Lukian, Göttergespräche: Zeus und Ganymed
5 10 15 20 ΛΟΥΚΙΑΝΟΥ ΠΕΡΙ ΙΟΣ ΚΑΙ ΓΑΝΥΜΗ ΟΥΣ ΖΕΥΣ Ἄγε, ὦ Γανύµηδες ἥκοµεν γὰρ, ἔνθα ἐχρῆν φίλησόν µε ἤδη, ὅπως εἰδῇς οὐκέτι ῥάµφος ἀγκύλον ἔχοντα οὐδ ὄνυχας ὀξεῖς οὐδὲ πτερά, οἷος ἐφαινόµην σοι πτηνὸς εἶναι δοκῶν. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Ἄνθρωπε, οὐκ ἀετὸς ἄρτι ἦσθα καὶ καταπτάµενος ἥρπασάς µε ἀπὸ µέσου τοῦ ποιµνίου; πῶς οὖν τὰ µὲν πτερά σοι ἐκεῖνα ἐξερρύηκε, σὺ δὲ ἄλλος ἤδη ἀναπέφηνας; ΖΕΥΣ Ἀλλ οὔτε ἄνθρωπον ὁρᾷς, ὦ µειράκιον, οὔτε ἀετὸν, ὁ δὲ πάντων βασιλεὺς τῶν θεῶν οὗτός εἰµι πρὸς τὸν καιρὸν ἀλλάξας ἐµαυτόν. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Τί φῄς; σὺ γὰρ εἶ ὁ Πὰν ἐκεῖνος; εἶτα πῶς σύριγγα οὐκ ἔχεις οὐδὲ κέρατα οὐδὲ λάσιος εἶ τὰ σκέλη; ΖΕΥΣ Μόνον γὰρ ἐκεῖνον ἡγῇ θεόν; ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Ναί καὶ θύοµέν γε αὐτῷ ἔνορχιν τράγον ἐπὶ τὸ σπήλαιον ἄγοντες, ἔνθα ἕστηκε σὺ δὲ ἀνδραποδιστής τις εἶναί µοι δοκεῖς. ΖΕΥΣ Εἰπέ µοι, ιὸς δὲ οὐκ ἤκουσας ὄνοµα οὐδὲ βωµὸν εἶδες ἐν τῷ Γαργάρῳ τοῦ ὕοντος καὶ βροντῶντος καὶ ἀστραπὰς ποιοῦντος; ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Σύ, ὦ βέλτιστε, φῂς εἶναι, ὃς πρῴην κατέχεας ἡµῖν τὴν πολλὴν χάλαζαν, ὁ οἰκεῖν ὑπεράνω 25 30 35 40 45 λεγόµενος, ὁ ποιῶν τὸν ψόφον, ᾧ τὸν κριὸν ὁ πατὴρ ἔθυσεν; εἶτα τί ἀδικήσαντά µε ἀνήρπασας, ὦ βασιλεῦ τῶν θεῶν; τὰ δὲ πρόβατα ἴσως οἱ λύκοι διαρπάσονται ἤδη ἐρήµοις ἐπιπεσόντες. ΖΕΥΣ Ἔτι γὰρ µέλει σοι τῶν προβάτων ἀθανάτῳ γεγενηµένῳ καὶ ἐνταῦθα συνεσοµένῳ µεθ ἡµῶν; ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Τί λέγεις; οὐ γὰρ κατάξεις µε ἤδη ἐς τὴν Ἴδην τήµερον; ΖΕΥΣ Οὐδαµῶς ἐπεὶ µάτην ἀετὸς ἂν εἴην ἀντὶ θεοῦ γεγενηµένος. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Οὐκοῦν ἐπιζητήσει µε ὁ πατὴρ καὶ ἀγανακτήσει µὴ εὑρίσκων, καὶ πληγὰς ὕστερον λήψοµαι καταλιπὼν τὸ ποίµνιον. ΖΕΥΣ Ποῦ γὰρ ἐκεῖνος ὄψεταί σε; ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Μηδαµῶς ποθῶ γὰρ ἤδη αὐτόν. εἰ δὲ ἀπάξεις µε, ὑπισχνοῦµαί σοι καὶ ἄλλον παρ αὐτοῦ κριὸν τυθήσεσθαι λύτρα ὑπὲρ ἐµοῦ. ἔχοµεν δὲ τὸν τριετῆ, τὸν µέγαν, ὃς ἡγεῖται πρὸς τὴν νοµήν. ΖΕΥΣ Ὡς ἀφελὴς ὁ παῖς ἐστι καὶ ἁπλοϊκὸς καὶ αὐτὸ δὴ τοῦτο παῖς ἔτι. ἀλλ, ὦ Γανύµηδες, ἐκεῖνα µὲν πάντα χαίρειν ἔα καὶ ἐπιλάθου αὐτῶν, τοῦ ποιµνίου καὶ τῆς Ἴδης. σὺ δὲ ἤδη γὰρ ἐπουράνιος εἶ πολλὰ εὖ ποιήσεις ἐντεῦθεν καὶ τὸν πατέρα καὶ πατρίδα, καὶ ἀντὶ µὲν τυροῦ καὶ γάλακτος ἀµβροσίαν ἔδῃ καὶ νέκταρ πίῃ τοῦτο µέντοι καὶ 2
