13286/1/14 REV 1 ΓΒ/γομ 1 DGE 2 A

Transcript

1 Συμβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης Βρυξέλλες, 24 Σεπτεμβρίου 2014 (OR. en) Διοργανικοί φάκελοι: 2013/0029 (COD) 2013/0028 (COD) 13286/1/14 REV 1 TRANS 434 CODEC 1837 ΕΚΘΕΣΗ Αποστολέας: Αποδέκτης: Γενικής Γραμματείας ΕΜΑ/το Συμβούλιο Αριθ. εγγρ. Επιτρ.: ST 5985/13 TRANS 36 CODEC 216 ST 5960/13 TRANS 35 CODEC 209 Θέμα: Προετοιμασία της συνόδου του Συμβουλίου (Μεταφορές, Τηλεπικοινωνίες και Ενέργεια) της 8ης Οκτωβρίου 2014 Πρόταση ΟΔΗΓΙΑΣ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση της οδηγίας 2012/34/ΕΕ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου της 21ης Νοεμβρίου 2012 για τη δημιουργία ενιαίου ευρωπαϊκού σιδηροδρομικού χώρου, όσον αφορά το άνοιγμα της αγοράς εσωτερικών σιδηροδρομικών επιβατικών μεταφορών και τη διακυβέρνηση της σιδηροδρομικής υποδομής Πρόταση ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΥ ΤΟΥ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΚΟΙΝΟΒΟΥΛΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ για την τροποποίηση του κανονισμού (ΕΚ) αριθ. 1370/2007 σχετικά με το άνοιγμα της αγοράς εγχώριων επιβατικών σιδηροδρομικών μεταφορών - Συζήτηση προσανατολισμού I. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Στις 30 Ιανουαρίου 2013, η Επιτροπή υπέβαλε την τέταρτη δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους, η οποία αποτελείται από έξι νομοθετικές προτάσεις που αποσκοπούν στην άρση των υπολειπόμενων φραγμών για την ολοκλήρωση του Ενιαίου Ευρωπαϊκού Σιδηροδρομικού Χώρου, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην αύξηση του μεριδίου των σιδηροδρόμων στις μεταφορές εντός της ΕΕ /1/14 REV 1 ΓΒ/γομ 1 DGE 2 A EL

2 Πιο συγκεκριμένα, ο κύριος στόχος αυτής της νομοθετικής δέσμης είναι η βελτίωση της ποιότητας και της αποδοτικότητας των σιδηροδρομικών μεταφορών, καταργώντας τυχόν υπολειπόμενους νομικούς, θεσμικούς και τεχνικούς φραγμούς και προάγοντας την απόδοση του σιδηροδρομικού τομέα και την ανταγωνιστικότητά του. Η νομοθετική δέσμη χωρίζεται σε δύο πυλώνες: το λεγόμενο «τεχνικό» πυλώνα και τον πυλώνα «της αγοράς». II. ΕΡΓΑΣΙΕΣ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ Η εξέταση των δύο από τις τρεις προτάσεις του «πυλώνα της αγοράς» της Επιτροπής από την Ομάδα «Χερσαίες μεταφορές» άρχισε στις 8 Ιουλίου και συνεχίστηκε στις 15 και 22 Ιουλίου, στις 2, 9 και 19 Σεπτεμβρίου Κατά τις συνεδριάσεις της Ομάδας, οι αντιπροσωπίες εκλήθησαν να εξετάσουν διάφορα ζητήματα που έθεσε η Προεδρία ενόψει της συζήτησης προσανατολισμού που θα πραγματοποιηθεί στο Συμβούλιο ΤΤΕ της 8ης Οκτωβρίου III. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ Καλείται η Επιτροπή των Μόνιμων Αντιπροσώπων να εγκρίνει τα ερωτήματα του Παραρτήματος, οι δε Υπουργοί καλούνται να επικεντρώσουν τις παρεμβάσεις τους στα ερωτήματα αυτά κατά τη σύνοδο του Συμβουλίου ΤΤΕ στις 8 Οκτωβρίου /1/14 REV 1 ΓΒ/γομ 2 DGE 2 A EL

