1.Η ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΩΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΥ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ Θ Η ΑΝΑΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ 1.Η ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ ΩΣ ΕΠΑΓΓΕΛΜΑΤΙΚΗ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΜΗΧΑΝΟΛΟΓΟΥ Μία από τις βασικές επαγγελματικές ενασχολήσεις του μηχανολόγου είναι η εκπόνηση μελετών. Ο μηχανολόγος μπορεί να εκπονήσει μελέτες είτε για λογαριασμό του ιδίου είτε για λογαριασμό ιδιώτη (φυσικού ή νομικού προσώπου) είτε για λογαριασμό φορέα του δημόσιου τομέα. Το δικαίωμα αμοιβής του μηχανολόγου βασίζεται κατά κανόνα στη σχετική σύμβαση εκπόνησης μελέτης, η οποία έχει τη νομική φύση συμβάσεως έργου 1. Εφόσον ο μηχανολόγος συμβάλλεται απευθείας με αυτόν που του αναθέτει την εκπόνηση μελέτης (εργοδότη), έχει ο ίδιος την ιδιότητα του εργολάβου (συμβαλλομένου) και δικαιούται τη συμφωνημένη αμοιβή που δεν μπορεί να είναι μικρότερη από αυτή που ορίζεται στον Νόμο (κανονιστικές πράξεις της εκτελεστικής λειτουργίας). Ενδεχομένως,όμως ο μηχανολόγος δεν συμβάλλεται απευθείας με τον εργοδότη,παρά συνδέεται στα πλαίσια κάποιας ενοχικής σχέσης (συνήθως σχέση εξαρτημένης εργασίας ή σχέση ανεξάρτητων υπηρεσιών) με τον εργολάβο, ο οποίος μπορεί να είναι φυσικό ή νομικό πρόσωπο. 2.Η ΑΝΑΘΕΣΗ ΚΑΙ ΕΚΠΟΝΗΣΗ ΜΕΛΕΤΩΝ ΤΟΥ ΔΗΜΟΣΙΟΥ 2.1. Η θέσπιση του ν. 3316/2005 και οι άξονες που διέπουν το περιεχόμενό του Με τον ν. 3316/2005 «Ανάθεση και εκτέλεση δημοσίων συμβάσεων εκπόνησης μελετών και παροχής συναφών υπηρεσιών και άλλες διατάξεις» (ΦΕΚ Α 42/ 22-2-2005) ρυθμίζεται με τρόπο ενιαίο και κατ εναρμόνιση με το κοινοτικό δίκαιο το ζήτημα της ανάθεσης μελετών από το Δημόσιο και της εκπονήσεώς του από τους μελετητές ή τις εταιρείες μελετών. Το νομοθέτημα αυτό αφορά την ανάθεση 1 Βλ. Κεφάλαιο ΣΤ 6. 73

μελετών από φορέα του Δημοσίου όχι μόνο σε μελετητές μηχανολόγους,αλλά και σε μελετητές άλλων κλάδων. Το προηγούμενο νομικό πλαίσιο του ν. 716/1977 καταργήθηκε ως ξεπερασμένο και ασύμβατο με το κοινοτικό δίκαιο. Βασικές κατευθύνσεις του νέου νόμου είναι οι εξής: α)η προσαρμογή του σχετικού νομικού πλαισίου στο ευρωπαϊκό κοινοτικό δίκαιο (ιδίως στις νέες κοινές οδηγίες 2004/17/ΕΚ και 2004/18/ΕΚ, οι οποίες έχουν προθεσμία ενσωμάτωσης στα δίκαια των κρατών μελών μέχρι την 31-6-2006 ) και στη νομολογία του Δικαστηρίου Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων. β)η υποχρεωτική προετοιμασία του κυρίου του έργου (δηλαδή του φορέα του δημόσιου τομέα) για την ανάθεση των σχετικών συμβάσεων,ήτοι η υποχρέωσή του να συντάσσει και να εγκρίνει φάκελο του έργου και υπολογισμό της προεκτιμωμένης αμοιβής του αναδόχου. γ) Θέσπιση συγκεκριμένης διαδικασίας την οποία οφείλουν οι Αρχές, που θα αναθέσουν τη μελέτη, να ακολουθήσουν (υποχρέωση αναθέσεως της προκαταρκτικής μελέτης ή των αρχικών σταδίων της μελέτης σε αναδόχους περισσότερους του ενός), ώστε να διασφαλισθεί η επιλογή της καλύτερης τεχνικής λύσης. δ) Θέσπιση αξιοκρατικών και σύμφωνων με την κοινοτική νομοθεσία κριτηρίων για την επιλογή του τελικού αναδόχου. Ο ανάδοχος θα επιλέγεται με συνεκτίμηση κατά πρώτον πόσο ποιοτική αναμένεται να είναι η μελέτη του και δευτερευόντως του πόσο οικονομικώς συμφέρουσα είναι. Οι υπόψηφιοι δεν είναι υποχρεωμένοι να υποβάλλουν οικονομική προσφορά στο πρώτο στάδιο της μελέτης (προκαταρκτική μελέτη). ε) Εξοβελισμός γραφειοκρατικών κωλυμάτων συμμετοχής στη διαδικασία ανάθεσης,με την κατάργηση της υποχρεώσεως των υποψηφίων αναδόχων να προσκομίσουν εξαρχής δικαιολογητικά και στοιχεία για τη συμμετοχή τους στη διαδικασία. Αντί αυτών των δικαιολογητικών και στοιχείων,οι υποψήφιοι καταθέτουν υπεύθυνη δήλωση, και μόνον εφόσον τελικώς τους ανατεθεί η μελέτη υποχρεούνται να τα προσκομίσουν για τη σύναψη της σχετικής δημόσιας σύμβασης. Στ) Το θεσμικό πλαίσιο ανάθεσης και εκτέλεσης των μελετών καταγράφεται σε ένα μόνο νομοθέτημα (δηλ. τον ν. 3316/2005),με την κατάργηση της 74

