ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΑ ΕΝΩΣΗ ΦΙΛΟΛΟΓΩΝ 42o ΕΤΗΣΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΣΟΦΟΚΛΗΣ Ο μεγάλος κλασικός της τραγωδίας Μνήμη Στυλιανού Καψωμένου Σέρρες, 12-14 Νοεμβρίου 2015 Δημοτικό Περιφερειακό Θέατρο Σερρών «Αστέρια» Συνεργασία: Σύνδεσμος Φιλολόγων Σερρών Περιφερειακή Ενότητα Σερρών Δήμος Σερρών 1
Π Ρ Ο Γ Ρ Α Μ Μ Α Πέμπτη, 12 Νοεμβρίου 2015 17.00-17.30: Προσέλευση συνέδρων-εγγραφές. 17.30-18.00: Εισαγωγική ομιλία από τον Πρόεδρο της Πανελλήνιας Ένωσης Φιλολόγων κ. Αναστάσιο Στέφο Χαιρετισμοί: από τον Περιφερειακό Διευθυντή Πρωτοβάθμιας και Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Κεντρικής Μακεδονίας κ. Παναγιώτη Ανανιάδη από τον Αντιπεριφερειάρχη Περιφερειακής Ενότητας Σερρών κ. Ιωάννη Μωυσιάδη από τον Δήμαρχο Σερρών κ. Πέτρο Αγγελίδη από τον Πρόεδρο του Συνδέσμου Ελλήνων Κυπρίων Φιλολόγων κ. Δημήτριο Ταλιαδώρο από την Πρόεδρο του Συνδέσμου Φιλολόγων Σερρών κυρία Βασιλική Ζέττα Πρώτη συνεδρία Πρόεδρος: Ιωάννης Καζάζης Καθηγητής Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Πρόεδρος Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας 18.00-18:20: Ο πολιτικός Σοφοκλής: από τον Κίμωνα στον Περικλή Αντώνης Ν. Μαστραπάς, δ.φ. 18.20-18.40: Φύσις Παίδευσις: ο διάλογος του Σοφοκλή με το σοφιστικό κίνημα Αγγελική Λέλλου, δ.φ. 18.40-19.00: Οι θεοί στο έργο του Σοφοκλή Ανδρέας Μοράτος Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 19.00-19.20: Η γυναικεία παρουσία στο έργο του Σοφοκλή Γεωργία Χαριτίδου, δ.φ. Επίτιμη Διευθύντρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 2
19.20-19.40: Συζήτηση 19.40-20.00: Διάλειμμα Δεύτερη συνεδρία Πρόεδρος: Χρύσα Αλεξοπούλου, δ.φ. 20.00-20.20: Στοιχεία πολιτικής φιλοσοφίας στο έργο του Σοφοκλή Πηνελόπη Τζιώκα Ευαγγέλου, δ.φ. 20.20-20.40: Οι παιδαγωγικές ιδέες του Σοφοκλή Μανώλης Μ. Στεργιούλης, ΜΑ 20.40-21.00: Η ατίμωση του νεκρού στην ομηρική Ἰλιάδα και την Ἀντιγόνη του Σοφοκλή Λάμπρος Πόλκας, δ.φ. Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 21.00-21.20: Συζήτηση Μουσική εκδήλωση: Ιχνηλατώντας την ποίηση της μουσικής. Παρασκευή, 13 Νοεμβρίου 2015 Τρίτη συνεδρία (α) Πρόεδρος: Αναστασία Αβραμίδου, Mrs 09.00-09.20: Φόνος και αυτοκτονία στην τραγωδία του Σοφοκλή: δοκιμή για την αντοχή και την αρετή του ανθρώπου Ζωή Παπαδημητρίου, δ.φ. 09.20-09.40: Ο Οἰδίπους του Σοφοκλή στη Μήδεια του Μποστ Νικόλαος Ι. Καγκελάρης Φιλόλογος 3
