Cocaine and base/crack cocaine EMCDDA 2001 selected issue In EMCDDA 2001 Annual report on the state of the drugs problem in the European Union
Κ ε φ ά λ α ι ο 3 Επιλεγµένα θέµατα Το παρ ν κεφάλαιο επισηµαίνει τρία συγκεκριµένα θέµατα που συνδέονται µε το πρ βληµα των ναρκωτικών στην Ευρώπη: την κοκα νη και την κοκα νη βάση/κρακ, τα λοιµώδη νοσήµατα και τα συνθετικά ναρκωτικά. Κοκα νη και κοκα νη βάση/κρακ Στην ΕΕ έχει αυξηθεί η ανησυχία σχετικά µε την αυξαν - µενη χρήση κοκα νης, αν και είναι δ σκολο να επαληθευτο ν οι πραγµατικές τάσεις της χρήσης της και οι επιπτώσεις τους στην ΕΕ. Πρώτον, τα εθνικά δεδοµένα, για παράδειγµα, που προέρχονται απ έρευνες ή κέντρα θεραπείας, δεν αντικατοπτρίζουν τις αλλαγές στην επικράτηση και τα προβλήµατα που εµφανίζονται σε συγκεκριµένες περιοχές π λεων ή τις αλλαγές που εντοπίζονται σε συγκεκριµένα κοινωνικά περιβάλλοντα. ε τερον, οι τρέχουσες πληροφορίες για την κοκα νη συχνά δεν αναφέρονται µε σαφείς, επιστηµονικο ς ορισµο ς πως, για παράδειγµα, τα συστήµατα πληροφ ρησης σπανίως διαχωρίζουν την κοκα νη «βάση/κρακ» απ την υδροχλωρική κοκα νη ή τα διάφορα παρασκευάσµατα «βάσης/κρακ» µεταξ τους. Αυτές οι διαφορετικές µορφές κοκα νης έχουν διαφορετικά χαρακτηριστικά στην αγορά, διαφορετικά πρ τυπα χρήσης και συµβάλλουν σε διαφορετικά προβλήµατα, τα οποία θα πρέπει να κατανοηθο ν πλήρως για τη δηµιουργία επιτυχο ς πολιτικής και ανταπ κρισης στη µείωση της ζήτησης. Επικράτηση, πρ τυπα και προβλήµατα Επικράτηση Ο τε οι έρευνες στον γενικ πληθυσµ ο τε οι σχολικές έρευνες αποκαλ πτουν γενική α ξηση στα επίπεδα χρήσης της κοκα νης στην ΕΕ. Μ νο στο Ηνωµένο Βασίλειο υπήρξε επιβεβαιωµένη α ξηση της επικράτησης της χρήσης κοκα νης τουλάχιστον για µία φορά, µεταξ νέων ενηλίκων ηλικίας 16 έως 29 ετών.το ιταλικ εθνικ εστιακ σηµείο αναφέρει τι ένα ε ρος πηγών στην Ιταλία έχει δείξει τι η χρήση κοκα νης βρίσκεται στη δε τερη θέση ως προς την κάνναβη και υψηλ τερα απ τη χρήση αµφεταµίνης ή έκστασης. Μια έρευνα που διεξήχθη το 1999 σε ευρωπαϊκά σχολεία έδειξε τι η πειραµατική χρήση κοκα νης (επικράτηση χρήσης τουλάχιστον για µια φορά) µεταξ µαθητών Τι είναι η κοκα νη και το κρακ; Η κοκα νη είναι διεγερτική φαρµακευτική ουσία που εξάγεται απ τα φ λλα του θάµνου «Ερυθρ ξυλον η κ κα» και παρασκευάστηκε για τη θεραπεία εν ς ευρέος φάσµατος ασθενειών στα µέσα του 19ου αιώνα. Η χηµική ονοµασία της επεξεργασµένης ουσίας είναι υδροχλωρική κοκα νη και πωλείται γενικώς στη λιανική υπ τη µορφή κρυσταλλικής σκ νης, η οποία είναι γνωστή στην αγορά µε µια ποικιλία ονοµασιών, πως «coke», «snow» και «Charlie». Γενικά λαµβάνεται ρινικά και λιγ τερο συχνά διαλ εται σε νερ και λαµβάνεται ενδοφλέβια. Κοκα νη «βάση/κρακ» είναι ένας ρος της αγοράς για την κοκα νη, η οποία έχει υποστεί επεξεργασία για να χρησι- µοποιηθεί µε κάπνισµα ή µε εισπνοή των ατµών της, ώστε να επέλθει άµεση και έντονη επίδραση.