προηγούμενης πολυδαίδαλης νομοθεσίας,που δημιουργούσε σύγχυση και αμφισβητήσεις. ζ)στο νέο θεσμικό πλαίσιο αξιοποιούνται οι λύσεις που έδωσαν τα Δικαστήρια και το Νομικό Συμβούλιο του Κράτους σε αμφισβήτησεις που προέκυψαν από την ασάφεια του προηγούμενου θεσμικού πλαισίου. Οι νομολογιακές αυτές λύσεις εξοπλίζονται με τη φύση των διατάξεων τυπικού νόμου 2. 2.2.Η έννοια της μελέτης και οι διακρίσεις των μελετών Την έννοια της μελέτης προσδιορίζει ο ίδιος ο νόμος (αρθρο 1 2 α ν. 3116/2005) :Μελέτη είναι το αποτέλεσμα συστηματικής και αναλυτικής επιστημονικής και τεχνικής εργασίας και έρευνας σε συγκεκριμένο απλό ή σύνθετο γνωστικό αντικείμενο,που αποβλέπει ιδίως στην παραγωγή τεχνικού έργου ή στην επέμβαση σε τεχνικό έργο ή αφορά στο σχεδιασμό και την απεικόνιση τεχνικού έργου ή παραγωγικής διαδικασίας ή σε μεθόδους ανάπτυξης και σχεδιασμού του ευρύτερου χώρου. Η μελέτη έχει την έκταση και το βάθος που απαιτείται με τη σύμβαση, απεικονίζεται και παραδίδεται στην αναθέτουσα Αρχή με συγκεκριμένη συμφωνημένη μορφή. Οι μελέτες διακρίνονται ανάλογα με το αντικείμενό τους σε διάφορες κατηγορίες. Η ισχύουσα κατηγοριοποίηση των μελετών τελείται με το άρθρο 2 του ν. 3116/2005, με βάση το οποίο διακρίνονται οι μελέτες σε είκοσι οκτώ (28) κατηγορίες π.χ. χωροταξικές και ρυθμιστικές μελέτες, πολεοδομικές και ρυμοτομικές, οικονομικές μελέτες, μελέτες οργάνωσης και επιχειρησιακής έρευνας κλπ. Τον μηχανολόγο μελετητή αφορούν κυρίως η 9 η κατηγορία -«Μηχανολογικές, ηλεκτρολογικές και ηλεκτρονικές Μελέτες»,η 12 η κατηγορία «Μελέτες 2 Τέτοιες λύσεις που από πορίσματα της Νομολογίας ανάγονται σε ρητές διατάξεις του νέου νόμου είναι : -το ζήτημα του χρόνου εκπόνησης της μελέτης, -η διαδικασία της υπογραφής της σύμβασης (άρθρο 23 ν. 3116/05), -οι υποχρεώσεις και τα δικαιώματα του επιβλέποντος (άρθρο 25 ν. 3116/05), -η διαδικασία της πληρωμής του αναδόχου (άρθρο 32 ν. 3116/05), -οι προϋποθέσεις έκπτωσης και η διαδικασία έκπτωσης του αναδόχου, -η τροποποίηση της εγκεκριμένης μελέτης, -η διαδικασία υπολογισμού και έγκρισης της αποζημίωσης του αναδόχου στην περίπτωση της υπερημερίας του αναδόχου, -η διαδικασία έγκρισης των μελετών εντός ορισμένης προθεσμίας, -οι διαδικασίες διοικητικής και δικαστικής επίλυσης των διαφορών που δημιουργούνται από τη σύμβαση μελέτης (άρθρα 41 και 42 ν. 3116/2005). 75

Μεταφορικών Μέσων (χερσαίων, πλωτών, εναερίων), η 13 η κατηγορία «Μελέτες υδραυλικών έργων (εγγειοβελτιωτικών έργων, φραγμάτων,υδρεύσεων και αποχετεύσεων). Η κατάταξη των μελετών στις παραπάνω κατηγορίες αποσκοπεί α)στην εξειδίκευση της κατάταξης των μελετητών (οι μελετητές εγγράφονται σε μητρώα μελετητών για συγκεκριμένη κατηγορία) και β)στον καθορισμό της αμοιβής κάθε τάξης πτυχίου (ο νόμος προβλέπει κατά ομάδες κατηγοριών μελετών τα όρια αμοιβής κάθε τάξης πτυχίου). 2.3. Τα μέρη στην ανάθεση και εκπόνηση μελέτης του Δημοσίου Ο Νόμος διακρίνει τα μέρη τα οποία εμπλέκονται στην ανάθεση και εκπόνηση των μελετών του Δημοσίου. Αυτά είναι: α)ο κύριος του έργου (της μελέτης) :δηλαδή αυτός στον οποίο προορίζεται να ανήκει η μελέτη που θα εκπονηθεί. Κύριος της μελέτης είναι το Δημόσιο ή κάποιος άλλος φορέας του δημόσιου τομέα (Ο.