Θέμα : «Πεπραγμένα τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς

Áñéèµ. Ðñùô. 36 Áèçíçóé 11ῃ Ἰουλίου 2008 Πρός τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος. Ἐνταῦθα. Θέμα : «Πεπραγμένα τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως» Μακαριώτατε Πρόεδρε, Σεβασμιώτατοι Συνοδικοί Σύνεδροι, Λίαν εὐσεβάστως προαγόμεθα διά τῆς παρούσης, ἵνα καθηκόντως ὑποβάλωμεν Ὑμῖν ἀναφοράν περί τῆς ἐπιτελεσθείσης διακονίας τῆς περί ἡμᾶς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως διά τήν Συνοδικήν περίοδον 2007-2008 ἔχουσαν οὕτως : 1. Ἡ Εἰδική Συνοδική Ἐπιτροπή Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως, συνεστήθη διά Συνοδικῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας τοῦ ἔτους 1999 καί λειτουργεῖ ἐπί τῇ βάσει τοῦ ὑπ ἀριθμόν 139/1999 Κανονισμοῦ τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, δημοσιευθέντος εἰς τό ὑπ ἀριθμόν φύλλου 236 Φ.Ε.Κ. (Τεῦχος Πρῶτον) τῆς 8ης Νοεμβρίου 1999. 2. Ὑπό τήν παροῦσαν σύνθεσιν διωρίσθη διά τῆς ὑπ ἀριθμούς πρωτοκόλλου 381 καί διεκπεραιώσεως 332 ἀπό 7ης Φεβρουαρίου 2006 Συνοδικῆς Ἀποφάσεως. Τελοῦσα ὑπό τήν Προεδρίαν ἡμῶν συγκροτεῖται ὑπό τῶν κάτωθι ἀναφερομένων: I. Τακτικῶν μελῶν: α. Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνταντίνου Καραϊσαρίδη, Ἐπίκουρου Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.

2 β. Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. γ. Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Καλιακμάνη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. δ. Ἐλλογιμωτάτου κ. Πέτρου Βασιλειάδη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. ε. Ἐλλογιμωτάτου κ. Ἀθανασίου Βουρλῆ, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. στ.ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. ζ. Ἐλλογιμωτάτου κ. Παναγιώτου Σκαλτσῆ, Ἀναπληρωτοῦ Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. ΙΙ. Ἀναπληρωματικῶν μελῶν αὐτῆς : α. Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Νικολάου Ἰωαννίδη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. β. Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεοδώρου Κουμαριανοῦ, Λέκτορος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. γ. Ἐλλογιμωτάτου κ. Σωτηρίου Δεσπότη, Ἐπίκουρου Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. ΙΙΙ. Τῇ συνδρομῇ τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Σεραφείμ Καλογεροπούλου, Γραμματέως αὐτῆς.

