Η ΠΗΛΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ

ΒΙΩΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΗ Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΤΜΗΜΑ :Γ3 ΣΧ.ΕΤΟΣ: 2015-2016 ΘΕΜΑΤΙΚΗ ΕΝΟΤΗΤΑ :ΤΟΠΙΚΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΗ ΚΑΘΗΓΗΤΡΙΑ:ΜΙΧΑΛΟΥΔΗ ΑΙΚΑΤΕΡΙΝΗ ΚΛ.ΠΕ 17.03 ΤΙΤΛΟΣ ΘΕΜΑΤΟΣ Η ΠΗΛΙΟΡΕΙΤΙΚΗ ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΟΜΑΔΕΣ ΜΑΘΗΤΩΝ Οι Αριστούχοι : Πέτσης Ξενοφών,Πέτρου Κωνσταντίνος, Πουλιάνας Γεώργιος,Ρίζος Θωμάς Σ.Ε.Ρ : Ρέντη Ραφαέλλα, Τσουκαλά Ελένη, Τσιτσικλή Σοφία Ντερέξιον : Πελικούδα Πέρσα, Στέρκεμαν Άννα-Μαρία Hayate Army : Τάτσιος Νικόλαος,Χριστοδούλου Κωνσταντίνος,Χριστοφέλης Δημήτριος Οι Τρίλιζες : Ρίζου Αλεξάνδρα,Σταβάρας Γεώργιος,Τσίπουτας Ευάγγελος,Χρήστου Αλέξανδρος Ούγκα-Ούγκα : Πάτρας Απόστολος,Φιλίππου Αλέξανδρος,Σκαμαγκούλης Παναγιώτης Χαυδατούρης Δημήτριος,Σακελλαρίου Παναγιώτης

ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ Το Πήλιο είναι ένα καταπράσινο φυσικό φρούριο που δεσπόζει πάνω από τον Βόλο.Αποτελείται από 24 χωριά και δεκάδες οικισμούς με πλούσια βλάστηση και πολιτιστική ευμάρεια.έχει επίσης ιδιαίτερη τοπική αρχιτεκτονική.εκτός από πολλά αξιοθέατα έχει και σημαντική ιστορία. Η Πηλιορείτικη αρχιτεκτονική είναι ξεχωριστή και αναγνωρίζεται κυρίως στα παραδοσιακά σπίτια, τα αρχοντικά και τις εκκλησίες του Πηλίου. Αυτή η αρχιτεκτονική εφαρμόζεται μέχρι και σήμερα σε έργα υποδομής όπως βρύσες (ή κρήνες, όπως επίσης λέγονται) και τα γεφύρια. Η πηλιορείτικη αρχιτεκτονική διατηρείται εδώ και πολλά χρόνια, την οποία διακρίνουμε στα παλιά αρχοντικά που συναντάμε σε καθένα από τα χωριά του Πηλίου. Σχεδόν σε όλα τα αρχοντικά του Πηλίου ο τρόπος κτισίματός τους έχει μοναδικά και γηγενή χαρακτηριστικά, καθώς είναι χτισμένα με πλάκες και πέτρες της ευρύτερης περιοχής. Λεπτομερειακά στοιχεία Η Πηλιορείτικη αρχιτεκτονική διακρίνεται σε τρεις μεγάλες εποχές και ενότητες. 1 η Ενότητα: Όσον αφορά την αρχιτεκτονική στην πρώτη ενότητα αναφέρεται η περίοδος της δημιουργικής προεργασίας. Τα συγκεκριμένα κτήρια είναι έργα τα οποία έχουν κτιστεί στα μέσα του 18 αιώνα. Αρκετά από τα αρχοντικά εντάσσονται στην πρώιμη "Πηλιορείτικη Αρχιτεκτονική" κατά την οποία είναι: ο πέτρινος κορμός τους ο οποίος καταλαμβάνει μεγάλη έκταση στο χώρο αυτό,διάτρητο από πολεμότρυπες με μικρά και συμμετρικά τοποθετημένα παράθυρα καθώς και με μια μεγάλη και ψηλή είσοδο. Κατά την αρχιτεκτονική αυτή παρατηρούνται τρεις όροφοι όπου τη βάση τη συναντάμε πάντοτε χτισμένη από πέτρα,ενώ στα πατώματα παρατηρούμε την ανάμειξη της πέτρας και του ξύλου. Όσον αφορά τον τελευταίο όροφο υπάρχουν ξύλινοι πρόβολοι οι οποίοι στήριζαν εξώστες ανοιχτούς ή κλειστούς που λέγονται "εξώστεγα". Αυτό αποτελεί ένα από τα χαρακτηριστικά της αρχιτεκτονικής των πηλιορείτικων αρχιτεκτονικών κατοικιών,με την πληθώρα και την εναλλαγή ανοιχτών και κλειστών χώρων από διάσπαρτες σειρές παραθύρων.

