ΔΙΑΛΕΞΗ 01: ΕΙΣΑΓΩΓΗ



Σχετικά έγγραφα
ΕΙΣΑΓΩΓΗ στους Η/Υ. Δρ. Β Σγαρδώνη. Τμήμα Τεχνολογίας Αεροσκαφών ΤΕΙ ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΑΣ. Χειμερινό Εξάμηνο

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Κεφάλαιο 1 Αφαιρετικότητα και Τεχνολογία Υπολογιστών (Computer Abstractions and Technology)

ΔΙΑΛΕΞΗ 01: ΕΙΣΑΓΩΓΗ

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών. ηµήτρης Γκιζόπουλος Καθηγητής

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΑΥΞΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ I

Εισαγωγή Συμβόλαιο Μαθήματος

Ενσωµατωµένα Υπολογιστικά Συστήµατα (Embedded Computer Systems)

Αρχιτεκτονικές Υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Ι (ένα)

ΑρχιτεκτονικήΥπολογιστών. Ι (ένα) Δημήτρης Γκιζόπουλος. Καθηγητής

Αρχιτεκτονική υπολογιστών

Μηχανοτρονική. Τμήμα Μηχανικών Παραγωγής και Διοίκησης 7 ο Εξάμηνο,

Προχωρηµένα Θέµατα Αρχιτεκτονικής

ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ HARDWARE ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ

ΗΜΥ 210 ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΨΗΦΙΑΚΩΝ ΣΥΣΤΗΜΑΤΩΝ. Χειµερινό Εξάµηνο 2016 ΔΙΑΛΕΞΗ 18: Διαδικασία Σχεδίασης Ψηφιακών Συστηµάτων - Επανάληψη

Τέτοιες λειτουργίες γίνονται διαμέσου του

Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Hennessy. Chapter 5. Ο επεξεργαστής: διαδρομή δεδομένων και μονάδα ελέγχου

Προχωρηµένα Θέµατα Αρχιτεκτονικής

Σύγχρονες Αρχιτεκτονικές Υπολογιστών

Κεφάλαιο Το υπολογιστικό σύστημα Η εξέλιξη του ανθρώπου πραγματοποιήθηκε χάρη στην ικανότητά στον χειρισμό εργαλείων.

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Συστήματα σε Ολοκληρωμένα Κυκλώματα

Αρχιτεκτονικη υπολογιστων

Ειδική Επιστημονική Εργασία. Σχεδίαση και υλοποίηση Θέσεως Εργασίας ενός Εργαστηρίου DSPs από Απόσταση για Λήψη και Επεξεργασία Εικόνας

Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας

1. Οργάνωση της CPU 2. Εκτέλεση εντολών 3. Παραλληλία στο επίπεδο των εντολών 4. Γραμμές διοχέτευσης 5. Παραλληλία στο επίπεδο των επεξεργαστών

Υπερβαθμωτή (superscalar) Οργάνωση Υπολογιστών

i Όλες οι σύγχρονες ΚΜΕ είναι πολυπλοκότερες!

Ηλεκτρονικοί Υπολογιστές Δ Εξάμηνο

Υλοποίηση Mικροεπεξεργαστή MIPS -16

Chapter 2. Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή. Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Hennessy

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

ΗΥ 232. Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών. Διάλεξη 1. Εισαγωγή στο μάθημα. Νίκος Μπέλλας Τμήμα Μηχανικών Η/Υ, Τηλεπικοινωνιών και Δικτύων

Το ολοκληρωμένο κύκλωμα μιας ΚΜΕ. «Φέτα» ημιαγωγών (wafer) από τη διαδικασία παραγωγής ΚΜΕ

Ιστορία των επεξεργαστών (CPUs)

και η µονάδα ελέγχου (control) O επεξεργαστής: Η δίοδος δεδοµένων (datapath) Εντολές διακλάδωσης (branch beq, bne) I Type Σχεδίαση datapath

ΕΠΛ221: Οργάνωση Υπολογιστών και Συμβολικός Προγραμματισμός

Συστήματα VLSI. Εισαγωγή. Γιώργος Δημητρακόπουλος. Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης. Άνοιξη 2014