Τ.Α., ΝΠΔΔ, νομαρχιακές, δημοτικές ή κοινοτικές επιχειρήσεις,ενώσεις). β)ο εργοδότης : δηλαδή η αρχή που αναθέτει την εκπόνηση της μελέτης στον ανάδοχο,καταρτίζοντας τη σχετική σύμβαση μελέτης. γ)ο ανάδοχος : δηλαδή αυτός που θα εκπονήσει τη μελέτη. Οι ανάδοχοι είναι είτε μελετητές-φυσικά πρόσωπα είτε εταιρείες μελετών. Βασική προϋπόθεση για την εκπόνηση μιας μελέτης του Δημοσίου είναι η σύναψη σχετικής συμβάσεως ανάμεσα στον εργοδότη και τον ανάδοχο. Από τη σύμβαση αυτή πηγάζουν τα δικαιώματα και οι υποχρεώσεις των συμβαλλομένων μερών (εργοδότη και αναδόχου). Ο εργοδότης για τη διεκπεραίωση του έργου της εκπόνησης της μελέτης χρησιμοποιεί τις αρμόδιες δημόσιες υπηρεσίες,οι οποίες κατά τρόπο γενικό προσδιορίζονται στον ν. 3316/2005 ως α)προϊσταμένη Αρχή, η οποία είναι ιδίως η αρχή ή η υπηρεσία ή το όργανο του εργοδότη,που εποπτεύει την εκτέλεση της συναφθείσας σύμβασης,ασκώντας για λογαριασμό του αποφασιστικές αρμοδιότητες (ιδίως σε θέματα τροποποποίησης των όρων της σύμβασης),β)διευθύνουσα 76

Υπηρεσία, η οποία είναι η τεχνική υπηρεσία που έχει την αρμοδιότητα διοίκησης της συναφθείσας σύμβασης,υπό την εποπτεία της Προϊσταμένης Αρχής. 2.4. Ο ανάδοχος (μελέτης) Μελετητές και εταιρείες μελετών Το πρόσωπο στο οποίο ανατίθεται η εκπόνηση μελέτης ονομάζεται ανάδοχος (μελέτης).ο ανάδοχος (μελέτης) μπορεί να είναι φυσικό πρόσωπο («μελετητής») ή νομικό πρόσωπο εταιρικής μορφής (εταιρεία μελετών). Η εταιρεία μελετών μπορεί να έχει τη φύση μίας εμπορικής εταιρείας,από αυτές που καθιερώνει ο Νόμος - προσωπικής ή κεφαλαιουχικής φύσης 3 -,δηλαδή : α)ομόρρυθμη εταιρεία (Ο.Ε.) : είναι η προσωπική εταιρεία,της οποίας οι εταίροι έχουν την εμπορική ιδιότητα και ευθύνονται προσωπικώς,αλληλέγγυα και εις ολόκληρον για τις οφειλές της εταιρείας (ομόρρυθμοι εταίροι). β)ετερόρρυθμη εταιρεία (Ε.Ε.) : η προσωπική εταιρεία,της οποίας ορισμένοι εταίροι έχουν την εμπορική ιδιότητα και ευθύνονται προσωπικώς,αλληλέγγυα και εις ολόκληρον για τις οφειλές της εταιρείας (ομόρρυθμοι εταίροι), ενώ ορισμένοι άλλοι εταίροι έχουν προσωπική και αλληλέγγυα ευθύνη για τις οφειλές της εταιρείας μόνο για ορισμένο ποσό και όχι εις ολόκληρον (ετερόρρυθμοι εταίροι). γ)συνεταιρισμός: Η προσωπική εταιρεία, η οποία έχει ως σκοπό την οικονομική, κοινωνική και πολιτιστική πρόοδο των μελών της (συνεταίρων),τα οποία ευθύνονται εξίσου,περιορισμένα και με βάση τη μερίδα τους, για τις οφειλές της εταιρείας (συνεταιρισμού). δ)ανώνυμη εταιρεία (Α.Ε.) : Η κεφαλαιουχική εταιρεία,της οποίας το κεφάλαιο διαιρείται σε ίσα τμήματα (μετοχές),τα οποία μεταβιβάζονται ελεύθερα, και της οποίας οι μέτοχοι δεν έχουν προσωπική ευθύνη για τις οφειλές της εταιρείας.οι μετοχές μίας ανώνυμης εταιρείας μελετών πρέπει να είναι υποχρεωτικά 3 Οι εταιρείες διακρίνονται σε α)προσωπικές εταιρείες, β)κεφαλαιουχικές εταιρείες. Τα κύρια γνωρίσματα των προσωπικών εταιρειών είναι ότι: ι)ο «εταιρικός σκοπός» (ο σκοπός για τον οποίο υπάρχει η εταιρεία) επιτυγχάνεται κυρίως με τις προσωπικές δυνάμεις των εταίρων και ιι)οι εταίροι ευθύνονται και προσωπικώς (με την προσωπική τους περιουσία) για τις οφειλές της εταιρείας. Τα κύρια γνωρίσματα των κεφαλαιουχικών εταιρειών είναι ότι: ι)ο «εταιρικός σκοπός» (ο σκοπός για τον οποίο υπάρχει η εταιρεία) επιτυγχάνεται με τη δημιουργία «κεφαλαίου» (μίας ιδανικής οικονομικής ποσότητας η οποία διατίθεται κατά την ίδρυση της εταιρείας ) και ιι)οι εταίροι δεν έχουν προσωπική ευθύνη για τις οφειλές της εταιρείας. Οι προσωπικές εταιρείες είναι :α)η ομόρρυθμη εταιρεία, β)η ετερόρρυθμη εταιρεία, γ)ο συνεταιρισμός. Οι κεφαλαιουχικές εταιρείες είναι :α)η ανώνυμη εταιρεία, β)η εταιρεία περιορισμένης ευθύνης. 77

