (Μέρος ΙΙ πρότασης Κανονισμού): 1. Ακινητοποίηση και αποϋλοποίηση των τίτλων 2. Εναρμόνιση της χρονικής περιόδου εντός της οποίας θα πρέπει να έχει ολοκληρωθεί η εκκαθάριση - διακανονισμός των συναλλαγών [παράγοντες κινδύνου / διαφοροποίηση από προθεσμιακές συμβάσεις-παράγωγα] 3. Εναρμόνιση κανόνων που διασφαλίζουν την εκπλήρωση των υποχρεώσεων των συναλλασσομένων - εκκαθαριζόντων τις συναλλαγές, άλλως την ομαλή εκκαθάριση - διακανονισμό των συναλλαγών [μέτρα ex ante και ex post για την αποφυγή, πρόληψη και αντιμετώπιση μη προσήκουσας παράδοσης τίτλων, όπως υπερημερία κλπ.] 5
Συστηματική οργάνωση της πρότασης Κανονισμού (2) B. Κανόνες για τα Κεντρικά Αποθετήρια Τίτλων 1. Σκοπός των Κεντρικών Αποθετηρίων 2. Λειτουργία των Κεντρικών Αποθετηρίων κατόπιν αδείας λειτουργίας προϋποθέσεις αδειοδότησης 3. Κανόνες εποπτείας των Κεντρικών Αποθετηρίων κατά τη λειτουργία τους Οργανωτικοί κανόνες Κανόνες επαγγελματικής συμπεριφοράς Ειδικοί κανόνες ως προς τις προσφερόμενες υπηρεσίες Κανόνες προληπτικής εποπτείας Προϋποθέσεις λειτουργίας συνδέσμων μεταξύ Κεντρικών Αποθετηρίων 6
Το ελληνικό δίκαιο για τη λειτουργία των Κεντρικών Αποθετηρίων Η ακινητοποίηση τίτλων Ν. 1806/1988 Ν. 1892/1990 Η αποϋλοποίηση τίτλων Ν. 2324/1995 Ν. 2396/1996 Οι νομικοί θεμελιωτές και πρώτοι στυλοβάτες του θεσμού του Κεντρικού Αποθετηρίου στην Ελλάδα: Θεοδώρα (Λούλα) Ζερβού Γιώργος Φραγκόπουλος 7
Τα μαθήματα από παθολογικά φαινόμενα και η θωράκιση του συστήματος: Λαυρεωτική (1994) ΔΕΛΤΑ Χρηματιστηριακή (1996) Διατάξεις για την παροχή εγγυήσεων και ασφαλειών προς το Κεντρικό Αποθετήριο - Επικουρικό Κεφάλαιο συστήματα ασφαλειοδότησης Νεότερες διατάξεις για τα Συστήματα Κεντρικού Αντισυμβαλλόμενου, Εκκαθάρισης και Διακανονισμού (Μέρος ΙΙ, άρθρα 72 επ. του ν. 3606/2007) Εκτενείς κανόνες για την αδειοδότηση και λειτουργία Συστημάτων Κεντρικού Αντισυμβαλλομένου, Εκκαθάρισης και Διακανονισμού 8
Ως «Σύστημα» ορίζονται στο άρθρο 72 του ν. 3606/2007 τα συστήματα κεντρικού αντισυμβαλλομένου, εκκαθάρισης και διακανονισμού, και οι παρεμφερείς μηχανισμοί με ομοειδή χαρακτηριστικά ή και συνδυασμοί αυτών των συστημάτων που ασκούν δραστηριότητες οριστικοποίησης ή διευθέτησης της οριστικοποίησης συναλλαγών σε χρηματοπιστωτικά μέσα. Οι διατάξεις αυτές επιβάλλουν την υποχρέωση αδειοδότησης από την Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς των Συστημάτων που λειτουργούν στην Ελλάδα κατόπιν ελέγχου καταλληλότητος 9
Άδεια λειτουργίας Συστήματος Άδεια λειτουργίας διαχειριστή Συστήματος Κανόνες λειτουργίας του Συστήματος Διασφάλιση της ομαλής εκκαθάρισης των συναλλαγών πρόληψη συστημικού κινδύνου Πρόσβαση σε Σύστημα Κεφάλαιο ασφαλειοδοτικού χαρακτήρα Ασφάλειες Υπερημερία μέλους Διοικητικές κυρώσεις 10