ΕΤΗΣΙΑ ΕΚΘΕΣΗ 2009 ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ Διεύθυνση: Αχαιών 28, Αγιος Ανδρέας 1424 Λευκωσία Ιστοσελίδα: www.mcw.gov.cy
ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΣΕΛΙΔΕΣ 1. Εισαγωγή 5-6 3 2. Οργανόγραμμα Υπουργείου 7-10 3. Τμήμα Αρχαιοτήτων 11-36 4. Τμήμα Δημοσίων Εργων 37-62 5. Τμήμα Ελέγχου 63-68 6. Τμήμα Εμπορικής Ναυτιλίας 69-82 7. Τμήμα Ηλεκτρομηχανολογικών Υπηρεσιών 83-94 8. Τμήμα Ηλεκτρονικών Υπηρεσιών 95-108 9. Τμήμα Οδικών Μεταφορών 109-132 10. Τμήμα Πολιτικής Αεροπορίας 133-188 11. Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών 189-206 12. Μονάδα Οδικής Ασφάλειας 207-212 13. Μονάδα Ενίσχυσης Δημόσιων Μεταφορών 213-218 14. Γραφείο Σχεδιασμού για τα άτομα με αναπηρία 219-222 15. Αρχή Λιμένων Κύπρου 223-228 16. Αναθεωρητική Αρχή Αδειών 229-232 17. Αρχή Αδειών 233-240 18. Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου 241-252 19. Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Οικοδομικών και Τεχνικών Εργων 253-258
4
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το πολύπλευρο έργο που επιτελείται στο Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων, συνεχίστηκε σε έντονους ρυθμούς εντός του 2009. Η προσπάθεια για αποτελεσματική εφαρμογή της κυβερνητικής πολιτικής στους διάφορους τομείς, κατά τρόπο που να προσαρμόζεται στις σύγχρονες ανάγκες και προκλήσεις, απέδωσε σε μεγάλο βαθμό με ορατά τα θετικά αποτελέσματα. 5 Στον τομέα των μεταφορών, επιτεύχθηκε σημαντική πρόοδος στην αναβάθμιση των δημοσίων συγκοινωνιών με την ολοκλήρωση του θεσμικού πλαισίου για την δημιουργία ενός καθολικού συστήματος επιβατικών μεταφορών, στις αστικές και αγροτικές περιοχές με όλα τα θετικά συνεπακόλουθα (απάμβλυνση κυκλοφοριακού προβλήματος, προστασία του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας, αναζωογόνηση της υπαίθρου). Την ίδια περίοδο συνεχίστηκε με βελτιώσεις η εφαρμογή του θεσμού της δωρεάν μεταφοράς μαθητών στα σχολεία καθώς και η ενίσχυση των δρομολογίων μεταξύ των αστικών περιοχών και του αεροδρομίου Λάρνακας. Οι θαλάσσιες μεταφορές και πιο συγκεκριμένα στη κυπριακή ναυτιλία, η οποία κατέχει περίοπτη θέση στη διεθνή ναυτιλιακή σκηνή, συνεχίστηκε η προσπάθεια εδραίωσης της ανταγωνιστικότητας και της ποιοτικής αναβάθμισης του κυπριακού στόλου. Ιδιαίτερη σημασία δόθηκε στην πρόληψη της ρύπανσης στη θαλάσσια περιοχή της Κύπρου με την ολοκλήρωση της εγκατάστασης συστημάτων διαχείρισης της θαλάσσιας κυκλοφορίας, σύμφωνα με τις πρόνοιες της Κοινοτικής Νομοθεσίας. Στις αερομεταφορές έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στην δημιουργία της κατάλληλης υποδομής για την ενίσχυση της ασφάλειας πτήσεων, με την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού και του εξοπλισμού που θα συμβάλουν στην ουσιαστική βελτίωση των δυνατοτήτων του Τμήματος Πολιτικής Αεροπορίας. Η αναπτυξιακή πολιτική του κράτους, κατά τρόπο που θα διασφαλίζει την αειφόρο ανάπτυξη και την οικολογική ισορροπία, αποτέλεσε την βάση στην προώθηση αναπτυξιακών έργων υποδομής. Μέσα στα πλαίσια αυτά προωθήθηκαν σημαντικά έργα στήριξης της υπαίθρου, με τη βελτίωση του οδικού δικτύου που οδηγεί σε αυτή, αλλά και έργα που δημιουργούν τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη ενός σύγχρονου δικτύου αυτοκινητοδρόμων μεταξύ των αστικών κέντρων και των βασικών λιμένων και αερολιμένων της χώρας. Σημαντική πρόοδος έχει επίσης καταγραφεί στη προώθηση έργων λιμενικής υποδομής στο λιμάνι Λεμεσού και στη Μαρίνα Λάρνακας. Οι ηλεκτρονικές επικοινωνίες βρίσκονται στο απόγειο της τεχνολογικής ανάπτυξης και συνεπώς το Υπουργείο Συγκοινωνιών και Έργων προσδίδει ιδιαίτερη σημασία στην ρύθμιση και εφαρμογή νέων τεχνολογιών. Έχουν δημιουργηθεί ήδη, οι προϋποθέσεις για ομαλή μετάβαση στην επίγεια ψηφιακή τηλεόραση. Η ευρυζωνική κάλυψη της υπαίθρου, επεκτάθηκε καλύπτοντας σημαντικό αριθμό κοινοτήτων σε μια προσπάθεια έμπρακτης και ουσιαστικής στήριξης της υπαίθρου.