«ονομαστικές» (άρθρο 39 3 εδ. τελευταίο), δηλαδή να αναγράφεται σε αυτές το όνομα του κατόχου τους. ε)εταιρεία περιορισμένης ευθύνης (Ε.Π.Ε.) : Η κεφαλαιουχική εταιρεία, της οποίας το κεφάλαιο διαιρείται σε ίσα τμήματα (μερίδια),τα οποία μεταβιβάζονται υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις που ορίζονται από τον Νόμο και το καταστατικό της εταιρείας. Ανάδοχος μελέτης μπορεί να είναι και μία κοινοπραξία ή μία σύμπραξη εταιρειών. Η κοινοπραξία είναι ο σταθερός δεσμός μεταξύ δύο ή περισσότερων μελετητών ή εταιρειών μελετών,που έχει χαρακτήρα μη προσωρινό. Σύμπραξη εταιρειών είναι ο δεσμός μεταξύ δύο ή περισσότερων μελετητών ή εταιρειών μελετών, που έχει χαρακτήρα προσωρινό επ ευκαιρία την ανάληψη της μελέτης. Προαπαιτούμενο για να καταστεί ανάδοχος ένας μελετητής ή μία εταιρεία μελετών είναι να έχει εγγραφεί στο Μητρώο Μελετητών ή στο Μητρώο Εταιρειών Μελετών,αντίστοιχα. Στο μητρώο μελετητών εγγράφονται φυσικά πρόσωπα-μελετητές (λ.χ. μηχανολόγοι), οι οποίοι έχουν τα προσόντα και προτίθενται είτε να ασκήσουν ατομική επιχείρηση εκπόνησης μελετών είτε να στελεχώσουν εταιρείες μελετών. Για να εγγραφεί κάποιος ως μελετητής στο Μητρώο Μελετητών (σύμφωνα με το άρθρο 39 1 ν. 3116/2005), πρέπει : α) να είναι κάτοχος τίτλου σπουδών ανώτατου εκπαιδευτικού ιδρύματος πανεπιστημιακού τομέα 4 της Ελλάδας ή ισότιμου του εξωτερικού, β)να έχει συμπληρώσει τέσσερα (4) έτη από τη λήψη του πτυχίου του και γ) να έχει την εγκατάστασή του στην Ελλάδα (πλήρωση θετικών προϋποθέσεων). Εξάλλου, στο πρόσωπο αυτού που επιθυμεί να εγγραφεί στο Μητρώο Μελετητών δεν πρέπει να υφίστανται ιδίως οι εξής αρνητικές προϋποθέσεις :α) να μην έχει συγκεκριμένες σχέσεις που προσδιορίζονται στον Νόμο (39 2 ν. 3116 /2005) με επιχειρήσεις που αναλαμβάνουν την εκτέλεση δημοσίων έργων (εργοληπτικές επιχειρήσεις),β) να μην υφίστανται στο πρόσωπό του κωλύματα συμμετοχής στους διαγωνισμούς (πτώχευση, καταδίκη σε αδίκημα σχετικό με την επαγγελματική διαγωγή, διάπραξη σοβαρού επαγγελματικού-πειθαρχικού παραπτώματος, μη 4 Από τη γραμματική διατύπωση της διάταξης του άρθρου 39 1 ν. 3116/2005 φαίνεται να αποκλείονται οι πτυχιούχοι των Α.Τ.Ε.Ι. από το δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών. Ωστόσο, οι πτυχιούχοι Α.Τ.Ε.Ι. μπορούν να είναι εταίροι ή μισθωτοί ή συνεργάτες εταιρειών μελετών. 78

εκπλήρωση ασφαλιστικών και φορολογικών υποχρεώσεων, υποβολή ψευδών στοιχείων στους διαγωνισμούς) γ) να μην εργάζονται με σχέση εξαρτημένης εργασίας οποιασδήποτε μορφής σε αναθέτουσες αρχές (δηλ. σε αρχές που αναθέτουν την εκπόνηση μελετών) ή στον ιδιωτικό τομέα (παρά μόνο σε εταιρείες μελετών που δεν μπορούν να χρησιμοποιούν το μελετητικό πτυχίο τους). δ)να μην είναι γραμμένοι στο Μητρώο Εμπειρίας Κατασκευαστών. Το άρθρο 39 ν. 3116/2005 παρέχει νομοθετική εξουσιοδότηση για την έκδοση προεδρικού διατάγματος,με το οποίο θα καθορίζονται οι όροι και οι προϋποθέσεις για την εγγραφή των πτυχιούχων ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων στο Μητρώο Μελετητών 5. Στο Μητρώο Εταιρειών Μελετών εγγράφονται εταιρείες που έχουν ως σκοπό την εκπόνηση μελετών. Εφόσον οι εταιρείες μελετών έχουν τη νομική φύση ανώνυμης εταιρείας,οι μετοχές τους είναι