Λειτουργικά Συστήματα. Εισαγωγή

ΕΙΣΑΓΩΓΗ ΣΤΟΥΣ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΕΣ

i Throughput: Ο ρυθμός ολοκλήρωσης έργου σε συγκεκριμένο χρόνο

Ιόνιο Πανεπιστήμιο Τμήμα Πληροφορικής Αρχιτεκτονική Υπολογιστών Απόδοση ΚΜΕ. (Μέτρηση και τεχνικές βελτίωσης απόδοσης)

3. Προσωπικός Ηλεκτρονικός Υπολογιστής (Personal Computer - PC)

Περιορισμοί των βαθμωτών αρχιτεκτονικών

MPSoCs για εφαρμογές Video

Εισαγωγή στην πληροφορική -4

Παραλληλισμός σε επίπεδο εντολών

Instruction Execution Times

*Ένας υπολογιστής είναι στην πραγματικότητα ένα σύστημα πολλών μερών που συνεργάζονται μεταξύ τους.

Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας. Επανάληψη: Απόδοση ΚΜΕ. ΚΜΕ ενός κύκλου (single-cycle) Παραλληλισμός σε επίπεδο εντολών. Υπολογιστικό σύστημα

ΔΙΑΧΥΤΑ ΚΑΙ ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ

ΕΝΣΩΜΑΤΩΜΕΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΤΕΙ ΗΠΕΙΡΟΥ- ΣΤΕΦ ΤΜΗΜΑ ΜΗΧ. ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ Τ.Ε.

O επεξεργαστής: Η δίοδος δεδομένων (datapath) και η μονάδα ελέγχου (control)

Κεντρική Μονάδα Επεξεργασίας (ΚΜΕ) Τμήματα ΚΜΕ (CPU) Ένα τυπικό υπολογιστικό σύστημα σήμερα. Οργάνωση Υπολογιστών (Ι)

CMOS Technology for Computer Architects

Οργάνωση Υπολογιστών (Ι)

Οργάνωση επεξεργαστή (1 ο μέρος) ΜΥΥ-106 Εισαγωγή στους Η/Υ και στην Πληροφορική

Είναι το «μυαλό» του υπολογιστή μας. Αυτός κάνει όλους τους υπολογισμούς και τις πράξεις. Έχει δική του ενσωματωμένη μνήμη, τη λεγόμενη κρυφή

Υλικό Υπολογιστών (Hardware) ΜΥΥ-106 Εισαγωγή στους Η/Υ και Πληροφορική

Λογικά σύμβολα των CPU, RAM, ROM και I/O module

Διπλωματική Εργασία του φοιτητή του Τμήματος Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Τεχνολογίας Υπολογιστών της Πολυτεχνικής Σχολής του Πανεπιστημίου Πατρών

ΗΜΥ 100 Εισαγωγή στην Τεχνολογία ιάλεξη 5

Μικροαρχιτεκτονική του LC3

Επεξεργαστής Υλοποίηση ενός κύκλου μηχανής

ΕΙΣΑΓΩΓΗ. Αρχιτεκτονική Η/Υ ΗΜΟΣ ΜΠΟΛΑΝΑΚΗΣ

Τελική Εξέταση, Απαντήσεις/Λύσεις

ΑΥΤΟΜΑΤΟΠΟΙΗΣΗ ΜΟΝΑΔΑΣ ΘΡΑΥΣΤΗΡΑ ΜΕ ΧΡΗΣΗ P.L.C. AUTOMATION OF A CRUSHER MODULE USING P.L.C.

O επεξεργαστής: Η δίοδος δεδομένων (datapath) και η μονάδα ελέγχου (control)

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Χειρισμός Δεδομένων

Multi Cycle Datapath. Αρχιτεκτονική Υπολογιστών. 5ο εξάμηνο ΣΗΜΜΥ ακ. έτος: Νεκ. Κοζύρης

Εισαγωγή στους Ηλεκτρονικούς Υπολογιστές

Chapter 4 ( ή 1 στο βιβλίο σας)

Αρχιτεκτονική υπολογιστών

Κεφάλαιο 1 Αφαιρετικότητα και Τεχνολογία Υπολογιστών (Computer Abstractions and Technology)

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Hennessy. Αφηρημένες έννοιες και τεχνολογία υπολογιστών

Αρχιτεκτονική Υπολογιστών

ΗΥ 232 Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών. Διάλεξη 2 Οργάνωση μνήμης Καταχωρητές του MIPS Εντολές του MIPS 1

-Επεξεργαστής: datapath (δίοδος δεδοµένων) (1) και control (2) -Μνήµη (3) -Συσκευές Εισόδου (4), Εξόδου (5) (Μεγάλη ποικιλία!!)