6 Στον ιδιαίτερα σημαντικό τομέα της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου με κύριο εκφραστή το Τμήμα Αρχαιοτήτων, έχουν αναληφθεί πρωτοβουλίες που επιδιώκουν την προβολή των κυπριακών αρχαιοτήτων μέσω της αποκέντρωσης των εκθεσιακών χώρων και περιφερειακών μουσείων σε συνεργασία με τις τοπικές αρχές και της εισαγωγής στην τεχνολογία της ψηφιοποίησης του πολιτιστικού θησαυρού της Κύπρου. Ο πολίτης βρίσκεται στο επίκεντρο του Υπουργείου Συγκοινωνιών και Έργων και μέσα σ αυτό το πνεύμα έχει ετοιμαστεί Χάρτης Δικαιωμάτων του Πολίτη αναφορικά με τα δικαιώματα του ως επιβάτης αεροπορικών μεταφορών και τις υπηρεσίες που παρέχονται από το Τμήμα Ταχυδρομικών Υπηρεσιών. Το Υπουργείο αξιοποιεί σε σημαντικό βαθμό τις νέες τεχνολογίες για την καλύτερη εξυπηρέτηση των πολιτών σε διάφορους τομείς, όπως στα ταχυδρομεία (σύστημα ιχνηλασιμότητας συστημένων αντικειμένων, ηλεκτρονική μεταφορά χρημάτων στο εξωτερικό) και στο Τμήμα Οδικών Μεταφορών (επέκταση διαδικτυακής εξυπηρέτησης). Επιπρόσθετα διασφαλίζεται η προστασία του πολίτη μέσω της επιτήρησης της αγοράς για εντοπισμό και απόσυρση των επικινδύνων προϊόντων. Η αύξηση της οδικής ασφάλειας και η δραστική μείωση των θανατηφόρων και των σοβαρών δυστυχημάτων, αποτελεί σημαντική προτεραιότητα του Υπουργείου και μέσα στα πλαίσια αυτά έχουν εντατικοποιηθεί οι προσπάθειες για την μείωση των οδικών δυστυχημάτων, με τον αριθμό των νεκρών στην άσφαλτο να παρουσιάζει μείωση το 2009. Η εκστρατεία του Υπουργείου για ευαισθητοποίηση οργανωμένων φορέων και συνόλων για την ενίσχυση της Οδικής Ασφάλειας, έχει αποδώσει καρπούς αφού εντός του 2009, η Ευρωπαϊκή Χάρτα Οδικής Ασφάλειας έχει υπογραφεί από σημαντικό αριθμό Οργανισμών, Δήμων και Κοινωνικών Οργανώσεων, γεγονός που καθιστά την Κύπρο πρωτοπόρο εντός της ΕΕ στον αριθμό οργανισμών που έχουν συμβληθεί στην Χάρτα. Το 2009, έχει ενισχυθεί η συμμετοχή του Υπουργείου στα ευρωπαϊκά δρώμενα και καταβλήθηκε προσπάθεια αξιοποίησης των κονδυλίων που παρέχονται από ευρωπαϊκά προγράμματα στο μέγιστο δυνατό βαθμό. Το Υπουργείο μέσω του Τμήματος Ελέγχου, έχει αναλάβει εκ μέρους της Κυβέρνησης, τον ρόλο του Ενδιάμεσου Φορέα για όλα τα μεγάλα έργα που συγχρηματοδοτούνται.
ΥΠΟΥΡΓΟΣΣ ΜΟΝΑΔΑ ΟΔΙΚΗΣ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΓΕΝΙΚΟΣ ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΓΡΑΦΕΙΟ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ ΓΙΑ ΑΤΟΜΑ ΜΕ ΑΝΑΠΗΡΙΕΣ ΜΟΝΑΔΑ ΕΝΙΣΧΥΣΗΣ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΟ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟ ΑΡΧΕΙΟ ΛΟΓΙΣΤΗΡΙΟ ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΤΜΗΜΑ ΠΟΛΙΤΙΚΗΣ ΑΕΡΟΠΟΡΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΜΗ- ΧΑΝΟΛΟΓΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΜΠΟΡΙΚΗΣ ΝΑΥΤΙΛΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΤΑΧΥΔΡΟΜΙΚΩΝ ΥΠΗΡΕΣΙΩΝ ΤΜΗΜΑ ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΜΗΜΑ ΟΔΙΚΩΝ ΜΕΤΑΦΟΡΩΝ ΤΜΗΜΑ ΕΛΕΓΧΟΥ Το Υπουργείο επιβλέπει τους πιο κάτω οργανισμούς: Αρχή Λιμένων Κύπρου, Επιστημονικό Τεχνικό Επιμελητήριο Κύπρου, Συμβούλιο Εγγραφής και Ελέγχου Εργοληπτών Οικοδομικών και Τεχνικών Εργων. Αναθεωρητική Αρχή Αδειών Αρχή Αδειών
ΥΠΟΥΡΓΕΙΟ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΩΝ ΚΑΙ ΕΡΓΩΝ Υπουργός Γενικός Διευθυντής Διοικητικό Προσωπικό Πρώτοι Διοικητικoí Λειτουργoí (2) Ανώτεροι Διοικητικοί Λειτουργοί (4) Διοικητικοί Λειτουργοί Α (2) Διοικητικοί Λειτουργοί (3) Εκτακτοι Διοικητικοί Λειτουργοί (3) Γραμματειακό Προσωπικό Πρώτος Γραμματειακός Λειτουργός (1) Γραμματειακοί Λειτουργοί (3) Βοηθοί Γραμματειακοί Λειτουργοί (6) Εκτακτοι Γραφείς (7) Πρώτη Στενογράφος (1) Μονάδα Ενίσχυσης Δημόσιων Μεταφορών * Ανώτερος Εκτελεστικός Μηχανικός(1) ***Ανώτερος Λειτουργός Παραγωγικότητας(1) *Εκτελεστικός Μηχανικός(1) * Εκτακτος Εκτελεστικός Μηχανικός (1) Εκτακτος Γραφέας(1) Γραφείο Υπουργού **Σύμβουλοι (2) Μονάδα Υποστήριξης Συμβουλίου Οδικής Ασφάλειας * Εκτελεστικός Μηχανικός 1 ης Τάξ.(1) Έκτακτος Εκτελεστικός Μηχανικός (1) Εκτακτος Γραφέας (2) Γραφείο Σχεδιασμού για Ατομα με Αναπηρίες Αρχιτέκτονας (1) (με μίσθωση) Λογιστήριο Ανώτερος Λογιστής (1) Βοηθός Λογιστικός Λειτουργός (1) Βοηθός Γραμματειακός Λειτουργός (2) Ανώτερη Στενογράφος (1) Βοηθοί Γραφείου (3) Αχθοφόροι Κλητήρες (5) Σημείωση: Κενές θέσεις: Ανώτερος Λειτουργός Οδικής Ασφάλειας (1), Λειτουργός Οδικής Ασφάλειας (3) * Με απόσπαση από το Τμήμα Δημοσίων Εργων ** 1 Λειτουργός Εσωτερικού Ελέγχου (με απόσπαση) *** Με απόσπαση από το Κέντρο Παραγωγικότητας