υποχρεωτικώς ονομαστικές (όπως προαναφέρθηκε) 6. Η κατάταξη των μελετητών και των εταιρειών μελετών στα Μητρώα (Μελετητών και Εταιρειών Μελετών, αντίστοιχα) γίνεται με βάση σταθερά κριτήρια. Για τους μελετητές λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος από τη λήψη του πτυχίου τους και η ανάλογη εμπειρία (μελέτες που έχουν εκπονήσει). Για την εγγραφή στο Μητρώο Μελετητών απαιτείται αίτηση του ενδιαφερομένου ο οποίος κατατάσσεται α)σε κατηγορία μελετών (το πολύ μέχρι δύο κατηγορίες),με βάση τον επιστημονικό τίτλο του και β) σε τάξη,με βάση το δυναμικό του. Το δυναμικό του μελετητή εκφράζεται σε μονάδες. Υπολογίζεται κυρίως με βάση τον χρόνο από τη λήψη του πτυχίου του,σε συνδυασμό με την αποδεδειγμένη ανάλογη εμπερία 7. Για την κατάταξη των εταιρειών μελετών στο Μητρώο Εταιρειών Μελετών λαμβάνεται υπόψη το άθροισμα των δυναμικών των μελετητών που ανήκουν στη Ωστόσο, η συμμετοχή τους στην εταιρεία δεν επηρεάζει το δυναμικό της,για την κατάταξη στο Μητρώο. 5 Το περιεχόμενο αυτού του αναμενόμενου να εκδοθεί προεδρικού διατάγματος θα έχει βεβαίως ιδιαίτερη σημασία για τα επαγγελματικά δικαιώματα των πτυχιούχων Α.Τ.Ε.Ι.. 6 βλ. άρθρο 39 3 εδ. τελευταίο ν. 3116/2005. 7 Σύμφωνα με το άρθρο 39 4,α) μελετητής που έχει συμπληρώσει τετραετία από την κτήση του διπλώματος,έχει δυναμικό μιας μονάδας, β) μελετητής που έχει συμπληρώσει οκταετία από την κτήση του διπλώματος και έχει έχει αποδεδειγμένη ανάλογη εμπειρία,έχει δυναμικό δύο μονάδων, γ) μελετητής που έχει συμπληρώσει δωδεκαετία από την κτήση του διπλώματος και έχει έχει αποδεδειγμένη ανάλογη εμπειρία,έχει δυναμικό τριών μονάδων. 79

συγκεκριμένη εταιρεία μελετών (είτε ως εταίροι είτε ως μισθωτοί) και έχουν δεσμεύσει το «πτυχίο» τους σ αυτή την εταιρεία μελετών. Κάθε μελετητής οφείλει να επιλέξει είτε την άσκηση του επαγγέλματος του μελετητή ως ατομική επιχείρηση είτε ως στέλεχος μιας (και όχι περισσοτέρων) εταιρείας μελετών. Το δυναμικό ενός μελετητή ή εταιρείας μελετών εκφράζεται με το λεγόμενο «πτυχίο», το οποίο είναι μία βεβαίωση που εκδίδεται από το Μητρώο και στην οποία αποτυπώνεται η κατηγορία, η τάξη και το δυναμικό του μελεητή ή της εταιρείας μελετών. Το πτυχίο παρακολουθεί τις μεταβολές της κατάταξης. Τα «πτυχία» Μελετητών/ Εταιρειών Μελετών κατατάσσονται σε πέντε (5) τάξεις, ανάλογα με το δυναμικό τους. Στις τρεις πρώτες τάξεις (Α, Β, Γ ) κατατάσσονται μελετητές φυσικά πρόσωπα ή εταιρείες μελετών, ενώ στις ανώτερες (Δ και Ε ) κατατάσσονται μόνο εταιρείες μελετών. Σημαντικό όργανο προβλεπόμενο από τον Νόμο για τη λειτουργία και την τήρηση των Μητρώων είναι η Γνωμοδοτική Επιτροπή Μητρώου. Για τη συγκρότηση της Γνωμοδοτικής Επιτροπής Μητρώου απαιτείται έκδοση απόφασης του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. 2.5.Εργοδότης Εργοδότης ονομάζεται ο αντισυμβαλλόμενος του αναδόχου, δηλαδή αυτός ο οποίος αναθέτει έναντι αμοιβής στον ανάδοχο την εκπόνηση της μελέτης. Εργοδότες στους οποίους αναφέρεται ο ν. 3316/2005 είναι το δημόσιο,τα νομικά πρόσωπα δημόσιου δικαίου,οι oργανισμοί τοπικής αυτοδιοίκησης,οι δημόσιες,νομαρχιακές και δημοτικές επιχειρήσεις και οι ενώσεις όλων των προηγουμένων. Ο Εργοδότης ορίζει ως επιβλέποντα μελέτης έναν διπλωματούχο ανώτατης σχολής,ο οποίος ασκεί αρμοδιότητες σχετικές με την επίβλεψη της μελέτης που του μεταβιβάζει ο εργοδότης. Εποπτεία ελέγχου και διοίκηση της μελέτης ασκείται από τη Διευθύνουσα Υπηρεσία του εργοδότη. Προβλέπεται επίσης η ύπαρξη ενός συλλογικού οργάνου,το οποίο καλείται αρμόδιο συμβούλιο και γνωμοδοτεί κατά περίπτωση για την έκδοση αποφάσεων του εργοδότη. 2.6.Η σύμβαση ανάθεσης και εκπόνησης μελέτης 80