3 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Εισαγωγή Η τέταρτη δέσμη μέτρων για τους σιδηροδρόμους αποσκοπεί στη δημιουργία Ενιαίου Ευρωπαϊκού Σιδηροδρομικού Χώρου ώστε να ολοκληρωθεί η εσωτερική αγορά σιδηροδρομικών μεταφορών και να απλουστευθεί το νομικό πλαίσιο της παροχής υπηρεσιών σιδηροδρομικών μεταφορών στην Ευρώπη. Στόχος του «τεχνικού πυλώνα» της δέσμης είναι να καταργηθούν οι υπολειπόμενοι διοικητικοί και τεχνικοί φραγμοί, συγκεκριμένα με τον καθορισμό κοινής προσέγγισης των κανόνων ασφάλειας και διαλειτουργικότητας καθώς και με την ενίσχυση του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Σιδηροδρόμων. Στόχος του «πυλώνα της αγοράς» είναι το άνοιγμα στον ανταγωνισμό της αγοράς εσωτερικών σιδηροδρομικών επιβατικών μεταφορών, ενισχύοντας τη διακυβέρνηση της διαχείρισης υποδομών και εξασφαλίζοντας μεγαλύτερη διαφάνεια των οικονομικών ροών. Έχει σημειωθεί σημαντική πρόοδος στο Συμβούλιο και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο όσον αφορά τον τεχνικό πυλώνα της τέταρτης δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους και η ιταλική Προεδρία είναι έτοιμη να αρχίσει διαπραγματεύσεις με τους προσφάτως ορισθέντες εισηγητές, με σκοπό την έγκριση του πυλώνα αυτού ως το Δεκέμβριο του Η ιταλική Προεδρία, έχοντας μια συνολική θεώρηση της τέταρτης δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους, ξεκίνησε επίσης συζητήσεις σχετικά με τον πυλώνα της αγοράς στην Ομάδα «Χερσαίες μεταφορές», ενόψει της προετοιμασίας της παρούσας συζήτησης προσανατολισμού. Η συζήτηση προσανατολισμού θα διαρθρωθεί με βάση το επισυναπτόμενο ερωτηματολόγιο. Οι προτάσεις της Επιτροπής βασίζονται σε μια διττή και σταδιακή προσέγγιση του ανοίγματος της αγοράς: α) Εμπορικές υπηρεσίες, για τις οποίες η ελευθερία παροχής υπηρεσιών θα είναι εγγυημένη για όλους τους φορείς παροχής σιδηροδρομικών υπηρεσιών στην ΕΕ από το 2019 (ανταγωνισμός εντός της αγοράς) β) Δημόσιες υπηρεσίες, για τις οποίες οι φορείς παροχής σιδηροδρομικών υπηρεσιών στην ΕΕ θα μπορούν να ανταγωνίζονται μέσω της γενίκευσης των διαγωνισμών για την ανάθεση συμβάσεων (ανταγωνισμός για την αγορά). Σταδιακό άνοιγμα της εγχώριας αγοράς Σύμφωνα με την Επιτροπή, χρειάζεται να επέλθουν βελτιώσεις στην ποιότητα εξυπηρέτησης και στην αποτελεσματικότητα ώστε οι σιδηρόδρομοι να καταστούν για τους επιβάτες πιο ελκυστική επιλογή και να ενθαρρυνθεί η αλλαγή του τρόπου εκτέλεσης των μεταφορών. Η