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ Διεύθυνση: Μουσείου 1, 1516 Λευκωσία Τ.Θ 22024 Τηλ: +357 22865801 Φάξ: +357 22303148 E-mail: antiquitiesdept@da.mcw.gov.cy - Ιστοσελίδα: www.mcw.gov.cy/da
ΤΜΗΜΑ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ 13 Το Τμήμα Αρχαιοτήτων είναι ο κατεξοχήν αρμόδιος φορέας του κράτους για την προστασία, συντήρηση και αξιοποίηση της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου, όπως και για τη διαχείριση των υφιστάμενων κρατικών μουσείων και τη δημιουργία νέων. Οι κυριότερες αρμοδιότητές του είναι η ανασκαφή αρχαιολογικών χώρων, η συντήρηση και αποκατάσταση των αρχαιολογικών καταλοίπων, Αρχαίων Μνημείων Α και Β Πίνακα, που χρονολογούνται από τη Νεολιθική περίοδο μέχρι και το 1940, σύμφωνα με τον Περί Αρχαιοτήτων Νόμο. Ευθύνη του Τμήματος είναι και η δημοσίευση των αποτελεσμάτων των ανασκαφών και η παρουσίαση των αρχαιολογικών χώρων, Αρχαίων Μνημείων και ευρημάτων για διδακτικούς σκοπούς, καθώς και για την ανάπτυξη του πολιτιστικού τουρισμού. Το Τμήμα διοργανώνει σεμινάρια, διαλέξεις και εκθέσεις αρχαιολογικού περιεχομένου, για την προώθηση των σκοπών αυτών και παρέχει συστηματική και ουσιαστική βοήθεια σε μελετητές, απ όλες τις χώρες, κατά τη διάρκεια των ερευνητικών τους δραστηριοτήτων στα μουσεία και τα μνημεία του τόπου μας. Η πλούσια πολιτιστική κληρονομιά της Κύπρου αποτελεί έναν θησαυρό, του οποίου η διατήρηση στην όσο το δυνατόν αυθεντικότερη μορφή του, αλλά και η αξιοποίησή του, μπορεί να επιφέρει σημαντικά οφέλη, όχι μόνο στον πολιτισμό, αλλά και στον πολιτικό και οικονομικό τομέα. Οι δραστηριότητες του Τμήματος κατά το 2009 συνεχίστηκαν στα πλαίσια της πολιτικής που χαράχθηκε τα τελευταία χρόνια και εκφράζεται με το τρίπτυχο έρευνα, συντήρηση, προβολή. ΓΕΝΙΚΑ Η κατοχή από τα τουρκικά στρατεύματα του 36% του εδάφους της Κυπριακής Δημοκρατίας από το 1974, εξακολουθεί να έχει καταστρεπτικές επιπτώσεις στην πολιτιστική κληρονομιά του νησιού. Σημαντικοί αρχαιολογικοί χώροι παραμένουν χωρίς καμιά φροντίδα ή προστασία. Πολλές εκκλησίες λεηλατήθηκαν, τα ψηφιδωτά και οι τοιχογραφίες τους καταστράφηκαν ή αφαιρέθηκαν, για να πουληθούν στο εξωτερικό. Αρχαιότητες που είχαν κλαπεί και εξαχθεί παράνομα από το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, εξακολουθούν να επισημαίνονται στην παράνομη αγορά του εξωτερικού και γίνονται συνεχείς προσπάθειες για επαναπατρισμό τους. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων σε συνεργασία με άλλα κυβερνητικά σώματα, καθώς και τη Βουλή των Αντιπροσώπων, συνεχίζει να απευθύνει εκκλήσεις προς όλους τους αρμόδιους διεθνείς οργανισμούς
για τη διασφάλιση της πολιτιστικής κληρονομιάς του νησιού που βρίσκεται σε κίνδυνο. 14 Στα πλαίσια της πιο πάνω προσπάθειας παρακολουθείται συστηματικά η πώληση αρχαιοτήτων στο διαδίκτυο και των δημοπρασιών (π.χ. δημοπρασίες Sotheby s, Christie s, Bonham s, κ.λ.π.), για τυχόν εντοπισμό κυπριακών αρχαιοτήτων. Κατά το έτος 2009 εντοπίστηκε αριθμός κυπριακών αρχαιοτήτων και έγιναν οι ανάλογες ενέργειες, χωρίς όμως να υπάρχουν τα απαραίτητα αποδεικτικά, για να στηρίξουν υπόθεση επαναπατρισμού των αρχαιοτήτων. Εκπρόσωπος του Τμήματος Αρχαιοτήτων συμμετέχει στις ομάδες που έχουν δημιουργηθεί από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για την μελέτη πτυχών του ζητήματος της διακίνησης των συλλογών (Mobility of Collections), ώστε να διευκολυνθεί η διακίνηση των πολιτιστικών αγαθών μεταξύ κρατών-μελών και να θεσπισθούν μέτρα ή τρόποι, που θα υποβοηθήσουν στην επίτευξη του σκοπού αυτού. Επίσης συμμετέχει σε συναντήσεις της επιτροπής στις Βρυξέλλες για ενδεχόμενες τροποποιήσεις στην Οδηγία 93/7/EEC για την πρόληψη της παράνομης διακίνησης πολιτιστικών αγαθών. Εκπρόσωπος του Τμήματος Αρχαιοτήτων συμμετέχει από το 2007 ως εμπειρογνώμονας της Κυπριακής Δημοκρατίας, τόσο στη δωδεκαμελή Επιτροπή, όσο και στο Προεδρείο για την επεξεργασία Γενικού Πλαισίου Κατευθυντηρίων Γραμμών για την καλύτερη εφαρμογή του Δεύτερου Πρωτοκόλλου (1999) της Διεθνούς Σύμβασης της Χάγης, για την Προστασία της Πολιτιστικής Κληρονομιάς σε περίπτωση Ένοπλης σύρραξης. Φέτος επιτεύχθηκε η υιοθέτηση του εν λόγω Γενικού Πλαισίου κατά τη συνεδρία των Υψηλών Συμβαλλόμενων Κρατών- Μελών της Σύμβασης που έγινε στην έδρα της UNESCO στο Παρίσι στο τέλος Νοεμβρίου. Εκπρόσωπος του Τμήματος Αρχαιοτήτων, που είναι ο Εθνικός Συντονιστής (Focal point) της Κύπρου για τις περιοδικές εκθέσεις που αφορούν τα Μνημεία και Χώρους Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO, συμμετείχε με ειδική ανακοίνωση σε συνεδρία των Εθνικών Συντονιστών, που έγινε στο Tomar της Πορτογαλλίας. ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΜΕ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΚΑΙ ΑΛΛΟΥΣ ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΥΣ Το Τμήμα συνέχισε τη συνεργασία του με την UNESCO, το ICCROM, το Συμβούλιο της Ευρώπης, το ICOM, και το ICOMOS και μέσα σε αυτά τα πλαίσια, έστειλε διαμαρτυρίες προς τους οργανισμούς αυτούς για τη συνεχιζόμενη καταστροφή της πολιτιστικής κληρονομιάς της Κύπρου στο κατεχόμενο τμήμα του νησιού. Γίνονται επίσης προσπάθειες για τη σωστή αξιοποίηση και προβολή μνημείων, μέσα από τη συνεργασία του Τμήματος Αρχαιοτήτων με την Ευρωπαϊκή Ένωση και τη συντονισμένη προσπάθεια των κρατών-μελών και των χωρών της Μεσογείου, για τη διατήρηση και προβολή της πολιτιστικής κληρονομιάς των χωρών αυτών. Μέσα στο 2009 ολοκληρώθηκαν οι διαδικασίες πρόσληψης τεσσάρων εκτάκτων αρχαιολόγων και κατακύρωσης του διεθνούς διαγωνισμού για την προμήθεια και εγκατάσταση του αναγκαίου εξοπλισμού, που αφορά το διετές πρόγραμμα «Cyprus Archaeological Digitization Programme». Στα πλαίσια του προγράμματος αυτού αναμένεται η ψηφιοποίηση, στο Σύστημα Γεωγραφικών Πληροφοριών (GIS), του συνόλου των κηρυγμένων Αρχαίων Μνημείων Α και Β Πίνακα, καθώς και των
περιοχών όπου έχουν διεξαχθεί Αρχαιολογικές Επισκοπήσεις, των Ελεγχόμενων Περιοχών, των τεμαχίων που είναι υπό Επίταξη από το Τμήμα Αρχαιοτήτων, καθώς και 5.000 κινητών ευρημάτων που έχουν βρεθεί στην Επαρχία Πάφου μέχρι το 1975. Το πρόγραμμα αυτό είναι διετές και συγχρηματοδοτείται από τον ΕΟΧ (Χρηματοδοτικό Μηχανισμό της Νορβηγίας) και κρατικές πιστώσεις. Έχει επίσης ενεργοποιηθεί με χρηματοδότηση του Ίδρύματος Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ), το πρόγραμμα για τη ψηφιοποίηση των αντικειμένων που βρέθηκαν, το 1896, κατά τη διάρκεια των Βρετανικών ανασκαφών, στην Έγκωμη. Τα δύο τρίτα περίπου των αντικειμένων είχαν μεταφερθεί, σύμφωνα με την τότε νομοθεσία, στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ παρέμεινε στο Κυπριακό Μουσείο το ένα τρίτο περίπου. Έχει ήδη ψηφιοποιηθεί και αναρτηθεί στο διαδίκτυο το υλικό που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο, ενώ είναι σε εξέλιξη η ψηφιοποίηση και των υπόλοιπων ευρημάτων, που βρίσκονται στο Κυπριακό Μουσείο, από έναν έκτακτο αρχαιολόγο. Στόχος της εργασίας είναι η πλήρης τεκμηρίωση των αντικειμένων και η κατά το δυνατόν πληρέστερη επανασύνδεση και απεικόνιση του συνόλου των ευρημάτων από τον κάθε τάφο. Το πρόγραμμα λειτουργεί παράλληλα και ως πιλοτικό πρόγραμμα υιοθέτησης συστήματος ψηφιοποίησης των αντικειμένων από τις παλιές συλλογές του Κυπριακού Μουσείου. 15 Ολοκληρώθηκε εντός του 2009 και παραδόθηκε, σε συνεργασία με την Εφορεία Παλαιοανθρωπολογίας Σπηλαιολογίας Νοτίου Ελλάδος του ΥΠ.ΠΟ, το έργο προστασίας, στερέωσης και ανάδειξης του σπηλαίου στα Πιθάρκα της Ερήμης, που είχε ξεκινήσει το 2007, στα πλαίσια του προγράμματος διασυνοριακής συνεργασίας Ελλάδας-Κύπρου 2000-2006 (IΝΤERREG IIIA): «Ανάδειξη σπηλαίων Ελληνοκαμάρα Κάσου και Ερήμη Πιθάρκα», ενώ ολοκληρώθηκε, εκτός του προγράμματος και η μελέτη για το μικρό στέγαστρο, το οποίο θα τοποθετηθεί πάνω από τα ανοίγματα εισόδου-εξόδου προς το σπήλαιο. Το Τμήμα Αρχαιοτήτων ανταποκρίθηκε επίσης στη νέα πρόσκληση για τα προγράμματα Ευρωπαϊκής Εδαφικής Συνεργασίας Κύπρου-Ελλάδος 2007-2013, προτείνοντας μαζί με την Εφορεία Βυζαντινών Αρχαιοτήτων Δυτικής Κρήτης, πρόγραμμα με θέμα «Ανάδειξη επιλεγμένων μεσοβυζαντινών μνημείων Κρήτης- Κύπρου, με καινοτόμες μεθόδους». Στα πλαίσια της διαδικασίας ωρίμανσης της πιο πάνω πρότασης ετοιμάστηκαν σε συνεργασία με την την Ι.Μονή της Αμασγούς και την Ι. Μητρόπολη της Τριμμυθούντος ολοκληρωμένες μελέτες για την αποκατάσταση της Αγίας Μαρίνας του Καντού και της Παναγίας της Κοφίνου. Εντός του 2009 παραδόθηκε και η τελική έκθεση για το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα «Εισαγωγή Οστεολογικών και Μοριακών μεθόδων στην Κυπριακή Αρχαιολογία. Αναβίωση της Λευκωσίας των Μέσων Χρόνων», το οποίο επιχορηγείται από το Ίδρυμα Προώθησης Έρευνας (ΙΠΕ), σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Γενετικής του Πανεπιστημίου Κύπρου, το Ίδρυμα Λεβέντη και ανεξάρτητους ερευνητές. ΕΠΙΜΟΡΦΩΣΗ ΠΡΟΣΩΠΙΚΟΥ Οι αρχαιοφύλακες της Επαρχίας Λεμεσού παρακολούθησαν μαθήματα πυρασφάλειας από την Πυροσβεστική Υπηρεσία.
ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΕΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ ΚΑΙ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ 16 Το Τμήμα Αρχαιοτήτων συνεργάζεται με διάφορα μουσεία και ιδρύματα για την οργάνωση εκθέσεων, μέσω των οποίων προβάλλεται ο πολιτισμός της Κύπρου. Μέσα στα πλαίσια αυτά παραχωρεί ορισμένες αρχαιότητες επί δανείω, μετά από σχετική απόφαση του Υπουργικού Συμβουλίου. ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΚΥΠΡΟ: - «Στους ήχους του Κινύρα»: Έκθεση για τη Μέρα των Μουσείων με θέμα το κρασί, τη μουσική και τα αρώματα στην αρχαία Κύπρο, Κυπριακό Μουσείο, (16 Μαΐου- 5 Ιουνίου 2009). - «Εικόνες από το Φλαμούδι: Έκθεση με την ευκαιρία της επιστροφής των ευρημάτων από τις ανασκαφές στο χωριό (1970-1973)». Κυπριακό Μουσείο, 18 Ιουνίου- 11 Οκτωβρίου 2009. ΕΚΘΕΣΕΙΣ ΣΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ: «Η εποχή των Ηρώων: Οι σκοτεινοί αιώνες της Ελλάδας 1700-700 π.χ.» Badisches Landesmuseum, Kalsruhe, Γερμανία (Οκτώβριος 2008- Φεβρουάριος 2009). Μακροχρόνιος δανεισμός αρχαιοτήτων στο Ελβετικό Μουσείο Παιχνιδιών της Tour de Peilz για έκθεση (Μάϊος 2008- Μάιος 2010) και στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο στην Αθήνα (Ιούνιος 2008- Ιούνιος 2013) Cipro: uno scavo di 4000 anni fa e l archaeologia sperimentale, στο Museo Nazionale Etrusco Viterbo (2 Απριλίου 31 Μαΐου 2009). «Έρως από τη Θεογονία του Ησίοδου ως την Ύστερη Αρχαιότητα» (Νοέμβριος 2009 Απρίλιος 2010) στο Μουσείο Κυκλαδικής Τέχνης στην Αθήνα. ΣΥΝΕΔΡΙΑ Ο Διευθυντής και το επιστημονικό προσωπικό του Τμήματος Αρχαιοτήτων παρακολουθούν και συμμετέχουν σε επιστημονικές συναντήσεις και συνέδρια, που πραγματοποιούνται στην Κύπρο και το εξωτερικό, πανελλήνια, πανευρωπαϊκά και διεθνή παρουσιάζοντας μελέτες σχετικές με το έργο και κυρίως με την ερευνητική δραστηριότητα του Τμήματος Αρχαιοτήτων. ΕΚΔΟΣΕΙΣ - Ε. Μαντζουράνη: Η Ανασκαφή του Νεολιθικού Οικισμού Καντού-Κουφόβουνου στην Κύπρο (Λευκωσία) - D. Pilides: George Jeffery: His Diaries and the Ancient Monuments of Cyprus (Nicosia)
ΙΣΤΟΣΕΛΙΔΑ Συνεχίστηκε μέσα στο 2009 η ενημέρωση της ιστοσελίδας του Τμήματος Αρχαιοτήτων (ελληνική και αγγλική γλώσσα), η οποία τέθηκε σε λειτουργία το 2006. Στην ιστοσελίδα αναρτήθηκαν τα ανακοινωθέντα των αρχαιολογικών ερευνών που διεξήχθησαν μέσα στο 2009, ψηφιοποιημένες νομοθεσίες και συνθήκες, πληροφορίες για νέα Ευρωπαϊκά προγράμματα, στα οποία συμμετέχει το Τμήμα Αρχαιοτήτων, και προστέθηκαν νέοι σύνδεσμοι σχετικοί με το Τμήμα. 17 ΧΡΗΣΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΓΙΑ ΠΟΛΙΤΙΣΤΙΚΕΣ ΕΚΔΗΛΩΣΕΙΣ Για τη διοργάνωση πολιτιστικών και άλλων κοσμικών εκδηλώσεων παραχωρήθηκαν το Αρχαίο Θέατρο του Κουρίου, το αρχαίο Ωδείο της Πάφου, η αρχαία Αγορά της Αμαθούντας τα Κάστρα Λάρνακας, Κολοσσιού, Λεμεσού και Πάφου, καθώς και η Μεσαιωνική Έπαυλη των Κουκλιών. ΑΡΧΑΙΑ ΜΝΗΜΕΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΑΡΧΑΙΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ ΚΑΙ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΧΩΡΩΝ Η τακτική περιοδική συντήρηση, αποκατάσταση και προβολή των μνημείων και των αρχαιολογικών χώρων της νήσου αποτελεί το κυριότερο μέλημα του Τμήματος Αρχαιοτήτων, για το οποίο δαπανά ετησίως το μεγαλύτερο ποσοστό του προϋπολογισμού του. Οι κηρυγμένες θέσεις ξεπερνούν τις 1100. Από αυτές ποσοστό 49% είναι εκκλησιαστικά μνημεία, 30% αρχαιολογικοί χώροι, περίπου 20% θέσεις με οικίες λαϊκής αρχιτεκτονικής και νεότερες κατασκευές δημόσιας χρήσης (γεφύρια, νερόμυλοι, σχολεία, λουτρά κ.