ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΑΠΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΑ

ΜΕΛΕΤΗ ΤΗΣ ΑΕΙΦΟΡΙΑΣ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΒΙΟΝΤΙΖΕΛ 2 ΗΣ ΓΕΝΙΑΣ ΑΠΟ ΧΡΗΣΙΜΟΠΟΙΗΜΕΝΑ ΤΗΓΑΝΕΛΑΙΑ Σ. Μπεζεργιάννη, Λ.Π. Χρυσικού Ινστιτούτο Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΙΔΕΠ) Εθνικό Κέντρο Έρευνας και Τεχνολογικής Ανάπτυξης (EKETA) ΠΕΡΙΛΗΨΗ Σκοπός της παρούσας μελέτης αποτελεί η αξιολόγηση της αειφορίας παραγωγής ενός νέου βιοντίζελ 2 ης γενιάς που στηρίζεται στην καταλυτική υδρογονοεπεξεργασία χρησιμοποιημένων τηγανελαίων. Για την μελέτη χρησιμοποιήθηκαν πειραματικά δεδομένα εισροών και εκροών που συγκεντρώθηκαν μέσω των πειραμάτων που πραγματοποιήθηκαν στην πιλοτική μονάδα υδρογονοεπεξεργασίας του Ινστιτούτου Χημικών Διεργασιών και Ενεργειακών Πόρων (ΙΔΕΠ) του ΕΚΕΤΑ. Τα δεδομένα εισροών και εκροών αποτέλεσαν τη βάση για την ανάλυση κύκλου ζωής σε όλα τα στάδια παραγωγής του βιοντίζελ 2 ης γενιάς μέχρι τη μεταφορά του σε κεντρικά σημεία διάθεσης Well-To-Tank Analysis. Ειδικότερα, η αξιολόγηση της αειφορίας πραγματοποιήθηκε με τη μέθοδο της Ανάλυσης Κύκλου Ζωής (ΑΚΖ), που αποτελεί ένα ιδιαίτερα χρήσιμο εργαλείο αξιολόγησης των περιβαλλοντικών επιπτώσεων μίας διεργασίας. ΕΙΣΑΓΩΓΗ Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της αλόγιστης εκμετάλλευσης και χρήσης των ορυκτών καυσίμων οδήγησαν στην αναζήτηση εναλλακτικών πηγών ς όπως τα βιοκαύσιμα. Το βιοντίζελ, ως εναλλακτικό καύσιμο μεταφορών, παράγεται από ανανεώσιμες πηγές όπως τα φυτικά έλαια και τα λίπη. Ωστόσο, το κόστος της πρώτης ύλης είναι το 70-85% του συνολικού κόστους παραγωγής του βιοντίζελ, λόγω του υψηλού κόστους των ενεργειακών καλλιεργειών [1]. Επιπλέον, η χρήση φυτικών ελαίων ωστόσο έχει αμφιλεγόμενες περιβαλλοντικές επιπτώσεις και συνέδεσε τα βιοκαύσιμα με το ζήτημα «τροφή εναντίον ς». Για τους παραπάνω λόγους, η ΕΕ έχει προτείνει την επιβολή ενός ανώτατου ορίου 5% στα βιοκαύσιμα που προέρχονται από ενεργειακές καλλιέργειες, τα λεγόμενα βιοκαύσιμα 1 ης γενιάς, στοχεύοντας στην προσέγγιση των στόχων του 2020 [2] με τα βιοκαύσιμα 2 ης και 3 ης γενιάς. Ως αποτέλεσμα το ενδιαφέρον στράφηκε προς τη χρήση υπολειμματικής βιομάζας για την παραγωγή βιοκαυσίμων, όπως αστικά οργανικά απόβλητα, υπολείμματα αγροτικών καλλιεργειών και οργανικά απόβλητα βιομηχανιών. Τα φυτικά μαγειρικά έλαια (τηγανέλαια) αποτελούν ένα είδος υπολειμματικής βιομάζας και μπορούν να συνεισφέρουν στην παραγωγή βιοκαυσίμων [3]. Επιπλέον, έχουν αναπτυχθεί τεχνολογίες για την παραγωγή βιοκαυσίμων από πρώτη ύλη χρησιμοποιημένα τηγανέλαια [4,5,6], που προσφέρουν βιοντίζελ υψηλών προδιαγραφών σε κόστος ανταγωνιστικό με το συμβατικό ντίζελ ορυκτής προέλευσης. Η αξιοποίηση των χρησιμοποιημένω τηγανελαίων έχει και άμεσα περιβαλλοντικά πλεονεκτήματα καθώς αυτά αποτελούν προβληματικά αστικά απόβλητα. Τα χρησιμοποιημένα έλαια είναι αδιάλυτα στο, αποικοδομούνται με αργό ρυθμό στο περιβάλλον και προκαλούν ρύπανση των υδάτων [7]. Από την ανεξέλεγκτη απόρριψη των τηγανελαίων στο περιβάλλον μπορεί να μολυνθούν οι υδρόβιοι οργανισμοί και τα φυτά, ενώ 1 L χρησιμοποιημένο τηγανέλαιο μπορεί να μολύνει περίπου 1.000.000 L νερού, ποσότητα που καταναλώνει ένας άνθρωπος σε 14 χρόνια. Επιπλέον,

σχηματίζονται βλαβερές ουσίες κατά το τηγάνισμα, οι οποίες θα εισέλθουν τελικώς στην ανθρώπινη τροφική αλυσίδα, εάν τα τηγανέλαια καταλήξουν στο περιβάλλον [8], ενώ οι τοξικολογικές επιδράσεις αυτών των ενώσεων στον άνθρωπο δεν έχουν ακόμα διερευνηθεί. Επίσης η επίδραση φυτικών ελαίων στα εδάφη και στην επακόλουθη φυσιολογία των καλλιεργούμενων σε αυτά φυτών μελετήθηκαν. Στα επιμολυσμένα εδάφη μεταβλήθηκε το ph προς την αλκαλική περιοχή και αυξήθηκε η περιεκτικότητά τους σε άνθρακα και άζωτο, μειώνοντας τη γονιμότητά τους [9], επηρρεάζοντας αρνητικά την ανάπτυξη και τη φυσιολογία των φυτών [10]. Για την αποτύπωση της αειφορικότητας των τεχνολογιών παραγωγής βιοκαυσίμων χρησιμοποιείται η ανάλυση κύκλου ζωής (ΑΚΖ). H AKZ ποσοτικοποιεί τις θερμοκηπικών αερίων, καθιστώντας το ένα πολύτιμο εργαλείο για αξιολόγηση διαφορετικών τεχνολογιών παραγωγής. Η ΑΚΖ έχει χρησιμοποιηθεί για την αξιολόγηση της αειφορίας του συμβατικού ντίζελ ορυκτής προέλευσης, καθώς η πετρελαϊκή βιομηχανία θεωρείται ότι έχει σημαντική συμβολή στις θερμοκηπικών αερίων. Συγκεκριμένα από ένα τυπικό ευρωπαϊκό διυλιστήριο εκπέμπτονται ετησίως πέρι τους 0.003 με 6 Mt CO 2 [11]. Οι που συνδέονται με την παραγωγή του ντίζελ κυμαίνονται από 0.447 kg [12] μέχρι 3.738 kg CO 2 -eq/kg diesel [13], ανάλογα με τη διαμόρφωση του διυλιστηρίου και τη διαχείριση της ς σε αυτό. Καθώς το ντίζελ της αγοράς σήμερα αποτελείται από 7% βιοντίζελ 1 ης γενιάς από μεθυλεστέρες λιπαρών οξέων ή FAME (Fatty Acid Methyl Esters), είναι σημαντικό να ενσωματωθούν και οι θερμοκηπιών αερίων της δικής του παραγωγικής διαδικασίας μέσω ΑΚΖ. Κατά μέσο όρο οι για την παραγωγή FAME είναι 18.5 kg CO 2 eq-/kg, τιμή που όμως κυμαίνεται σημαντικά ανάλογα με το είδος της πρώτης ύλης που χρησιμοποιείται [14]. Όταν το FAME ενσωματώνει χρησιμοποιημένα τηγανέλαια, οι θερμοκηπικών αερίων μειώνονται, και σύμφωνα με βιλβιογραφικά δεδομενα κυμαίνονται μεταξύ 0.3 kg CO 2 [15] και 2.323 kg CO 2 eq-/kg FAME [16]. Η σημαντική διαφορά μεταξύ των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων κατά την παραγωγή FAME από φυτικά έλαια και από χρησιμοποιημένα τηγανέλαια οφείλεται στις αυξημένες εκροές (ενεργειακές καταναλώσεις, χρήση λιπασμάτων/φυτοφαρμάκων κ.