Κεφάλαιο 7 7.11 Πρωτόκολλα εφαρμογής 7.11.1 Γενικές Αρχές 7.11.2 Βασικές και προηγμένες υπηρεσίες Διαδικτύου Σελ. 279-290 Γεώργιος Γιαννόπουλος ΠΕ19, ggiannop (at) sch.gr http://diktya-epal-g.ggia.info/ Creative Commons License 3.0 Share-Alike
Γενικές Αρχές Για την εφαρμογή η νοητή σύνδεση tcp είναι σαν ένα απλό σύρμα από την πηγή στο προορισμό. Παράδειγμα: Για την μεταφορά ενός αρχείου χρησιμοποιείται το πρωτόκολλο εφαρμογής ftp (file transfer protocol) το οποίο τρέχει πάνω από το πρωτόκολλο tcp. Το tcp ανοίγει και διαχειρίζεται την σύνδεση. Τα πρωτόκολλα εφαρμογής (εδώ το ftp) χειρίζονται την σύνδεση tcp σαν να ήταν ένα απλό σύρμα, το οποίο συνδέσει την πηγή με το προορισμό.
Γενικές Αρχές Για την εφαρμογή η νοητή σύνδεση tcp είναι σαν ένα απλό σύρμα από την πηγή στο προορισμό. Παράδειγμα: Έστω δυο χρήστες επικοινωνούν με chat. Η εφαρμογή chat (π.χ. msn, skype, irc κλπ) βρίσκεται στο επίπεδο εφαρμογής. Οι Η/Υ μπορεί να είναι διαφορετικοί μεταξύ τους, και να κωδικοποιούν διαφορετικά τους χαρακτήρες κειμένου (ένας να βρίσκεται στην Ελλάδα με χρήση χαρακτήρων ελληνικών και ο άλλος στην Ρωσία όπου χρησιμοποιούνται τα ρώσικα). Η εφαρμογή είναι υπεύθυνη για την σωστή κωδικοποίηση / αναπαράσταση (πχ. χρησιμοποιώντας τη σωστή κωδικοποίηση γλώσσα σε ASCII ή απλά χρησιμοποιώντας το unicode κλπ).
Ηλεκτρονικό Ταχυδρομείο: email. Υψηλότερο επίπεδο βρίσκονται οι εφαρμογές που χρησιμοποιούν τα επίπεδα δικτύου και μεταφοράς που επικοινωνούν με τις εφαρμογές που τρέχουν σε άλλα συστήματα. Δίπλα βλέπουμε την εφαρμογή Mozilla Thunderbird για αποστολή λήψη emails.
emails / πρωτόκολλο smtp (θύρα 25) / pop3 SMTP: Simple Mail Transfer Protocol (αποστολή email) POP3: Post Office Protocol version 3 (λήψη email που σταλθεί από έναν απομακρυσμένο Η/Υ μέσω του SMTP) ΕΠΙΠΕΔΟ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ: Τα αρχικά δεδομένα παράγονται από την εφαρμογή email του χρήση (thunderbird) και παραδίδονται στο πρωτόκολλο στο επίπεδο εφαρμογής (SMTP). Το SMTP προσθέτει εντολές και μηνύματα για την αποστολή του email στον απομακρυσμένο εξυπηρετητή. ΕΠΙΠΕΔΟ ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ: Τα δεδομένα στέλνονται στο επίπεδο μεταφοράς όπου μετατρέπονται σε πακέτα (TCP ή UDP ανάλογα με εφαρμογή) => στο SMTP μετατρέπονται σε πακέτα TCP (θύρα 25). ΕΠΙΠΕΔΟ ΔΙΚΤΥΟΥ: Κατόπιν εισέρχονται στο επίπεδο δικτύου όπου προστίθονται οι πληροφορίες διεύθυνσης IP => απαιτούνται για δρομολόγηση. ΕΠΙΠΕΔΟ ΦΥΣΙΚΟΥ ΜΕΣΟΥ: Μεταφέρονται στο επίπεδο πρόσβασης δικτύου (ethernet, ADSL κλπ).
