Υδρολογικές Μελέτες και Διαθεσιμότητα Δεδομένων στην Ελλάδα: Ιωάννης Α. Νιάδας Πολιτικός Μηχανικός Ε.Μ.Π., M.Sc. Υδρολογίας Ζ&Α Π. Αντωναρόπουλος και Σ/τες Α.Μ.Ε.
Ενότητες της παρουσίασης Η ΕΜΠΕΙΡΙΑ ΑΠΟ ΤΙΣ ΠΡΟΣΦΑΤΕΣ ΜΕΛΕΤΕΣ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΑΤΙΚΩΝ ΠΟΡΩΝ ΤΟΥ (ΠΡΩΗΝ) ΥΠ. ΑΝ. ΜΕ ΠΡΟ Β Λ ΗΜΑ Τ Α Δ Ι ΑΘΕΣΙΜΟ ΤΗΤΑ Σ ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑΤΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΡΑΞΗ ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΚΑΙ ΚΑΤΕΥΘΥΝΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΝΑ ΕΘΝΙΚΟ ΣΥΣΤΗΜΑ ΣΥΛΛΟΓΗΣ ΚΑΙ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗΣ ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ
Εμπειρία από τις μελέτες του (πρώην) ΥΠ.ΑΝ. 5 ΥΔΑΤΙΚΑ ΔΙΑΜΕΡΙΣΜΑΤΑ ( ΔΥΤ. & ΑΝΑΤ. ΣΤ. ΕΛΛΑΔΑ, ΗΠΕΙΡΟΣ, ΘΕΣΣΑΛΙΑ ΚΑΙ ΑΤΤΙΚΗ) ΣΥΝΟΛΙΚΗ ΕΚΤΑΣΗ ΠΕΡΙ ΤΑ 49 000 KΜ 2 ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΑΙ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΑΠΟ >300 ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΟΥΣ ΚΑΙ ΥΔΡΟΜΕΤΡΙΚΟΥΣ ΣΤΑΘΜΟΥΣ
Σταθμοί και δεδομένα Υδατικό Διαμέρισμα μ Υδρομετεωρολογικοί ρ Υδρομετρικοί ρ 04 Δυτ. Στ. Ελλάδας 85 (21) * 6 (4) ** 05 Ηπείρου 97 (18) 5 (17) 06 Αττικής 11 (10) - 07 Ανατ. Στ. Ελλάδας 48 (13) 5 (-) 08 Θεσσαλίας 54 (21) 7 (8) ΣΥΝΟΛΟ 295 (83) 23 (29) * Οι αριθμοί εντός παρενθέσεως δεικνύουν τους σταθμούς μέτρησης της θερμοκρασίας ** Σε παρένθεση επιπλέον σταθμοί που εξετάστηκαν ΠΕΡΙΟΔΟΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: Υ.Ε. 1980-81 ΕΩΣ 2000-01 ΦΟΡΕΙΣ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ: Ε.Μ.Υ., Δ.Ε.Η., Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε., ΥΠ.Α.Α.Τ.
Διαπιστώσεις Υ.ΠΕ.ΧΩ.Δ.Ε. Κρίσιμο στρατηγικά βροχομετρικό ρ δίκτυο (κάλυψη, χρονικό εύρος παρατηρήσεων > 50 έτη) Μέτρια ποιότητα δεδομένων, με εξαιρετικά άνιση εικόνα μεταξύ των σταθμών Παρατηρήθηκαν κενά και ελλείψεις, λάθη στην ΕΤΥΜΠ Η καταγραφή του χιονιού είναι ελλιπής (δεν υπάρχουν χιονοτράπεζες, δεν είναι σαφείς οι διαδικασίες μέτρησης) Τα χιονοβροχόμετρα, σε όλες τις περιπτώσεις, στάθηκε αδύνατον να αντιστοιχηθούν με τα βροχόμετρα Λίγοι βροχογράφοι και με μικρό εύρος Διατίθενται δωρεάν
Διαπιστώσεις Ε.Μ.Υ. Μικρή πυκνότητα δικτύου χαμηλά υψόμετρα Γενικά πολύ καλή ποιότητα των μετεωρολογικών δεδομένων Διαφορετική εικόνα ως προς τις βροχοπτώσεις αρκετά κενά ασάφεια τους θερινούς μήνες μεταξύ μηδέν και κενού Αρκετοί σταθμοί θεωρούνται μειωμένης αξιοπιστίας Προβλήματα διαχείρισης και διαθεσιμότητας β/γ δεδομένων δεν φαίνεται να έχει διαβασθεί κανείς βροχογράφος μετά το 1992 πολλά β/γ δεδομένα δεν διατίθενται για ασαφείς λόγους Μικρή χρέωση