υπάρχουν τουλάχιστον τρεις µέθοδοι παρασκευής «βάσης/κρακ» (1). Μια µέθοδος οδηγεί σε καθαρ προϊ ν µε προσθήκη ζεστο νερο και αµµωνίας ή διττανθρακικο νατρίου και απ ρριψη της περίσσειας υδατικής στιβάδας που περιέχει τους διαλ τες. Μια άλλη µέθοδος οδηγεί σε χαµηλ τερη περιεκτικ τητα κοκα νης µε θέρµανση πολτο κοκα νης και διττανθρακικο νατρίου σε φο ρνο µικροκυµάτων µε παραµονή λων των διαλυτών στο τελικ προϊ ν. Η κοκα νη και η «βάση/κρακ» συνήθως διακρίνονται µε βάση τη φυσική τους µορφή και την καθαρ τητα, αν και πολλές φορές αυτ είναι δ σκολο, δεδοµένου τι µερικά δείγµατα κοκα νης βάσης/κρακ οµοιάζουν στην εµφάνιση µε την υδροχλωρική κοκα νη. 39
Eτήσια έκθεση σχετικά µε την κατάσταση του προβλήµατος των ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2001 ιάγρ. 22 % 40 οκιµή τουλάχιστον µία φορά σε λη τη ζωή κοκα νης και κάνναβης σε µαθητές 15 έως 16 ετών Κάνναβη Κοκα νη 30 20 10 0 ανία Φινλανδία Γαλλία Ελλάδα Ιρλανδία Ιταλία Κάτω Χώρες Νορβηγία Πορτογαλία Σουηδία Ηνωµένο Βασίλειο Πηγή: Έκθεση ESPAD 1999. Η πλήρης παραποµπή δίδεται στη σηµείωση στη σελίδα 10. ηλικίας 15 έως 16 ετών παραµένει χαµηλή και είναι πολ χαµηλ τερη απ αυτή για την κάνναβη. Σε λα τα κράτη µέλη που περιλαµβάνονται στην έρευνα, η κοκα νη αναφέρθηκε τι είναι λιγ τερο διαθέσιµη απ την έκσταση, αν και υπήρχε σηµαντική διακ µανση µεταξ των κρατών. Η κοκα νη αναφέρεται ως ε κολα διαθέσιµη απ τα µεγαλ τερα ποσοστά νέων 15 έως 16 ετών στην Ιρλανδία και το Ηνωµένο Βασίλειο (21 και 20 % αντίστοιχα) και απ το µικρ τερο ποσοστ στη Φινλανδία (6 %). Ωστ σο, σε λα τα κράτη της ΕΕ που ερευνήθηκαν, η διαθεσιµ τητα της κοκα νης ήταν σηµαντικά µικρ τερη σε σ γκριση µε αυτή που ανέφερε η ίδια ηλικιακή οµάδα στις ΗΠΑ (2). Η αποδοκιµασία της χρήσης της κοκα νης είναι πολ υψηλή και λιγ τερο ή περισσ τερο ίδια σε ένταση σε λα τα κράτη που έλαβαν µέρος στην έρευνα ενώ συγκεντρώνει τα ίδια επίπεδα αποδοκιµασίας µε την ηρωίνη. Πρ τυπα Αν και σε εθνικ επίπεδο δεν διαπιστώνεται ιδιαίτερη χρήση κοκα νης απ τον γενικ πληθυσµ, σε ορισµένους κοινωνικο ς χώρους τα επίπεδα είναι πιο αξιοσηµείωτα. Προηγο µενες έρευνες σε χρήστες κοκα νης έδειξαν τι υπάρχουν σταθερά ρια που διαχωρίζουν τους «ψυχαγωγικο ς» χρήστες (υδροχλωρικής) κοκα νης σε σκ νη απ τους προβληµατικο ς χρήστες «βάσης/κρακ» και εκείνους που κάνουν ενδοφλέβια χρήση κοκα νης. Ένα ευρ φάσµα προτ πων «ψυχαγωγικής» κατανάλωσης κοκα νης σε σκ νη βρίσκεται µεταξ οµάδων ατ µων που συχνάζουν σε νυχτερινά κέντρα διασκέδασης και χώρους για χορ και τα οποία χρησιµοποιο ν κοκα νη σε σκ νη για κοινωνικο ς σκοπο ς ή για λ γους σκοπιµ τητας. Αυτοί οι «ψυχαγωγικοί χρήστες» είναι διαφορετικοί απ τις περιθωριοποιηµένες