Σύμβαση ανάθεσης και εκπόνησης μελέτης είναι η συμφωνία του εργοδότη με τον ανάδοχο για την εκπόνηση του έργου. Πρόκειται για σύμβαση έργου που ρυθμίζεται κυρίως από τις διατάξεις του ν. 3316/2005. Η κατάρτιση της σύμβασης ακολουθεί τα εξής στάδια,τα οποία πρέπει να τηρηθούν υποχρεωτικώς: α)κατάρτιση φακέλου του έργου, ο οποίος περιλαμβάνει το Τεύχος Τεχνικών Δεδομένων του Έργου, την τεκμηρίωση της σκοπιμότητας του έργου, το πρόγραμμα των απαιτούμενων μελετών και υπηρεσιών και την απαιτούμενη δαπάνη. Το στάδιο της κατάρτισης του φακέλου του έργου αποβλέπει στη διασάφηση ότι η μελέτη που πρόκειται να εκπονηθεί -είναι αναγκαία για το δημόσιο συμφέρον, -θα προσδιορισθεί σε γενικές γραμμές ως προς το αντικείμενο και την έκτασή της -θα συνεπαχθεί για τον δημόσιο τομέα ένα κόστος που θα κυμανθεί μεταξύ προσδιορίσιμων ορίων (ανώτατου και κατώτατου). β)προκήρυξη. Η προκήρυξη είναι η δημόσια πρόσκληση με την οποία ο εργοδότης καλεί τους ενδιαφερομένους να εκδηλώσουν την υποψηφιότητά τους για την ανάληψη της μελέτης. Ο Νόμος παρέχει εκτενείς εγγυήσεις για την αληθινή δημοσιότητα της προκηρύξεως,ώστε να ενημερωθούν οι ενδιαφερόμενοι τόσο στην Ελλάδα όσο και στις άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης (άρθρο 12 ν. 3316/2005). γ)υποβολή αιτήσεως από ενδιαφερομένους υποψηφίους αναδόχους. δ)έλεγχος καταλληλότητας των υποψηφίων: Για τη συμμετοχή στη διαδικασία ανάθεσης απαιτείται οι υποψήφιοι ανάδοχοι να έχουν τα απαραίτητα προσόντα ώστε να ανταπεξέλθουν στη σοβαρότητα εκπόνησης της μελέτης και θεσπίζεται ο έλεγχος της καταλληλότητάς τους (προσωπική κατάσταση 8, τεχνική και επαγγελματική ικανότητα 9 ). Στο στάδιο αυτό εστιάζεται κυρίως η διάκριση της διαδικασίας ανάθεσης σε «ανοικτή διαδικασία» στην οποία μπορεί να υποβάλει προσφορά κάθε ενδιαφερόμενος- και σε «κλειστή διαδικασία» στην οποία αίτηση εκδήλωσης ενδιαφέροντος μπορεί να υποβάλει ο καθένας,αλλά προσφορά υποβάλλουν μόνο οι υποψήφιοι που προεπιλέγονται από την αναθέτουσα αρχή. 8 Βλ. άρθρο 16 ν. 3316/2005. 9 Βλ. άρθρο 17 ν. 3316/2005. 81

ε)διαγωνισμός : Οι υπόψηφιοι ανάδοχοι κρίνονται με βάση αξιοκρατικά κριτήρια, που αφορούν πρωτευόντως την ποιότητα της μελέτης που θα εκπονηθεί και δευτερευόντως την οικονομική προσφορά τους. Για την αξιολόγηση των υποψηφίων, η Προϊσταμένη Αρχή συγκροτεί Επιτροπή Διαγωνισμού. Για να επιτευχθεί διαφάνεια κατά τον διαγωνισμό, οι υποψήφιοι ανάδοχοι έχουν το δικαίωμα να ενημερώνονται για τις ενέργειες της Επιτροπής Διαγωνισμού. Στ) Επιλογή αναδόχου. 2.7.Η εκτέλεση της σύμβασης Μετά την επιλογή του αναδόχου, καλείται ο ανάδοχος να προσέλθει για τη σύναψη της σύμβασης. Η αμοιβή του αναδόχου καθορίζεται με βάση τον προϋπολογισμό της δαπάνης σε συνδυασμό με τις ισχύουσες διατάξεις για την αμοιβή, με δικαίωμα αυξομειώσεως μέχρι ορισμένο ποσοστό.πριν από την υπογραφή της συμβάσεως, ο ανάδοχος υποχρεούται να καταθέσει εγγύηση για την καλή εκτέλεση της μελέτης (άρθρο 24 ν. 3316 /2005 ).Στη σύμβαση καθορίζονται οι προθεσμίες για την τμηματική και συνολική εκπόνηση της μελέτης και οι ποινικές ρήτρες. Κατά τη λειτουργία της συμβάσεως ο ανάδοχος υπέχει τις ακόλουθες υποχρεώσεις: α)να εκπονήσει τη μελέτη σύμφωνα με τους όρους της σύμβασης και σύμφωνα με τον Νόμο, καθώς επίσης να χρησιμοποιεί σύμφωνα με τη σύμβαση τα στοιχεία που του χορηγεί ο εργοδότης. β)να δέχεται την επίβλεψη του εργοδότη μέσω της Διευθύνουσας Υπηρεσίας (25 ν.3316/2005 ). γ)να ολοκληρώσει τη μελέτη στην οριζόμενη χρονική προθεσμία (περάτωση ολόκληρης της μελέτης) και να τηρήσει τις τυχόν τμηματικές προθεσμίες που έχουν ορισθεί (περάτωση τμημάτων της μελέτης).