50 55 60 65 70 τοῖς ἄλλοις ἡµῖν αὐτὸς παρέξεις ἐγχέων τὸ δὲ µέγιστον, οὐκέτι ἄνθρωπος, ἀλλ ἀθάνατος γενήσῃ, καὶ ἀστέρα σου φαίνεσθαι ποιήσω κάλλιστον, καὶ ὅλως εὐδαίµων ἔσῃ. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Ἢν δὲ παίζειν ἐπιθυµήσω, τίς συµπαίξεταί µοι; ἐν γὰρ τῇ Ἴδῃ πολλοὶ ἡλικιῶται ἦµεν. ΖΕΥΣ Ἔχεις κἀνταῦθα τὸν συµπαιξόµενόν σοι τουτονὶ τὸν Ἔρωτα καὶ ἀστραγάλους µάλα πολλούς. θάρρει µόνον καὶ φαιδρὸς ἴσθι καὶ µηδὲν ἐπιπόθει τῶν κάτω. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Τί δαὶ ὑµῖν χρήσιµος ἂν γενοίµην; ἢ ποι- µαίνειν δεήσει κἀνταῦθα; ΖΕΥΣ Οὔκ, ἀλλ οἰνοχοήσεις καὶ ἐπὶ τοῦ νέκταρος τετάξῃ καὶ ἐπιµελήσῃ τοῦ συµποσίου. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Τοῦτο µὲν οὐ χαλεπόν οἶδα γὰρ ὡς χρὴ ἐγχέαι τὸ γάλα καὶ ἀναδοῦναι τὸ κισσύβιον. ΖΕΥΣ Ἰδού, πάλιν οὗτος γάλακτος µνηµονεύει καὶ ἀνθρώποις διακονήσεσθαι οἴεται ταυτὶ δ ὁ οὐρανός ἐστι, καὶ πίνοµεν, ὥσπερ ἔφην, τὸ νέκταρ. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Ἥδιον, ὦ Ζεῦ, τοῦ γάλακτος; ΖΕΥΣ Εἴσῃ µετ ὀλίγον καὶ γευσάµενος οὐκέτι ποθήσεις τὸ γάλα. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Κοιµήσοµαι δὲ ποῦ τῆς νυκτός; ἢ µετὰ τοῦ ἡλικιώτου Ἔρωτος; ΖΕΥΣ Οὔκ, ἀλλὰ διὰ τοῦτό σε ἀνήρπασα, ὡς ἅµα καθεύδοιµεν. 75 80 85 90 ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Μόνος γὰρ οὐκ ἂν δύναιο, ἀλλὰ ἥδιόν σοι καθεύδειν µετ ἐµοῦ; ΖΕΥΣ Ναί, µετά γε τοιούτου οἷος εἶ σύ, Γανύµηδες, οὕτω καλός. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Τί γάρ σε πρὸς τὸν ὕπνον ὀνήσει τὸ κάλλος; ΖΕΥΣ Ἔχει τι θέλγητρον ἡδὺ καὶ µαλακώτερον ἐπάγει αὐτόν. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Καὶ µὴν ὅ γε πατὴρ ἤχθετό µοι συγκαθεύδοντι καὶ διηγεῖτο ἕωθεν, ὡς ἀφεῖλον αὐτοῦ τὸν ὕπνον στρεφόµενος καὶ λακτίζων καί τι φθεγγόµενος µεταξὺ ὁπότε καθεύδοιµι ὥστε παρὰ τὴν µητέρα ἔπεµπέ µε κοιµησόµενον ὡς τὰ πολλά. ὥρα δή σοι, εἰ διὰ τοῦτο, ὡς φῄς, ἀνήρπασάς µε, καταθεῖναι αὖθις εἰς τὴν γῆν, ἢ πράγµατα ἕξεις ἀγρυπνῶν ἐνοχλήσω γάρ σε συνεχῶς στρεφόµενος. ΖΕΥΣ Τοῦτ αὐτό µοι τὸ ἥδιστον ποιήσεις, εἰ ἀγρυπνήσαιµι µετὰ σοῦ φιλῶν πολλάκις καὶ περιπτύσσων. ΓΑΝΥΜΗ ΗΣ Αὐτὸς ἂν εἰδείης ἐγὼ δὲ κοιµήσοµαι σοῦ καταφιλοῦντος. ΖΕΥΣ Εἰσόµεθα τότε ὃ πρακτέον. νῦν δὲ ἄπαγε αὐτόν, ὦ Ἑρµῆ, καὶ πιόντα τῆς ἀθανασίας ἄγε οἰνοχοήσοντα ἡµῖν διδάξας πρότερον, ὡς χρὴ ὀρέγειν τὸν σκύφον. 3