οµάδες που συγκεντρώνονται σε συγκεκριµένες περιοχές π λεων, πως τα άστεγα νεαρά Πίνακας 3 Επικράτηση της χρήσης κοκα νης τουλάχιστον για µία φορά στις έρευνες µε οµάδα-στ χο χρήστες, σε σ γκριση µε τις έρευνες στον πληθυσµ Country οκιµή τουλάχιστον µία φορά σε λη τη ζωή ( ΤΖ) στα άτοµα που συχνάζουν σε κλαµπ Νέοι ενήλικες του γενικο πληθυσµο ΤΖ Μέγεθος (Έτος) και πηγή ΤΖ Μέγεθος Έτος και ηλικιακή (%) δείγµατος (%) δείγµατος οµάδα Αυστρία 42 50 (1999) Αυστριακοί ρέιβερ Βέλγιο 45 154 (1998) Φεστιβάλ ροκ, γαλλική κοιν τητα ανία 3,1 14 228 2000 16-34 ετών Φινλανδία 1,2 2 568 1998 15-34 ετών Γαλλία 56 896 (1999) Πάρτι «τέκνο/ρέιβ», Médecins du monde 1,9 2 003 1999 15-34 ετών Γερµανία Πρώην υτική 2,2 6 380 1997 18-39 ετών Πρώην Ανατολική 0,4 1 620 1997 18-39 ετών Κάτω Χώρες 48 456 (1998) Άτοµα που συχνάζουν στα κλαµπ του Άµστερνταµ 3,7 22 000 1997/98 15-34 ετών Ερωτηµατολ γιο (απάντησε ποσοστ 23 %) Ισπανία 4,8 12 488 1999 15-34 ετών Ηνωµένο 62 517 (1997) Release drugs and dance ( 1 ) 6.4 10 293 1998 16-34 ετών Βασίλειο 18 κρακ 50 100 (1999) Άτοµα που συχνάζουν στα κλαµπ του Λίβερπουλ ( 2 ) Β ρεια Ιρλανδία 45 106 (2000) Χρήστες έκστασης στη Β ρεια Ιρλανδία (1) Release (1997): Release dance and drugs survey: an insight into the culture, London. ( 2 ) Henderson, S. (2000): Protecting and promoting the health of club-goers in Liverpool: an information campaign evaluation and market research project 1999-2000. Πηγές: Εθνικά εστιακά σηµεία και βιβλιογραφία πως σηµειώνεται παρακάτω. 40
Επιλεγµένα θέµατα άτοµα, τα άτοµα που ασκο ν επαγγέλµατα που σχετίζονται µε το σεξ, και οι προβληµατικοί χρήστες ηρωίνης που καπνίζουν «βάση/κρακ» ή κάνουν ενδοφλέβια χρήση µείγµατος κοκα νης µε ηρωίνη. Ωστ σο, το ριο µεταξ κοκα νης σε σκ νη και «βάσης/κρακ» µπορεί να εξασθενίσει εξαιτίας µιας εµφανιζ µενης τάσης για κάπνισµα κοκα νης σε ψυχαγωγικο ς χώρους και χώρους νυχτερινής διασκέδασης και εξαιτίας πρ σφατων αλλαγών στην αγορά. Πρώτον, έχει αναφερθεί σε πέντε κράτη µέλη τις Κάτω Χώρες, τη Γαλλία, την Ελλάδα, το Ηνωµένο Βασίλειο και την Ιταλία νέα τάση ανάµειξης «βάσης/κρακ» µε καπν, γνωστ ως «τσιγαριλίκι», για κάπνισµα. ε τερον, οι εγκληµατολογικές υπηρεσίες έχουν αναφέρει τι µερικά δείγµατα «βάσης/κρακ» κοκα νης έχουν παρ µοια µορφή µε την (υδροχλωρική) κοκα νη σε σκ νη, γεγον ς που καθιστά δ σκολη οποιαδήποτε διάκρισή της απ την αστυνοµία ή τους άπειρους χρήστες (8). Και τρίτον, στο Ηνωµένο Βασίλειο, υπάρχουν ενδείξεις τι η κοκα νη «βάση/κρακ» για κάπνισµα ανακατασκευάζεται και πωλείται µε νέα ον µατα, πως «rock» και «stone», µε σκοπ να διακρίνεται απ την κοκα νη για κάπνισµα και να προωθείται η εικ να της στην αγορά ως «εκλεκτο» εµπορε µατος, παρ µοιου µε την κοκα νη σε σκ νη (4). Η επικράτηση της χρήσης κοκα νης είναι πολ υψηλ τερη στις υποοµάδες πληθυσµο µε υψηλή επικράτηση της λήψης άλλων ναρκωτικών απ,τι είναι µεταξ του γενικο πληθυσµο των νέων ενηλίκων. Ο πίνακας 3 (Επικράτηση της χρήσης κοκα νης τουλάχιστον για µία φορά στους χώρους των χρηστών που αποτελο ν την οµάδα-στ χο) δείχνει ουσιώδη διαφορά µεταξ της σχετικά υψηλής επικράτησης της λήψης κοκα νης τουλάχιστον για µία φορά στους νέους που συχνάζουν σε νυχτερινά/χορευτικά κέντρα διασκέδασης («dance goers/clubbers») και του πολ χαµηλ τερου ποσοστο στον γενικ πληθυσµ των νέων ενηλίκων. Το σχετικά υψηλ κ στος της κοκα νης, σε συνδυασµ µε τη µικρή διάρκεια της επίδρασής της, αποθαρρ νουν την τακτική ψυχαγωγική χρήση, για την οποία σηµαντικ ς παράγοντας µπορεί να είναι το υψηλ διαθέσιµο εισ δηµα. Στους χώρους νυχτερινής ψυχαγωγίας υπάρχει η τάση σε ορισµένα άτοµα να πίνουν σηµαντικά περισσ τερο αλκο λ απ,τι συνήθως, ταν χρησιµοποιο ν κοκα νη. Η κοκα νη βοηθά στην α ξηση της κοινωνικ τητας µετριάζοντας τις ανεπιθ µητες επιδράσεις του αλκο λ. Προβλήµατα Μεταξ του 1994 και του 1999 ο αριθµ ς των ατ µων που ζήτησαν θεραπεία για προβλήµατα που σχετίζονταν µε την κοκα νη ως το κ ριο ναρκωτικ που ελάµβαναν αναλογικά µε τα άτοµα που ζήτησαν συνολικά θεραπεία ιάγρ. 23 14 12 10 % 8 6 4 2 0 Παράδειγµα τοπικής α ξησης του ποσοστο των χρηστών κοκα νης και κρακ στη Φραγκφο ρτη (σ νολο τοξικοµανών που έχει καταχωριστεί απ την αστυνοµία το διάστηµα 1996-1999) 1996 1997 1998 Πηγή: PPF, Rauschgift und Kriminalität, L. Paoli, 2000. Χρήστες κοκα νης Χρήστες κρακ αυξήθηκε σηµαντικά στην Ισπανία και τις Κάτω Χώρες. Η Γερµανία, η Ελλάδα και η Ιταλία παρουσίασαν επίσης α ξηση µέχρι το 1998 ( 22 ). Α ξηση ανέφεραν και το Ηνωµένο Βασίλειο καθώς και το γαλλ φωνο και φλαµανδ φωνο τµήµα του Βελγίου. Υπάρχει έλλειψη συγκρίσι- µων ερευνών για τους χρήστες κοκα νης που υποβάλλονται σε θεραπεία στην ΕΕ. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις στα άτοµα που επιζητο ν βοήθεια λ γω προβληµάτων απ κοκα νη, µπορεί να δηλώνουν πραγµατική α ξηση τέτοιων προβληµάτων, αλλά µπορεί επίσης να είναι αποτέλεσµα της µείωσης του αριθµο χρηστών οπιο χων ή πρώην χρηστών οπιο χων που στράφηκαν στην κοκα νη ως το κ ριο ναρκωτικ. Η ανάπτυξη υπηρεσιών που έλκουν ολοένα και περισσ τερους χρήστες κοκα νης µπορεί επίσης να επηρεάσει τα στοιχεία που αφορο ν τη θεραπεία. Ορισµένες υπηρεσίες θεραπείας για ναρκωτικά έχουν αναφέρει τι µεταξ των ατ µων που υποβάλλονται σε θεραπεία απεξάρτησης απ την ηρωίνη, έχει παρουσιαστεί α ξηση στη χρήση κοκα νης, ιδιαίτερα µε τη µορφή «βάσης/κρακ» µε κάπνισµα ή µε ενδοφλέβια λήψη µαζί µε ηρωίνη. Το διάγραµµα 23 δίνει ένα παράδειγµα τοπικής α ξησης χρηστών «βάσης/κρακ», το οποίο δεν αντικατοπτρίζεται σε εθνικ επίπεδο. Στη Φραγκφο ρτη, το ποσοστ των χρηστών «κρακ» τετραπλασιάστηκε