2 η Ενότητα: Η δεύτερη ενότητα σχετίζεται με την παραδοσιακή τεχνική οικοδόμηση και κυρίως με τον όγκο στα χρόνια 1750-1850. Το αστικό αρχοντικό εγκαινιάζεται με στόχο να εκτελέσει και να εφαρμόσει τις ανάγκες οχύρωσης. Ακολουθώντας τα στοιχεία της μεγάλης πέτρινης βάσης εξελίχθηκαν οι κοινόχρηστοι ημιυπαίθριοι χώροι προσπέλασης συνάψεων: το μεγάλο τριμερές δοξάτο το οποίο είναι κλεισμένο με τσαμπά και πλούσιο σε διαδοχικά παράθυρα. Η ακόμα σπουδαιότερη εξέλιξη της κάτοψης των χώρων υποδοχής με μουσαφίροντα σε συγκεκριμένη θέση,σε ορθή γωνιακή πτέρυγα. Η βάση είναι αποκλειστικά χτισμένη με πέτρα σχηματίζοντας ορθή και κάθετη γωνία (Γ). Επίσης,στα οικήματα υπάρχει το ισόγειο,γνωστό ως <<κατώι>> Μια χαρακτηριστική ιδιαιτερότητα των πηλιορείτικων σπιτιών του τελευταίου ορόφου είναι οι πολύχρωμοι φεγγίτες οι οποίοι διακοσμούνται πάνω από τα παράθυρα. 3 η Ενότητα:Η τρίτη αρχιτεκτονική ενότητα είναι δημιουργία της πρόωρης άνθησης των απόδημων Πηλιορειτών. Εμπλουτισμένη με «ακαδημαϊκά στοιχεία», παρουσιάζοντας την καινοτομία και το σύγχρονο τρόπο ζωής. Έχει σχέση με την «Ύστερη Πηλιορείτικη Αρχιτεκτονική» που παρατηρείται το 1860-1890. Όλα τα στοιχεία αυτής της αρχιτεκτονικής αποτελούν αυτή τη διαχρονική αλλαγή. Πλέον τώρα η κεντρική είσοδος συνδέεται απευθείας με την μακρόστενη σάλα καθώς δεξιά και αριστερά προβάλλονται αρμονικά δωμάτια παρόμοιας τοποθέτησης.

ΑΡΧΟΝΤΙΚΑ ΠΗΛΙΟΥ Τα αρχοντικά του Πηλίου διακρίνονται σε διάφορους τύπους αρχιτεκτονικής. Ένας μεγάλος αριθμός αρχοντικών ανήκει στον βορειοελλαδίτικο τύπο ο οποίος ιδρύθηκε και αναπτύχθηκε κατά τη διαφυγή προσφυγικών ομάδων στο Πήλιο, την εποχή της Τουρκοκρατίας. Οι πρόσφυγες αυτοί που κατάγονταν από την Ήπειρο ήταν εξειδικευμένοι στη χρήση της πέτρας ως δομικό υλικό και χάρη σε αυτό το γεγονός, τα αρχοντικά απόκτησαν βορειοελλαδίτικο τύπο. Ένα μικρότερο ποσοστό αρχοντικών εντάσσεται στον νεοκλασικό τύπο που προήλθε από τους ιθαγενείς της Αιγύπτου. Οι τοίχοι των σπιτιών είναι αρκετά μεγάλοι σε πάχος (20-25cm) με αποτέλεσμα το καλοκαίρι τα σπίτια να είναι δροσερά και το χειμώνα ζεστά. Παραδοσιακό αρχοντικό στη γραφική Βυζίτσα