09.40-10.00: Η θεία βούληση και το ανθρώπινο αυτεξούσιο. Οι χρησμοί στο δραματικό έργο του Σοφοκλή Χαρίκλεια Κ. Πανοπούλου, ΜSc 10.00-10.20: Δηιάνειρα: η ανεστραμμένη Κλυταιμνήστρα; Παναγιώτης Σταματόπουλος, Μ.Δ.Ε. Φιλόλογος 10.20-10.40: Συζήτηση 10.40-11.00: Διάλειμμα Τρίτη συνεδρία (β) Πρόεδρος: Χριστίνα Αργυροπούλου, δ.φ. Επίτιμη Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 09.00-09.20: Η μοναξιά του σοφόκλειου ήρωα και η σύγκρουση με την κοινότητα-πόλη Μαρία Πολίτου 09.20-09.40: Δραματική λειτουργία των πλαστών ρήσεων στον Σοφοκλή Πολυξένη Μπενάκη 09.40-10.00: Η σοφόκλεια παιδαγωγική. Η έμφυτη αρετή των σοφόκλειων ηρώων θυμίζει περισσότερο κληρονομικότητα παρά αποκτημένη, διά της αγωγής, σοφία. Παναγιώτης Κ. Δαμάσκος, δ.φ. Επίτιμος 10.00-10.20: Η συγκρότηση της ταυτότητας του πολίτη και το πλαίσιο δράσης του μέσα από το έργο του Σοφοκλή. Μαρία Κεκροπούλου, δ.φ. 10.20-10.40: Συζήτηση 10.40-11.00: Διάλειμμα 4
Τέταρτη Συνεδρία (α) Πρόεδρος: Πηνελόπη Τζιώκα Ευαγγέλου, δ.φ. 11.00-11.20: Η ευθύνη της ύπαρξης στον Οἰδίποδα Τύραννο και στην Ἀντιγόνη του Σοφοκλή Θωμάς Μπεχλιβάνης, δ.φ. Επίτιμος 11.20-11.40: Τραγωδία και Ψυχανάλυση Σοφοκλέους Ἀντιγόνη: τραγική ηρωίδα ή λακανική αποτύπωση; Βασίλειος Βουβονίκος, ΜΑ Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 11.40-12.00: Η διαλεκτική σχέση του δραματικού με τον επικό φιλοκτήτειο μύθο Δέσποινα Μ. Σπυριδάκη 12.00-12.20: Οἰδίπους και Τειρεσίας: μια «πολιτική» αντιπαράθεση Κωνσταντίνα Γακοπούλου, δ.φ. 12.20-12.40: Η επιρροή των έργων του Σοφοκλή στο ευρωπαϊκό θέατρο Χριστίνα Μούνδρου, MSc 12.40-13. 00: Συζήτηση Τέταρτη Συνεδρία (β) Πρόεδρος: Μαρία Πεσκετζή, δ.φ. 11.00-11.20: Οἰδίπους ἐπὶ Κολωνῷ: τίνος η ενοχή και τίνος η λύτρωση; Ζωή Κατσιαμπούρα, δ.φ. 5
11.20-11.40: Πληγωμένοι ήρωες: η απήχηση των αντιλήψεων της εποχής για την αρρώστια, τον πόνο και τη θεραπευτική στις τραγωδίες του Σοφοκλή Αγγελική Χρονοπούλου, δ.φ. 11.40-12.00: Οἰδίπους: η τραγωδία του ανθρώπου ως σύγκρουση εξουσίας και αλήθειας Σπύρος Τουλιάτος Ιστορικός 12.00-12.20: Πολιτική ρητορική και δόμηση του ήθους στον Σοφοκλή. Εφαρμογή των σύγχρονων ρητορικών στρατηγικών στην «Ἀντιγόνη» και τον «Φιλοκτήτη» Ασπριάδης Νεόφυτος, φιλόλογος Ασπριάδου Βασιλική, φιλόλογος 12.20-12.40: Η εικόνα των ξένων λαών στα έργα του Σοφοκλή Μαρία- Ιωάννα Τριανταφύλλου Φιλόλογος 12.40-13. 00: Συζήτηση Πέμπτη Συνεδρία (α) Πρόεδρος: Αντώνιος Μαστραπάς, δ.