τλ.) που συνδέονται με την καλλιέργεια των «ενεργειακών φυτών», που δεν συμπεριλαμβάνονται στην περίπτωση των χρησιμοποιημένων τηγανελαίων. Στη συγκεκριμένη εργασία θα παρουσιαστούν τα αποτελέσματα της ΑΚΖ που έγινε για την νέα τεχνολογία καταλυτικής υδρογονοεπεξεργασίας χρησιμοποιημένων τηγανελαίων για την παραγωγή παραφινικού βιοντίζελ 2 ης γενιάς, στο πλαίσιο του Ευρωπαϊκού έργου BIOFUELS-2G [17]. H AKZ χρησιμοποίησε πειραματικά δεδομένα για να αναπτυχθεί το μοντέλο ποσοτικοποίησης των θερμοκηπικών ρύπων, ενώ παράλληλα αξιολογήθηκε και η βελτίωση της συνολικής αειφορικότητας με την ενσωμμάτωση ανανεώσιμων πηγών ς για την κάλυψη μέρους των ενεργειακών ανακγών της διαδικασίας, όπως το ηλιακό υδρογόνο. ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ Οι συνολικές που υπολογίζονται για τα διάφορα στάδια της παραγωγικής διαδικασίας ανάγονται σε ισοδύναμες ποσότητες CO 2 (CO 2 eq-), που εκφράζει το συνολικό δυναμικό παγκόσμιας θέρμανσης του πλανήτη (Global Warming Potential). Το ισοδύναμο CO 2 περιλαμβάνει τις επιπτώσεις όλων των εκπομπών των θερμοκηπικών αερίων, καθώς υπολογίζεται από την αναγωγή των εκπομπών θερμοκηπικών αερίων CO 2, (CH 4, N 2 O, HFCs, PFCs και SF 6 ) σε CO 2 eq- [18].

Τα όρια του συστήματος όπου πραγματοποιήθηκε η ανάλυση του κύκλου ζωής (ΑΚΖ) παρουσιάζονται στο Σχήμα 1. Τα όρια του συγκεκριμένου συστήματος αφορούν την ΑΚΖ από την συλλογής της πρώτης ύλης (τηγανέλαιο) μέχρι την τελική μεταποίησή της στο τελικό προϊόν (βιοντίζελ 2 ης γενιάς). Οι κατά τη χρήση (καύση) του προϊόντος δεν λαμβάνονται υπόψη στη παρούσα μελέτη ΑΚΖ, καθώς αυτή αφορά μία ανάλυση well-to-tank (WTT). Συγκεκριμένα η παραγωγή του νέου βιοντίζελ 2 ης γενιάς από χρησιμοποιημένα τηγανέλαια αποτελείται από 3 στάδια. Το πρώτο στάδιο αφορά την συλλογή τηγανελαίων, το δεύτερο την μεταφορά τους από τα σημεία συλλογής στην μονάδα παραγωγής, και το τρίτο και τελευταίο στάδιο τη θερμοκαταλυτική μετατροπή του τηγανελαίου σε βιοντίζελ 2 ης γενιάς. Κάθε ένα από τα στάδια αυτά έχει εισροές (, χημικά/πρόσθετα, ) και εκροές (, παραπροϊόντα) που λαμβάνονται υπόψη στη συνολική ΑΚΖ. παραπροϊόντα Συλλογή τηγανελαίων Μεταφορά τηγανελαίων Υδρογ/σία τηγανελαίων χημικά/ πρόσθετα Σχήμα 1. Όρια συστήματος ΑΚΖ παραγωγής βιοντίζελ 2 ης γενιάς για well-to-tank analysis Για την ΑΚΖ ελήφθησαν οι παρακάτω παραδοχές: Η λειτουργική μονάδα (functional unit) για την ΑΚΖ που θεωρήθηκε είναι 1 kg του νέου προϊόντος, και αποτελεί τη βάση υπολογισμού των θερμοκηπικών αερίων που εκπέμπονται σε κάθε μέρος της παραγωγικής διαδικασίας Οι περιβαλλοντικές επιπτώσεις της συλλογής τηγανελαίων θεωρούνται