ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΔΑΠΕΔΟΥ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥΣ ΛΥΣΕΙΣ

ΦΩΤΙΣΜΟΣ ΔΑΠΕΔΟΥ ΝΕΕΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΕΣ ΓΙΑ ΚΑΙΝΟΤΟΜΟΥΣ ΛΥΣΕΙΣ Η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας στον τομέα των λαμπτήρων έχει δώσει μεγάλες δυνατότητες στις εφαρμογές φωτισμού κτιριακών εγκαταστάσεων. Σ' αυτό το άρθρο γίνεται ανάλυση των κατευθύνσεων που είτε είναι εμπορικά διαθέσιμες είτε είναι σε στάδιο έρευνας σε σχέση με το φωτισμό δαπέδου. Αυτές οι κατευθύνσεις εντοπίζονται αρχικά στη βελτίωση των συμβατικώς εστιασμένων φωτιστικών δαπέδου και επεκτείνονται στις καινοτόμους λύσεις που εφαρμόζονται πλέον παγκοσμίως στα συστήματα φωτιζόμενων δαπέδων. Άρθρο του ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥ ΓΚΟΥΡΑΜΑΝΗ, δρ. ηλεκτρολόγου μηχ. & μηχανικού υπολογιστών Ξενοδοχείο "The Met" στη Θεσσαλονίκη. Αρχιτέκτονες: ZEGE architects. www.ktirio.gr 79

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Χρωματιστός γραμμικός φωτισμός με φωτοδιόδους. Κέντρο σωματικής άσκησης και ευεξίας Einstein Fitness Park στο St. Gallen της Ελβετίας. Αρχιτέκτονες: Damir Masek Architects. Φωτισμός δαπέδου με λαμπτήρες φωτοδιόδων μέσω ενδοδαπέδιων φωτιστικών σωμάτων. 3 Φωτισμός ανάδειξης από το δάπεδο. Χώρος υδροθεραπείας στο Παρίσι. Αρχιτέκτονας Joseph Caspari. Η επιλογή του φωτισμού δαπέδου ήταν πάντοτε μία επιλογή αρχιτεκτονικής ανάδειξης κτιριακών εγκαταστάσεων είτε σε εσωτερικούς είτε σε εξωτερικούς χώρους. Λόγω των ειδικών α- παιτήσεων που προκύπτουν, όπως είναι π.χ. ο όγκος του φωτιστικού και η απαίτηση για προστασία έναντι υγρασίας και κρούσης, οι επιλογές μέχρι πρόσφατα ήταν σχετικά περιορισμένες. Τα τελευταία χρόνια η μεγάλη ανάπτυξη της τεχνολογίας στον τομέα των λαμπτήρων, κυρίως στο φωτισμό με ημιαγώγιμα υλικά (λαμπτήρες φωτοδιόδων), έχει ανατρέψει τους περιορισμούς που υπήρχαν. Επιπροσθέτως, η ενσωμάτωση τεχνολογιών στα φωτιζόμενα δάπεδα, όπως είναι οι αισθητήρες κίνησης και η παραγωγή ενέργειας μέσω του πιεζοηλεκτρισμού προσδίδουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον στις εμπορικά πλέον διαθέσιμες εφαρμογές. Ενσωμάτωση φωτισμού δαπέδου στις κτιριακές εφαρμογές Ο βασικός στόχος των συστημάτων φωτισμού κατά τη σχεδίαση, την επιλογή των φωτιστικών σωμάτων και την εγκατάστασή τους είναι η ικανοποίηση των απαιτήσεων βάσει της χρήσης του χώρου. Αυτές οι απαιτήσεις αξιολογούνται από τις παραμέτρους που προσδιορίζονται α- πό τα σχετικά διεθνή πρότυπα (κυρίως το EN 464, Light and lighting - Lighting of work places). Αυτές οι παράμετροι είναι η μέση στάθμη φωτός (luminance), η ομοιομορφία του επιπέδου φωτός (uniformity), η θάμβωση (glare) και η απόδοση χρωμάτων (color rendering). Λαμβάνοντας υπόψη τα χαρακτηριστικά του φωτισμού από το δάπεδο και τις απαιτήσεις για το φωτισμό των χώρων εργασίας και διαβίωσης, ο φωτισμός από το δάπεδο δεν επιλέγεται ως κύριος φωτισμός, αλλά ως συμπληρωματικός, κυρίως για λόγους αρχιτεκτονικής ανάδειξης. Οι περιπτώσεις, κατά τις οποίες η επιλογή του φωτισμού από το δάπεδο είναι ενδεικνυόμενη, είναι η ανάδειξη εξωτερικών χώρων, ο φωτισμός κατάδειξης όδευσης (σκάλες, διάδρομοι κτλ.) και η κάλυψη φωτισμού ειδικών συνθηκών χαμηλού φωτισμού. Σε όλες τις περιπτώσεις ειδική βαρύτητα θα πρέπει να δίνεται στις απαιτήσεις που θα πρέπει να ικανοποιούν τα φωτιστικά που χρησιμοποιούνται. Θα πρέπει κατ ελάχιστον να καλύπτονται οι απαιτήσεις βάσει των παρακάτω προτύπων: Ηλεκτροδότηση βάσει των απαιτήσεων του προτύπου HD384 "Απαιτήσεις ηλεκτρικών ε- γκαταστάσεων". Προστασία έναντι υγρασίας σύμφωνα με το πρότυπο ΕΝ6059 "Degrees of protection provided by enclosures (IP Code)". Προστασία έναντι μηχανικών κρούσεων σύμφωνα με το πρότυπο EN66 "Degrees of protection provided by enclosures for electrical equipment against external mechanical impacts (IK code)". Φωτιστικά δαπέδου συμβατικής μορφής Σήμερα υπάρχει μεγάλη πληθώρα φωτιστικών δαπέδου που χρησιμοποιούνται για πλήθος ε- φαρμογών, όπως είναι: 80 ΤΕΥΧΟΣ 3/04

Antoine Bulot 3 σε εσωτερικό χώρο η ανάδειξη αρχιτεκτονικών λεπτομερειών εντός του κτιρίου, ο διακριτικός αλλά εμφανής φωτισμός διαδρόμων, κλιμάκων κτλ, σε εξωτερικό χώρο η χρήση φωτισμού δαπέδου για την ανάδειξη εξωτερικών όψεων κτιρίων, συνήθως σε συνδυασμό με επίτοιχα φωτιστικά, η οριοθέτηση διαβάσεων, κλιμακοστασίων και οδών οχημάτων, καθώς επίσης και ο φωτισμός μέρους κήπων. Αυτά τα φωτιστικά μέχρι πριν από κάποια χρόνια είχαν αποκλειστικά λαμπτήρες είτε φθορισμού συμπαγείς είτε εκκένωσης υψηλής έντασης. Οι συμπαγείς λαμπτήρες φθορισμού (CFL), α- πευθύνονται κυρίως σε χώρους στους οποίους υπάρχει απαίτηση για χαμηλή ένταση φωτός. Έ- χουν ενσωματωμένα στραγγαλιστικά πηνία και επιτυγχάνουν εξοικονόμηση ενέργειας σε σχέση με τους λαμπτήρες πυρακτώσεως που φθάνει μέχρι και 75%. Οι λαμπτήρες HID είναι λαμπτήρες εκκένωσης (όπως και οι λαμπτήρες φθορισμού), όμως χρησιμοποιούνται κυρίως για εφαρμογές με απαιτήσεις υψηλής έντασης φωτισμού. Οι λαμπτήρες HID μπορεί να είναι, ανάλογα με το αέριο που βρίσκεται εντός του σωλήνα εκκένωσης, ατμών υδραργύρου (mercury vapor), αλογονιδίων μετάλλου (metal halide) ή ατμών νατρίου (sodium). Η μεγάλη ανάπτυξη των φωτοδιόδων (LED), και γενικότερα της τεχνολογίας φωτισμού με η- μιαγώγιμα υλικά, έχει οδηγήσει σε σταδιακή α- ντικατάσταση της χρήσης των άλλων τύπων λαμπτήρων με λαμπτήρες φωτοδιόδων. Αυτή η α- νάπτυξη