φ. 17.00-17.20: Τροπές του πολιτικού στην Ἠλέκτρα του Σοφοκλή Ελένη Γκαστή Επίκουρη Καθηγήτρια Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 17.20-17.40: Το μάθημα του Πρωταγόρα στην Ἀντιγόνη του Σοφοκλή Παναγιώτης Κοντονάσιος, δ.φ. Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 17.40-18.00: Οι πολιτικές συνδηλώσεις του Κολωνού στην τραγωδία «Οἰδίπους ἐπί Κολωνῷ» Αλεξάνδρα Δημακοπούλου, δ.φ. 18.00-18.20: Κέρδος και συνείδηση στον Φιλοκτήτη του Σοφοκλή 6
Ελένη Καράμπελα Λέκτορας Πανεπιστημίου Πατρών 18.20-18.40: Μύθος, χαρακτήρες και προεκτάσεις στον «Φιλοκτήτη», μέσα από την ιστορική συγκυρία του έτους διδασκαλίας του. Γεώργιος Κωστούρος Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 18.40-19.00: Συζήτηση 19.00-19.20: Διάλειμμα Πέμπτη Συνεδρία (β) Πρόεδρος: Αγάθη Γεωργιάδου, δ.φ. 17.00-17.20: Η μοναδικότητα του ήθους και η ηθική μοναξιά των ηρώων του Σοφοκλή» Τασούλα Καραγεωργίου, δ.φ. 17.20-17.40: Ο τελευταίος μονόλογος του Αίαντα (στίχ. 815-865) Νίκος Κ. Χαβιάρας, δ.φ 17.40-18.00: Τραχίνιες του Σοφοκλή, Μήδεια του Ευριπίδη: οδυνηροί ύμνοι στον έρωτα. Δήμητρα Μήττα Φιλόλογος-Ερευνήτρια Κέντρου Ελληνικής Γλώσσας (ΚΕΓ) 18.00-18.20: Ο ρόλος των δύο φύλων, οι συγκρούσεις και τα μηνύματα των συγκρούσεων αυτών στο έργο του Σοφοκλή Αικατερίνη Γεωργιάδου, φιλόλογος Μαρία Τυροβούζη, φιλόλογος 18.20-18.40: Σοφοκλέους Οἰδίπους τύραννος Φιοντόρ Ντοστογιέφσκι Έγκλημα και Τιμωρία. Το πρόβλημα της ανθρώπινης ενοχής και το ζητούμενο της εξιλέωσης. Μαρία Πεσκετζή, δ.φ. Επίτιμη Σχολική Σύμβουλος Φιλολόγων 7
18.40-19.00: Συζήτηση 19.00-19.20: Διάλειμμα Έκτη Συνεδρία (α) Πρόεδρος: Τασούλα Καραγεωργίου, δ.φ. 19.20-19.40: Ο ρόλος του Χορού στον Σοφοκλή Ευθυμία Σακαρέλλου, δ.φ. 19.40-20.00: Ένα λογισμικό για τη διδασκαλία της Ἀντιγόνης του Σοφοκλή και οι παράγοντες παιδαγωγικού σχεδιασμού του. Παναγιώτης Καραμανώλης, δ.φ. 20.00-20.20: Η μορφή της Ηλέκτρας στον αρχαίο μύθο και η πρόσληψή της: παράδειγμα το «Σχέδιο για Ηλέκτρα» του Γιώργου Βέλτσου Χαρινέλα Τουρνά, δ.φ. 20.20-20.40: Ο διάλογος της «Ἀντιγόνης» του Σοφοκλή με την «Αντιγόνη» του Μπρεχτ Αναστασία Αβραμίδου, Mrs 20.40-21.00: Η απήχηση του έργου του Σοφοκλή στη νεότερη εικαστική δημιουργία Ασπασία Γκιόκα, δ.φ. 21.00-21.20: Συζήτηση Έκτη Συνεδρία (β) Πρόεδρος: Ιωάννης Σταμουλάκης Σύμβουλος Α Υ.Π.Ε.Θ. 19.20-19.40: Ηθική, αρετή και αυτογνωσία μέσα από την τραγωδία Φιλοκτήτης του Σοφοκλή 8