Chapter 4 (1) Αξιολόγηση και κατανόηση της απόδοσης

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2: Χειρισμός Δεδομένων

Πολυπύρηνοι επεξεργαστές Multicore processors

ΕΠΛ221: Οργάνωση Υπολογιστών και Συμβολικός Προγραμματισμός

Ενότητα 4. Εισαγωγή στην Πληροφορική. Αναπαράσταση δεδοµένων. Αναπαράσταση πληροφορίας. υαδικοί αριθµοί. Χειµερινό Εξάµηνο

Single Cycle Datapath. Αρχιτεκτονική Υπολογιστών. 5ο εξάμηνο ΣΗΜΜΥ ακ. έτος: Νεκ. Κοζύρης

Αρχιτεκτονική υπολογιστών

Κεφάλαιο 3 Αρχιτεκτονική Ηλεκτρονικού Τμήματος (hardware) των Υπολογιστικών Συστημάτων ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ ΑΣΚΗΣΕΙΣ

Το εσωτερικό ενός PC. Τεχνολογία Η/Υ & Πληροφοριών - 05 Κεντρική μονάδα Χουρδάκης Μανόλης

Αρχιτεκτονικές Συνόλου Εντολών

Η διασύνδεση Υλικού και λογισμικού David A. Patterson και John L. Hennessy. Chapter 2. Εντολές : Η γλώσσα του υπολογιστή

Τεχνολογίες ημιαγωγών. Chapter 2 Instructions: Language of the Computer 1

Εισαγωγή. Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο Σχολή Ηλεκτρολόγων Μηχ. και Μηχανικών Υπολογιστών Εργαστήριο Υπολογιστικών Συστημάτων

ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΥΛΙΚΟΥ AVR 1. ΕΙΣΑΓΩΓΗ 1.1 ΓΕΝΙΚΗ ΔΟΜΗ 1.2 ΟΙΚΟΓΕΝΕΙΕΣ 1.3 ΤΥΠΟΙ 1.4 ΕΡΓΑΛΕΙΑ

ΗΥ 232. Οργάνωση και Σχεδίαση Υπολογιστών. Διάλεξη 1. Εισαγωγή στο μάθημα. Νίκος Μπέλλας Τμήμα Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Η/Υ


ΕΠΛ221: Οργάνωση Υπολογιστών. Γιάννος Σαζεϊδης

ΜΕΛΕΤΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΟΥ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΥ

Transcript:

ΗΜΥ 312 -- ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Χειµερινό Εξάµηνο 2014 ΔΙΑΛΕΞΗ 01: ΕΙΣΑΓΩΓΗ Διδάσκουσα: ΜΑΡΙΑ Κ. ΜΙΧΑΗΛ Επίκουρη Καθηγήτρια, ΗΜΜΥ (mmichael@ucy.ac.cy) [Προσαρµογή από Computer Architecture, Hennessy & Patterson, 2005, UCB] ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ Διδάσκουσα: Μαρία Μιχαήλ Γραφείο: Green Park, #411 Τηλέφωνο: 22892277 Ώρες Γραφείου: µε ραντεβού email: mmichael@ucy.ac.cy Βοηθός: Σταύρος Χατζηθεοφάνους Γραφείο: Ερευνητικό Κέντρο ΚΙΟΣ, Λεωφόρος Κερύνειας email: hadjitheophanous.stavros@ucy.ac.cy ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.2 2014

ΔΙΑΔΙΚΑΣΤΙΚΑ (συν.) Διαλέξεις: Δευτέρα και Πέµπτη, 15:00 16:30 Πανεπιστηµιούπολη, ΧΩΔ02, 012 Ιστοσελίδα: http://www.eng.ucy.ac.cy/mmichael/courses/ece312 Σύγγραµµα: Computer Architecture, A Quantitive Approach 4 th or 5 th Edition, Hennessy and Patterson Σηµειώσεις: pdf στην ιστοσελίδα πριν ή µετά τις διαλέξεις (συνήθως ΜΕΤΑ ) ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.3 2014 ΒΑΘΜΟΛΟΓΙΑ q Κατ οίκον εργασίες και συµµετοχή στο µάθηµα 10% q 2 Ενδιάµεσες Εξετάσεις (20% καθεµιά) 40% 1 η Ενδιάµεση Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2 η Ενδιάµεση 2 η ή 3 η βδοµάδα Νοεµβρίου q Τελική Εξέταση (εφ όλης της ύλης) 50% ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.4 2014