Παραδοσιακό αρχοντικό Μαργαρίτη στην Μακρινίτσα ΚΑΛΝΤΕΡΙΜΙΑ Το Πήλιο διαθέτει μεγάλο αριθμό από μονοπάτια που είναι ιδανικά για περιπατητικό, ιππικό και ποδηλατικό τουρισμό, ήπιας μορφής. Τα μονοπάτια-καλντερίμια, μαζί με το σιδηρόδρομο Βόλου - Μηλεών, αποτελούσαν μέχρι την δεκαετία του '50 το μοναδικό άξονα επικοινωνίας των χωριών μεταξύ τους και με το Βόλο. Παρά το πέρασμα του χρόνου, πολλά από τα παλιά μονοπάτια διατηρούνται σε πολύ καλή κατάσταση χάρη στη φροντίδα των τοπικών κοινωνιών δίνοντας την ευκαιρία στον επισκέπτη να εξερευνήσει το βουνό από κοντά και με ασφάλεια. Οι διαδρομές που περιγράφονται εδώ, έχουν περπατηθεί και καταγραφεί από εξειδικευμένο επαγγελματία οδηγό βουνού κατά την περίοδο Μάιο-Σεπτέμβριο 2006, δεν απευθύνονται ωστόσο, σε εξειδικευμένους ορειβάτες ή περιπατητές αλλά είναι κατάλληλες για όλους τους επισκέπτες.

Οι μικρές αυτές διαδρομές πραγματοποιούνται όλο το χρόνο καθώς κινούνται σε χαμηλά υψόμετρα με εξαίρεση τις διαδρομές «Χάνια - Κισσός» και «Μηλιές - Τσαγκαράδα» οι οποίες το χειμώνα υπάρχει μεγάλη πιθανότητα να είναι καλυμμένες με χιόνι γιατί βρίσκονται σε μεγαλύτερο υψόμετρο σε σχέση με τις υπόλοιπες. Τον 18ο αιώνα χτίστηκαν πανέμορφα τοξωτά πέτρινα γεφύρια και μονοπάτια στρωμένα με πέτρες (καλντερίμια) για να διευκολύνουν την μεταφορά των προϊόντων με ζώα, κυρίως μουλάρια, μεταξύ των ορεινών χωριών προς τα λιμάνια του Πηλίου και αντιστρόφως. Με το πέρασμα του χρόνου πολλά από τα καλντερίμια καταστράφηκαν, άλλα παραμελήθηκαν ή στρώθηκαν με άσφαλτο, αλλά μερικά από αυτά διατηρήθηκαν σε καλή κατάσταση μέχρι τις μέρες μας και ελάχιστα έχουν αποκατασταθεί. Μερικά έχουν σηματοδοτηθεί και περιλαμβάνονται σε χάρτες της περιοχής.