σε σχέση µε το σ νολο των τοξικοµανών που καταχωρίστηκαν απ την αστυνοµία µεταξ του διαστήµατος 1996-1999. Οι υπηρεσίες υγείας και οι χρήστες κοκα νης σπανίως αναφέρουν θανάτους ή κακή σωµατική υγεία ως άµεση συνέπεια της εισπνοής κοκα νης σε σκ νη, και επειδή οι ψυχαγωγικοί χρήστες τείνουν να χρησιµοποιο ν την κοκα νη παράλληλα µε µεγάλες ποσ τητες αλκο λ ή άλλων ναρκωτικών, είναι δ σκολο να αναγνωρίσει κανείς τις αιτίες των αρνητικών περιστατικών. Ωστ σο, το Λουξεµβο ργο, οι Κάτω Χώρες και η Ιταλία αναφέρουν 1999 (22) ιάγραµµα 15 ΕΓ: Κοκα νη: εξέλιξη νεοεισαχθέντων για θεραπεία (έκδοση επί γραµµής). 41
Eτήσια έκθεση σχετικά µε την κατάσταση του προβλήµατος των ναρκωτικών στην Ευρωπαϊκή Ένωση 2001 α ξηση του αριθµο των θανάτων απ ναρκωτικά, και η Ισπανία αναφέρει α ξηση των έκτακτων περιστατικών στα νοσοκοµεία, λ γω κοκα νης σε συνδυασµ µε άλλα ναρκωτικά. Η αυξηµένη ενηµέρωση του προσωπικο έκτακτων περιστατικών στα νοσοκοµεία σχετικά µε τον ενδεχ µενο ρ λο της κοκα νης στις καρδιαγγειακές διαταραχές θα µπορο σε να συµβάλλει στη συχν τερη αναφορά τέτοιων περιστατικών (4). Έχουν παρατηρηθεί σοβαρά κοινωνικά και ψυχολογικά προβλήµατα καθώς και προβλήµατα υγείας, που σχετίζονται µε το κάπνισµα της «βάσης/κρακ» κοκα νης, ιδιαίτερα στις περιθωριοποιηµένες οµάδες, πως είναι οι προβληµατικοί χρήστες οπιο χων, οι άστεγοι και άλλοι µειονεκτο ντες νέοι, καθώς και οι γυναίκες που ασκο ν επαγγέλµατα που σχετίζονται µε το σεξ. εν είναι σαφές σε ποιο βαθµ τα προβλήµατα αυτά είναι άµεσες συνέπειες της ίδιας της χρήσης της κοκα νης σε αυτή τη µορφή ή της συχν τητας και της ποσ τητας της χρήσης της ή άλλων κοινωνικών/ψυχολογικών προβληµάτων που προϋπάρχουν παράλληλα µε το πρ βληµα των ναρκωτικών. Αγορά Το 1999, ο αριθµ ς των κατασχέσεων κοκα νης αυξήθηκε σηµαντικά στο Λουξεµβο ργο και τη Σουηδία, ενώ µειώθηκε στην Αυστρία, το Βέλγιο και τη ανία. Τα επίπεδα των λιανικών τιµών της κοκα νης που καταγράφηκαν ανέρχονται απ 24 µέχρι 170 ευρώ ανά γραµµάριο, µε φθην τερες π λεις το Άµστερνταµ και τη Φραγκφο ρτη, και τη Σουηδία και τη Φινλανδία ως τις ακριβ τερες απ τις χώρες µέλη. Στο Ηνωµένο Βασίλειο και τη Γαλλία οι τιµές λιανικής έχουν µειωθεί, αλλά η καθαρ τητα παρέµεινε γενικά υψηλή µεταξ 55 και 70 % µέχρι τα τέλη του 1999, ενώ στο Ηνωµένο Βασίλειο υπήρξε απ τοµη πτώση της µέσης καθαρ τητας του κρακ (10). Οι γεωγραφικές διακυµάνσεις στην τιµή µέσα στα κράτη µέλη είναι αξιοσηµείωτες. Οι µικρές ποσ τητες κοκα νης, σε υποδιαιρέσεις του γραµµαρίου ή µε τη µορφή «σφαιριδίων» (balls) ή «πετρών» (rocks), διατίθενται για λιγ τερο απ 15 ευρώ σε ορισµένες π λεις, ιδίως σε χώρους δηµ σιας χρήσης να ρκωτικών, που οι συγκεντρώσεις κοκα νης σηµειώνουν σηµαντική πτώση (για παράδειγµα, στη Φραγκφο ρτη, το Μιλάνο, το Παρίσι, το Λονδίνο, το