αυξημένη ανταγωνιστική πίεση θα ενισχύσει την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα και την ελκυστικότητα των σιδηροδρομικών μεταφορών και θα επιτρέψει στο σιδηροδρομικό τομέα να ανταποκρίνεται καλύτερα στις ανάγκες των πελατών και στις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις να ανταγωνίζονται με τους άλλους τρόπους μεταφοράς. Θα δώσει επίσης κίνητρα για την ανάπτυξη του σιδηροδρομικού δικτύου. Επιπλέον, η Επιτροπή θεωρεί ότι το άνοιγμα της αγοράς πρέπει να διατηρήσει τη δημόσια υπηρεσία και να εμποδίσει τους φορείς παροχής υπηρεσιών να συγκεντρώσουν τις δραστηριότητές τους μόνο στα πιο αποδοτικά δρομολόγια, πράγμα που θα έθετε σε κίνδυνο τη βιωσιμότητα των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προτείνει να δοθεί αρμοδιότητα στους ρυθμιστικούς φορείς να εφαρμόζουν (εκ των προτέρων) δοκιμή οικονομικής ισορροπίας ώστε να περιορίζουν νέες εμπορικές υπηρεσίες όταν αυτές αποδεδειγμένα θα έθεταν σε κίνδυνο την οικονομική βιωσιμότητα των συμβάσεων παροχής δημόσιας υπηρεσίας. Στις προτάσεις της Επιτροπής προβλέπεται η δυνατότητα οι συμβάσεις παροχής δημόσιας υπηρεσίας να περιλαμβάνουν και αποδοτικά και μη αποδοτικά δρομολόγια /1/14 REV 1 ΓΒ/γομ 3

4 Αποτελεσματικές και ποιοτικές δημόσιες υπηρεσίες σιδηροδρομικών μεταφορών Η Επιτροπή θεωρεί ότι οι διαδικασίες ανάθεσης με διαγωνισμό θα δώσουν τη δυνατότητα στις αρμόδιες αρχές να διασφαλίσουν την καλύτερη αξιοποίηση των δημόσιων πόρων. Δυνάμει του κανονισμού 1370/2007, οι αρμόδιες αρχές έχουν επί του παρόντος τη δυνατότητα να αναθέτουν σύμβαση παροχής δημόσιας υπηρεσίας είτε με διαγωνισμό είτε με απευθείας ανάθεση. Κατά την άποψη της Επιτροπής, αυτό έχει ως αποτέλεσμα να μένει ανολοκλήρωτο το ρυθμιστικό πλαίσιο της ΕΕ και να μην υπάρχει ανταγωνιστική πίεση, γεγονός που έχει ενδεχομένως αρνητικές συνέπειες όσον αφορά την επιχειρησιακή αποτελεσματικότητα, την ποιότητα των υπηρεσιών και την αποδοτικότητα των δημόσιων δαπανών. Ως εκ τούτου, η Επιτροπή εισηγείται να εφαρμοστεί η γενική αρχή ανάθεσης με διαγωνισμό των συμβάσεων παροχής δημόσιων υπηρεσιών σιδηροδρομικών μεταφορών. Η δυνατότητα απευθείας ανάθεσης μπορεί, ωστόσο, να είναι ακόμη αναγκαία σε ορισμένες περιπτώσεις, π.χ. όταν δεν υπάρχει αρκετό ενδιαφέρον από τους φορείς της αγοράς για την υποβολή προσφορών, για συμβάσεις μικρού όγκου σε εθνικές αγορές ή σε περιπτώσεις τεχνικής ή πραγματικής απομόνωσης του εθνικού σιδηροδρομικού δικτύου. Οι αρχές μπορούν επίσης να προσφεύγουν σε απευθείας αναθέσεις, ώστε να καταρτίζουν νέο χρονοδιάγραμμα για τις ημερομηνίες έναρξης διαδικασιών υποβολής προσφορών, προκειμένου να εξασφαλίζουν μεγαλύτερα ποσοστά συμμετοχής. Θα