εάν ο ανάδοχος παραβιάζει με υπαιτιότητά του τις προθεσμίες της σύμβασης,επιβάλλονται με αιτιολογημένη απόφαση της Διευθύνουσας Υπηρεσίας,σε βάρος του και υπέρ του κυρίου του έργου ποινικές ρήτρες 10 10 Οι ποινικές ρήτρες είναι χρηματικά ποσά τα οποία οφείλει να καταβάλει αυτός (εν προκειμένω ο ανάδοχος) σε βάρος του οποίου θεσπίζονται με τη σύμβαση ή από τον Νόμο,σε περίπτωση παραβάσεως των ενοχικών υποχρεώσεών του και ανεξάρτητα από τη ζημία που προκαλείται. 82

δ)η συνολική η μερική υποκατάσταση του αναδόχου κατά κανόνα απαγορεύεται (δηλ. ο ανάδοχος είναι υποχρεωμένος να εκπονήσει τη μελέτη ο ίδιος και να μην την αναθέσει σε άλλον). Η υποκατάσταση του αναδόχου επιτρέπεται σε εξαιρετικές περιπτώσεις που απαριθμούνται με τρόπο αποκλειστικό στο άρθρο 26 ν. 3316/2005. ε) Να εκτελεί συμπληρωματικές εργασίες,εφόσον συντρέχουν οι οριζόμενες από τον Νόμο προϋποθέσεις (29 ν. 3316/2005). στ)να χρησιμοποιεί τα στοιχεία που του παρέχει ο εργοδότης (31 2). ζ)να χρησιμοποιεί την ομάδα που δήλωσε κατά τη διαδικασία του διαγωνισμού και να δηλώνει άμεσα την αποχώρηση οποιουδήποτε μέλους της ομάδας από την εκτέλεση της σύμβασης για οποιονδήποτε λόγο (31 3). η)να αποκαθιστά με δικές του δαπάνες ελαττώματα ή ελλείψεις της μελέτης Ο ανάδοχος κηρύσσεται έκπτωτος, εφόσον δεν συμμορφώνεται προς τις υποχρεώσεις του. Εφόσον κηρυχθεί έκπτωτος, η εκπόνηση της μελέτης ματαιώνεται και αυτός δεν έχει δικαίωμα να λάβει την αμοιβή. Η έκπτωση του αναδόχου αποτελεί παράπτωμά του που λαμβάνεται υπόψη για την αξιολόγησή του στα πλαίσια επόμενων διαγωνισμών. Η εκπόνηση της μελέτης ματαιώνεται και σε περίπτωση που η σύμβαση ανάθεσης διαλυθεί με πρωτοβουλία είτε του εργοδότη είτε του αναδόχου. Οι περιπτώσεις,στις οποίες ο εργοδότης ή ο ανάδοχος δικαιούνται να διαλύσουν τη σύμβαση απαριθμούνται με τρόπο αποκλειστικό στο άρθρο 34 ν. 3316/2005. Στις περιπτώσεις που η σύμβαση διαλυθεί με πρωτοβουλία του εργοδότη,ο ανάδοχος δικαιούται αποζημίωση,που υπολογίζεται σε ποσοστό επί της συμβατικής αμοιβής του υπολειπομένου έργου. Μετά την ολοκλήρωση της μελέτης, ακολουθεί η παραλαβή της. Η μελέτη κρίνεται από τα αρμόδια όργανα και, εφόσον έχει εκπονηθεί σύμφωνα με τη σύμβαση ανάθεσης ( ο ανάδοχος έχει συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του),η μελέτη εγκρίνεται. Η έγκριση της μελέτης γίνεται κατά στάδια και στο σύνολό της. Η μη συμμόρφωση του αναδόχου προς τις συμβατικές και τις νόμιμες υποχρεώσεις του συνεπάγεται την έναντι του εργοδότη ευθύνη του, η οποία λαμβάνει τις εξής μορφές: 83

α)εάν η μελέτη έχει ελαττώματα ή παραλείψεις ο ανάδοχος υποχρεούται να τα επανορθώσει. Εφόσον αρνηθεί ρητά ή σιωπηρά να τα επανορθώσει,η επανόρθωση γίνεται από τον εργοδότη με δαπάνες που καταλογίζονται στον αναδόχου. β)εάν πλημμελώς εκπληρώνει τις υποχρεώσεις του ο ανάδοχος,ο εργοδότης μπορεί να τον κηρύξει έκπτωτο (βλ. ανωτέρω). Σε περίπτωση που ο ανάδοχος κηρυχθεί έκπτωτος καταπίπτει υπέρ του εργοδότη η συμφωνημένη ποινική ρήτρα 11. γ)εάν με υπαιτιότητα του αναδόχου γίνεται υπέρβαση των προθεσμιών εντός των οποίων έπρεπε να εκπονηθεί τμηματικά ή συνολικά η μελέτη καταπίπτει σε βάρος του και υπέρ του εργοδότη ημερήσια ποινική ρήτρα για κάθε ημέρα καθυστέρησης. Ο εργοδότης υπέχει έναντι του αναδόχου τις εξής υποχρεώσεις: α)να παρέχει ακριβή στοιχεία