Μάντσεστερ και το Λίβερπουλ). Η διανοµή κοκα νης γίνεται κυρίως µέσω φιλικών κ κλων, αλλά σε ορισµένες π λεις υπάρχει ανοιχτή δοσοληψία σε χώρους νυχτερινής ψυχαγωγίας και στο δρ µο. Η διακίνηση κατ οίκον και οι υπηρεσίες παράδοσης έχουν διευκολυνθεί εξαιρετικά λ γω της µεγάλης ευκολίας και της προστασίας (λ γω ανωνυµίας) που προσφέρουν στους εµπ ρους τα κινητά τηλέφωνα (4), (5), (6), (7). Έχει αναφερθεί αυξηµένη διαθεσιµ τητα κοκα νης για κάπνισµα («βάση/κρακ») σε αρκετές ευρωπαϊκές π λεις (Άµστερνταµ, Ρ ττερνταµ, Λονδίνο, Λίβερπουλ, Μάντσεστερ, Φραγκφο ρτη, Μιλάνο και Παρίσι), αλλά οι µέθοδοι παρασκευής της (καθώς και τα επακ λουθα επίπεδα περιεκτικ τητας σε κοκα νη που µπορο ν να ανέλθουν µέχρι και σε 100 %) ποικίλλουν και δηµιουργο ν σ γχυση στα συστήµατα πληροφ ρησης για τα ναρκωτικά, ενώ η απουσία επιστηµονικών ορισµών για ρους που χρησιµοποιο νται «στο δρ µο», πως «crack» και «base» δηµιουργο ν προβλήµατα στους τρ πους πρ ληψης και κατάρτισης. Στο «δρ µο», η κοκα νη µπορεί να πωλείται ήδη αναµεµειγµένη µε ηρωίνη. Η Ισπανία, το Βέλγιο και οι Κάτω Χώρες αναφέρονται ως µείζονες κ µβοι µεταφοράς της κοκα νης απ τη Λατινική Αµερική (ειδικ τερα την Κολοµβία, τη Βραζιλία και τη Βενεζουέλα) προς την υπ λοιπη ΕΕ.Το 1999, εξαρθρώθηκαν, σ µφωνα µε στοιχεία, έξι εργαστήρια επεξεργασίας κοκα νης στην Ισπανία, γεγον ς στο οποίο αποδ θηκε η µετέπειτα α ξηση της χονδρικής τιµής της κοκα νης στη χώρα αυτή. Προγράµµατα παρέµβασης και νέες προσεγγίσεις Οι τρ ποι αντιµετώπισης της αυξαν µενης χρήσης κοκα νης και κρακ απ την ΕΕ έχουν λάβει τρεις κ ριες µορφές στον τοµέα της µείωσης της ζήτησης. Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του 1990, ένας µικρ ς αριθµ ς π λεων ανέπτυξε ειδικές υπηρεσίες, πως η Jugendberatung und Jugendhilfe e.v. στη Φραγκφο ρτη και η «Take Five» στο Ρ ττερνταµ, για την αντιµετώπιση των αναγκών που προκ πτουν απ τα πρωτογενή προβλήµατα της κοκα νης, µε στ χο τις ιδιαίτερα ευάλωτες οµάδες. Μερικά κράτη µέλη αναφέρουν προσπάθειες προσαρµογής των υφιστάµενων δοµών, προκειµένου να ανταποκριθο ν στις ανάγκες των προβληµατικών χρηστών κοκα νης και κρακ. Στη Γαλλία και το Ηνωµένο Βασίλειο, για παράδειγµα, έχουν αναπτυχθεί πολυτοµεακές στρατηγικές απ τους αντίστοιχους επαγγελµατίες για τη συλλογή και ανταλλαγή πληροφοριών σχετικά µε τις ανάγκες των χρηστών κοκα νης και κρακ, µε σκοπ την ανάπτυξη της κατάλληλης κατάρτισης και την προσαρµογή των υπαρχ ντων προτ πων και υπηρεσιών θεραπείας, κατά τρ πον ώστε να γίνουν πιο αποτελεσµατικές στην ικανοποίηση των αναγκών αυτών των χρηστών. Τρίτον, µερικά κράτη µέλη έχουν δώσει έµφαση στην ανάγκη αντιµετώπισης της εγκληµατικ τητας και τις γενικ τερες επιπτώσεις στην υγεία απ τη χρήση πολλαπλών ναρκωτικών. εδοµένα για τους τρ πους αντιµετώπισης των προβλη- µάτων της κοκα νης απ τον ιδιωτικ τοµέα είναι δ σκολο να αποκτηθο ν, εντο τοις ο τοµέας αυτ ς είναι πιθαν ν να διαδραµατίσει σηµαντικ ρ λο στη θεραπεία προβλη- µατικών χρηστών που βρίσκονται σε πιο πλεονεκτική κοινωνική θέση. 42