Το Εργαστήριο q q Το εργαστηριακό µέρος διδάσκεται ως ξεχωριστό µάθηµα (ΗΜΥ 314, Τετάρτες 11:00-14:00 @ ΛΑ130) Τα 2 µαθήµατα (ΗΜΥ312 και ΗΜΥ 314) είναι συναπαιτούµενα! ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.5 2014 ΣΤΟΧΟΙ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ q Εισαγωγή στην αρχιτεκτονική ηλεκτρονικών υπολογιστών. q Εις βάθος κατανόηση των διαφόρων συνιστωσών που απαρτίζουν τον ηλεκτρονικό υπολογιστή. q Ανάλυση απόδοσης και εκτίµηση διαφόρων αρχιτεκτονικών µεθόδων για επεξεργαστή, µνήµη, συστήµατα εισόδου/εξόδου δεδοµένων, ειδικών εφαρµογών, και παράλληλης επεξεργασίας δεδοµένων. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.6 2014

ΤΙ ΠΡΕΠΕΙ ΝΑ ΞΕΡΕΤΕ (ΗΜΥ 212 και ΗΜΥ 213 ) q Προαπαιτούµενα: ΗΜΥ 212 και ΗΜΥ 213 ΚΑΙ αποδεδειγµένη γνώση σε όλα από τα ακόλουθα: o Βασικός Προγραµµατισµός Υπολογιστών o Αριθµητικά Συστήµατα o Δυαδική Άλγεβρα o Συνδυαστικά και Ακολουθιακά Κυκλώµατα o Οργάνωση και βασικά στοιχεία ηλεκτρονικών υπολογιστών ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.7 2014 ΕΝΟΤΗΤΕΣ ΜΑΘΗΜΑΤΟΣ q Διαλέξεις: o o o o o 1 βδοµάδα για επιρροή της Τεχνολογίας στην Αρχιτεκτονική. 4 βδοµάδες µνήµη και χειρισµός δεδοµένων, είσοδος/έξοδος. 4 βδοµάδες σχεδίαση επεξεργαστών ΙSA, µονάδα λογικής και αριθµητικής, διασωλήνωση, συχνότητα, 3 βδοµάδες εισαγωγή στα θέµατα παραλληλισµού εντολών, πολυεπεξεργαστών, και επεξεργαστών πολλαπλών νηµάτων και πολλαπλών πυρήνων. 1 βδοµάδα για επίκαιρα-καυτά θέµατα αρχιτεκτονικής. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.8 2014

ΠΩΣ ΟΡΓΑΝΩΝΕΤΑΙ Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ Η/Υ Επίπεδα περιγραφής Η/Υ Application Compiler Operating System Firmware Memory system Instr. Set Proc. I/O system Instruction Set Architecture Datapath & Control Digital Design Circuit Design q Πολλαπλά επίπεδα περιγραφής/αφαιρετικότητας (levels of abstraction) q Συχνές αλλαγές q Σχεδίαση, Μέτρηση, και Ανάλυση / Εκτίµηση ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.9 2014 Αρχιτεκτονική By the architecture of a system, I mean the complete and detailed specification of the user interface. As Blaauw has said, Where architecture tells what happens, implementation tells how it is made to happen. The Mythical Man-Month, Fred Brooks, pg 45 Αναφερόµενοι στην αρχιτεκτονική ενός συστήµατος, εννοούµε την πλήρη και λεπτοµερή περιγραφή των προδιαγραφών που θα βλέπει ο χρήστης Δηλαδή, η αρχιτεκτονική µας εξηγεί ΤΙ γίνεται, ενώ η υλοποίηση µας εξηγεί το ΠΩΣ γίνεται. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.10 2014

