Διαγώνισμα 2014-15 Ενδεικτικές απαντήσεις Κυριακή 30/11/2014 Ημερομηνία Αρχαία Ελληνικά Κατεύθυνσης Εξεταζόμενο μάθημα Γ Λυκείου Τάξη ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ 1. Ξέχασες πάλι, φίλε μου, είπα εγώ, ότι ο νόμος δεν ενδιαφέρεται γι αυτό, πώς δηλαδή μια συγκεκριμένη κοινωνική τάξη θα ευτυχήσει υπερβολικά μέσα στην πόλη, αλλά προσπαθεί να βρει τρόπο να επιτευχθεί αυτό για ολόκληρη την πόλη, ενώνοντας σε ένα αρμονικό σύνολο τους πολίτες με την πειθώ και τη βία, κάνοντας να μοιράζονται μεταξύ τους την ωφέλεια την οποία ο καθένας είναι σε θέση να προσφέρει στο σύνολο και ο ίδιος διαμορφώνοντας τέτοιους πολίτες μέσα στην πόλη, όχι για να τους αφήνει να πηγαίνουν, όπου θέλει ο καθένας, αλλά για να τους χρησιμοποιεί ο ίδιος ως δεσμούς που ενώνουν την πόλη. Αλήθεια, είπε πραγματικά το ξέχασα. 2. Στην Ενότητα 13 η παρατηρούμε τις σχέσεις μεταξύ των πολιτών, καθώς και τις σχέσεις μεταξύ του νόμου και των πολιτών. Αρχικά, ο Πλάτων αναφέρει ότι οι πολίτες χρειάζεται να είναι ενωμένοι μεταξύ τους, έστω κι αν απαιτηθεί να επιστρατεύσει ο νόμος τον εξαναγκασμό, και όχι μόνο την πειθώ. Αυτή η αρμονική σχέση των πολιτών μπορεί να επιτευχθεί μέσω της ωφέλειας που θα προσφέρει ο ένας στον άλλο. Εξάλλου, η αλληλεγγύη αποτελεί βασική προϋπόθεση για την επιβίωση μιας ομάδας, αφού η ικανοποίηση των βασικών αναγκών του ατόμου θα προκύψει μέσα από τη συμβίωσή του με τα άλλα άτομα. Στη συνέχεια, ο Πλάτων επισημαίνει τη σχέση του νόμου με τους πολίτες. Συγκεκριμένα, αναφέρει πως ο νόμος ενδιαφέρεται για την ευτυχία όλων των κοινωνικών ομάδων μέσα στην πόλη και αναζητά τρόπους για την επίτευξή της. Επιπλέον, επιδιώκει την ένωση των πολιτών με την πειθώ και τον εξαναγκασμό και ενεργεί έτσι, ώστε ο κάθε πολίτης να προσφέρει την ωφέλειά του στην πόλη. Παράλληλα, ο νόμος, κατά τον Πλάτωνα, περιορίζει την ασυδοσία των πολιτών, αφού δεν επιτρέπει στον καθένα να πηγαίνει όπου θέλει. Τέλος, τους χρησιμοποιεί ως δεσμούς ενότητας της πόλης. kentromeletis.edu.gr σελίδα 1 από 5
Σύμφωνα με όλα τα παραπάνω, μπορούμε να χαρακτηρίσουμε ένα τέτοιο καθεστώς παρεμβατικό και αυταρχικό. Και αυτό γιατί η στέρηση της ευδαιμονίας μιας ομάδας και η αυστηρή παρέμβαση στις επιλογές των πολιτών, που τους στερεί τη δυνατότητα ατομικής ελευθερίας, αντιβαίνουν στις δημοκρατικές αντιλήψεις. Σύμφωνα, μάλιστα, με ορισμένους μελετητές, η προτεραιότητα της πόλης έναντι του ατόμου συνιστά μια ολοκληρωτική αρχή, επειδή ενδέχεται το κράτος να είναι ισχυρό, αλλά οι πολίτες του να είναι δυστυχισμένοι. 3. Η αλληγορία του σπηλαίου συμβολίζει τον αγώνα του ανθρώπου να βγει από την άγνοια και την πλάνη και να ορθωθεί στο φως της αλήθειας. Με τη δικαιοσύνη, τη γνώση, και γενικότερα την παιδεία, θα καταφέρει να απαλλαγεί από τα δεσμά του και να ζήσει μία ποιοτικότερη ζωή. Η δικαιοσύνη, λοιπόν, κατέχει τη σημαντικότερη θέση στη νέα πολιτεία που οραματίζεται ο Πλάτωνας. Αυτοί που μπορούν να συμβάλλουν στην επικράτηση της είναι οι φιλόσοφοι, που κατορθώνουν να βγουν από το σπήλαιο και, αντικρίζοντας την αλήθεια, μπορούν να ελευθερώσουν και τους άλλους που ζουν στο δεσμωτήριο και να τους οδηγήσουν στη συνειδητή άσκηση της αρετής. Οι φιλόσοφοι όμως είναι απρόθυμοι να κατέβουν πάλι στο σπήλαιο, έτσι πρέπει να πειστούν ή να εξαναγκαστούν. Επομένως, η δικαιοσύνη μέσω των νόμων μπορεί να επιβάλλει με τη βία στους φωτισμένους να επιτελέσουν το ηθικό τους χρέος. 4. α) ποιήσομεν εκποίηση δυνατὸν αδυναμία γένος οικογένεια πειθοῖ πειθαναγκασμός τρέπεσθαι επιτροπή β) αληθοφανής ἐπελάθου βεληνεκές διαφερόντως προδοσία μεταδιδόναι ένεση ἀφιῇ λεξικό ἐροῦμεν kentromeletis.edu.gr σελίδα 2 από 5