Επιλεγµένα θέµατα Παραδείγµατα θεραπείας για τα προβλήµατα της κοκα νης Λίγοι τρ ποι θεραπείας έχουν περιγραφεί στις αναφορές των κρατών µελών. Η Γερµανία και οι Κάτω Χώρες, ωστ σο, επισηµαίνουν παρεµβάσεις ειδικά σχεδιασµένες για τα προβλήµατα της κοκα νης. Στη Φραγκφο ρτη, η οργάνωση νεολαίας Jugendberatung und Jugendhilfe e.v. προσφέρει µια θεραπεία, η οποία στοχε ει σε άτοµα εθισµένα στην κοκα νη και είναι προσαρµοσµένη στις ανάγκες κάθε ατ µου ξεχωριστά. Η αρχική «φάση εντατικής θεραπείας», η οποία διαρκεί µερικές ηµέρες, πραγµατοποιείται είτε σε εξωτερικά ιατρεία µε ψυχοκοινωνική υποστήριξη είτε σε νοσοκοµείο µε αγωγή αποτοξίνωσης. Η επ µενη φάση περιλαµβάνει έξι εβδοµάδες θεραπείας µε νοσηλεία, που το άτοµο ακολουθεί ένα ηµερήσιο πρ γραµµα που περιλαµβάνει οµαδικές και ατοµικές θεραπευτικές συνεδρίες. Η φάση ανάνηψης, η οποία πραγµατοποιείται είτε σε εξωτερικά ιατρεία είτε µε νοσηλεία, στοχε ει στην αποκατάσταση ή τη βελτίωση των επαφών και των σχέσεων µε την οικογένεια, τους συγγενείς ή τους φίλους. Στο Ρ ττερνταµ, λειτουργεί απ το 1996 το «Take Five», ένα πρ γραµµα θεραπείας για εντατικο ς χρήστες «βάσης/ κρακ».το πρ γραµµα το οποίο διαχειρίζονται οι δηµοτικές υπηρεσίες υγείας λειτουργεί ως υπηρεσία άµεσης πρ σβασης. Στην πρώτη φάση, σ µβουλοι «που βγαίνουν στο δρ µο» έρχονται σε επαφή µε χρήστες «βάσης/κρακ» σε διάφορα µέρη, πως σηµεία αγοραπωλησίας ναρκωτικών, αίθουσες χρηστών ή κέντρα αντιµετώπισης κρίσεων. Στη δε τερη φάση, ο ασθενής συχνάζει στον λεγ µενο «χώρο διαλείµµατος», που του προσφέρεται υποστήριξη 24 ώρες την ηµέρα απ έναν γενικ ιατρ και ψυχιάτρους που είναι διαθέσιµοι ποτε χρειαστεί. Ο σκοπ ς της τρίτης φάσης είναι η σταθεροποίηση της υγείας του ατ µου και η έναρξη της αποκατάστασης. Στο πείραµα του Ρ ττερνταµ αναφέρεται τι η βελονοθεραπεία είναι πολ δηµοφιλής µεταξ των θεραπευοµένων ως µέσο χαλάρωσης. Θέµατα πολιτικής Στην ΕΕ υπάρχει αγορά καταναλωτών ναρκωτικών για ψυχαγωγικο ς λ γους, οι οποίοι έχουν διαθέσιµο εισ δηµα και οι οποίοι είτε είναι επιφυλακτικοί µε το αβέβαιο περιεχ µενο των χαπιών «έκσταση» και µε τους πιθανο ς σοβαρο ς και µακροπρ θεσµους κινδ νους για την υγεία είτε έχουν κουραστεί απ τις προηγο µενες εµπειρίες τους µε την MDMA και τις δυσάρεστες παρενέργειες που διαρκο ν αρκετές ηµέρες. Η έρευνα δείχνει τι απ την πλευρά των ψυχαγωγικών χρηστών κοκα νης, η κοκα νη θεωρείται περισσ τερο προβλέψιµη, ε χρηστη και ελαφρ τερη απ την έκσταση και οι παρενέργειές της θεωρο νται λιγ τερο σοβαρές ή δυσάρεστες και µικρ τερης διάρκειας απ τις