Δήμητρα Χριστοπούλου Φιλόλογος 19.40-20.00: H τραγική παρέκτασις στις σοφόκλειες τραγωδίες Αἴας, Ἀντιγόνη, Οἰδίπους Τύραννος και Τραχίνιαι Γεωργία Κατσαγάνη, δ.φ. 20.00-20.20: Η επίδραση της σοφόκλειας σκέψης στη σύγχρονη τουρκική σεναριογραφία. Η περίπτωση της Sultan Yesilyurt Όλγα Δάσιου, δ.φ. 20.20-20.40: Από την «Ἀντιγόνη» του Σοφοκλή στο «Ρέκβιεμ» της Άννας Αχμάτοβα: ο αρχαίος μύθος, η ομώνυμη ηρωίδα και μια ακόμη (;) ποιητική σύλληψη στα όρια του πραγματικού και της διακειμενικότητας Λουκία Στέφου, δ.φ. 20.40-21.00: Οι Ιχνευταί του Σοφοκλή: από τον ύμνο στο σατυρικό δράμα, οι διακειμενικές διαδρομές και ο ρόλος του σατυρικού χορού Ιωσήφ Χατζηιωακειμίδης, Μ.Δ.Ε. Καθηγητής Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 21.00-21.20: Συζήτηση Μουσική εκδήλωση: «Ένα χοροστάσι στας Σέρρας» Χοροί των ντόπιων κατοίκων των Σερρών Σάββατο, 14 Νοεμβρίου 2015 Έβδομη Συνεδρία Πρόεδρος: Αθανάσιος Νάκας Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών 09.00-09.20: Σοφοκλή, Αἴας. Ο κώδικας των νέων πολιτικών αξιών της Αθήνας Αλίκη Γαλιατσάτου, ΜΑ 9
09.20-09.40: Τύφλωση και αυτοτύφλωση στον Οἰδίποδα Τύραννο Αγάθη Γεωργιάδου, δ.φ. 09.40-10.00: Παρατηρήσεις στον Τηρέα του Σοφοκλή Φάνης Ι. Κακριδής Ομότιμος Καθηγητής Πανεπιστημίου Ιωαννίνων 10.00-10.20: Τα ταφικά έθιμα στο έργο του Σοφοκλή και οι απεικονίσεις τους στην τέχνη Μεταξία Παπαποστόλου, δ.φ. 10.20-10.40: Σοφοκλέους Τραχίνιαι: «ἁ δ ἀμφίπολος Κύπρις ἄναυδος φανερὰ/ τῶνδ ἐφάνη πράκτωρ» (στίχ. 860-861). Χρύσα Αλεξοπούλου, δ.φ. 10.40-11.00: Συζήτηση 11-11.20: Διάλειμμα Όγδοη Συνεδρία Πρόεδρος: Μανώλης Μ. Στεργιούλης, ΜΑ 11.20-11.40: Η προφητεία του Έλενου στον Φιλοκτήτη Μαρίνα Αθανασίου Καθηγήτρια Μέσης Εκπαίδευσης Κύπρου 11.40-12.00: Ομηρικοί ήρωες στα έργα του Σοφοκλή Αἴας και Φιλοκτήτης Χριστίνα Αργυροπούλου, δ.φ. Επίτιμη Σύμβουλος Παιδαγωγικού Ινστιτούτου 12.00-12.20: Σοφοκλέους Οἰδίπους τύραννος: η πορεία του ανθρώπου προς τη γνώση Ιωάννης Π. Σταμουλάκης, δ.φ., Σύμβουλος Α του ΥΠ.Π.Ε.Θ. 10
12.20-12.40: Σχηματικός λόγος και ρητορική στις τραγωδίες του Σοφοκλή Αθανάσιος Νάκας Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών 12.40-13.00: Ο Σοφοκλής ως δραματουργός: Οἰδίπους και Ἀντιγόνη: ήρωες του χρέους ή και της μοίρας; Πολύμνια Χατζηνεοφύτου, δ.φ. Επιθεωρήτρια φιλολογικών μαθημάτων Κύπρου 13.00-13. 20: Συζήτηση Ένατη Συνεδρία Πρόεδρος: Γεωργία Χαριτίδου, δ.