Διαπιστώσεις ΥΠ.Α.Α.Τ. Το πολυπληθέστερο δίκτυο, αλλά με εξαιρετικά ανομοιογενή χωρική διανομή των σταθμών Αρκετά προβλήματα λειτουργίας Πολλά κενά, συνήθως για μεγάλα χρονικά διαστήματα (οφειλόμενα πολλές φορές σε διακοπή πληρωμών προς τους παρατηρητές) Χαμηλή ποιότητα ορισμένων παραμέτρων (π.χ. σχετική υγρασία) Άνιση εικόνα ως προς την γενική αξιοπιστία των σταθμών Πλήρως ανεπεξέργαστα υ/μ δεδομένα Προβλήματα στη διαθεσιμότητα Διατίθενται δωρεάν
Διαπιστώσεις Δ.Ε.Η. Περιορισμένη ρ ηχωρική κάλυψη (κυρίως ρ ςδ-βδ Ελλάδα) Πολύ καλή έως εξαιρετική ποιότητα δεδομένων, κυρίως των βροχομετρικών και υδρομετρικών Ελάχιστα κενά Διαδικασίες ελέγχου αξιοπιστίας, συντήρησης και παρακολούθησης ηςκαλής λειτουργίας Ουσιαστικά, η μόνη υπηρεσία με άξια λόγου υ/μ δεδομένα Αλλά: η πλειοψηφία τους παραμένει ανεπεξέργαστη σε πρωτογενή μορφή Υψηλή χρέωση
35000 Ποιότητα και 35000 συνέπεια 30000 30000 δεδομένων 30000 Υπάρχουν υποδειγματικοί σταθμοί λιγότερο καλοί και υπάρχουν και αυτά ΜΕΣΟΣ ΟΡΟΣ: ΜΕΤΡΙΟΤΗΤΑ ΟΙΣΤΙΚΗ ΣΗ (mm) - ΥΠΑΤΗ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΑΘΡΟ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ (m mm) (mm) - ΡΥΜΑΙΑ - ΑΝΩ ΜΠΡΑ ΑΛΟΣ 25000 25000 25000 20000 20000 20000 15000 15000 15000 10000 10000 10000 5000 5000 5000 0 0 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 0 2000 4000 6000 8000 10000 12000 14000 16000 18000 20000 0 ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ (mm) ΜΕΣΟΥ ΟΡΟΥ ΓΡΑΒΙΑΣ-ΚΑΛΟΣΚΟΠΗΣ-ΛΙΛΑΙΑΣ- ΡΥΜΑΙΑΣ ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ (mm) ΛΑΜΙΑ 0 5000 10000 15000 20000 25000 30000 35000 ΑΘΡΟΙΣΤΙΚΗ ΒΡΟΧΟΠΤΩΣΗ (mm) -ΓΡΑΒΙΑ
Δύο βασικές ελλείψεις του συστήματος διαχείρισης υδρολογικών δεδομένων ΚΟΙΝΟ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΥΔΡΟΜΕΤΕΩΡΟΛΟΓΙΚΩΝ ΚΑΙ ΥΔΡΟΜΕΤΡΙΚΩΝ ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΩΝ ΜΕΤΑΞΥ ΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΕΘΝΙΚΗ ΥΔΡΟΛΟΓΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΦΟΡΕΑΣ ΣΥΛΛΟΓΗΣ, ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ, ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΤΩΝ ΔΕΔΟΜΕΝΩΝ ΣΤΟ ΚΟΙΝΟ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗΣ ΜΕΛΕΤΩΝ ΒΑΣΗΣ
Προβλήματα διαθεσιμότητας και παραδείγματα ΕΛΛΕΙΨΗ ΕΝΗΜΕΡΩΜΕΝΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΜΕΝ, ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΙΜΑ ΟΜΩΣ; ΚΑΙ ΜΕΤΑ ΤΗ ΜΕΛΕΤΗ, ΤΙ; ΠΡΩΤΟΓΕΝΗ Η ΔΕΥΤΕΡΟΓΕΝΗ ΔΕΔΟΜΕΝΑ ΣΤΙΣ ΜΕΛΕΤΕΣ;
Ξέρουμε τι έχουμε; Έλλειψη ενημερωμένου μητρώου (ΥΒΕΤ, 1987) Συνέπεια: τεράστια απώλεια χρόνου και λάθη στην αναζήτηση των στοιχείων Δυνατότητα άμεσης έκδοσης μέσω ΕΤΥΜΠ? Παράδειγμα: Υδρολογική Μελέτη Φράγματος Χαβρία Χαλκιδικής (ΥΠΕΧΩΔΕ/ΓΓΔΕ/Δ6, 2007)
Πλήρης κατάλογος υδρομετρικών σταθμών και γεωτρήσεων αναφοράς. Περιλαμβάνει: 1. βασικά στατιστικά μεγέθη 2. χαρακτηριστικά λεκάνης απορροής 3. περιοχικούς δείκτες 4. ιστορικό σταθμού 5. περιεκτικές αξιολογήσεις Το βρετανικό υδρομετρικό μητρώο, 2008