ά) 2 % Βυζαντινές και Μεσαιωνικές οχυρώσεις και 2% Μουσουλμανικά τεμένη, εκ των οποίων τα περισσότερα μετασχηματισμένες βυζαντινές εκκλησίες. Κατά το 2009 δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην αποκατάσταση εκκλησιαστικών μνημείων σε συνεργασία με τις κατά τόπους Εκκλησιαστικές Επιτροπές και το Ίδρυμα Αναστάσιος Γ. Λεβέντης, αλλά και οικιών λαϊκής αρχιτεκτονικής, ή προβιομηχανικών εγκαταστάσεων. Συνεχίστηκαν επίσης σταθερά οι τακτικές καθαριότητες και περιοδικές συντηρήσεις των αρχαιολογικών χώρων, μεσαιωνικών μνημείων και τεμενών στην Λάρνακα και την Πάφο, τα οποία συγχρηματοδοτούνται από το Τμήμα Αρχαιοτήτων και την Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών περιουσιών. Σε τέσσερα από τα δέκα μνημεία, που συμπεριλαμβάνονται στον κατάλογο των μνημείων Παγκόσμιας Κληρονομιάς της UNESCO πραγματοποιήθηκαν εργασίες διαμόρφωσης του περιβάλλοντος χώρου και συντήρηση. Παράλληλα συντηρήθηκαν τοιχογραφίες και ξυλόγλυπτα, τόσο στις εκκλησίες UNESCO, όσο και σε πολλά εκκλησιαστικά μνημεία σε όλες τις επαρχίες.
ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΙ ΧΩΡΟΙ KAI MNHMEIA A ΠΙΝΑΚΑ Επαρχία Λευκωσίας 18 Στην Λευκωσία ολοκληρώθηκε η συντήρηση του προμαχώνα και του ευθύγραμμου μεταπυργίου τμήματος του Ενετικού τείχους της Λευκωσίας, που αποκαλύφθηκε κατά την ανασκαφή του 2009. Επίσης συντηρήθηκαν τα αρχιτεκτονικά κατάλοιπα του αρχαιολογικού χώρου του Παλαιού Δημαρχείου στη Λευκωσία, ο οποίος είχε ανασκαφεί μεταξύ των ετών 2002-2006 και του αρχαιολογικού χώρου του λόφου της ΠΑΣΥΔΥ. Στους Αρχαιολογικούς χώρους της επαρχίας, την Ταμασσό και το Μαρκί, έγιναν καθαριότητες, ενώ στο Ιδάλιον πραγματοποιήθηκε συντήρηση στα ερείπια της ανασκαφής στη θέση Αμπιλερή. Επαρχίες Αμμοχώστου και Λάρνακας Πλακοστρώθηκε η αυλή του Μεσαιωνικού Κάστρου Λάρνακας, έγιναν έργα προστασίας σε ταφικά μνημεία και πραγματοποιήθηκε η καθιερωμένη περιοδική συντήρηση και καθαριότητα στα Νησσιά Παραλιμνίου, το Αρχαίο Κίτιο, το Hala Sultan Ttekke, στην Τέντα, Κόπετρα και Σύρματα της Καλαβασσού, τη Χοιροκοιτία και το Μαρώνι. Στο πειραματικό χωριό της Χοιροκοιτίας έγιναν εργασίες απεντόμωσης της ξυλείας στις στέγες των κατοικιών. Επαρχία Λεμεσού Στην Αμαθούντα, εκτός από την τακτική καθαριότητα, έγινε συντήρηση σε τμήματα του μεσαίου Τείχους και εργασίες συγκόλλησης αρχιτεκτονικών μελών του Ναού της Αφροδίτης, στα πλαίσια των μελετών για την μερική αναστήλωσή του. Στο Κούριον ολοκληρώθηκε η πρώτη περίοδος συστηματικής συντήρησης της ξυλείας και των μεταλλικών στοιχείων στα στέγαστρα του Ευστολίου, των Λουτρών του Ιερού του Απόλλωνος Υλάτη, και των εκδοτηρίων Κουρίου και Ιερού Απόλλωνος. Επιπρόσθετα ξεκίνησε η συντήρηση της ξυλείας του Κέντρου Επισκεπτών. Συμπληρώθηκαν επίσης τα έργα συντήρησης της ξυλείας των πεζογεφυρών, με την ολοκλήρωση και της πεζογέφυρας των Λουτρών του Ιερού του Απόλλωνος Υλάτη. Πραγματοποιήθηκαν επίσης εργασίες συντήρησης των ξερολιθιών, των χωμάτινων διαδρόμων επισκεπτών και των τοιχίων του χώρου στάθμευσης, ενώ κατασκευάστηκαν συμπληρωματικά αποστραγγιστικά κανάλια στην οικία του Ευστολίου, στην οικία των Μονομάχων και στο εκδοτήριο των Λουτρών του Ιερού του Απόλλωνα Υλάτη. Συνεχίστηκαν επίσης οι εργασίες συντήρησης των ερειπίων στην περιοχή της πλατείας της Ρωμαϊκής Αγοράς, ενώ πργαματοποιήθηκε κατάχωση των λαξευτών μνημάτων του νεκροταφείου της δυτικής εισόδου. Στους προϊστορικούς οικισμούς Επισκοπής (Παμπούλα και Φανερωμένη) και της Σωτήρας (Ττεπές και Καμινούδια) έγιναν καθαρισμοί, ενώ στον πυρόπληκτο οικισμό
της θέσης Κουφόβουνος Καντού έγινε καθαρισμός από την αιθάλη, συντήρηση και κατάχωση. Επαρχία Πάφου Ολοκληρώθηκε η μελέτη για την κατασκευή στεγάστρου πάνω από τις οικίες Θησέα, Ορφέα και Αιώνα του αρχαιολογικού πάρκου της Κάτω Πάφου. Στα πλαίσια του έργου αυτού υποστηρίχθηκε, με ξύλινη επένδυση, σε συνεργασία με εταιρεία Πολωνών μεταλλωρύχων, υπόγεια δεξαμενή, που εντοπίστηκε κατά τη διάρκεια των διερευνητικών τομών για τις θεμελιώσεις σε ελληνιστική οικία. Αναστηλώθηκε επίσης κίονας εντός του αιθρίου της ελληνιστικής οικίας και απομακρύνθηκαν αρχιτεκτονικά μέλη και άλλα ογκώδη αντικείμενα από τον αρχαιολογικό χώρο. Συνεχίστηκε επίσης η συντήρηση των ερειπίων, καθώς και του Κέντρου Επισκεπτών, στο οποίο εγκαταστάθηκε τηλεόραση και σύστημα για προβολή ταινίας σχετικής με τα μνημεία του αρχαιολογικού χώρου. 