φ. Επίτιμη Διευθύντρια Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 17.00-17.20: Η Αντιγόνη ως ένας σύγχρονος αντι-ήρωας: Η αντιστροφή του μύθου μέσα από μία διαφορετική παιδαγωγική προσέγγιση Μαρία Ζαφειρίου, Mrs 17.20-17.40: Απεικονίσεις των ηρώων του Σοφοκλή στην αγγειογραφία Ευσταθία Χαντζή- Αικατερίνη Μουσαδάκου Καθηγήτριες Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης, ΜΑ 17.40-18.00: Οι πολιτικές απηχήσεις της «Ἀντιγόνης» του Σοφοκλή: όταν το θέατρο ασκεί πολιτική Βασιλική Ζέττα, Med Ισιδώρα Μάλαμα, Med Καθηγήτριες Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης 18.00-18.20: Απεικονίσεις της σοφόκλειας Ἀντιγόνης στη νεότερη ελληνική τέχνη. Ζωγραφική-Κινηματογράφος-Μουσική. Άννα Αγγελοπούλου, δ.φ. 18.20-18.40: Αντιγόνη- Κορντέλια: η «Αγάπη», το θύμα του «Μεγάλου Μηχανισμού της Εξουσίας» Αγγελική Αργειτάκου, δ.φ. 11
18.40-19.00: Συζήτηση 19.00-19.20: Διάλειμμα Δέκατη Συνεδρία Πρόεδρος: Βασιλική Ζέττα, Med 19.20-19.40: Γεώργιος Κράιας, δ.φ. Η εξέλιξη της τραγωδίας από τον Αισχύλο στον Σοφοκλή 19.40-20.00: Ο Φιλοκτήτης του Σοφοκλή και οι μεταγραφές του στο νεοελληνικό θέατρο Ευσεβία Χασάπη-Χριστοδούλου, δ.φ. 20.00-20.20: Οἰδίπους και Ἀντιγόνη επί της οθόνης Στέλλα Βατούγιου, Μ.Δ.Ε. 20.20-20.40: Η μυθική μορφή της Αντιγόνης υπό το πρίσμα της νεοελληνικής εμπειρίας και παράδοσης Χρήστος Δάλκος, δ.φ. 20.40-21.00: Η επιρροή της γραφίδας του Σοφοκλή στον Ευριπίδη και στην τέχνη της αρχαιότητας μέσα από αποσπασματικά σωζόμενα έργα του Ευαγγελία Κ. Μιμίδου, δ.φ. Αρχαιολόγος 21.00-21.15: Συζήτηση 21.15-21.30: Συνόψιση εργασιών Συνεδρίου Μανώλης Μ. Στεργιούλης, ΜΑ Μουσικό Σχολείο Σερρών: «Αποχαιρετισμός με νότες» Κυριακή, 15 Νοεμβρίου 2015 10.00-14.00: Επίσκεψη στην Ιερά Μονή Τιμίου Προδρόμου 12
(Αναφορά στην Ιστορίας της Ιεράς Μονής και της ευρύτερης περιοχής από τον Γιώργο Κράια, δ.φ.) Επίσκεψη και ξενάγηση στον αρχαιολογικό χώρο της Αμφίπολης Για το Δ.Σ. της Π.Ε.Φ. Ο Πρόεδρος Η Γενική Γραμματέας Αναστάσιος Στέφος Γεωργία Χαριτίδου Η Επιστημονική Επιτροπή Η Οργανωτική Επιτροπή Χριστίνα Αργυροπούλου Ιωάννης Καζάζης Φάνης Κακριδής Βασίλης Κωνσταντινόπουλος Εμμανουήλ Μικρογιαννάκης Θανάσης Νάκας Αγγελική Στασινοπούλου-Σκιαδά Αναστάσιος Στέφος Μενέλαος Χριστόπουλος Αναστασία Αβραμίδου Βασιλική Ζέτα Σουλτάνα Ζουρνατζή Τασούλα Καραγεωργίου Αντώνης Μαστραπάς Θεοδώρα Μπαγανά Μαρία Πεσκετζή Μανώλης Στεργιούλης Γεωργία Χαριτίδου Το Συνέδριο πραγματοποιείται με εγκριτική απόφαση του ΥΠΟΥΡΓΕΙΟΥ ΠΑΙΔΕΙΑΣ, ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΘΡΗΣΚΕΥΜΑΤΩΝ (Αριθμ. Πρωτ. 146160/Δ2/17-09-2015). 13