3 3. Τήν περίοδον ἀπό τῆς 1 ης Σεπτεμβρίου 2007 ἕως καί τῆς 31 ης Αὐγούστου 2008, ἐλειτούργησεν καί εἰργάσθη διά τήν προ- ώθησιν τῶν ἀφορώντων εἰς αὐτήν θεμάτων ὡς ἀκολούθως : Α) Συνεδρίαι : Κατά τήν διάρκειαν τῆς Συνοδικῆς περιόδου 2007 2008 συνεδρίασε τρεῖς φοράς : α) Τήν 1 ην Ὀκτωβρίου 2007, β) τήν 12 ην Φεβρουαρίου 2008 καί γ) τήν 20 ήν Μαΐου 2008. Β) Ἐξήτασε τά ἑξῆς θέματα : 1. Τά Πεπραγμένα τοῦ πραγματοποιηθέντος Θ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου Στελεχῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος καί προέβη εἰς τήν σύνταξιν τῶν θέσεων, προτάσεων καί λοιπῶν συμπερασμάτων, ἅτινα διατυπώθησαν ὑπό τῶν Μελῶν τοῦ Συμποσίου καί διεμόρφωσε τάς βασικάς θέσεις, προτάσεις καί Πορίσματα, ἅτινα ὑπεβλήθησαν διά τῆς ὑπ ἀριθμόν 56/23.11.2007 ἡμετέρας ἀναφορᾶς Ὑμῖν διά τά περαιτέρω. 2. Τήν πορείαν τοῦ θέματος τῆς συγγραφῆς «πονημάτων» λειτουργικοῦ καί ποιμαντικοῦ χαρακτῆρος, ὑπό τῶν α) Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη, β) Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Δημητρίου Τζέρπου, γ) Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεοδώρου Κουμαριανοῦ, δ) Ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια καί ε) Ἐλλογιμωτάτου κ. Παναγιώτου Σκαλτσῆ, κατόπιν προηγηθείσης σχετικῆς ἐνημερωτικῆς εἰσηγήσεως τοῦ μακαριστοῦ πλέον ἐκ τῶν μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς Ἰωάννου Φουντούλη. 3. Τά τῆς ἀναβολῆς τῆς πραγματοποιήσεως τοῦ ἀποφασισθέντος ἵνα συνέλθῃ ἐν τῷ Διορθοδόξῳ Κέντρῳ τῆς Ἐκκλη-

4 σίας ἡμῶν τήν 25.8.2007 «Διορθοδόξου Λειτουργικοῦ Συμποσίου», ἐξ αἰτίας τῆς ἀσθενείας τοῦ ἀοιδίμου Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν καί Πάσης Ἑλλάδος κυροῦ Χριστοδούλου καί τά τῆς μελλοντικῆς διοργανώσεως αὐτοῦ. 4. Τήν ὑποβολήν ὑπό τῆς Ἐπιτροπῆς εἰς τήν Ἱεράν Σύνοδον προτάσεως διά τήν κατ ἀρχήν ἔγκρισιν πραγματοποιήσεως κατά τό ἔτος 2008 τοῦ Ι Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου Στελεχῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ θέμα «Η ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ : εἰς ἴασιν ψυχῆς καί σώματος». Ἐν συνεχείᾳ τῆς ἐγκρίσεως τῆς προτάσεως ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, διεμορφώθη ὑπό τῆς Ἐπιτροπῆς ὁ Κατάλογος τῶν κ.κ. Εἰσηγητῶν καί τῶν θεμάτων καί ὑπεβλήθη διά τῆς ὑπ ἀριθμόν πρωτοκόλλου 26/28.5.2008 ἡμετέρας ἀναφορᾶς πρός ἔγκρισιν ἡ σχετική πρότασις μετά τοῦ καταρτισθέντος προγράμματος, διά τήν πραγματοποίησιν τοῦ Συμποσίου ἀπό 20ῆς ἕως 22ας Ὀκτωβρίου 2008. Ἡ Ἱερά Σύνόδος διά τῆς ὑπ ἀριθμούς πρωτοκόλλου 1902 καί διεκπεραιώσεως 1305/19.6. 