Οικονομία και Ανάπτυξη σε μια Ενωμένη Κύπρο Κώστας Αποστολίδης Οικονομολόγος Σύμβουλος Προεδρίας της Δημοκρατίας για το Κυπριακό (1997 2004) 13 Οκτωβρίου 2010 Η ανάπτυξη της οικονομίας της ενωμένης Κύπρου είναι βασική προϋπόθεση για την επιτυχημένη εφαρμογή της συμφωνημένης λύσης του κυπριακού Οι βασικές αρχές που θα πρέπει να διέπουν την οικονομία έχουν ως ακολούθως: 1. Πρέπει να εμπνέουν εμπιστοσύνη και να εξασφαλίζουν την ομαλή λειτουργία του κράτους σε όλα τα επίπεδα Ομοσπονδιακή Κυβέρνηση Ομοσπονδιακά Κρατίδια Τοπικές Διοικήσεις 1
2. Τα τρία επίπεδα διακυβέρνησης θα πρέπει να έχουν επαρκείς οικονομικούς πόρους 3. Η ελεύθερη διακίνηση ατόμων, εμπορευμάτων, υπηρεσιών και κεφαλαίων πρέπει να είναι εξασφαλισμένη εντός μιας κοινής αγοράς 4. Οι οικονομικές διευθετήσεις θα πρέπει να συνάδουν με το ευρωπαϊκό κεκτημένο, δεδομένου ότι θα συμφωνηθούν οι αναγκαίες εξαιρέσεις 5. Η ομαλή εφαρμογή της Συμφωνίας επί του Κυπριακού θα πρέπει να αποτελεί την κυρίαρχη προτεραιότητα 6. Οι λειτουργίες της Ομόσπονδης Κυβέρνησης θα πρέπει να είναι επαρκείς για την εξασφάλιση της ομαλής λειτουργίας της οικονομίας 7. Σε περίπτωση πολιτικού αδιεξόδου αυτόματα τίθεται σε λειτουργία ο προϋπολογισμός του προηγούμενου έτους 2
8. Οι έμμεσοι φόροι θα πρέπει να συλλέγονται από την Ομόσπονδη Κυβέρνηση 9. Το τελωνείο θα ελέγχεται από την Ομόσπονδη Κυβέρνηση και την Ευρωπαϊκή Επιτροπή 10. Το Ευρωπαϊκό κεκτημένο θα πρέπει να εφαρμόζεται σε όλη την κυριαρχία της ενωμένης Κύπρου εκτός των συμφωνημένων προσωρινών εξαιρέσεων 11. Τα έξοδα της Ομόσπονδης Κυβέρνησης θα πρέπει να περιορίζονται και το πλεόνασμα να παραχωρείται στα Ομοσπονδιακά Κρατίδια Επανένωση και Οικονομική Πολιτική Σύμφωνα με την έκθεση Post-Conflict Economic Recovery του UNDP η εμπειρία δείχνει οτι από πλευράς μακροοικονομικής πολιτικής είναι συνετό να ακολουθούνται τα εξής: Να δοθεί προτεραιότητα στην ελαχιστοποίηση του κινδύνου επαναφοράς της σύγκρουσης Να γίνεται καλός προγραμματισμός και σταδιακή εφαρμογή των όσων έχουν συμφωνηθεί Να εφαρμοστεί ισοζυγισμένη πολιτική που ενθαρρύνει ανάπτυξη και αντιμετωπίσει ανισότητες Να ενθαρρυνθεί ο ιδιωτικός τομέας και οι επενδύσεις 3
Table 1.13.M ain m acro E conom ic Indicators for Cyprus (G C C + TCC 2007-200 8) TCC GCC CYPRUS V ariable 20 07 2008 2007 2 008 20 07 200 8 1 Population (1000) 268.0 274.4 789.3 796.9 1,057.3 1,070.7 2 Em ploym ent (1000) 89.8 91.2 368.7 379.1 458.5 470.3 % o f to ta l p o p u la tio n 33,5 3 3,2 4 6,7 4 7,6 43.3 43.9 Unemploym ent 9,361 9,881 15,400 14,500 24,761 24,381 -Unemployment % 9,4 9,8 4,18 3,82 5,4 5,2 3 GN P Current ( m in) 2,615.8 2,690.5 14,958.8 16,125.6 17,574.6 18,816.1 - % g r o w t h 1 5.1 2. 9 8. 8 7. 8 7. 1 - % Realgrowth 1977 1.5-3.4 3.9 2.8 p rice s -P e r C ap ita G N P 9,7 60 9,80 3 1 8,9 52 20,33 5 16,62 2 17,5 7 3 4 GD P C urre nt ( m in ) 2,5 78.3 2,66 5.1 15,87 9.1 17,2 4 7.8 1 8,4 57.4 1 9,9 12.9 -% g ro w th 16.7 3.4 1 0.0 8.6 -% R e al g ro w th 1 97 7 2.8-2.9 5.1 3.6 p rice s 5 Product. (GNP/Em p) 29,133 29,493 40,571 42,536 38,330 40,008 Product.(GDP/Em p) 28,715 29,215 43,068 45,497 40,256 42,340 6 In fl a t io n 9.4 1 4. 5 2. 4 4. 