έχει ξεπεράσει τα προβλήματα τεχνικής φύσης με την ανάπτυξη μεγάλης ηλεκτρικής ισχύος και το πρόβλημα του μεγάλου κόστους που εμπόδιζαν την εμπορική εφαρμογή. Η χρήση των φωτοδιόδων παρέχει πλέον πρακτικά απεριόριστες τεχνικές δυνατότητες επίτευξης χρώματος και θερμοκρασίας φωτός, γεγονός πολύ σημαντικό, ιδιαίτερα όταν ο φωτισμός προορίζεται για αρχιτεκτονική ανάδειξη. Η εξοικονόμηση ενέργειας που επιτυγχάνεται με χρήση των φωτοδιόδων είναι ιδιαίτερα σημαντική και συνεχώς αυξανόμενη σε σχέση με τους παλαιότερου τύπου λαμπτήρες, ενώ και η διάρκεια ζωής των φωτοδιόδων φθάνει θεωρητικά μέχρι και τις 00.000 ώρες. Η διάρκεια ζωής των λαμπτήρων είναι ιδιαίτερα σημαντική για τις περιπτώσεις των φωτιστικών δαπέδου. Ακόμη και όταν η αλλαγή των χαλασμένων λαμπτήρων γίνεται με τη μέγιστη επιμέλεια και σύμφωνα με τις οδηγίες του κατασκευαστή, η συχνή αλλαγή λαμπτήρων επιβαρύνει το βαθμό στεγανότητας των φωτιστικών (IP code). Ως εκ τούτου η χρήση λαμπτήρων με μικρή διάρκεια ζωής οδηγεί μετά από κάποια χρόνια σε μία προβληματική εγκατάσταση φωτισμού. Επισημαίνεται ότι η διάρκεια ζωής των λαμπτήρων φθορισμού και εκκένωσης υψηλής έντασης χαρακτηρίζονται από διάρκεια ζωής ίσης με περίπου 5.000 και 4.000 ώρες αντίστοιχα. Όμως θα πρέπει να λαμβάνεται υπόψη ότι οι συχνές και μεγάλες αυξομειώσεις θερμοκρασίας περιβάλλοντος (που αντιμετωπίζεται σε φωτιστικά εξωτερικού χώρου) μειώνουν τη διάρκεια ζωής των λαμπτήρων φθορισμού. www.ktirio.gr 8

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Ο γραμμικός τεχνητός φωτισμός από το δάπεδο ενισχύει τον αυστηρό γεωμετρικό όγκο του κτιρίου. Κέντρο πολλαπλών χρήσεων "Triple V Gallery" στην Κίνα. Αρχιτέκτονες: Μinistry of Design. Έλεγχος λειτουργίας φωτεινών επιφανειών με λαμπτήρες φωτοδιόδων με χρήση αισθητήρων κίνησης. 3 Έλεγχος λειτουργίας φωτεινών επιφανειών με λαμπτήρες φωτοδιόδων διαφορετικών σεναρίων χρωμάτων με χρήση αισθητήρων κίνησης. 4 Ενδεικτική εμφάνιση φωτισμού δαπέδου με λαμπτήρες φωτοδιόδων. 5 Απεικόνιση ομαδοποιημένων συνόλων με λαμπτήρες φωτοδιόδων προεπιλεγμένης απεικόνισης χρωμάτων. 6 Αρχή λειτουργίας δαπέδου με παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας βάσει του πιεζοηλεκτρισμού. Ως εκ τούτου η μεγάλη διάρκεια ζωής των λαμπτήρων τεχνολογίας φωτοδιόδου δίνει μεγάλο συγκριτικό πλεονέκτημα σε σχέση με τις άλλες τεχνολογίες, γεγονός που αιτιολογεί τη μεγάλη εφαρμογή που βρίσκουν πλέον στα φωτιστικά δαπέδου, ιδιαίτερα εξωτερικού χώρου. Φωτιζόμενα δάπεδα Ο πλήρης φωτισμός δαπέδων είναι μία ιδέα που δεν μπορεί να χαρακτηριστεί ως καινοτόμος, καθώς υπάρχει εδώ και αρκετές δεκαετίες σε εφαρμογές κυρίως κέντρων διασκέδασης ή προθηκών καταστημάτων. Κατά κανόνα αυτός ο φωτισμός