19 Στους Τάφους των Βασιλέων έγιναν εργασίες συντήρησης στους χώρους υγιεινής. Στα Κούκλια έγινε συντήρηση της ξυλείας της αγρέπαυλης και των έργων διαμόρφωσης, ενώ καταχώθηκε για σκοπούς προληπτικής συντήρησης το Τείχος της θέσης Μαρτσιέλλο. Στο πειραματικό χωριό του προϊστορικού οικισμού της Λέμπας, ξεκίνησε η συντήρηση των κατοικιών με αντικατάσταση της ξυλείας στις στέγες αυτών. Ιδιαίτερη επιμέλεια επιδείχθηκε επίσης στον ευπρεπισμό και την καθαριότητα, τόσο του συνόλου του αρχαιολογικού πάρκου, όσο και του αρχαιολογικού χώρου της Χρυσοπολίτισσας, του Αγίου Γεωργίου της Πέγειας, της Μάας και της Λέμπας. ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΨΗΦΙΔΩΤΩΝ Τα δύο συνεργεία του τομέα συντήρησης ψηφιδωτών δαπέδων, με έδρα τη Λεμεσό και την Πάφο αντίστοιχα, συνέχισαν τις εργασίες συντήρησης των ψηφιδωτών και των μαρμαροθετημένων δαπέδων, που αποτελούν ένα ξεχωριστό τμήμα της καλλιτεχνικής δημιουργίας του νησιού, κυρίως στις δύο επαρχίες, αλλά και σε ολόκληρη την Κύπρο. Αποφασίστηκε φέτος η περιοδική κατάχωση κάποιων ψηφιδωτών κατά τους χειμερινούς μήνες για σκοπούς προληπτικής συντήρησης. Επαρχία Λάρνακας Πραγματοποιήθηκαν εργασίες συντήρησης στο σωζόμενο ψηφιδωτό δάπεδο της Παλαιοχριστιανικής Βασιλικής της Κόπετρας στην Καλαβασσό. Επαρχία Λεμεσού Πραγματοποιήθηκε συντήρηση και αποκατάσταση των μετακινημένων στα δύο Μουσεία της πόλης ψηφιδωτών από την Ρωμαϊκή οικία και την Παλαιοχριστιανική Βασιλική της Αγίας Μάυρης στην Άλασσα, των ψηφιδωτών και των μαρμαροθετημάτων της Επισκοπικής Βασιλικής του Κουρίου και των ψηφιδωτών που αποκαλύπτονται κατά τις ανασκαφές στη θέση Καταλύμματα των Πλακωτών της Χερσονήσου του Ακρωτηρίου. Καταχώθηκαν για σκοπούς προληπτικής συντήρησης
20 τα ψηφιδωτά των Διακονικών Α και Β της Επισκοπικής Βασιλικής του Κουρίου και του Βαπτιστηρίου της, της Παλαιοχριστιανικής οικίας με Τρικλίνιο (κεντρική αίθουσα), της Οικίας των Μονομάχων (ανατολική στοά), των Δημόσιων Λουτρών της Αγοράς (αίθουσα ανατολικού και δυτικού συγκροτήματος) και της ανασκαφής του Ακρωτηρίου. Επαρχία Πάφου Στην Πάφο έγινε συντήρηση τριών βοτσαλωτών δαπέδων στα δυτικά της οικίας Διόνυσου, συντήρηση βοτσαλωτού δαπέδου ανατολικά της οικίας του Αιώνα, σωστική συντήρηση ψηφιδωτών θραυσμάτων σε δύο δωμάτια της οικίας Θησέα, συντήρηση δαπέδου από κεραμικά θραύσματα στο δωμάτιο 40 της οικίας του Αιώνα, συντήρηση ψηφιδωτών δαπέδων σε 7 δωμάτια της οικίας Αιώνα και απομάκρυνση ορισμένων θραυσμάτων, τα οποία βρίσκονται σε αποθήκευση στο εργαστήριο συντήρησης ψηφιδωτών. ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΒΥΖΑΝΤΙΝΩΝ ΚΑΙ ΜΕΣΑΙΩΝΙΚΩΝ ΜΝΗΜΕΙΩΝ (Β ΠΙΝΑΚΑ) Επαρχία Λευκωσίας Στην πόλη της Λευκωσίας έγιναν εργασίες συντήρησης, λόγω υγρασίας στον ηλιακό, δυτικά του κυρίως ναού και στην περιοχή του Ιερού Βήματος της εκκλησίας του Αγίου Κασσιανού, ολοκληρώθηκε η αποκατάσταση του κωδωνοστασίου του Αγίου Αντωνίου, και η συντήρηση και αποκατάσταση του κωδωνοστασίου της εκκλησίας του Αγίου Σάββα. Σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Κύπρου έγινε η τρισδιάστατη αποτύπωση της εκκλησίας του Σταυρού του Μισσιρίκου, με απώτερο σκοπό την πλήρη τεκμηρίωση και την επίτευξη της αναγνωσιμότητας και της ορθής μελλοντικής αποκατάστασης του μνημείου. Στην Μονή του Αγίου Ιωάννη του Λαμπαδιστή στον Καλοπαναγιώτη (UNESCO), έγιναν εργασίες για την βελτίωση του περιβάλλοντος χώρου του, κυρίως στην βορειοδυτική πλευρά. Δημιουργήθηκε νέα πρόσβαση με την κατασκευή νέας κλίμακας και πρόσβαση για άτομα με ειδικές ανάγκες. Συντηρήθηκαν επίσης το λιθόστρωτο στον χώρο αυτό, καθώς και όλα τα ξύλινα μέρη της