Instruction Set Architecture (ISA) Σετ Εντολών q ISA: An abstract interface between the hardware and the lowest level software of a machine that encompasses all the information necessary to write a machine language program that will run correctly, including instructions, registers, memory access, I/O, and so on.... the attributes of a [computing] system as seen by the programmer, i.e., the conceptual structure and functional behavior, as distinct from the organization of the data flows and controls, the logic design, and the physical implementation. Amdahl, Blaauw, and Brooks, 1964 Enables implementations of varying cost and performance to run identical software q ABI (application binary interface): The user portion of the instruction set plus the operating system interfaces used by application programmers. Defines a standard for binary portability across computers. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.11 2014 ISA Type Sales Περιγράφει τους Επεξεργαστές Millions of Processor 1400 1200 1000 800 600 400 200 Other SPARC Hitachi SH PowerPC Motorola 68K MIPS IA-32 ARM 0 1998 1999 2000 2001 2002 PowerPoint comic bar chart µε προσεγγιστικά αποτελέσµατα. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.12 2014

What is Computer Architecture? Application Physics Gap too large to bridge in one step (but there are exceptions, e.g. magnetic compass) In its broadest definition, computer architecture is the design of the abstraction layers that allow us to implement information processing applications efficiently using available manufacturing technologies. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.13 2014 Abstraction Layers in Modern Systems Original domain of the computer architect ( 50s- 80s) Application Algorithm Programming Language Operating System/Virtual Machines Instruction Set Architecture (ISA) Microarchitecture Gates/Register-Transfer Level (RTL) Circuits Devices Physics Domain of recent computer architecture ( 90s) ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.14 2014

Computing Devices Then EDSAC, University of Cambridge, UK, 1949 ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.15 2014 Computing Devices Now Sensor Nets Smart phones Media Players Set-top boxes Servers Laptops Games Routers Robots Cameras Automobiles Supercomputers ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.16 2014

Ο Νόµος του Moore q Το 1965, ο Gordon Moore προέβλεψε ότι ο αριθµός των transistor που θα µπορούν να προσαρµοστούν σε ένα die θα διπλασιαζόταν κάθε 18 µε 24 µήνες (δηλ., µεγαλώνει εκθετικά). q Ήταν σωστός!!! το εµπόδιο του ενος εκατοµµυρίου transistor/chip ξεπεράστηκε το1980. 2300 transistors, 1 MHz clock (Intel 4004) - 1971 16 Million transistors (Ultra Sparc III) 42 Million transistors, 2 GHz clock (Intel Xeon) 2001 55 Million transistors, 3 GHz, 130nm technology, 250mm 2 die (Intel Pentium 4) - 2004 140 Million transistor (HP PA-8500) ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.17 2014 ΒΕΛΤΙΩΣΗ ΣΤΗΝ ΑΠΟΔΟΣΗ Performance (SPEC Int) 10000 1000 100 10 IBM RS6000 MIPS M2000 SUN-4/260 MIPS M/120 1 Intel Pentium 4/3000 DEC Alpha 21264A/667 DEC Alpha 21264/600 Intel Xeon/2000 DEC Alpha 4/266 DEC AXP/500 IBM POWER 100 HP 9000/750 DEC Alpha 5/500 DEC Alpha 5/300 Ρυθµός αύξησης απόδοσης ~ 1.5-1.6 ανά έτος 1987 1989 1991 1993 1995 1997 1999 2001 2003 Year ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.18 2014

ΜΕΓΕΘΟΣ ΜΝΗΜΗΣ DRAM Kbit capacity 1000000 100000 10000 1000 100 10 16K 64K 256K 1M 4M 16M 1976 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 Year of introduction 512M 64M 128M 256M Ρυθµός αύξησης χωριτικότητας ~ 4Χ ανά 3 έτη µέχρι 1996 ~ 2Χ ανά 2 έτη µετά 1996 ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.19 2014 ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑΣ q Processor logic capacity: increases about 30% per year performance: 2x every 1.5 years ClockCycle = 1/ClockRate 500 MHz ClockRate = 2 nsec ClockCycle 1 GHz ClockRate = 1 nsec ClockCycle 4 GHz ClockRate = 250 psec ClockCycle q Memory DRAM capacity: 4x every 3 years, now 2x every 2 years memory speed: 1.5x every 10 years cost per bit: decreases about 25% per year q Disk capacity: increases about 60% per year ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.20 2014