γινόταν με συμβατικά μέσα, δηλαδή με χρήση γραμμικών λαμπτήρων φθορισμού Τ8 ή Τ5 και γυάλινα ενισχυμένα προστατευτικά διαφόρων χρωμάτων. Η χρήση λαμπτήρων φωτοδιόδων και οι δυνατότητες που αυτοί δίνουν έχουν οδηγήσει στην ανάπτυξη πλήθους νέων εμπορικών εφαρμογών. Η μεγάλη φωτεινή απόδοση των λαμπτήρων φωτοδιόδων έχει μειώσει σημαντικά τις μεγάλες ηλεκτρικές καταναλώσεις που παλαιότερα καθιστούσαν τα φωτεινά δάπεδα αντιοικονομικά και προκαλούσαν προβλήματα υπερθέρμανσης. Επιπροσθέτως, η διαδραστικότητα που μπορεί πλέον να επιτευχθεί με τις νέες μεθόδους ελέγχου αυτών θέτει το όλο εγχείρημα σε καινούρια βάση. Ο συνδυασμός των λαμπτήρων φωτοδιόδων με ανεξάρτητες τεχνολογίες, όπως την ανίχνευση παρουσίας και την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργεια μέσω του φαινομένου του πιεζοηλεκτρισμού είναι δύο χαρακτηριστικές περιπτώσεις που αναλύονται παρακάτω. Φωτιζόμενα δάπεδα. Αλληλεπίδραση με χρήστες του χώρου Ο έλεγχος των λαμπτήρων φωτοδιόδων που συνθέτουν τα φωτεινά δάπεδα στις εμπορικά διαθέσιμες εφαρμογές περιλαμβάνουν είτε προεπιλεγμένες αλληλουχίες εικόνων είτε διαδραστικότητα με τους χρήστες των χώρων. Χαρακτηριστικά είναι τα προϊόντα της εταιρείας Sensacell. Με την ενσωμάτωση τεχνολογίας παρακολούθησης της κίνησης που ε- λέγχει τους λαμπτήρες των δαπέδων επιτυγχάνεται εντυπωσιακό αποτέλεσμα. Κατά κανόνα αυτά τα συστήματα αποτελούνται από ε- πί μέρους ομαδοποιημένα σύνολα (blocks), τα οποία είτε λειτουργούν ανεξάρτητα είτε συνεργάζονται μεταξύ τους με διάφορες μεθόδους ελέγχου. Τα βασικά χαρακτηριστικά του συστήματος είναι ομαδοποιημένα σύνολα των 30 cm, που αποτελούνται από 6 υψηλής αντίθεσης RGB λαμπτήρες φωτοδιόδων, διαστάσεων 75 mm pixel pitch και αντίστοιχα 6 χωρητικούς ανιχνευτές κίνησης με αντίστοιχο εύρος παρακολούθησης. Κατά την εγκατάσταση των ομαδοποιημένων συνόλων δεν υπάρχει κάποια ιδιαιτερότητα, καθώς η τροφοδότηση γίνεται μέσω συνεχούς τάσης 4 V με απορρόφηση ονομαστικού ρεύματος 0,045 Α (0,00 A μέγιστο). Για τον έλεγχο / παραμετροποίηση των ομαδοποιημένων συνόλων υπάρχει καλωδίωση ασθενών ρευμάτων με πρωτόκολλο επικοινωνίας RS-485. Μέσω της καλωδίωσης ελέγχου μπορεί να επιτευχθεί παραμετροποίηση των δαπέδων με κατάλληλο λογισμικό σε ηλεκτρονικό υπολογιστή. Η 8 ΤΕΥΧΟΣ 3/04

3 4 5 6 RGB LED's Κεντρική μονάδα ελέγχου Γεννήτρια παραμετροποίηση αυτών συνίσταται είτε σε διαφορετικά εφέ που μπορούν αν ενσωματωθούν είτε στην καταγραφή και αναπαραγωγή αλληλουχίας εικόνων. Φωτιζόμενα δάπεδα και πιεζοηλεκτρισμός Η χρήση του φαινομένου του πιεζοηλεκτρισμού για την παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας σε περιπτώσεις χώρων με μεγάλη συγκέντρωση κόσμου ανακοινώθηκε ως ιδέα πρώτη φορά ε- πίσημα