ΓΕΦΥΡΙΑ Ο Νίκος Χαρατσής (1996) κατέγραψε 49 πέτρινα τοξωτά γεφύρια, εκ των οποίων τρία είναι πέτρινες υδατογέφυρες. Επιπλέον, παραθέτει 7 πεζογέφυρες και 8 σιδηροδρομικές γέφυρες, που είναι λιθόκτιστες και κατασκευάστηκαν στα 1902-03, για τις ανάγκες της λειτουργίας της σιδηροδρομικής γραμμής του Πηλίου μεταξύ των Άνω Λεχωνίων και των Μηλεών. Στις τελευταίες 15 έχει γίνει μερική χρήση τσιμεντοκονιάματος (εισαγωγής, πιθανόν από Ιταλία) κατά την αρχική τους κατασκευή, αλλά ο τρόπος κατασκευής τους παραμένει παραδοσιακά ο ίδιος. Αυτές οι γέφυρες έχουν επισκευαστεί μερικώς το 1996, όταν ο θρυλικός "Μουτζούρης" τέθηκε ξανά σε λειτουργία και δεν αντιμετωπίζουν πρόβλημα στατικότητας. Όσον αφορά τα υπόλοιπα 49, ο Χαρατσής αναφέρει τρία γεφύρια (ένα στην Άνω Κερασιά και δύο στη Μακρινίτσα), που έχουν ήδη γκρεμιστεί πριν από το 1996. Ενδεικτικά αναφέρονται τέσσερα από τα πέτρινα γεφύρια του Πηλίου, με πρώτο αυτό της Τσαγκαράδας (1728). Είναι μονότοξο και γεφυρώνει το Μυλοπόταμο, ενώ βρίσκεται ανάμεσα στα χωριά Τσαγκαράδα και Ξουρίχτι. Το τόξο έχει άνοιγμα 12,00μ. και ύψος 6μ. και το συνολικό μήκος του γεφυριού είναι 18μ. Ίσως είναι το παλαιότερο γεφύρι στο Πήλιο. Είναι οξυκόρυφο, φέρει το αρχικό καλντερίμι και ένα μεγάλο ρήγμα στο εσωράχιο του. Βρίσκεται δε μέσα σ' ένα ειδυλλιακό τοπίο.

Το δεύτερο γεφύρι είναι αυτό της Κάτω Κερασιάς (1886) Στο νοτιοανατολικό άκρο της Κάτω Κερασιάς, το δίτοξο αυτό γεφύρι, γεφυρώνει το Κερασιώτικο ρέμα πριν αυτό καταλήξει στη λίμνη Κάρλα. Το μεγάλο τόξο έχει άνοιγμα 8,20μ. και ύψος 6,25μ. και το συνολικό μήκος του γεφυριού είναι 18,50μ. Το μεγάλο τόξο φέρει επτά άρπιζες και το μικρό δύο. Στη δυτική πλευρά, υπάρχει μια μαρμάρινη πλάκα με τη χρονολογία κατασκευής. Το γεφύρι του Χατζήνη (αχρονολόγητο) είναι μονότοξο και γεφυρώνει μικρό ρέμα που χύνεται στον ποταμό Βρύχωνα. Βρίσκεται ανάμεσα στον Αγ. Λαυρέντιο και τη Δράκεια και είναι μια από τις τρεις υδατογέφυρες στο Πήλιο. Το τόξο της έχει άνοιγμα 4,40μ., το ύψος της φτάνει τα 2,50μ. και το συνολικό μήκος της είναι 11,90μ. Είναι "πνιγμένη" μέσα σε οργιώδη βλάστηση και κινδυνεύει με κατάρρευση.

Το γεφύρι της Ταράτσας ή του Μαμαλάκη είναι μονότοξο και γεφυρώνει το Παναγιώτικο ρέμα. Βρίσκεται δυτικά του Νεοχωρίου και δεν υπάρχουν στοιχεία για τη χρονολογία κατασκευής του. Το τόξο του έχει άνοιγμα 5,80μ., έχει ύψος 4,60μ. και το συνολικό μήκος του είναι 15,90μ. Έχει ισχυρή θεμελίωση πάνω σε βράχια και ένα μικρό ανακουφιστικό τόξο. Σήμερα, βρίσκεται βυθισμένο στον πυθμένα τεχνητής λίμνης που έγινε για την άρδευση του Νοτίου Πηλίου.