emails / πρωτόκολλο smtp (θύρα 25) / pop3 ΠΡΟΣΟΧΗ: Το επίπεδο εφαρμογής θεωρεί ότι το επίπεδο μεταφοράς και δικτύου που ακολουθεί είναι αξιόπιστα για την ορθή μετάδοση (τον έλεγχο λαθών χαμένα πακέτα - τον αναλαμβάνει το επίπεδο μεταφοράς => πρωτόκολλο TCP). Τα πρωτόκολλα TCP/IP: αναλαμβάνουν να μεταφέρουν τα δεδομένα και είναι υπεύθυνα για την δρομολόγηση και παράδοσή τους στον Η/Υ προορισμού. Το SMTP χρησιμοποιεί την TCP port 25. Η τεχνολογία θεωρεί ότι ο μεγάλος αριθμός δικτύων διασυνδέονται μέσω δρομολογητών => δηλαδή τα δεδομένα θα ταξιδέψουν από ένα αριθμό ενδιάμεσων μηχανημάτων πριν φτάσουν στον προορισμό.
email: πλεονεκτήματα - μειονεκτήματα. Πλεονεκτήματα: Πολύ γρήγορο (σε σχέση με απλό ταχυδρομείο). Ο χρήστης δεν χρειάζεται να παρακολουθεί την μεταφορά του μηνύματος. Οικονομικότερο από το fax / συμβατικό ταχυδρομείο. Μπορεί να προσδιοριστεί μεγάλος αριθμός αποδεκτών (κακή χρήση είναι τα spam mails). Χαμηλό κόστος υπηρεσίας. Μειονεκτήματα: Δεν υπάρχει απόλυτη εγγύηση ότι το μήνυμα έφτασε στο προορισμό του.
email: περισσότερα μειονεκτήματα (δεν τα αναφέρει το βιβλίο) Δεν εξασφαλίζεται ότι ο αποστολέας είναι πράγματι αυτός που αναφέρεται στο μήνυμα. Για να γίνει αυτό πρέπει να χρησιμοποιηθούν επιπλέον στοιχεία όπως ψηφιακές υπογραφές ή πιστοποιητικά. Λαμβάνουμε πολλά ανεπιθύμητα μηνύματα τα γνωστά spam. Προγράμματα συνεχώς σαρώνουν σελίδες στο διαδίκτυο και όταν βρίσκουν email το αποθηκεύουν. Αργότερα οι λίστες αυτές πωλούνται σε εταιρίες που στέλνουν spam. Για να μην μας υποκλέπτουν το email μας να το δημοσιεύουμε σε μορφή κειμένου ggiannop (at) sch (teleia) gr ώστε να μην εντοπίζεται αυτόματα ή ως εικόνα. Παραπλανητικά emails (phishing) για να κλέψουν λεφτά από τραπεζικούς λογαριασμούς κλπ.
Πρωτόκολλο Μεταφοράς Αρχείων (File Transfer Protocol: FTP) Το TCP port 21 είναι δεσμευμένο για το πρωτόκολο ftp (εντολές ελέγχου). TCP port 20: μεταφορά δεδομένων. To TCP port πηγής ελέγχεται από τον πελάτη (θύρα μη προνομιούχα). IP πηγής/προορισμού ίδιες αλλά η σύνδεση διαχωρίζεται με βάση τα TCP ports. Το port 20 και 21 παραπάνω δεσμευμένο ως TCP port προορισμού για το πρωτόκολλο ftp: file transfer protocol => μοντέλο πελάτη - εξυπηρετητή.