αμελητέες σε σύγκριση με αυτές των υπολοίπων σταδίων παραγωγης, λόγω των μικρών αποστάσεων. Συγκεκριμένα τα χρησιμοποιημένα τηγανέλαια συλλέχθηκαν από 23 εστιατόρια που συμμετείχαν στο πιλοτικό πρόγραμμα [17], διάσπαρτα σε διάφορα σημεία της Θεσσαλονίκης, καθιστώντας την ενεργειακή κατανάλωση (εισροές) της εντός-ορίων-πόλης συλλογής αμελητέα, όπως έχει ήδη αναφερθεί και σε άλλες παρόμοιες περιπτώσεις [15,16]. Οι θερμοκηπικών αερίων που συνδέονται με την καταλυτική υδρογονοεπεξεργασία των τηγανελαίων, και ειδικά την ενεργειακή κατανάλωση, έχουν προσαρμοστεί βάσει δεδομένων της βιβλιογραφίας, θεωρώντας μία βιομηχανικής κλίμακας μονάδα παραγωγής δυναμικότητας 171.678 tonnes/year που χρησιμοποιεί μίγμα φυτικών ελαίων και ζωϊκών λιπών [19]. Το υδρογόνο που απαιτείται για την καταλυτική υδρογονοεπεξεργασία των τηγανελαίων παράγεται από την καταλυτική αναμόρφωση φυσικού αερίου, η αειφορικότητα του οποίου έχει εκτιμηθεί βάσει στοχευμένης ΑΚΖ [20].

Η κατανάλωση υδρογόνου και αντίστοιχες θερμοκηπικών αερίων υπολογίστηκαν βάσει των πραγματικών καταναλώσεων υδρογόνου όπως προσδιορίστηκαν από τα στοχευμένα πειράματα στο ΙΔΕΠ/ΕΚΕΤΑ για την παραγωγή 1 kg του νέου βιοντίζελ 2 ης γενιάς. Σχετικά με την ενσωμάτωση ηλιακού υδρογόνου για την ικανοποίση μερικώς ή πλήρως των αναγκών υδρογόνου για την καταλυτική υδρογονοεπεξεργασία τηγανελαίων, οι θερμοκηπικών αερίων από την παραγωγή ηλιακού υδρογόνου θεωρούνται αμελητέες, καθώς δεν επεισέρχεται καμία μορφή ς ορυκτής προέλευσης. Οι θερμοκηπικές των υλικών για την κατασκευή, εγκατάσταση και απόσυρση όλων των παραγωγικών συστημάτων (αντιδραστήρες, αντλίες, διαχωριστές, δεξαμενές αποθήκευσης, φωτοβολταϊκά, μπαταρίες) δεν λαμβάνονται υπόψη για την ανάλυση αυτή, καθώς η μελέτη έχει στόχο την αποτίμηση των θερμοκηπικών εκπομπών που συνδέονται με την παραγωγή και μόνο του νέου βιοντίζελ 2 ης γενιάς από τηγανέλαια. Για να συγκριθεί η αειφορία του παραγώμενου βιοντίζελ 2 ης γενιάς μέσω καταλυτικής υδρογονοεπεξεργασίας τηγανελαίων, θα γίνει και η ΑΚΖ για την παραγωγή ντίζελ κίνησης. Καθώς το ντίζελ κίνησης εμπορίου περιλαμβάνει πλέον βάσει νομοθεσίας και ένα ποσοστό (σήμερα 7% κ.ο.) βιοντίζελ FAME, θα πρέπει να ληφθούν υπόψη οι σε όλα τα στάδια παραγωγής τόσο του ορυκτού ντίζελ όσο και του FAME, όπως φαίνεται και στο Σχήμα 2 όπου παρουσιάζονται τα όρια του. Όπως και στην περίπτωση του βιοντίζελ 2 ης γενιάς μέσω της προτεινόμενης τεχνολογίας, οι κατά τη χρήση (καύση) του ντίζελ δεν λαμβάνονται επίσης (well-to-tank ή WTT). παραπροϊόντα απώλειες θρεπτικών Εξόρυξη & μεταφορά ορυκτών πρώτων υλών (αργό πετρέλαιο & ΦΑ) παραπροϊόντα Διύλιση Καλλιέργεια & μετεστεροποίηση φυτικών ελαίων σε FAME χημικά λιπασματα φυτοφάρμακα πρόσθετα/ χημικά Σχήμα 2. Όρια συστήματος ΑΚΖ παραγωγής ντίζελ κίνησης, που συμπεριλαμβάνει 7% βιοντίζελ FAME

ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ ΚΑΙ ΣΥΖΗΤΗΣΗ Η ΑΚΖ για την παραγωγή βιοντίζελ 2 ης γενιάς μέσω της καταλυτικής υδρογονοεπεξεργασίας τηγανελαίου εκπονήθηκε σύμφωνα με το σύστημα και τις παραδοχές που παρουσιάστηκαν στο Σχήμα 1 και στο ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΟ ΜΕΡΟΣ. Στον Πίνακα 1 συνοψίζονται τα αποτελέσματα της ΑΚΖ για δύο περιπτώσεις. Η πρώτη αφορά την καταλυτική υδρογονοεπεξεργασία τηγανελαίου χρησιμοποιώντας υδρογόνο που παράγεται από αναμόρφωση φυσικού αερίου, ενώ η δεύτερη περίπτωση αφορά την χρήση υδρογόνου που παράγεται από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ) και ειδικότερα ηλιακή για την ηλεκτρόλυση νερού. Η χρήση ηλιακού υδρογόνου για την κάλυψη των αναγκών καταλυτικής υδρογονοεπεξεργασίας τηγανελαίου μελετήθηκε στο πλαίσιο του ιδίου έργου μέσω μίας μονάδας παραγωγής ηλιακού Η 2 ισχύος 10kW p. Στην περίπτωση καταλυτικής υδρογονοεπεξεργασίας τηγανελαίου χρησιμοποιώντας υδρογόνο που παράγεται από φυσικό αέριο, οι συνολικές αντιστοιχούν σε 0.149 kg CO 2 eq-/kg βιοντίζελ, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου (~94%) οφείλεται στην παραγωγή υδρογόνου που καταναλώνεται για την καταλυτική υδρογονοεπεξεργασία. Στην περίπτωση που χρησιμοποιηθεί ηλιακό υδρογόνο ωστόσο, οι συνολικές του βιοντίζελ μειώνονται σημαντικά σε 0.009 kg CO 2 eq-/kg βιοντίζελ. Η αειφορία του βιοντίζελ 2 ης γενιάς είτε παράγεται από υδρογόνο από φυσικό αέριο είτε από ηλιακό υδρογόνο είναι ωστόσο σημαντικά μεγαλύτερη σε σχέση με το ντίζελ κίνησης εμπορίου. Πίνακας 1. Εκπομπές θερμοκηπικών αερίων εκφρασμένες σε ισοδύναμα CO 2 (kg CO 2 eq-/kg βιοντίζελ) για την παραγωγή βιοντίζελ 2 ης γενιάς Παραγωγή βιοντίζελ χωρίς ηλιακό Η 2 Παραγωγή βιοντίζελ με ηλιακό Η 2 Συλλογή τηγανελαίων 0 0 Μεταφορά τηγανελαίων 0 0 Υδρογονοεπεξεργασία τηγανελαίων 0.149 0.009 Ηλεκτρισμός 0.009* 0.009* Υδρογόνο 0.14 0 ΣΥΝΟΛΟ (kg CO 2 eq-/kg βιοντίζελ) 0.149 0.009 Η ΑΚΖ για την παραγωγή ντίζελ κίνησης, όπως αυτό βρίσκεται στο εμπόριο σήμερα, παρουσιάζεται στον Πίνακα 2. Όπως προαναφέρθηκε, καθώς το εμπορικό ντίζελ κίνησης εμπεριέχει και ένα ποσοστό βιοντίζελ FAME, είναι απαραίτητο να συμπεριληφθεί και στην ανάλυση όχι μόνο η ΑΚΖ του ντίζελ ορυκτής προέλευσης, αλλά και του FAME. Σύμφωνα με την ΑΚΖ, οι συνολικές αντιστοιχούν σε 0.573 kg CO 2 eq-/kg ντίζελ, που είναι σημαντικά αυξημένες σε σχέση με το βιοντίζελ 2 ης γενιάς από καταλυτική υδρογονοεπεξεργασία τηγανελαίου. Το μεγαλύτερο ποσοστό (~71%) των εκπομπών αυτών οφείλονται στην εξόρυξη και μεταφορά των ορυκτών πρώτων υλών (αργό πετρέλαιο και