ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ

ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΟΜΑΔΑΣ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ 13-4-2018 ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Αριστοτέλη Πολιτικά Γ 1,3 4/6/12 και Γ 11, 1-4 και Θ 2, 1-4 Ὁ πολίτης οὐ τῷ οἰκεῖν που πολίτης ἐστίν (καί γάρ μέτοικοι καί δοῦλοι κοινωνοῦσι τῆς οἰκήσεως), οὐδ οἱ τῶν δικαίων μετέχοντες οὓτως ὥστε καί δίκην ὑπέχειν καί δικάζεσθαι (τοῦτο γάρ ὑπάρχει καί τοῖς ἀπό συμβόλων κοινωνοῦσιν)...πολίτης δ ἁπλῶς οὐδενί τῶν ἂλλων ὁρίζεται μᾶλλον ἢ τῷ μετέχειν κρίσεως καί ἀρχῆς... Τίς μέν οὖν ἐστιν ὁ πολίτης, ἐκ τούτων φανερόν ᾧ γάρ ἐξουσία κοινωνεῖν ἀρχῆς βουλευτικῆς καί κριτικῆς, πολίτην ἢδη λέγομεν εἶναι ταύτης τῆς πόλεως, πόλιν δέ τό τῶν τοιούτων πλῆθος ἱκανόν πρός αὐτάρκειαν ζωῆς, ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν. Ὅτι μὲν οὖν νομοθετητέον περὶ παιδείας καὶ ταύτην κοινὴν ποιητέον, φανερόν τίς δ ἔσται ἡ παιδεία καὶ πῶς χρὴ παιδεύεσθαι, δεῖ μὴ λανθάνειν. Νῦν γὰρ ἀμφισβητεῖται περὶ τῶν ἔργων. Οὐ γὰρ ταὐτὰ πάντες ὑπολαμβάνουσι δεῖν μανθάνειν τοὺς νέους οὔτε πρὸς ἀρετὴν οὔτε πρὸς τὸν βίον τὸν ἄριστον, οὐδὲ φανερὸν πότερον πρὸς τὴν διάνοιαν πρέπει μᾶλλον ἢ πρὸς τὸ τῆς ψυχῆς ἦθος ἔκ τε τῆς ἐμποδὼν παιδείας ταραχώδης ἡ σκέψις καὶ δῆλον οὐδὲν πότερον ἀσκεῖν δεῖ τὰ χρήσιμα πρὸς τὸν βίον ἢ τὰ τείνοντα πρὸς ἀρετὴν ἢ τὰ περιττά (πάντα γὰρ εἴληφε ταῦτα κριτάς τινας) περί τε τῶν πρὸς ἀρετὴν οὐθέν ἐστιν ὁμολογούμενον (καὶ γὰρ τὴν ἀρετὴν οὐ τὴν αὐτὴν εὐθὺς πάντες τιμῶσιν, ὥστ εὐλόγως διαφέρονται καὶ πρὸς τὴν ἄσκησιν αὐτῆς). Ὅτι μὲν οὖν τὰ ἀναγκαῖα δεῖ διδάσκεσθαι τῶν χρησίμων, οὐκ ἄδηλον ὅτι δὲ οὐ πάντα, διῃρημένων τῶν τε ἐλευθερίων ἔργων καὶ τῶν ἀνελευθερίων φανερόν, καὶ ὅτι τῶν τοιούτων δεῖ μετέχειν ὅσα τῶν χρησίμων ποιήσει τὸν μετέχοντα μὴ βάναυσον. Βάναυσον δ ἔργον εἶναι δεῖ τοῦτο νομίζειν καὶ τέχνην ταύτην καὶ μάθησιν, ὅσαι πρὸς τὰς χρήσεις καὶ τὰς πράξεις τὰς τῆς ἀρετῆς ἄχρηστον ἀπεργάζονται τὸ σῶμα τῶν ἐλευθέρων ἢ τὴν διάνοιαν. Α. Να μεταφράσετε το απόσπασμα: «Τίς μέν οὖν ἐστιν... κριτάς τινας)». Β1. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του Αριστοτέλη, ποια στοιχεία δεν αποδεικνύουν ότι κάποιος είναι πολίτης και γιατί; Μονάδες 12 Β2. «Ὁ πολίτης οὐ τῷ οἰκεῖν ὡς ἁπλῶς εἰπεῖν»: τί είδους συλλογισμό ακολουθεί ο Αριστοτέλης στο παραπάνω απόσπασμα του πρωτότυπου κειμένου για να δηλώσει τί είναι η Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 1