Πρωτόκολλο Απλής Μεταφοράς Αρχείων (Trivial File Transfer Protocol: TFTP) Σχολιασμός FTP. Το πρωτόκολλο απλής μεταφοράς αρχείων (TFTP) χρησιμοποιεί στην θέση του TCP το UDP, είναι λιγότερο ασφαλές (δεν εκτελεί έλεγχο εξουσιοδότησης όπως το ftp) = > χρησιμοποιείται κυρίως μέσα σε τοπικά δίκτυα. Σχολιασμός FTP: Δεν θεωρείται πλέον ασφαλές πρωτόκολλο γιατί το όνομα χρήστη και τον κωδικό το στέλνει στο δίκτυο ως απλό κείμενο, χωρίς κρυπτογράφηση => για τον λόγο αυτό αποφεύγεται η χρήση του.
ggia@xenios-ubuntu:~$ ftp ggia.info Connected to ggia.info. 220---------- Welcome to Pure-FTPd [privsep] [TLS] ---------- 220-You are user number 13 of 1000 allowed. 220-Local time is now 07:25. Server port: 21. 220-IPv6 connections are also welcome on this server. 220 You will be disconnected after 15 minutes of inactivity. Name (ggia.info:ggia): ggiainfo 331 User ggiainfo OK. Password required Password: 230-User ggiainfo has group access to: ggiainfo 230 OK. Current restricted directory is / Remote system type is UNIX. Using binary mode to transfer files. ftp> ls -l 200 PORT command successful 150 Connecting to port 59000 drwx--x--- 14 ggiainfo 12 4096 Mar 18 07:25. drwx--x--- 14 ggiainfo 12 4096 Mar 18 07:25.. drwxr-xr-x 5 ggiainfo ggiainfo 4096 Oct 25 2008 web_php_templates 11 May 19 2008 www -> public_html lrwxrwxrwx 1 ggiainfo ggiainfo ftp> quit 221-Goodbye. You uploaded 0 and downloaded 0 kbytes. 221 Logout. Παράδειγμα χρήσης ftp. Ζητείται όνομα χρήστη (εδώ ggiainfo) και ο κωδικός πρόσβασης (δεν φαίνεται εδώ). ls -l: εντολή για εμφάνιση λίστας αρχείων Με την εντολή quit τερματίζει η σύνδεση. Με την εντολή help φαίνονται οι εντολές του ftp. π.χ. get <όνομα αρχείου> κατεβάζουμε ένα αρχείο στο Η/Υ.
Απομακρυσμένη Σύνδεση (Telecommunications Network: Telnet) Προσπέλαση σε προγράμματα εφαρμογών, που υπάρχουν σε διάφορους υπολογιστές του δικτύου, από οποιοδήποτε υπολογιστή του δικτύου ή άλλου διασυνδεδεμένου με αυτό δίκτυο. Το πρωτόκολλο telnet υλοποιεί την ιδέα του εικονικού τερματικού στην τεχνολογία TCP/IP (TCP θύρα 23) μοντέλο πελάτη - εξυπηρετητή. Για λόγους ασφάλειας σήμερα χρησιμοποιείται το ssh το οποίο χρησιμοποιεί κρυπτογραφία στην θέση του telnet.
Παγκόσμιος Ιστός (Word Wide Web: WWW). HTTP: Πρωτόκολλο Μεταφοράς Υπερκειμένου (HyperText Transfer Protocol) => μοντέλο πελάτη εξυπηρετητή: Πληροφορία σε μορφή υπερμέσων (hypermedia), δεσμών (links) κλπ. Όργανα πλοήγησης περιήγησης (browsers): firefox, chrome, opera, explorer κλπ. Εργαλεία αναζήτησης σελίδων: aliweb, alta vista, lycos, excite, infoseek, in, thea => σήμερα έχει κυριαρχήσει η www.google.com.
Παγκόσμιος Ιστός (Word Wide Web: WWW). 1993: 130 web sites 1994: περισσότερα από 10.000 1996: περισσότερα από 100.000 1997: ξεπέρασαν τα 650.000 2009: περισσότερα από 200.000.000 sites! Χρήστες ιστού 1996: 5 εκατομμύρια Χρήστες ιστού 2000: 22 εκατομμύρια Χρήστες ιστού 2009: 1.5 δις!