2008 Ἀποφάσεως ἐνέκρινε τήν σύγκλησιν αὐτοῦ μετά τήν εἰσήγησιν τῆς Ἐπιτροπῆς. 5. Τήν ἀναμόρφωσιν τῆς Εὐχῆς «Ἐπί τῇ ἐγκαταστάσει δημοτικῆς Ἀρχῆς», ἥτις ὑπεβλήθῃ πρός ἔγκρισιν ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου διά τῆς ὑπ ἀριθμόν πρωτοκόλλου 54/15.11..2007 ἡμετέρας ἀναφορᾶς. 6. Τήν ἔκδοσιν τοῦ Τόμου τῶν Πρακτικῶν τοῦ Θ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου Στελεχῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μετά τήν ὑπ ἀριθμούς πρωτοκόλλου 4658 καί διεκπεραιώσεως 2781/13.12.2007 σχετικήν ἐπ αὐτοῦ ἐγκριτικήν Ἀπόφασιν τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. Τά Πρακτικά ταῦτα ἀποσταλήσονται μερίμνῃ τῆς Ἐπιτροπῆς καί τῆς Ε.Μ.Υ.Ε.Ε. εἰς τούς Σεβασμιωτάτους Μητροπολίτας, τάς Ἱεράς Μητροπόλεις αὐτῶν, τούς Πρεσβυτέρους καί

5 Διακόνους τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας ἡμῶν, τάς Θεολογικάς καί Ἐκκλησιαστικάς Σχολάς, τούς κ.κ. Καθηγητάς τῶν ἐν Ἑλλάδι Θεολογικῶν Σχολῶν τῶν Εἰσηγητῶν καί διά μέσου τῶν Βιβλιοπωλείων, εἰς πάντα ἐνδιαφερόμενον, κατά τήν ἀπό ὑπ ἀριθμόν πρωτοκόλλου 56/23.11.2007 ἡμετέραν ἀναφοράν. 7. Κατόπιν εἰσηγήσεως τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεοδώρου Κουμαριανοῦ, τήν προετοιμασίαν τῆς ἐκδόσεως τοῦ «Μεγάλου Εὐχολογίου» ὑπό τῆς «Ἀποστολικῆς Διακονίας» συνωδᾷ τῇ ὑπ ἀριθμούς πρωτοκόλλου 1400 καί διεκπεραιώσεως 954/25.4.2007 Συνοδικῇ Ἀποφάσει. Τά μέλη τῆς συσταθείσης πρός τοῦτο ὑπό τῆς Ἱερᾶς Συνόδου Ἐπιτροπῆς «Ἐπιμελείας τοῦ Μεγάλου Εὐχολογίου», ἀποτελουμένης ἐκ τῶν Αἰδεσιμολογιωτάτων Πρωτοπρεσβυτέρων κ.κ. Κωνσταντίνου Καραϊσαρίδη καί Θεοδώρου Κουμαριανοῦ καί τῶν Ἐλλογιμωτάτων κ.κ. Γεωργίου Φίλια καί Παναγιώτου Σκαλτσῆ, συνηργάσθησαν διά τήν ἐπεξεργασίαν τῆς ὕλης τοῦ ὑπό ἔκδοσιν λειτουργικοῦ βιβλίου. Διά τῆς ὑπ ἀριθμόν πρωτοκόλλου 15/3.4.2007 ἡμετέρας ἀναφορᾶς προτείναμεν Ὑμῖν, ὅπως τό ὑπό ἔκδοσιν ἔργον : i) Περατωθῇ ἐντός τῶν χρονικῶν πλαισίων, τά ὁποῖα καθωρίσθησαν ὑπό τῆς σχετικῆς Ἀποφάσεως τῆς Ἱερᾶς Συνόδου, ἤτοι ἕως 31.5.2008. ii) Περιλαμβάνῃ καί διαμορφωθῇ εἰς τρεῖς ἑνότητας, ἤτοι : α) τά ἰσχύοντα, β) τά προτεινόμενα πρός συμπερίληψιν εἰς τό ἤδη ὑπᾶρχον corpus τοῦ Μεγάλου Εὐχολογίου καί γ) τά προτεινόμενα πρός ἀπάλειψιν ἀπό τό ἤδη ὑπᾶρχον corpus. iii) Τεκμηριωθῶσιν κατά τρόπον λεπτομερῆ τά τελικῶς περιλαμβανόμενα πρός συμπερίληψιν, εἰ δυνατόν, διά ἀναφορᾶς αὐτῶν καί εἰδικῶν παρατηρήσεων εἰς τάς πρός τοῦτο ὑπαρχούσας Συνοδικάς Ἐγκυκλίους, καί iv) Ὑποβληθῇ ἀνάλογον σχεδιάγραμμα πίνακος περιεχομένων.