φυσικό αέριο) που προϋποθέτονται για την παραγωγή του ορυκτού ντίζελ. Επίσης, αξίζει να σημειωθεί ότι παρότι οι συνολικές του βιοντίζελ FAME αντιστοιχούν μόλις στο ~2% των συνολικών εκπομπών για την παραγωγή του ντίζελ εμπορίου, η παραγωγή του FAME ενσωματώνει σημαντικές CO 2 που κυμαίνονται μεταξύ 0.3 kg CO 2 και 2.323 kg CO 2 eq-/kg FAME [15,16]. Ωστόσο, η χαμηλή περιεκτικότητα του FAME στο ντίζελ κίνησης (7% κ.ο.), καθιστά τις παραγωγής του FAME αμελητέες σε σχέση με τις συνολικές παραγωγής του ντίζελ.

Πίνακας 2. Εκπομπές θερμοκηπικών αερίων εκφρασμένες σε ισοδύναμα CO 2 (kg CO 2 eq-/kg ντίζελ) για την παραγωγή ντίζελ κίνησης εμπορίου Παραγωγή ντίζελ εμπορίου Εξόρυξη & μεταφορά ορυκτών πρώτων υλών 0.406 Αργό πετρέλαιο 0.397 Φυσικό αέριο (ΦΑ) 0.009 Διύλιση 0.156 Ηλεκτρισμός 0.034 Υδρογόνο 0.017 Άλλα καύσιμα 0.105 Καλλιέργεια & μετεστεροποίηση φυτικών ελαίων σε FAME 0.011 ΣΥΝΟΛΟ (kg CO 2 eq-/kg ντίζελ) 0.573 ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Η ΑΚΖ σε όλα τα στάδια παραγωγής του βιοντίζελ 2 ης γενιάς μέσω της καταλυτικής υδρογονοεπεξεργασίας τηγανελαίου καθιστά την υψηλή αειφορικότητα τόσο της νέας προτεινόμενης τεχνολοίας όσο και του νέου προϊόντος. Το βιοντίζελ 2 ης γενιάς χαρακτηρίζεται από συνολικές 0.149 kg CO 2 eq-/kg βιοντίζελ, που μπορούν να μειωθούν ακόμα παραπάνω σε 0.009 kg CO 2 eq-/kg βιοντίζελ αν χρησιμοποιηθεί ηλιακό υδρογόνο. Η υψηλή αειφορικότητα του νέου βιοκαυσίμου είναι ιδιαίτερα ελκυστική αν συγκριθεί με την αειφορικότητα τόσο του βιοντίζελ FAME, που κυμαίνεται μεταξύ 0.3-2.323 kg CO 2 eq-/kg FAME όσο και με αυτή του ντίζελ κίνησης εμπορίου που αντιστοιχεί σε 0.573 kg CO 2 eq-/kg ντίζελ. ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ Η παρούσα μελέτη πραγματοποιήθηκε στο πλαίσιο του έργου BIOFUELS-2G, το οποίο συγχρηματοδοτήθηκε από το Ευρωπαϊκό Πρόγραμμα LIFΕ+ (LIFE08 ENV/GR/000569) (www.biofuel2g.gr). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ [1] Phan A.N., and Phan T.M., Biodiesel production from waste cooking oils. Fuel., 87:3490-3496 (2008) [2] European Commission, EU Renewable Energy Directive (RED) 2009/28/EC [3] Zhang Y., Dubé M.A., and McLean, D.D., and Kates M., 2003. Biodiesel production from waste cooking oil: 2. Economic assessment and sensitivity analysis. Bioresource. Technol., 90:229-240 (2003) [4] Bezergianni S., Dimitriadis A., Kalogianni A., Pilavachi P.A., Hydrotreating of waste cooking oil for biodiesel production. Part I: Effect of temperature on product yields and heteroatom removal. Bioresource. Technol., 101:6651 6656 (2010) [5] Bezergianni S., Dimitriadis A., Sfetsas T., Kalogianni, A., Hydrotreating of waste cooking oil for biodiesel production. Part