7 7 Trade ( m in) -Export of goods 60.8 56.4 1,082.7 1,190.4 1,143.5 1,246.8 Im p o rt of good s 1, 119.8 1, 13 1. 7 6, 35 3. 4 7,3 66. 6 7 7,473. 2 8, 497. 4 -T ra d e B a lan c e -1 0 59,0-1 07 5,3-5,27 0.8-6,1 76.3-6,3 28.7-7,2 50.6 8 Balance of Paym ents -Cur. Acc balance( m in ) -1 82,0-26 2,8-1,85 6,0-3,0 47.4-2,0 38.0-3,3 10.2 -C u r.a c c.d e fic it/g N P (% ) -C u r.a c c.d e fic it/g D P (% ) 9 Ex ch ange R e se rve s ( m in ) -7.0-9.8-1 2.4-1 8.9-11.6-17.6-7,1-9.9-1 1.7-1 7.7-11.6-16.6 1,506.1 1,213.8 4,423.4 717.3 5,929.5 1,931.1 Κόστος Λύσης του Κυπριακού Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις του 2004, τα έξοδα λύσης του Κυπριακού σε σημερινές τιμές είναι A. Κεφαλαιουχικές Δαπάνες (εκ.) 1. Ανοικοδόμηση και Επανεγκατάσταση 9,705 ΕΚ Ομοσπονδιακό Κρατίδιο 5,250 ΤΚ Ομοσπονδιακό Κρατίδιο 4, 455 2. Πρόσθετα Έργα Υποδομής 1,120 3. Απρόβλεπτες Δαπάνες 620 4. Αποζημίωση η Εποίκων 120 Υποσύνολο 11,565 B. Αποζημίωση Περιουσιών (εκ.) 23,940 Σύνολο 35,505 4
Κόστος Λύσης του Κυπριακού C. Ετήσιες Δαπάνες (εκ.) 1. Πληρωτέοι Τόκοι Αποζημίωσης Περιουσιών 684 2. Έξοδα UNFICYP 200 Σύνολο 884 Χρονοδιάγραμμα Εφαρμογής 1 η Φάση (Δεκ 2011) Υπογραφή Συμφωνίας 2 η Φάση (2012) Προετοιμασία για Επανένωση 3 η Φάση (1.1.2013) 1 Επανένωση της Κύπρου 4 η Φάση (2013 2017) Μεταβατική Περίοδος Εδαφική Αναπροσαρμογή, μερική αποχώρηση Τουρκικών στρατευμάτων, διευθέτηση περιουσιακού, επανεγκατάσταση Ελληνοκυπρίων στο Βαρώσι, Μεσαορία και Μόρφου, Εφαρμογή Ευρωπαϊκού Κεκτημένου 5
Χρονοδιάγραμμα Εφαρμογής 5 η Φάση (2018 2022) Προσαρμογή και Ανάπτυξη Επανεγκατάσταση Ελληνοκυπρίων σε ΤΚ Ομόσπονδο Κρατίδιο, Αποζημίωση Εκτοπισθέντων, Συμπλήρωση Ανοικοδόμησης και Επανεγκατάσταση, Ολοκλήρωση Εφαρμογής Συμφωνίας Λύσης 6 η Φάση (2023 ) Ανάπτυξη Ενωμένης Κύπρου Οικονομική Ανάπτυξη, Οικονομική Αλληλεξάρτηση, Μείωση Οικονομικού Χάσματος μεταξύ των δύο κοινοτήτων Οφέλη της Λύσης 1. Εδαφική Αναπροσαρμογή: έχει σαν αποτέλεσμα την επιστροφή του 50% της αξίας της ΕΚ γης, περίπου 1,500 εκ. το 1974. Η αξία της γης αυτής το 2010 υπολογίζεται στα 46,000 εκ. 2. Δικαίωμα Επιστροφής στα χωριά πέραν του 50% των ΕΚ εκτοπισθέντων 3. Εξοικονόμηση από τις στρατιωτικές δαπάνες 4. Επιπρόσθετα 2 χρόνια εργατικού δυναμικού για κάθε Κύπριο άντρα λόγω κατάργησης της στρατιωτικής θητείας όφελος πέραν των 60 εκ το χρόνο 5. Αξιοποίηση ητου χρόνου των στρατιωτικών εφέδρων και πολιτοφυλάκων όφελος πέραν των 45 εκ το χρόνο σε αύξηση της παραγωγικότητας 6. Διέξοδος της Κύπρου από τη Διεθνή Οικονομική Κρίση λόγω των δαπανών για επανένωση της υποδομής της Κύπρου (οδικό δίκτυο, παροχή ηλεκτρισμού κοκ) 6
Οφέλη της Λύσης 7. Άρση των Τουρκικών περιορισμών στα Κυπριακά αεροσκάφη και πλοία υπό Κυπριακή σημαία 8. Αύξηση συναλλαγών μεταξύ ΕΚ και ΤΚ κοινοτήτων 9. Αύξηση τουρισμού μέσω Τουρκίας στην Κύπρο 10. Διευκόλυνση της εκμετάλλευσης φυσικού αερίου από κοιτάσματα στην θαλάσσια οικονομική ζώνη της Κύπρου 11. Παροχή ύδατος από την Τουρκία μέσω υποθαλάσσιου αγωγού 12. Βελτίωση της θέσης της Κύπρου ως γέφυρα που ενώνει την Ευρώπη με τη Μέση Ανατολή 13. Ταχύτερη Ανάπτυξη της Κύπρου ως διεθνές εμπορικό και επιχειρηματικό κέντρο 7