ΚΡΗΝΕΣ Πραγματικά έργα τέχνης και στολίδια του βουνού των Κενταύρων είναι και οι εκατοντάδες κρήνες του, διάσπαρτες στους διάφορους οικισμούς. Αποτελούν και αυτές ένα χαρακτηριστικό και εντυπωσιακό δείγμα της πηλιορείτικης αρχιτεκτονικής και συμπληρώνουν τον πολεοδομικό εξοπλισμό των χωριών ενώ είναι χτισμένες με το μεράκι των λαϊκών μαστόρων. Συνήθως βρίσκονται στις πλατείες των οικισμών, στις εκκλησίες ή στα προαύλια των σχολείων, σε αγροτικές περιοχές ή στο λιθόστρωτο οδικό δίκτυο, αναλαμβάνοντας κάθε φορά να δροσίσουν τους επισκέπτες με το καθαρό και γάργαρο νερό τους αλλά και να τους εντυπωσιάσουν με την ιδιαίτερη αρχιτεκτονική τους. Είναι μικρών διαστάσεων κατασκευές συνήθως φτιαγμένες από λίθους ενώ ποικίλλουν στη μορφή τους. Χρονολογούνται από το τέλος του 18ου και κυρίως του 19ου αιώνα. Οι βρύσες κατατάσσονται σε δύο διαφορετικούς τύπους, ανάλογα με τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά τους. Έτσι, υπάρχουν οι «απλές» βρύσες και οι «σκεπαστές» βρύσες.

Οι απλές κρήνες χαρακτηρίζονται από έναν λιθόκτιστο τοίχο, πάνω στον οποίο ακουμπούν και στην πρόσοψή τους διαθέτουν μια μονή ή διπλή τοξωτή εσοχή στο κέντρο της οποίας υπάρχει η «χούφτα», από όπου τρέχει το νερό. Δεξιά και αριστερά σε διάφορα σημεία των κρηνών υπάρχουν και άλλες μικρότερες εσοχές γνωστές ως «παραθύρες» που χρησιμεύουν για την τοποθέτηση διαφόρων μικροαντικειμένων. Στο δάπεδο της βρύσης βρίσκεται η κτιστή ή φτιαγμένη από λαξευτό μονόλιθο «γούβα» που χρησιμοποιείται για το πότισμα των ζώων και το πλύσιμο των ρούχων ενώ την εξωτερική εμφάνιση συμπληρώνουν οι επιγραφές, όπου αναγράφεται ο κτήτορας και η χρονολογία κατασκευής και η οποία στολίζεται από διάφορα διακοσμητικά λιθανάγλυφα. Η δεύτερη κατηγορία στην οποία μπορεί να εντάσσεται μια βρύση είναι αυτή της «σκεπαστής», που διαθέτει πιο σύνθετη κατασκευή από ό, τι η απλή. Οι σκεπαστές χαρακτηρίζονται από τετράγωνη κάτοψη, από ξύλινη στέγη με σχιστολιθικές πλάκες που προσφέρει σκιά, από δύο πεσσούς ή πέτρινους κίονες ή ξύλινους στύλους που ενώνουν την κάτοψη με τη σκεπή και στηρίζουν την τελευταία και από έναν λιθόκτιστο τοίχο, παρόμοιας κατασκευής με τον τοίχο της «απλής» βρύσης, στον οποίο υπάρχουν οι χούφτες του νερού. Βέβαια, υπάρχει και ένα σπανιότερο είδος βρύσης, η «θολοσκεπής», με μορφή ναΐσκου και διάφορα λιθόκτιστα πεζούλια που χρησιμοποιούνται για την ξεκούραση των περαστικών. Χαρακτηριστικά δείγματα λαϊκής αρχιτεκτονικής του τύπου της «Σκεπαστής» είναι η λιθόκτιστη κρήνη «Μούσγα» στη Βυζίτσα του 1888, η κρήνη Σεβαστούς στη Ζαγορά, η κρήνη του Μανωλάκη στις Μηλιές και πολλές άλλες. Οι βρύσες είναι στολισμένες με διάφορες λιθανάγλυφες παραστάσεις από το φυτικό και ζωικό βασίλειο (όπως γλάστρες, λουλούδια, ζώα, πουλιά κ.ά), από τη μυθολογία και την ιστορία αλλά και από την εκκλησιαστική παράδοση (χριστιανικά σύμβολα όπως ο σταυρός και τα χερουβείμ). Εκτός από ομορφιά που χαρίζουν στο χώρο και καθαρό νερό στους διαβάτες, οι βρύσες αυτές είχαν και έχουν και έντονο ανθρωπολογικό ενδιαφέρον. Εδώ συναντιόντουσαν οι γυναίκες του χωριού, εδώ γίνονταν συνοικέσια ενώ αυτός ήταν και ένας από τους χώρους όπου λύνονταν οι διαφορές μεταξύ των ανθρώπων.