το 007 στο Holcim Forum από τους δύο φοιτητές του MIT Tad Juscyzk and James Graham. Η ιδέα είναι η χρήση κατάλληλα διαμορφωμένων δαπέδων, τα οποία μπορούν να απορροφούν τους κραδασμούς που προκαλεί το βάδισμα ανθρώπων και με εφαρμογή της αρχής του πιεζοηλεκτρισμού να παράγεται ηλεκτρική ενέργεια. Με αφορμή αυτή την ιδέα έχουν γίνει διάφορες προσπάθειες για ενσωμάτωση του πιεζοηλεκτρισμού σε δάπεδα χώρων που έχουν μεγάλη συνάθροιση κοινού. Γνωστές περιπτώσεις είναι πλέον ο οργανισμός Energy Floors με έδρα το Ρότερνταμ της Ολλανδίας, που έχει δημιουργήσει ένα σημαντικό φάκελο έργων, και η πόλη της Τουλούζης, στην οποία λειτουργεί μία πιλοτική εγκατάσταση με τροφοδότηση πυλώνων δημόσιου φωτισμού. Η εταιρεία Energy Floors έχει δημιουργήσει μία διάταξη δαπέδου, η οποία ενσωματώνει κατά περίπτωση φωτισμό με λαμπτήρες φωτοδιόδων, διάταξη ανάπτυξης ηλεκτρικής ενέργειας μέσω πιεζοηλεκτρισμού και συσσωρευτές. Βασική στόχευση αυτού του προϊόντος είναι οι χώροι μεγάλης συνάθροισης κοινού, όπως είναι οι πίστες κέντρων διασκέδασης, οι αίθουσες εκθέσεων, οι διάδρομοι των σταθμών μέσων μαζικής μεταφοράς κτλ. Βάσει των τεχνικών χαρακτηριστικών του εξοπλισμού η ενέργεια που παράγεται από ένα βήμα ενός ανθρώπου είναι μεταξύ και 0 Joule, ανάλογα με το βάρος και την ταχύτητα του ανθρώπου. Τα ομαδοποιημένα σύνολα του δαπέδου που χρησιμοποιούνται από την Energy Floors είναι διαστάσεων 50 x 50 (cm). Για τη λειτουργία του ομαδοποιημένου συνόλου το δάπεδο πραγματοποιεί κατακόρυφη κίνηση κατά 0 mm, όταν βαδίζει κάποιος επάνω του, ανάλογα και με τη μορφή της κίνησης. Κατά τη λειτουργία αναπτύσσεται τάση που σε κάθε περίπτωση είναι μικρότερη των V συνεχούς ρεύματος. Ανάλογα με τη λειτουργία του ομαδοποιημένου συνόλου, η παραχθείσα ενέργεια είτε καταναλώνεται απευθείας στον ενσωματωμένο φωτισμό του δαπέδου είτε αποθηκεύεται σε ενσωματωμένους συσσωρευτές. Κατόπιν η αποθηκευμένη ενέργεια είτε καταναλώνεται σε τοπικά φορτία είτε διοχετεύεται στο δίκτυο. Στην πόλη Τουλούζη της νοτιοδυτικής Γαλλίας εγκαταστάθηκε το 00 μία πιλοτική ε- γκατάσταση. Στο πεζοδρόμιο ενός κεντρικού δρόμου της πόλης ενσωματώθηκαν 8 πλάκες πεζοδρομίου με μηχανισμό εκμετάλλευσης η- λεκτρικής ενέργειας. Η ενέργεια που αποθηκεύεται με εφαρμογή της τεχνολογίας του πιεζοηλεκτρισμού αποθηκεύεται και χρησιμοποιείται για την τροφοδότηση ενός μικρού μέρους του οδοφωτισμού. www.ktirio.gr 83