παρενέργειες της έκστασης ή των αµφεταµινών (3). Στην έρευνα διαπιστώθηκαν σαφείς κοινωνικές διαφορές και εντελώς διαφορετικές υποκουλτο ρες µεταξ των χρηστών (υδροχλωρικής) κοκα νης σε σκ νη και των καπνιστών «βάσης/κρακ» ωστ σο αυτά τα ρια ε κολα µπορο ν να αµφισβητηθο ν εξαιτίας των πρ σφατων αλλαγών στην αγορά και της εµφανιζ µενης τάσης του καπνίσµατος κοκα νης «βάσης/κρακ» αναµειγµένης µε καπν σε «τσιγαριλίκια» («joints»), σε χώρους ψυχαγωγίας και νυχτερινής διασκέδασης. Οι αλλαγές αυτές ενδέχεται, ως αποτέλεσµα, να αποδυναµώσουν το «ταµπο» απ το οποίο περιβαλλ ταν το κάπνισµα «βάσης/κρακ» και το οποίο λειτουργο σε ως άτυπος φραγµ ς της διάδοσης του κρακ σε χώρους που συνηθιζ ταν η ψυχαγωγική χρήση ναρκωτικών. Αυτή η «χαλάρωση» του οιονεί κοινωνικο ελέγχου της χρήσης κοκα νης «βάσης/κρακ» καθιστά επιτακτική την ανάγκη έγκαιρης παρέµβασης. Η θετική εικ να της κοκα νης σε σκ νη, και ενδεχοµένως επίσης της κοκα νης «βάσης/κρακ», ως ναρκωτικ χρήσι- µο, το οποίο προσδίδει κ ρος, παράλληλα µε την παρξη ε πορων καταναλωτών, είναι δυνατ ν να οδηγήσουν σε διάδοση της χρήσης κοκα νης, πως επίσης και της κοκα νης «βάσης/κρακ», στην Ευρώπη. Η πιθαν τητα αυτή πρέπει να ερµηνευθεί µε επιφ λαξη, καθώς η παροχή µεροληπτικών πληροφοριών σχετικά µε την κοκα νη «βάσης/κρακ» είναι δυνατ ν να περιβάλλει µε µ θους τη χρήση της και να αποσπάσει την προσοχή απ τα δυσεπίλυτα διαρθρωτικά προβλήµατα που γνωρίζουν τα κέντρα των π λεων. Βιβλιογραφικ δελτίο (Εκθέσεις των εθνικών εστιακών σηµείων, 2000) (1) The Forensic Science Service, Drug abuse trends, No 9, Metropolitan Forensic Science Laboratory, London, 1999. (2) Έκθεση ESPAD 1999, βλέπε σ. 10 για πλήρη στοιχεία. (3) Boys, A., κ.ά.: Cocaine trends: A qualitative study of young people and cocaine use, January 2001, National Addiction Centre, London. (4) Ghuran, A., και Nolan, J.: «Recreational drug misuse: issues for the cardiologist», Heart, τ µος 83, 2000, σσ. 627-633. (5) Brain, K., Parker, H., και Bottomley, T.: Evolving crack cocaine careers: New users, quitters and long term combination drug users in NW England, University of Manchester, 1998. (6) Paoli, L.: Pilot project to describe and analyse local drug markets: First-year report to the EMCDDA, Max Planck Institute, Freiburg, 2000. (7) Blanken, P., Barendregt, C., και Zuidmulder, L.: «Retail level drug dealing in Rotterdam», Understanding and responding to drug use: the role of qualitative research, EMCDDA, Scientific Monograph Series, αριθ. 4, 2000. (8) Drug abuse trends, αριθ. 10, New Series, Οκτώβριος- εκέµβριος 1999. (9) Hartman, D., και Golub, A.: «The social construction of the crack epidemic in the print media», Journal of Psychoactive Drugs, τ µος 31 (4), 1999. (10) Home Office Statistical Bulletin, 2000. 43