Uniprocessor Performance Performance (vs. VAX-11/780) 10000 1000 100 10 From Hennessy and Patterson, Computer Architecture: A Quantitative Approach, 4th edition, October, 2006 25%/year 52%/year??%/year What happened???? 1 1978 1980 1982 1984 1986 1988 1990 1992 1994 1996 1998 2000 2002 2004 2006 VAX : 25%/year 1978 to 1986 RISC + x86: 52%/year 1986 to 2002 RISC + x86:??%/year 2002 to present ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.21 2014 The End of the Uniprocessor Era Single biggest change in the history of computing systems ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.22 2014

Conventional Wisdom in Computer Architecture q Old Conventional Wisdom: Power is free, Transistors expensive q New Conventional Wisdom: Power wall Power expensive, Transistors free (Can put more on chip than can afford to turn on) q Old CW: Sufficient increasing Instruction-Level Parallelism via compilers, innovation (pipelining, superscalar, out-of-order, speculation, VLIW, ) q New CW: ILP wall law of diminishing returns on more HW for ILP q Old CW: Multiplies are slow, Memory access is fast q New CW: Memory wall Memory slow, multiplies fast (200 clock cycles to DRAM memory, 4 clocks for multiply) q Old CW: Uniprocessor performance 2X / 1.5 yrs q New CW: Power Wall + ILP Wall + Memory Wall = Brick Wall Uniprocessor performance now 2X / 5(?) yrs Sea change in chip design: multiple cores (2X processors per chip / ~ 2 years) - More, simpler processors are more power efficient ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.23 2014 Sea Change in Chip Design q Intel 4004 (1971): 4-bit processor, 2312 transistors, 0.4 MHz, 10 micron PMOS, 11 mm 2 chip q RISC II (1983): 32-bit, 5 stage pipeline, 40,760 transistors, 3 MHz, 3 micron NMOS, 60 mm 2 chip q 125 mm 2 chip, 0.065 micron CMOS = 2312 RISC II+FPU+Icache+Dcache o RISC II shrinks to ~ 0.02 mm 2 at 65 nm o Caches via DRAM or 1 transistor SRAM? Is Processor the new transistor? ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.24 2014

Déjà vu all over again? q Multiprocessors imminent in 1970s, 80s, 90s, q today s processors are nearing an impasse as technologies approach the speed of light.. David Mitchell, The Transputer: The Time Is Now (1989) q Transputer was premature Custom multiprocessors tried to beat uniprocessors Procrastination rewarded: 2X seq. perf. / 1.5 years q We are dedicating all of our future product development to multicore designs. This is a sea change in computing Paul Otellini, President, Intel (2004) q Difference is all microprocessor companies have switched to multiprocessors (AMD, Intel, IBM, Sun; all new Apples 2+ CPUs) Procrastination penalized: 2X sequential perf. / 5 yrs Biggest programming challenge: from 1 to 2 CPUs ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.25 2014 Problems with Sea Change q Algorithms, Programming Languages, Compilers, Operating Systems, Architectures, Libraries, not ready to supply Thread-Level Parallelism or Data-Level Parallelism for 1000 CPUs / chip q Architectures not ready for 1000 CPUs / chip Unlike Instruction-Level Parallelism, cannot be solved by computer architects and compiler writers alone, but also cannot be solved without participation of architects q Need a reworking of all the abstraction layers in the computing system stack ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.26 2014

Abstraction Layers in Modern Systems Original domain of the computer architect ( 50s- 80s) Application Algorithm Programming Language Operating System/Virtual Machines Instruction Set Architecture (ISA) Microarchitecture Gates/Register-Transfer Level (RTL) Circuits Devices Physics Parallel computing, security, Domain of recent computer architecture ( 90s) Reliability, power, Reinvigoration of computer architecture, mid-2000s onward. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.27 2014 Sea of Change is also Application Driven Τι είναι σήµερα ο Ὑπολογιστής; ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.28 2014

ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΑΓΟΡΑΣ Millions of Computers 1200 1000 800 600 400 200 0 290 93 3 488 114 3 892 135 4 862 129 4 1122 131 5 1998 1999 2000 2001 2002 Embedded Desktop Servers ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.29 2014 ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ ΣΥΣΤΗΜΑΤΟΣ q Σχεδιαστικοί στόχοι 25% κόστος επεξεργαστή 25% κόστος µνήµης Υπόλοιπο σε I/O συστήµατα, τροφοδοσία ενέργειας (και cooling), κάσα. Computer CPU Memory Devices Control Input Datapath Output ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.30 2014