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ Εργασίες εγκατάστασης πεζοδρομίου με ενσωμάτωση διάταξης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με εφαρμογή της αρχής του πιεζοηλεκτρισμού (Τουλούζη, Γαλλία). Εσωτερικό διάταξης παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με εφαρμογή της αρχής του πιεζοηλεκτρισμού (Τουλούζη, Γαλλία). Μελλοντικές τάσεις φωτισμού δαπέδου Όπως προκύπτει από τα παραπάνω, οι εξελίξεις στον τομέα του φωτισμού είναι καταιγιστικές. Η αλματώδης ανάπτυξη των λαμπτήρων φωτοδιόδων και οι μεγάλες δυνατότητες που παρέχουν στον έλεγχο του παραγώμενου φωτός επηρεάζουν το σύνολο των συστημάτων φωτισμού προς εγκατάσταση. Ο φωτισμός δαπέδου έχει επηρεαστεί στο μεγαλύτερο βαθμό από αυτήν την ανάπτυξη. Η ενσωμάτωση πλήθους τεχνολογιών με το φωτισμό δαπέδου, όπως η διαδραστικότητα των χρηστών και η ταυτόχρονη παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα βήματα των χρηστών δημιουργεί νέους δρόμους στην ανάπτυξη φωτεινών δαπέδων. Είναι χαρακτηριστική η μεγάλη ανάπτυξη των ε- νεργειακά αυτόνομων δαπέδων τα τελευταία 6 χρόνια (από το 007 που προτάθηκαν). Ως εκ τούτου τα επόμενα χρόνια αναμένεται σαφώς μεγάλη ανάπτυξη στην τεχνολογία του πιεζοηλεκτρισμού, ώστε η εκμετάλλευση του βαδίσματος σε χώρους μεγάλης συνάθροισης κοινού να αποτελέσει πηγή ενέργειας για την ενεργειακή αυτονομία των συστημάτων φωτισμού αυτών των χώρων. Τα βασικά προβλήματα αυτών των συστημάτων είναι το σημαντικό κόστος εγκατάστασης. Καθώς όμως οι πιλοτικές και εμπορικές εφαρμογές αυξάνονται, αναμένεται σημαντική μείωση του κόστους και έναρξη ευρέων εμπορικών εφαρμογών. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ΕΛΟΤ HD 384:004 "Απαιτήσεις για ηλεκτρικές εγκαταστάσεις". ΕΛΟΤ EN 464.0-003 "Light and lighting - Lighting of work places - Part : Indoor work places". ΕΛΟΤ EN 464.0-003 "Light and lighting - Lighting of work places - Part : Outdoor work places". ΕΝ 6059 "Degrees of protection provided by enclosures (IP Code)". EN 66 "Degrees of protection provided by enclosures for electrical equipment against external mechanical impacts (IK code)". Sensacell Inc., New York, USA, sensacell.com Energy Floors, Rotterdam, The Netherlands, www.energy-floors.com Οι παρακάτω εταιρείες διαθέτουν προϊόντα σχετικά με το άρθρο και συμμετέχουν με διαφήμιση στο τεύχος αυτό, υποστηρίζοντας έτσι την τεχνική ενημέρωση και την ποιότητα των κατασκευών: ARTEMIDE HELLAS A.E., σελ. 3 ΦΙΛΙΠΣ ΕΛΛΑΣ A.E.B.E., σελ. 56 ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΙ ΣΤΑ ΤΕΥΧΗ ''ΚΤΙΡΙΟ'' Τεχνολογία "Solid State" στον αρχιτεκτονικό & αστικό φωτισμό. Τεύχος 9/0, σελ. 63. Αφιέρωμα: Αστικοί υπαίθριοι χώροι: Σχεδιασμός εγκαταστάσεων αστικού φωτισμού. Τεύχος 0/00, σελ. 8. Έρευνα αγοράς: Τεχνικές φωτισμού - σύγχρονες τάσεις & τεχνολογίες. Τεύχος 9/009, σελ. 37. ΣΧΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Υ - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 04 Χρήσιμα υλικά δόμησης ή επισκεφθείτε το www.ktirio.gr 84 ΤΕΥΧΟΣ 3/04