Επίσης, είναι συνδεδεμένες με μύθους και παραδόσεις όπως η βρύση του Μυριοβρύτη κοντά στην Αργαλαστή που λέγεται ότι ήταν μια πολύ όμορφη κοπέλα που ένα στοιχειό τη ζήλεψε και τη μεταμόρφωσε σε βρύση, ενώ υπάρχει και πλήθος λαϊκών τραγουδιών και θρύλων που είναι συνδεδεμένα με αυτές και από τα οποία φαίνεται η σημασία που τους δίνανε οι πρόγονοί μας. Τέλος, όσον αφορά στην ονομασία τους, αυτή μπορεί να προέρχεται από διάφορες πηγές. Είτε από το όνομα του κτήτορά τους που διέθετε τα χρήματα για την κατασκευή τους (όπως η βρύση Γιαννακού στο Χόρτο, η βρύση Μουρογιάννη στα Άνω Λεχώνια), είτε από τις ιδιότητες του νερού (όπως η Βρωμόβρυση ή η βρύση με το Αθάνατο Νερό), είτε από την τοποθεσία στην οποία βρίσκονται (π.χ. η βρύση Κακονά στη Μακρυνίτσα) είτε από διάφορα γεγονότα που έγιναν εκεί (για παράδειγμα η «Χορεύτρια» βρύση στην Κουκουράβα της Μακρυνίτσας αφού στον περίβολό της γίνονταν πανηγύρια και χοροί), είτε από τον τεχνίτη που την κατασκεύασε.

ΠΛΑΤΕΙΕΣ Χώρος χαρακτηρισμένος ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους είναι η πλατεία της Μακρινίτσας ή αλλιώς το μπαλκόνι του Πηλίου, η πλατεία στην είσοδο του οικισμού με τη ρεματιά καθώς και η κεντρική πλακόστρωτη πλατεία του χωριού το γνωστό "παζάρι" με την μοναδική επίπλευρη κρήνη της "τα Λιοντάρια", διακοσμημένη με πλούσια λιθανάγλυφα, τα υπεραιωνόβια πλατάνια, την εκκλησία του Αγίου Ιωάννου, την καταπληκτική θέα προς το Βόλο. Η δεύτερη μεγάλη πλατεία είναι αυτή των Αγίων Ταξιαρχών στη Τσαγκαράδα.Φαίνεται να είναι λίγο μικρότερη ενώ σίγουρα είναι πιο ήσυχη από την κεντρική.στη πλατεία είναι χτισμένη η εκκλησία των Αγίων Ταξιαρχών που ανακαινίστηκε το 1741.

Η Πλατεία Αγίας Κυριακής είναι μια από τις ομορφότερες πλατείες του Πηλίου.Είναι ένας τόπος ανεξάντλητος και μοναδικός προικισμένος σε ιστορία,χρώμα και ομορφιά.