Ασύρματο Διαδίκτυο Κινητά τηλέφωνα. WAP: Ασύρματο Πρωτόκολλο Εφαρμογής (Wireless Application Protocol) κινητά τηλέφωνα (σήμερα έχει αντικατασταθεί από το 3G, GPRS): Περιήγηση και συναλλαγές στο Διαδίκτυο. Αναζήτηση πληροφοριών από βάσεις δεδομένων (ή εγκυκλοπαίδειες όπως το wikipedia). Αποστολή λήψη emails, ενημέρωση twitter facebook κλπ. Κρατήσεις εισητηρίων. Ενημέρωση τραπεζικών λογαριασμών και συναλλαγές. Ενημέρωση χρηματιστηρίου.
Ιδιωτικά εσωτερικά δίκτυα τεχνολογίας TCP/IP (intranets). Δίκτυα βασισμένα σε TCP/IP ιδιωτικών εταιρίων (intranets διαδίκτυα με δ μικρό με Δ κεφαλαίο αναφερόμαστε στο παγκόσμιο Διαδίκτυο). Ηλεκτρονικό ταχυδρομείο. Πρόσβαση στο Διαδίκτυο για αναζήτηση πληροφοριών χρήση εργαλείων web. Ηλεκτρονική διακίνηση εγράφων.
Τηλεφωνία μετάδοση ήχου εικόνας μέσω Half duplex: όχι πλήρως αμφίδρομη επικοινωνία: όταν μιλάει ο ένας ο άλλος ακούει μόνο και το αντίθετο. Full duplex: επικοινωνία διπλής κατεύθυνσης. VoIP: Voice Over IP: τηλεφωνική κλήση μέσω Διαδικτύου κλπ. Διαδικτύου.
Αρχεία εικόνας και ήχου στο Διαδίκτυο. Η μετάδοση αρχείων βίντεο μέσω του Διαδικτύου απαιτεί υψηλές ταχύτητες μετάδοσης (μεγάλο εύρος ζώνης), έτσι αναπτύχθηκαν αλγόριθμοι συμπίεσης: MPEG1, MPEG2 (αλγόριθμοι συμπίεσης) και μετάδοση εικόναςήχου μέσω του πρωτοκόλλου H.323 με ποιότητα εικόνας 12-15 καρέ / sec (το επιθυμητό είναι 25 καρέ / sec). Εφαρμογή ομαδικής επικοινωνίας CU-SeeME: βιντεο-συνομιλία 8-12 ατόμων αλλά η εικόνα δεν μεταδίδεται συνεχώς (αλλά μόνο όταν αλλάζει). Σήμερα η τεχνολογία έχει εξελιχθεί και προγράμματα όπως το skype για συνομιλία ή βιντεο-συνομιλία χρησιμοποιούνται συχνά.
Chat ηλεκτρονικό εμπόριο. Εργαλείο συνομιλίας πραγματικού χρόνου με μορφή κειμένου: msn, icq, irc, facebook κλπ. Ηλεκτρονικό εμπόριο: Αγορά προϊόντων μέσω δικτυακών τόπων. ebay: παγκόσμιο ηλεκτρονικό παζάρι.
Chat ηλεκτρονικό εμπόριο. Web-site (ηλεκτρονικό κατάστημα). Δυνατότητα επικοινωνίας με γραπτά μηνύματα (email) ή με τηλεφωνική κλήση ή ακόμη και με chat. Η εξυπηρέτηση γίνεται με ειδικά εκπαιδευμένους αντιπρόσωπους στο τηλεφωνικό κέντρο της εταιρίας. Παραγγελίες μέσω διαδικτύου με χρέωση μέσω πιστωτικής κάρτας ή εξόφληση τιμολογίου στην παραλαβή του προϊόντος. Τα προϊόντα αποστέλλονται ηλεκρονικά (π.χ. Mp3 ή ebooks ή προγράμματα αγορασμένα από ηλεκτρονικό κατάστημα) είτε ταχυδρομικά.
Βιβλιογραφία http://diktia.dyndns.org/ - Ανεπίσημο βοήθημα για την Πληροφορική Γ' Πληροφορικής των ΕΠΑ.Λ του Μανώλη Κιαγιά.