πόλη και τί είδους στο παρακάτω μεταφρασμένο απόσπασμα; Να τεκμηριώσετε την απάντησή σας. Για το πλήθος μπορεί κανείς να πει τούτο: το κάθε επιμέρους άτομο μπορεί να μην είναι τίποτε το αξιόλογο, ενωμένοι όμως όλοι μαζί είναι ενδεχόμενο να είναι, όχι σαν άτομα αλλά σαν σύνολο, καλύτεροι από εκείνους όπως ακριβώς τα δείπνα που γίνονται με τη συνεισφορά πολλών είναι καλύτερα από εκείνα που γίνονται με έξοδα ενός μόνο ανθρώπου. Πολλοί καθώς είναι, ο καθένας διαθέτει ένα μόριο αρετής και φρόνησης, και έτσι, ενωμένοι οι πολλοί γίνονται, κατά κάποιο τρόπο, ένας άνθρωπος με πολλά πόδια, με πολλά χέρια και με πολλές αισθήσεις και με ανάλογη, βέβαια, αρετή και εξυπνάδα. Γι αυτό και οι πολλοί είναι σε θέση να κρίνουν καλύτερα τα έργα της μουσικής και των ποιητών: ο ένας κρίνει ένα μέρος, ο άλλος ένα άλλο, και όλοι μαζί το σύνολο. Από την άλλη όμως μεριά, οι αξιόλογοι άνθρωποι είναι ανώτεροι από το κάθε επιμέρους άτομο ενός πλήθους, ακριβώς γιατί στο πρόσωπό τους συνενώνονται στοιχεία που εκεί είναι διάσπαρτα και χωριστά έτσι δεν λέμε ότι συμβαίνει και στην περίπτωση των ωραίων και μη ωραίων ανθρώπων, των ζωγραφισμένων και αληθινών μορφών; Μονάδες 8 Β3. Τί είδους σύγχυση επικρατεί σχετικά με την εκπαίδευση της εποχή του Αριστοτέλη και ποιο πιστεύει ο ίδιος ότι θα πρέπει να είναι το περιεχόμενο της παιδείας για τη δημιουργία ελεύθερων πολιτών; Β4. α) Πότε επέστρεψε ο Αριστοτέλης από τη Μακεδονία στην Αθήνα και πού δίδαξε (μονάδες 5); β) Να γράψετε δίπλα στον αριθμό που αντιστοιχεί σε κάθε μια από τις παρακάτω θέσεις, τη λέξη Σωστό, αν είναι σωστή, ή τη λέξη Λάθος, αν είναι λανθασμένη (μονάδες 5): i. Ο Πλάτωνας αποκαλούσε τον Αριστοτέλη «Νου» και «Αναγνώστη». ii. Η απόκτηση ή η μη απόκτηση των αρετών από τον αρχαίο Έλληνα ήταν μια αποκλειστικά δική του υπόθεση και αφορούσε μόνο τον ίδιο. iii. Ο Αριστοτέλης γεννήθηκε στη Χαλκιδική το 384 π.χ. και πέθανε στη Χαλκίδα το 322 π.χ., κατά το τρίτο έτος της εκατοστής δέκατης τέταρτης Ολυμπιάδας. iv. Η γένεση της πόλης και το περιεχόμενο των εννοιών πολίτης και πολίτευμα είναι κάποια από τα θέματα που διαβάζουμε στα Πολιτικά του Αριστοτέλη. v. Η πόλις - κράτος έχει για στόχο της την αυτάρκεια η οποία είναι αποτέλεσμα της ευδαιμονίας. Β5. Να βρείτε με ποιες λέξεις του κειμένου συγγενεύουν ετυμολογικά οι παρακάτω: φύλαρχος, τηλεσκόπιο, διαπραγμάτευση αόριστος, υποτιμητικός, σύσσωμος, ποδοσφαιρικός, ανίχνευση, οπωροφόρος, διατάσεις. Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 2

ΚΑΛΗ ΕΠΙΤΥΧΙΑ!!! ΤΑ ΘΕΜΑΤΑ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: ΒΑΣΙΛΕΙΑΔΟΥ ΕΛΙΣΑΒΕΤ ΚΑΡΑΒΑΣΙΛΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ ΠΑΠΠΑΣ ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ Φροντιστήρια ΣΥΣΤΗΜΑ Σελίδα 3