Άλλο διαθέσιμα, άλλο αξιοποιήσιμα Η συντριπτική πλειοψήφία των υδρομετεωρολογικών δεδομένων παρέχεται σε εντελώς πρωτογενή μορφή Πολλά μη διορθωμένα σφάλματα, κενά και ασυνέχειες, ανομοιογένειες, κλπ. Για τα υδρομετρικά δεδομένα (πλην, μερικώς, της ΔΕΗ) αυτό είναι κανόνας Παράδειγμα: Υδρολογική Μελέτη Φράγματος Ιάσμου Ροδόπης (ΥΠΑΑΤ, 2009)
Ουσιαστική απώλεια πληροφορίας Πανσπερμία μεθόδων,, προσεγγίσεων αλλά και κατάρτισης των μελετητών Η χρήση δεδομένων που έχουν τύχει επεξεργασίας σε διάφορες μελέτες οδηγεί σε ασυνέπειες και σφάλματα Τα αποτελέσματα της επεξεργασίας των μελετών ουσιαστικά χάνονται από πρακτική άποψη Παράδειγμα: Υδρολογική Μελέτη στο πλαίσιο της Μελέτης Οδόύ Σύνδεσης Πρέβεζας με Ιόνια Οδό (ΥΠΕΧΩΔΕ/ΕΥΔΕ/ΜΕΔΕ, 2009)
ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ: Η άνω λεκάνη Λούρου δεν διαθέτει πλέον ούτε έναν β/γ Ανεπαρκής καταγραφή των απωλειών βροχόπτωσης Αβεβαιότητα στις πλημμύρες σχεδιασμού Παραχθέντα δευτερογενή δεδομένα: Όμβριες καμπύλες Καμπύλες στάθμηςπαροχής Μοναδιαίο υδρογράφημα
Πρωτογενή ή Δευτερογενή δεδομένα; Οι μελετητές χρειάζονται πρωτίστως δευτερογενή δεδομένα (παροχή) και όχι πρωτογενή (στάθμες και υδρομετρήσεις) Τουλάχιστον, ελεγμένα και συμπληρωμένα πρωτογενή δεδομένα σε τελική μορφή (χωρίς κενά, ανομοιογένειες, σφάλματα) Παραδείγματα δευτερογενών δεδομένων: Μέσες ημερήσιες παροχές, σειρές ακραίων τιμών (πλημμύρες) Σχέσεις έντασης διάρκειας συχνότητας βροχοπτώσεων Απλά περιοχικά μοντέλα πολυμεταβλητής παλινδρόμησης Χρονικές κατανομές καταιγίδων σχεδιασμού Συνθετικά μοναδιαία υδρογραφήματα
Πρωτογενή ή Δευτερογενή δεδομένα; Προβλήματα της κατ ανάγκην ανάγκην επεξεργασίας πρωτογενούς πληροφορίας στο πλαίσιο της μελέτης: Η επεξεργασία ξργ των στοιχείων είναι αναγκαστικά (λόγω γ περιορισμών χρόνου) κατώτερη του βέλτιστου Περιορισμοί λόγω των άμεσων στόχων της εκάστοτε μελέτης Τλ Τελική απώλεια της πληροφορίας (σε μεγάλο βαθμό). Διπλοπροσπάθεια, επανάληψη εργασιών Οι μελέτες ΔΕΝ είναι το κατάλληλο πλαίσιο της «πρώτης» επαφής με τα πρωτογενή δεδομένα
Τυπική περίπτωση δευτερογενούς πληροφορίας Πληροφορία με χωρική αναφορά και ανάγκη τυποποίησης κατά περιοχές Στην πράξη: Έλλειψη τεκμηρίωσης, αβεβαιότητα ββ ως προς την καταλληλότητα, προχειρότητες Πανσπερμία χρονικών περιόδων, μεθόδων επεξεργασίας, πλαισίων αναφοράς Σχέσεις έντασης διάρκειας συχνότητας βροχοπτώσεων (όμβριες β καμπύλες) )
Προτάσεις και κατευθύνσεις ΕΚΔΟΣΗ ΝΕΟΥ ΜΗΤΡΩΟΥ ΣΤΑΘΜΩΝ Ένδειξη ποσοστού κενών τιμών Ενδείξεις ανομοιογενειών και στοιχεία αξιοπιστίας Στοιχεία ιστορικού του σταθμού (αλλαγές παρατηρητών, οργάνων, κλπ.) ΚΑΤΑΡΤΙΣΗ ΠΡΩΤΟΚΟΛΛΟΥ ΜΕΤΡΗΣΕΩΝ Όχι μόνο μεθοδολογίες, αλλά κυρίως πρακτικές μέτρησης και διαδικασίες ελέγχου ποιότητας και συντήρησης του εξοπλισμού ΣΥΣΤΑ ΣΗ Ε Θ ΝΙΚΗΣ Υ Δ Ρ ΟΛΟΓΙΚΗΣ ΥΠΗΡΕΣΙΑ Σ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΔΙΚΤΥΟΥ ΣΤΑΘΜΩΝ ΑΝΑΦΟΡΑΣ Δίκτυο σταθμών αναφοράς από τους υφιστάμενους σταθμούς Κατόπιν, επέκταση του δικτύου αναφοράς με νέους σταθμούς
Ευχαριστώ για την προσοχή σας