6 Ἡ περί ἡμᾶς Συνοδική Ἐπιτροπή ἐπίσης εἰργάσθη καί διά: Α) ΤΗΝ ΔΙΟΡΓΑΝΩΣΙΝ ΣΥΝΕΔΡΙΩΝ : 1. Διοργάνωσε τόν Νοέμβριον τοῦ 2007 τό Θ Πανελλήνιον Λειτουργικόν Συμπόσιον Στελεχῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ θέμα «ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ "κηδεύσωμεν τούς ἀπελθόντας ὡς καί ἡμῖν καί ἐκείνοις συμφέρει πρός δόξαν Θεοῦ" (Ἰωάννου Χρυσοστόμου : Ὁμιλία ΠΕ εἰς τό κατά Ἰωάννην PG. 59, 467 στ)», περί οὗ ὑπεβλήθη ἡ ὑπ ἀριθμόν πρωτοκόλλου 56/ 23. 11.2007 ἡμετέρα ἀναφορά. 2. Διά τήν πραγματοποίησιν τόν Ὀκτώβριον τοῦ 2008 τό Ι Πανελλήνιον Λειτουργικόν Συμπόσιον Στελεχῶν τῶν Ἱερῶν Μητροπόλεων τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ θέμα «Η ΥΓΕΙΑ ΚΑΙ Η ΑΣΘΕΝΕΙΑ ΣΤΗΝ ΠΑΡΑΔΟΣΗ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ ΜΑΣ : εἰς ἴασιν ψυχῆς καί σώματος». Β) ΤΑΣ ΕΚΔΟΣΕΙΣ : 1. Ἐξεδόθη ὁ Τόμος τῶν Πρακτικῶν τοῦ Η Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου. 2. Προετοιμάζεται ἡ ἔκδοσις: I. Ὑπό τῆς «Ἀποστολικῆς Διακονίας», τῇ εἰσηγήσει τῆς Ἐπιτροπῆς : α. Τοῦ Τόμου τῶν Πρακτικῶν τοῦ Θ Πανελληνίου Λειτουργικοῦ Συμποσίου (Συνοδική Ἀπόφασις: ἀριθμοί πρωτοκόλλου 4658 καί διεκπεραιώσεως 2781/13.12.2007). β. Τοῦ «Ἀρχιερατικοῦ» (Συνοδική Ἀπόφασις: ἀριθμοί πρωτοκόλλου 1854 καί διεκπεραιώσεως 1774/10.5.2006). γ. Τοῦ «Μεγάλου Εὐχολογίου» (Συνοδική Ἀπόφασις: ἀριθμοί πρωτοκόλλου 1400 καί διεκπεραιώσεως 954/25.4.2007).

7 II. Ὑπό τῆς «Βιβλικῆς Ἑταιρείας» τοῦ «Προφητολογίου» (Συνοδική Ἀπόφασις: ἀριθμοί πρωτοκόλλου 928 καί διεκπεραιώσεως 986/7.4.2006). Γ) ΔΙΑ ΤΑΣ ΔΗΜΟΣΙΕΥΣΕΙΣ : Ἐδημοσιεύθησαν ὑπό τῶν Μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς ἄρθρα εἰς διάφορα Ἐπιστημονικά καί Ἐκκλησιαστικά Περιοδικά, ἀφορῶντα εἰς τό ἔργον τῆς Ἐπιτροπῆς, ὡς καί μελέται εἰς τήν ἰστοσελίδα τῆς Ἐπιτροπῆς, ὡς κάτωθι : i. «ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ ΝΕΚΡΩΣΙΜΟΣ ΕΙΣ ΜΟΝΑΧΟΥΣ ΚΑΙ ΙΕΡΕΙΣ» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Στεφάνου Ἀλεξοπούλου, Δρος Θεολογίας - Καθηγητοῦ. ii. «Η ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΝΕΚΡΩΝ ΠΡΟΝΟΙΑ ΤΟΥ ΔΙΚΑΙΟΥ» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Ἀναστασίου Ν. Μαρίνου, Δρ. Ν. - Ἀντιπροέδρου τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας, ἐ.