ΚΕΝΣΡΟ ΝΣΕΠΩ Αγίαρ οθίαρ 39 2310.244.444 Β. Όλγαρ 168 2310.428.400 ΕΤΟΜΟ Μ.Αλεξάνδπος 45 2310.770.360 ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ 13-04-2018 Κείμενο Στο κείμενο που ακολουθεί γίνεται αναφορά στις παράνομες πράξεις του Εργοκλή, ο οποίος κατηγορήθηκε ανάμεσα στα άλλα για κατάχρηση δημόσιου χρήματος και προδοσία. Τὰ μὲν κατηγορημένα οὕτως ἐστὶ πολλὰ καὶ δεινά, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὥστε οὐκ ἄν μοι δοκεῖ δύνασθαι Ἐργοκλῆς ὑπὲρ ἑνὸς ἑκάστου τῶν πεπραγμένων αὐτῷ πολλάκις ἀποθανὼν δοῦναι δίκην ἀξίαν τῷ ὑμετέρῳ πλήθει. καὶ γὰρ πόλεις προδεδωκὼς φαίνεται, καὶ προξένους καὶ πολίτας ὑμετέρους ἠδικηκώς, καὶ ἐκ πένητος ἐκ τῶν ὑμετέρων πλούσιος γεγενημένος. καίτοι πῶς αὐτοῖς χρὴ συγγνώμην ἔχειν, ὅταν ὁρᾶτε τὰς μὲν ναῦς, ὧν ἦρχον οὗτοι, δι ἀπορίαν χρημάτων καταλυομένας καὶ ἐκ πολλῶν ὀλίγας γιγνομένας, τούτους δὲ πένητας καὶ ἀπόρους ἐκπλεύσαντας οὕτως ταχέως πλείστην τῶν πολιτῶν οὐσίαν κεκτημένους; ὑμέτερον τοίνυν ἔργον ἐστίν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπὶ τοῖς τοιούτοις ὀργίζεσθαι καὶ γὰρ δὴ δεινὸν ἂν εἴη, εἰ νῦν μὲν οὕτως αὐτοὶ πιεζόμενοι ταῖς εἰσφοραῖς συγγνώμην τοῖς κλέπτουσι καὶ τοῖς δωροδοκοῦσιν ἔχοιτε, ἐν δὲ τῷ τέως χρόνῳ θανάτῳ ἐκολάζετε τοὺς τῶν ὑμετέρων ἐπιθυμοῦντας. Λυσίας, Κατά Εργοκλέους επίλογος 1-3 Γ1. Να γράψετε τη μετάφραση του κειμένου. Μονάδες 20 Γ2. Να γράψετε στο τετράδιό σας τον τύπο που ζητείται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: πολλὰ: κλητική ενικού αριθμού στο αρσενικό γένος δύνασθαι: γ ενικό πρόσωπο ευκτικής ενεστώτα προδεδωκὼς: β ενικό πρόσωπο προστακτικής αορίστου β μέσης φωνής φαίνεται: β πληθυντικό πρόσωπο οριστικής παρακειμένου ἠδικηκώς: δοτική πληθυντικού αριθμού στο θηλυκό γένος ὁρᾶτε: απαρέμφατο μέλλοντα ναῦς: γενική πτώση ενικού αριθμού ὧν: ονομαστική πτώση πληθυντικού αριθμού ουδετέρου γένους ταχέως: το επίρρημα στο συγκριτικό βαθμό ἔχοιτε: α ενικό πρόσωπο ευκτικής αορίστου β Φπονηιζηήπια ΣΥΣΤΗΜΑ ελίδα 1

ΚΕΝΣΡΟ ΝΣΕΠΩ Αγίαρ οθίαρ 39 2310.244.444 Β. Όλγαρ 168 2310.428.400 ΕΤΟΜΟ Μ.Αλεξάνδπος 45 2310.770.360 Γ3.α. Να γίνει πλήρης συντακτική αναγνώριση των παρακάτω τύπων: μοι, χρημάτων, γιγνομένας, τῶν πολιτῶν, ἐπὶ τοῖς τοιούτοις. Μονάδες 5 Γ3.β. καὶ γὰρ δὴ δεινὸν ἂν εἴη, εἰ νῦν μὲν οὕτως αὐτοὶ πιεζόμενοι ταῖς εἰσφοραῖς συγγνώμην τοῖς κλέπτουσι καὶ τοῖς δωροδοκοῦσιν ἔχοιτε: Να αναγνωρίσετε το είδος του υποθετικού λόγου (Μονάδα 1) και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές, ώστε να δηλώνει το προσδοκώμενο (Μονάδα 1). Μονάδες 2 Γ3.γ. καὶ γὰρ πόλεις προδεδωκὼς φαίνεται, καὶ προξένους καὶ πολίτας ὑμετέρους ἠδικηκώς, καὶ ἐκ πένητος ἐκ τῶν ὑμετέρων πλούσιος γεγενημένος: Να μετατραπεί η παραπάνω πρόταση από τον πλάγιο λόγο στον ευθύ. Μονάδες 2 Γ3.δ. Σὰ κατηγορημένα: Να αναλυθεί η μετοχή σε αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση. Μονάδα 1 ΣΑ ΘΕΜΑΣΑ ΕΠΙΜΕΛΗΘΗΚΑΝ ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΣΡΙΕ: ΒΑΥΕΙΑΔΟΤ ΕΛΙΑΒΕΣ ΔΙΑΚΟΑΒΒΑ ΕΙΡΗΝΗ ΦΡΙΣΟΔΟΤΛΟΤ ΙΩΑΝΝΑ Φπονηιζηήπια ΣΥΣΤΗΜΑ ελίδα 2