ΠΑΡΑΔΕΙΓΜΑ ΟΡΓΑΝΩΣΗΣ q TI SuperSPARC tm TMS390Z50 in Sun SPARCstation20 SuperSPARC MBus Module Floating-point Unit Integer Unit L2 $ CC MBus DRAM Controller Inst Cache Ref MMU Bus Interface Data Cache Store Buffer L64852 SBus SBus DMA SBus Cards MBus control M-S Adapter SCSI Ethernet STDIO serial kbd mouse audio RTC Boot PROM Floppy ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.31 2014 MIPS R3000 Instruction Set Architecture q Instruction Categories Load/Store Computational Jump and Branch Floating Point - coprocessor Memory Management Special Registers R0 - R31 PC HI LO 3 Instruction Formats: all 32 bits wide OP rs rt rd sa funct OP OP rs rt immediate jump target Q: Πόσοι γνωρίζετε το MIPS ISA? ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.32 2014

ΕΝΑ ΣΗΜΑΝΤΙΚΟ ΘΕΜΑ q Program Counter PC (Μετρητής Προγράµµατος) Ένα register το οποίο κρατάει την διεύθυνση της επόµενης εντολής που θα εκτελεστεί. q Instruction Register (IR) Το register που κρατάει την ίδια την εντολή. ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.33 2014 q (vonneumann) Οργάνωση Επεξεργαστή Control (Μονάδα Ελέγχου) χρειάζεται o o o Να λάβει εντολές από την Μνήµη Να εκδώσει τα σήµατα που χρειάζονται για µεταφορά δεδοµένων µεταξύ συστηµάτων του επεξεργαστή και οδηγιών ελέγχου Να διατηρεί την σωστή σειρά οδηγιών ελέγχου. CPU Control Datapath Exec q Datapath (Πλοήγηση Δεδοµένων) χρειάζεται Memory Fetch Decode Devices Input Output o Τα συστήµατα τα εκτελεστικά και αριθµητικά συστήµατα καθώς και την απαιτούµενη µνήµη για να εκτελεί εντολές o Το σύστηµα επικοινωνίας ώστε τα δεδοµένα να µπορούν να ταξιδεύουν µεταξύ εκτελεστικών συστηµάτων και µνήµης ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.34 2014

RISC - Reduced Instruction Set Computer q RISC φιλοσοφία fixed instruction lengths load-store instruction sets limited addressing modes limited operations q MIPS, Sun SPARC, HP PA-RISC, IBM PowerPC, Intel (Compaq) Alpha, q Το Instruction Set µετριέται µε το πόσο καλά οι µεταγλωττιστές (Compilers) χρησιµοποιούν τις εντολές, παρά κατά πόσο οι προγραµµατιστές γλώσσας assembly τις χρησιµοποιούν. Design goals: speed, cost (design, fabrication, test, packaging), size, power consumption, reliability, memory space (embedded systems) ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.35 2014 CISC - Complex Instruction Set Computer q Complex Instruction Set Αυξηµένες ικανότητες κάθε οδηγίας εξυπακούουν πιο πολύπλοκο σύστηµα διευθύνσεων Motorola 68000 ----> 14 addressing modes Motorola 68020 ----> 25 addressing modes Οι Εντολές έχουν διαφορετικό µήκος Ο χρόνος εκτελέσεως τους είναι διαφορετικός q Τεχνικές Βελτίωσης Απόδοσης Prefetching Pipelining q Super-scalar operation ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.36 2014

ΕΠΟΜΕΝΗ ΔΙΑΛΕΞΗ ΚΑΙ ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΜΕΛΕΤΗ q ΕΠΟΜΕΝΗ ΔΙΑΛΕΞΗ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΑΝΑΔΡΟΜΗ! q ΚΑΤ ΟΙΚΟΝ ΜΕΛΕΤΗ o Εισαγωγή - Επανάληψη (οργάνωσης Η/Υ) o Κεφάλαιο 1 o Ιστορική Αναδροµή o Παράρτηµα Κ (στο CD) q ΠΑΡΑΡΤΗΜΑΤΑ Α, Β, & C (στο βιβλίο) o Επανάληψη οργάνωσης και βασικών αρχών αρχιτεκτονικής Η/Υ (ΗΜΥ212) o Pipelining (Α) o ISA Design (Β) o Memory Hierarchy (C) ΗΜΥ312 Δ01 Εισαγωγή.37 2014