μπορούσαν να προβλεφθούν κι άλλες εξαιρέσεις σε καλά στοχευμένες και συγκεκριμένες περιπτώσεις. Ενίσχυση του ρόλου των διαχειριστών υποδομής Οι διαχειριστές υποδομής έχουν ουσιαστικό πρωταγωνιστικό ρόλο στην καλή λειτουργία των σιδηροδρομικών αγορών στην Ευρώπη, μαζί με τους ρυθμιστικούς φορείς που έχουν ήδη ενισχυθεί. Σύμφωνα με την Επιτροπή, με ένα πιο συνεκτικό πλαίσιο αρμοδιοτήτων, οι διαχειριστές υποδομής θα μπορούν να αξιοποιούν τα μέγιστα τα περιουσιακά τους στοιχεία, βελτιώνοντας έτσι τη χρησιμοποίηση δημόσιων πόρων και μειώνοντας το χρέος των διαχειριστών υποδομής. Η Επιτροπή εισηγείται να ενισχυθεί η ανεξαρτησία των διαχειριστών υποδομής. Για να κριθεί επιτυχημένο το άνοιγμα της αγοράς και να προσελκυστούν νέοι φορείς, επενδυτές και υπηρεσίες, θα πρέπει να υπάρχει δίκαιη και ισότιμη πρόσβαση για όλους στο σιδηροδρομικό δίκτυο. Για το σκοπό αυτό, η Επιτροπή προβλέπει απαιτήσεις διακυβέρνησης για τους διαχειριστές υποδομής, είτε είναι διαχωρισμένοι είτε αποτελούν μέρος μιας κάθετα ολοκληρωμένης επιχείρησης. Στόχος είναι να διασφαλίζεται η εσωτερική οικονομική διαφάνεια, η αντικειμενικότητα και η αμεροληψία /1/14 REV 1 ΓΒ/γομ 4

5 Ερωτήματα που αφορούν τον πυλώνα της αγοράς της τέταρτης δέσμης μέτρων για τους σιδηροδρόμους 1. Συμφωνούν οι Υπουργοί ότι το άνοιγμα των εγχώριων αγορών θα ενθαρρύνει τις επενδύσεις και την καινοτομία στις σιδηροδρομικές υπηρεσίες και θα καταστήσει το σιδηροδρομικό τομέα πιο δυναμικό και προσανατολισμένο στον πελάτη, και θα συμβάλει στην αποτελεσματικότητα και ποιότητα στο σιδηροδρομικό τομέα; Με ποιόν τρόπο μπορούν να είναι αποτελεσματικές οι δημόσιες υπηρεσίες στη συνάρτηση του ανοίγματος της αγοράς; Χρειάζεται μεταβατική περίοδος; Εάν ναι, απαιτούνται πρόσθετα συγκεκριμένα μέτρα κατά τη μεταβατική περίοδο για να εξασφαλιστούν ίσοι όροι ανταγωνισμού μεταξύ των διαφόρων σιδηροδρομικών επιχειρήσεων; 2. Θεωρούν οι Υπουργοί ότι χρειάζονται πρόσθετα μέτρα ώστε να εξασφαλιστεί η χωρίςδιακρίσεις πρόσβαση στο δίκτυο, η οικονομική διαφάνεια και η απουσία σύγκρουσης συμφερόντων, ανεξάρτητα από το είδος της δομής (διαχωρισμένη ή κάθετα ολοκληρωμένη); Πιστεύετε ότι είναι αναγκαίο να ενισχυθεί και ο ρόλος των ρυθμιστικών αρχών; 3. Συμφωνείτε ότι η αρχή της ανάθεσης με διαγωνισμό θα πρέπει να είναι ο γενικός κανόνας για την ανάθεση συμβάσεων παροχής δημόσιων υπηρεσιών στο σιδηροδρομικό τομέα, μόνον με σαφείς και αιτιολογημένες εξαιρέσεις; Θεωρείτε ότι ενδείκνυται οι δημόσιες υπηρεσίες να περιλαμβάνουν και αποδοτικά και μη αποδοτικά δρομολόγια; Πώς μπορεί να εξασφαλιστεί η χωρίς διακρίσεις πρόσβαση σε τροχαίο υλικό για τις σιδηροδρομικές επιχειρήσεις; 13286/1/14 REV 1 ΓΒ/γομ 5