μονής. Στα Καμπιά συντηρήθηκε και συμπληρώθηκε το περιτοίχισμα της Εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου, ενώ συνεχίστηκαν και ολοκληρώθηκαν εκτεταμένες εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης της ξυλόστεγης εκκλησίας της Παναγίας της Κοράκου. Στην μονή της Παναγίας του Άρακος στα Λαγουδερά (UNESCO) έγιναν φέτος εργασίες συντήρησης της ξύλινης στέγης της δυτικής κυρίως πτέρυγας των κελλιών. Στη Μονή της Παναγίας του Μαχαιρά, στο χωριό Λαζανιά, αντικαταστάθηκαν τα δάπεδα στους ηλιακούς, ενώ στην εκκλησία της Αγίας Μαρίνας Λινού, που συντηρήθηκε το 2008, κατασκευάστηκε νέο ξύλινο στέγαστρο στα δυτικά. Στην εκκλησία της Παναγίας του Μουτουλλά (UNESCO) έγιναν φέτος εργασίες στον περιβάλλοντα χώρο του μνημείου. Τοποθετήθηκαν νέα προστατευτικά ξύλινα κάγκελα, και έγινε υπογειοποίηση της ηλεκτρικής παροχής. Στην εκκλησία του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, στον Πεδουλά (UNESCO) έγινε φέτος μερική συντήρηση της ξύλινης στέγης, καθαρισμός και επανατοποθέτηση των κεραμιδιών της. Επίσης έγιναν εργασίες για τη διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου του μνημείου, όπως η τοποθέτηση προστατευτικών ξύλινων κάγκελων στην βόρεια πλευρά του. Στο Πολιτικό προωθήθηκαν τα έργα αναπαλαίωσης του Καθολικού της
Μονής του Αγίου Ηρακλειδίου, στα πλαίσια των οποίων η νότια στοά μετατράπηκε σε κλίτος. Ολοκληρώθηκαν επίσης εργασίες συντήρησης των τοιχοποιιών του Μαρτυρίου. Στον Πολύστυπο συντηρήθηκε όλη η ξυλεία της στέγης του Αποστόλου Ανδρέα και στην Τεμπριά ολοκληρώθηκε η συντήρηση και η αποκατάσταση της εκκλησίας του Τιμίου Σταυρού. Στον ναό του Αγίου Γεωργίου του Λαμπροφόρου στη Φλάσου κατασκευάστηκε περιμετρικά πλακόστρωτο. Επαρχία Λάρνακας 21 Στην πόλη της Λάρνακας συνεχίστηκαν και φέτος οι εργασίες συντήρησης του τεμένους Κεπήρ, που περιλάμβαναν τη συντήρηση και αποκατάσταση της δυτικής πλευράς του τεμένους και τον καθαρισμό του ισόγειου από τα τσιμεντοκονιάματα. Στον Άγιο Θεόδωρο έγινε καθαρισμός από τη βλάστηση της ερειπωμένης εκκλησίας του Αγίου Αθανασίου του Πεντασχοινίτη, ενώ στο Κιβισίλι ξεκίνησε η ανακατασκευή του καμπαναριού και συντήρηση των τοιχοποιϊών εσωτερικά. Άρχισαν επίσης εκτεταμένες εργασίες συντήρησης της εκκλησίας της Παναγίας Αγγελόκτιστης στο Κίτι, ενώ στην Ξυλοτύμπου συνεχίστηκαν και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης της εκκλησίας του Αγίου Βασιλείου. Συνεχίστηκαν επίσης και ολοκληρώθηκαν οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των δύο δωματίων της βορειοδυτικής πτέρυγας της μονής της Παναγίας της Στάζουσας στα Πυργά και η υγρομόνωση στη στέγη του Αγίου Ανδρονίκου και Αθανασίας στην Τερσεφάνου. Επαρχία Αμμοχώστου Συνεχίστηκαν και φέτος οι εργασίες συντήρησης και αποκατάστασης των δωματίων της βορειοανατολικής πτέρυγας της μονής της Αγίας Νάπας, και έγιναν μικρής έκτασης εργασίες συντήρησης στην ημιερειπωμένη εκκλησία του Αγίου Θεοδώρου στη Σωτήρα. Επαρχία Λεμεσού Έγινε καθαρισμός και συντήρηση των ερειπίων της εκκλησίας του Αγίου Θωμά, στον Άγιο Θωμά και συντήρηση του δυτικού τμήματος της ξύλινης στέγης της εκκλησίας της Παναγίας της Ιαματικής στον Αρακαπά. Στην Διερώνα συνεχίστηκαν οι εργασίες στερέωσης και αποκατάστασης της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ, ενώ στα Καμινάρια, στην εκκλησία του Αγίου Γεωργίου, συνεχίστηκαν οι εργασίες συντήρησης, με την αρμολόγηση της εξωτερικής τοιχοποιίας του ναού. Επίσης αντικαταστάθηκε το νεότερο στέγαστρο με άλλο ξύλινο. Στην Μονή της Παναγίας της Αμασγούς στο Μονάγρι έγιναν εκτεταμένες εργασίες διαμόρφωσης της εσωτερικής αυλής, με νέο λιθόστρωτο σε χαμηλότερη στάθμη, ενώ στην Μονή του Τιμίου Σατυρού στο Όμοδος έγιναν εργασίες συντήρησης Ερειπωμένη εκκλησία Αγίου Γεωργίου στη Φασούλα της βορειοδυτικής πτέρυγας, στην οποίαν στεγάστηκε το νέο εικονοφυλάκιο της