Seite 1: 1 νθα [dorthin,]wo χρν es war nötig 2 πως hier: damit τµφος krummer (Vogel-)Schnabel γκλος krumm 3 νυξ, νυχος Kralle $ξς,ε&α, spitz τπτερ'ν Feder πτ(νος geflügelt, Vogel 6 *ρτι eben, gerade 7 καταπτµενος Partizip Aorist von καταπέτοµαι: herabfliegen τὸ ποίµνιον Herde 8 κρ(γνυµι ausreißen 9 ναφα/νοµαι erscheinen 12λλττω ändern 141σρριγξ,γγος Syrinx, Rohrflöte τκ3ρα,ατος Horn λσιος behaart τσκ3λος Bein, Schenkel 164ορχις unverschnitten τργος Ziegenbock 17τσπ(λαιον Höhle Vokabelhilfen 4νθα wo (relativ νδραποδιστ(ς Menschenräuber 20τΓργαρον Gargaron (Berg, südlicher Gipfel des Ida-Gebirges in der Troas) 8ω regnen lasse βροντ3ω donnern 211στρπη Blitz 22πρ;ην vor kurzem 23καταχ3ω ausgießen 1χλαζα Hagel =ρενω oben 24φ'φος Lärm κρ/ος Widder 25ναρπζω rauben 26διαρπζω rauben 27πιπ/πτω+Dat. überfallen 31 1@δη Ida-Gebirge (s.o. 20: τγργαρον) 32οCδαµDς niemals µτην umsonst ντ/+gen. anstatt, an Stelle von 358στερον später 37 ψοµαι Futur von ρω 38ποθ3ω vermissen 401λτρα Lösegeld, Sühne
τριετ(ς dreijährig 411νοµ( Weide 42φελ(ς einfach Fπλοϊκ'ς schlicht αcτδhτοiτο eben 44χα/ρεινJν fahren lassen 45πουρνιος im Himmel befindlich, himmlisch 46ντεIθεν von hier 46τυρ'ς Käse 47γλα,ακτος Milch 1µβρ'σια Ambrosia (Speise der Götter) 4δοµαι Futur von σθ/ω τὸ νέκταρ, αρος Nektar (Getränk der Götter) πίοµαι Futur von πίνω 48 ἐγχέω eingießen 49 ἀστήρ, έρος Stern 51 ἤν = ἐάν παίζω spielen 52 ὁ ἡλικιώτης Altersgenosse 53 τουτονί diesen hier 54 ὁ ἀστράλαγος Würfel µάλα sehr 55 φαιδρός heiter, fröhlich ἐπιποθέω (dazu) begehren 56 δαί denn (Fragepartikel) 58 οἰνοχοέω den Wein einschenken τετάξῃ Perfekt-Futur von τττω 59 ἐπιµελέοµαι +Gen. sich kümmern um 61 ἀναδίδωµι geben, reichen τὸ κισσύβιον Becher 62 µνηµονεύω + Gen. denken an 64 διακονέοµαι dienen, (bei Tisch) aufwarten, bedienen ταυτί dies hier 68 κοιµήσοµαι Futur von κοιµάω 71 καθεύδω schlafen 76 ὁ ὕπνος Schlaf ὀνίνηµι nützen τὸ κάλλος Schönheit 80 ἕωθεν am Morgen 81 λακτίζω mit der Ferse ausschlagen φθέγγοµαι reden 83 ὡς τὰ πολλά meistens 84 κατατίθηµι zurücksetzen 85 ἀγρυπνέω schlaflos sein ἐνοχλέω belästigen συνεχῶς fortwährend 87 περιπτύσσω umarmen 91 Ἑρµῆς, οi Hermes (Götterbote) 92 ὀρέγω reichen ὁ σκύφος Becher 5