ΟΙ ΜΑΣΤΟΡΕΣ ΤΗΣ ΠΕΤΡΑΣ Οι τεχνίτες, οι «Φίλοι του Θεού» όπως τους αποκαλούσαν οι Τούρκοι, απολάμβαναν της υπόληψης και του σεβασμού και από τον λαό και από τον Τούρκο κυρίαρχο. Κινιόντουσαν ελεύθερα και την ευθύνη της ζωής τους την είχαν οι τοπικοί άρχοντες, μπέηδες και αγάδες, εξαιτίας της ιδιαίτερης ειδίκευσής τους. Το ωράριο εργασίας τους ήταν εξαντλητικό για αυτό και όλοι τους ήταν ξερακιανοί, αδύνατοι, ηλιοκαμένοι σπαθάτοι. Οι άνθρωποι αυτοί ήταν σκληραγωγημένοι ορεινοί πληθυσμοί με τροχισμένο το μυαλό τους από την έλλειψη αγαθών που με φειδώ τους παρείχε η άγονη πατρίδα τους. Τους διάκρινε το οξύ πνεύμα, αλλά και η παρατηρητικότητα και η φιλεργία και υπομονή για να αντιμετωπίσουν τις ποικίλες αντιξοότητες της ζωής. Ήταν οικονόμοι, τίμιοι στις συναλλαγές τους, φιλήσυχοι και νομοταγείς. Ήταν φιλοσκώμμονες, φιλοπαίγμονες, ευφυολόγοι, που από την έλλειψη οποιασδήποτε μορφώσεως έφταναν στη χοντρή σάτιρα. Ασκούσαν σαν τεχνίτες την «τέχνη των τεχνών» την αρχιτεκτονική, που πλαισιώνεται στο φυσικό περιβάλλον, από όπου εμπνέεται ο λαϊκός τεχνίτης. Έκαναν, την καταλληλότερη επεξεργασία και χρήση των υλικών, που συναντούσαν στους τόπους της εργασίας τους και σύμφωνα με τις τοπικές συνθήκες και τις ανάγκες φύτευαν εκεί τα αυθόρμητα αρχιτεκτονικά σχέδια, που γεννούσε η ιδιοφυΐα τους, βοηθούμενοι από τη μακρινή και ένδοξη παράδοση.

Οργανωμένοι σε παρέες δουλειάς, τα περίφημα μπουλούκια, «όργωναν» την Ελλάδα, αλλά και κάθε γωνιά της Βαλκανικής και έχτιζαν εκκλησιές, σπίτια, τζαμιά, καμπαναριά, αρχοντικά, κάστρα, μύλους, χάνια και γεφύρια. Τα μπουλούκια των μαστόρων οι συντεχνίες στηρίζονταν λειτουργικά στο εθιμικό δίκαιο, σε άγραφους, αυστηρούς κανόνες και σε μια απαράβατη ιεραρχία: μαθητούδια, τσιράκια, καλφάδες, αρχικαλφάδες, μάστοροι. Στην κορυφή επικεφαλής του μπουλουκιού βρισκόταν ο πρωτομάστορας (αρχιμάστορας) ο οποίος έπρεπε να συγκεντρώνει συγκεκριμένες ικανότητες και δεξιότητες. Να είναι ευρηματικός, οργανωτικός, σχεδιαστής με καλλιτεχνικό ένστικτο και δημιουργική εικαστική εκφραστικότητα, να έχει τολμηρή φαντασία, να είναι καπάτσος στην εκτέλεση δύσκολων εργασιών, αλλά και στο παζάρεμα της δουλειάς. Τα έργα του χαράζονταν επί τόπου με μόνο μέτρο τον άνθρωπο και τις ανάγκες του. Το χρήσιμο, το απαραίτητο. Ο ίδιος φρόντιζε για την εξεύρεση εργασίας, την πληρωμή των μαστόρων και επιστατούσε γενικά στο μπουλούκι. Εργαζόταν και αυτός συχνά στα θεμέλια της οικοδομής, στις προσόψεις και στις γωνιές που «κλείδωναν» τα αγκωνάρια. Τα θεμέλια της οικοδομής, ο «μπινάς» στα τούρκικα, ήταν πολύ υψηλή υπόθεση για να την αφήσει στους άλλους μάστορες. Αν τα θεμέλια ήταν η βάση της ζωής του έργου του λαϊκού τεχνίτη, οι προσόψεις, οι γωνίες, ήταν η βιτρίνα, η δόξα της δουλειάς του.