5. Το ενδιαφέρον του νομοθέτη επικεντρώνεται στην ορθή αγωγή των φυλάκων, που έχουν επιλεγεί με κριτήρια την καλή σωματική τους διάπλαση και την οξύνοια. Στο πρώτο στάδιο επιδιώκεται η εξισορρόπηση γυμναστικής και μουσικής αγωγής. Γυμναστική σημαίνει: φροντίδα για την ευεξία του σώματος, απλές ασκήσεις, υγιεινός τρόπος διαβίωσης. Μουσική είναι η ενασχόληση με τις καλές τέχνες: μουσική, χορός, τραγούδι, ανάγνωση, καλλιέργεια της εικαστικής ευαισθησίας. Ο νομοθέτης φυσικά επαγρυπνεί για τη μορφή και το περιεχόμενο της καλλιτεχνικής έκφρασης. Ένας δεύτερος κύκλος εκπαίδευσης (από τα 20 ως τα 30) περιλαμβάνει κυρίως τις μαθηματικές επιστήμες: αριθμητική, γεωμετρία, στερεομετρία, αστρονομία, αρμονική. Κορωνίδα της εκπαιδευτικής πορείας είναι η πενταετής (από τα 30 ως τα 35) σπουδή της διαλεκτικής (φιλοσοφία) που οδηγεί στην ύψιστη μορφή γνώσης, δηλαδή στην αναζήτηση της ουσίας όλων των πραγμάτων και στη θέαση του Αγαθού. H πορεία λοιπόν προς την ολοκλήρωση του ενάρετου ανθρώπου είναι τραχεία και γεμάτη δυσκολίες. Όσοι από τους φύλακες - επικούρους υποστούν με επιτυχία τις κρίσεις που έχουν καθορισθεί προάγονται μετά τα 50 τους έτη σε φύλακες παντελείς, δηλαδή σε φύλακες - άρχοντες (βασιλείς). Οι ενασχολήσεις αυτής της ολιγάριθμης αρχηγεσίας (ελίτ) είναι εν μέρει πρακτικές (διοίκηση του κράτους) και εν μέρει θεωρητικές, δηλαδή ενασχόληση με τις επιστήμες και τη φιλοσοφία. Οι άρχοντες έχουν την ευθύνη για την εκπαίδευση της νέας γενιάς των φυλάκων, ζουν μακάρια, επειδή απολαμβάνουν τις πνευματικές ηδονές που μόνο αυτές διαρκούν, και όταν πεθάνουν τιμώνται ως ήρωες. kentromeletis.edu.gr σελίδα 3 από 5
ΑΔΙΔΑΚΤΟ Μετάφραση Επιπλέον στην ίδια τη δίκη ήταν δυνατό σε σένα να ορίσεις, αν ήθελες, ως ποινή την εξορία και να κάνεις τότε με τη θέληση της πόλης αυτό το οποίο τώρα επιχειρείς χωρίς τη θέλησή της. Εσύ όμως τότε περηφανευόσουν πως τάχα δεν αγανακτείς που πρέπει να πεθάνεις, αλλά προτιμούσες, όπως έλεγες, το θάνατο από την εξορία. Τώρα όμως ούτε για εκείνα τα λόγια ντρέπεσαι ούτε σέβεσαι εμάς τους νόμους, αφού επιχειρείς να μας καταστρέψεις, και κάνεις αυτά που θα έκανε ο πιο ποταπός δούλος, επειδή επιχειρείς / επιχειρώντας να αποδράσεις παρά τις συνθήκες και τις συμφωνίες σύμφωνα με τις οποίες συμφώνησες με εμάς να ζεις ως πολίτης. Πρώτα λοιπόν απάντησέ μας σε αυτό, αν λέμε την αλήθεια ισχυριζόμενοι πως έχεις συμφωνήσει ότι θα ζεις ως πολίτης σύμφωνα με εμάς έμπρακτα και όχι με λόγια ή δε λέμε την αλήθεια. 2. σοι ἀκούσης ποιῆσαι παρὰ τὰς συνθήκας ἀληθῆ δοτική προσωπική στο απρόσωπο ρήμα ἐξῆν επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου στο πόλεως τελικό απαρέμφατο ως υποκείμενο στο απρόσωπο ρήμα ἐξῆν εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της εναντίωσης στο απαρ. ἀποδιδράσκειν σύστοιχο αντικείμενο στο ρήμα λέγομεν. 3. Υπόθεση: Απόδοση: εἰ ἐβούλου ( εἰ +οριστική ιστορικού χρόνου) ἐξῆν ( οριστική παρατατικού χωρίς δυνητικό ἂν, γιατί το ρήμα δηλώνει δυνατότητα) Ο υποθετικός λόγος δηλώνει το αντίθετο του πραγματικού. 4. «εἰ ἀληθῆ λέγομεν ἢ οὐκ ἀληθῆ» : Πλάγια ερωτηματική πρόταση ολικής άγνοιας διμελής. Εισάγεται με το ερωτηματικό εἰ ἢ ( το β μέλος). Εξαρτάται από το ρήμα ἀπόκριναι και λειτουργεί ως επεξήγηση στο αντικείμενό του (τοῦτο). Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει το πραγματικό. kentromeletis.edu.gr σελίδα 4 από 5
5. σοί, σοι αἷσπερ ἀληθέστερον ὡμολογοῦ δέει εἵλου ᾔσχυνθε ἀποθανεῖν φαίητε/ φαῖτε φάτε Γδοντέλη Ειρήνη Σιδηροπούλου Άννα καθηγητές kentromeletis.edu.gr σελίδα 5 από 5