προς τον ανάδοχο. β)να αποφεύγει κάθε πράξη που επιφέρει καθυστερήσεις ή διακοπή των εργασιών. Σε περίπτωση που ο εργοδότης παραβιάσει αυτήν την υποχρέωσή του, ο ανάδοχος δικαιούται να ζητήσει τη διάλυση της σύμβασης και την αποκατάσταση των ζημιών του. γ)να καταβάλει τις αμοιβές,οι οποίες κατανέμονται σε στάδια (προκαταβολή, ενδιάμεσες καταβολές, πληρωμή μετά την έγκριση κλπ). δ)να καταβάλει στον ανάδοχο αποζημίωση,σε περίπτωση που ο ίδιος δεν εκπληρώνει εμπρόθεσμα τις νόμιμες ή τις συμβατικές υποχρεώσεις του (υπερημερία εργοδότη). 2.8.Επίλυση διαφορών εργοδότη- αναδόχου (μελέτης) Για την επίλυση των διαφορών που μπορεί να ανακύψουν μεταξύ του αναδόχου και του εργοδότη,στα πλαίσια της εκτέλεσης της σχετικής σύμβασης, ο Νόμος καθιερώνει μια υποχρεωτική διοικητική διαδικασία,πριν από τη δικαστική επίλυση της διαφοράς. Συγκεκριμένα: α)κατά των εκτελεστών πράξεων 12 της Διευθύνουσας Υπηρεσίας, που βλάπτουν τον ανάδοχο (λ.χ. επιβολή ποινικής ρήτρας, κήρυξή του ως έκπτωτου κλπ), ο ανάδοχος δικαιούνται να υποβάλει ένσταση προς την Προϊσταμένη Αρχή,μέσα σε 11 Η ποινική ρήτρα συνίσταται σε ένα ποσό που αναγράφεται στη σύμβαση αναθέσεως της μελέτης και το οποίο οφείλει να καταβάλει ο ανάδοχος μελετητής, σε περίπτωση που αθετήσει τις συμβατικές υποχρεώσεις του (κατάπτωση της ποινικής ρήτρας), όπως λ.χ. πλημμελής εκπλήρωση των υποχρεώσεών του, καθυστέρηση εκπόνησης της μελέτης κλπ. 84

προθεσμία δεκαπέντε (15) ημερών από τότε που θα του κοινοποιηθεί η προσβαλλόμενη πράξη. β)η Προϊσταμένη Αρχή οφείλει να απαντήσει στην ένσταση του αναδόχου μέσα σε προθεσμία δύο (2) μηνών από τότε που θα υποβλήθεί η ένσταση. Εάν απαντήσει αρνητικά ή αν δεν απαντήσει καθόλου, ο ανάδοχος δικαιούται να ασκήσει αίτηση θεραπείας ενώπιον του Υπουργού ΠΕ.ΧΩ.ΔΕ. ή ενώπιον του καθ ύλην αρμόδιου υπουργού ή του αρμόδιου οργάνου του εργοδότη,εντός προθεσμίας σαράντα πέντε (45) ημερών από τότε που θα του κοινοποιηθεί η απάντηση ή από τότε που θα εκπνεύσει το δίμηνο, αντίστοιχα. Εφόσον η λύση που θα δοθεί στα πλαίσια της προαναφερθείσας διοικητικής προδικασίας δεν είναι ικανοποιητική για ένα από τα συμβαλλόμενα μέρη (ανάδοχο ή εργοδότη), ο φερόμενος ως θιγόμενος μπορεί να προσφύγει στα δικαστήρια. Η προσφυγή στα δικαστήρια είναι δυνατή,μόνο αν τηρήθηκε η προαναφερθείσα διοικητική προδικασία.αρμόδιο είναι το Διοικητικό Εφετείο (εφόσον εργοδότης είναι το Δημόσιο ή ΟΤΑ ή ΝΠΔΔ) ή το πολιτικό Εφετείο (εφόσον εργοδότης είναι δημόσια επιχείρηση με εταιρική μορφή). Σε πρώτο βαθμό δικάζει κατ εξαίρεση το Εφετείο (Διοικητικό ή Πολιτικό),λόγω της μεγάλης σημασίας και σοβαρότητας που έχει το αντικείμενο των μελετών του Δημοσίου. Έφεση δεν είναι δυνατή,παρά μόνο αίτηση αναιρέσεως ενώπιον του Αρείου Πάγου (άρθρο 13 ν. 1418/1984). ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ-ΑΣΚΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΕΜΠΕΔΩΣΗ 1.Να προσδιορίσετε τους όρους : -«κύριος του έργου» -«ανάδοχος» -«εργοδότης» -«προϊσταμένη αρχή» -«διευθύνουσα υπηρεσία». 2.Τίνων μελετών την ανάθεση και εκπόνηση διέπει ο ν. 3316/2005; 3.Τι είναι το «πτυχίο» μελετητή ή εταιρείας μελετών; 4.Νομοθετικά τι απαιτείται να τροποποιηθεί για να έχουν δικαίωμα εγγραφής στο Μητρώο Μελετητών και οι πτυχιούχοι Α.Τ.Ε.Ι.; 12 Εκτελεστές πράξεις ενός διοικητικού οργάνου είναι οι πράξεις που επιφέρουν έννομα αποτελέσματα. 85

5.Τι μπορεί να κάνει ο ανάδοχος που θεωρεί ότι αδικήθηκε από μια εκτελεστή πράξη της Διευθύνουσας Υπηρεσίας και μέχρις ότου να πετύχει την τελική δικαίωσή του; 86