τ. iii. «ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗ ΛΑΤΡΕΙΑ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Θεμιστοκλῆ Χριστοδούλου, Δρος Θεολογίας. iv. «ΤΕΛΕΥΤΗ, ΤΑΦΙΚΑ ΕΘΙΜΑ, ΤΟ ΦΙΛΙ ΤΟΥ ΘΕΟΥ ΚΑΙ Ο ΔΙΑΡΚΗΣ ΘΑΝΑΤΟΣ ΤΟΥ ΜΥΣΤΙΚΟΥ ΣΤΟΝ ΑΡΧΑΙΟ ΙΟΥΔΑΪΣΜΟ» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Κωνσταντίνου Θ. Ζάρρα, Λέκτορος τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν. v. «ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΟΥ ΘΑΝΑΤΟΥ ΣΤΗΝ ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΘΕΟΛΟΓΙΑ» τοῦ Αἰδεσιμολογιωτάτου Πρωτοπρεσβυτέρου κ. Βασιλείου Ἰ. Καλλιακμάνη, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Ἀριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης. vi. «ΤΑ ΕΡΜΗΝΕΥΤΙΚΑ ΥΠΟΜΝΗΜΑΤΑ ΣΤΗ ΝΕΚΡΩ- ΣΙΜΗ ΑΚΟΛΟΥΘΙΑ» τοῦ Ἐλλογιμωτάτου κ. Γεωργίου Φίλια, Καθηγητοῦ τῆς Θεολογικῆς Σχολῆς τοῦ Πανεπιστημίου Ἀθηνῶν.

8 Δ) ΔΙΑ ΤΗΝ ΔΙΕΚΠΕΡΑΙΩΣΙΝ ΔΙΑΦΟΡΩΝ ΤΡΕΧΟΝΤΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΩΝ ΘΕΜΑΤΩΝ : Διά τοῦ Πανοσιολογιωτάτου Ἀρχιμανδρίτου κ. Σεραφείμ Καλογεροπούλου, Γραμματέως τῆς Ἐπιτροπῆς, διεκπεραιοῦται ἡ ἀνήκουσα εἰς τήν ἁρμοδιότητα τῆς Ἐπιτροπῆς ἐργασία καί ἡ παρεμπεμπομένη ἁρμοδίως, ἤτοι : α. Τήρησις τῶν σχετικῶν βιβλίων τῆς Ἐπιτροπῆς. β. Σύνταξις ἐγγράφων καί διεκπεραίωσις ἀλληλογραφίας. γ. Δημοσίευσις καί ἐπιμέλεια ἐκδόσεως κειμένων. δ. Παρακολούθησις Λειτουργικῆς βιβλιογραφίας καί δημιουργία Ἀρχείου δημοσιευμάτων. ε. Διεκπεραίωσις πρός τήν Ε.Κ.Υ.Ο. τῶν παραστατικῶν στοιχείων τῶν ἐξόδων τῶν μελῶν τῆς Ἐπιτροπῆς. στ. Διεκπερέωσις σχετικῆς ἀλληλογραφίας τοῦ Γραφείου τῆς Ἐπιτροπῆς πρός Συνοδικάς Ἐπιτροπάς καί τρίτους. ζ. Ἐνημέρωσις Ἰστοσελίδος τῆς Ἐπιτροπῆς εἰς τό Διαδίκτυον. η. Δημόσιαι Σχέσεις. Ἐπί δέ τούτοις διατελοῦμεν, Ὁ Πρόεδρος τῆς Εἰδικῆς Συνοδικῆς Ἐπιτροπῆς Λειτουργικῆς Ἀναγεννήσεως Ὁ Καισαριανῆς, Βύρωνος καί Ὑμηττοῦ Ä Á Í É Ç Ë