II: Effect of temperature on hydrocarbon composition. Bioresource. Technol., 101:7658 7660 (2010) [6] Bezergianni S., Dimitriadis A., Kalogianni A., and Knudsen, K.G.., Toward Hydrotreating of Waste Cooking Oil for Biodiesel Production. Effect of Pressure, H2/Oil Ratio, and Liquid Hourly Space Velocity. Ind Eng Chem Res., 50:3874 3879 (2011) [7] Knothe J.V.G. and Krahl, J. The biodiesel handbook. AOCS Press. (2004)

[8] Cvengros J., Cvengrosova, Z., Used frying oils and fats and their utilization in the production of methyl esters of higher fatty acids. Biomass. Bioenerg., 27:173 181 (2004) [9] Marjadi D.S. and Dharaiya N.A., Analysis of edible oil contaminated soil within north Gujarat region. Life Science Leaflets., 10:287-291 (2010) [10] Garg A., Water Pollution: The Effect of Cooking Oil on the Mass, Height, and Stomatal Conductance of the Ivy Plant (Hydra helix). California State Science Fair, Project Number J1714 (2012) [11] ECOFYS Methodology for the free allocation of emission allowances in the EU ETS post 2012 Sector report for the refinery industry. Study by order of European Commission 07.0307/2008/515770/ETU/C2 (2009) [12] Kochaphum, C., Gheewala, S.H., Vinitnantharat, S., Environmental comparison of straight run diesel and cracked diesel. J. Clean. Prod. 37:142-146 (2012). [13] Sunde K., Brekke A., Solberg B., Environmental Impacts and Costs of Hydrotreated Vegetable Oils, Transesterified Lipids andwoody BTL A Review. Energies 4:845-877 (2011) [14] Fontaras G., Skoulou V., Zanakis G., Zabaniotou A., Samaras Z., Renew. Energy. 43: 201-209 (2012). [15] Peiró L.T., Lombardi L., Méndez G.V., Durany G., Life cycle assessment (LCA) and exergetic life cycle assessment (ELCA) of the production of biodiesel from used cooking oil (UCO), Energy, 35:889 893 (2010). [16] de Pontes Souza D., Mendonca F.M., Alves Nunes K.A., Valle R., Environmental and Socioeconomic Analysis of Producing Biodiesel from Used Cooking Oil in Rio de Janeiro The Case of the Copacabana District. J. of Industrial Ecology, 0:1-10 (2012). [17] www.biofuels2g.gr [18] García-Sánchez J.A., López-Martínez J.M., Martín J.L., Flores-Holgado M.N., Comparison of Life Cycle energy consumption and GHG emissions of natural gas, biodiesel and diesel buses of the Madrid transportation system. Energy, 47:174-198 (2012). [19] Nikander S., Greenhouse gas and energy intensity assessment of product chain: case transport biofuel. Master s Thesis. Faculty of Engineering and Architecture Helsinki University of Technology, 2008. [20] Cetinkaya E., Dincer L., Naterer G.F., Life cycle assessment of various hydrogen production methods. Int. J. Hydrogen, Energ. 37:2071-2080 (2012).