ΤΟΛΜΗΣΕ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ Για την αλλαγή προς το καλύτερο, Για την επιστροφή στην αγάπη, Για την ολοκλήρωσή σου.
Το παρόν έργο πνευματικής ιδιοκτησίας προστατεύεται από τις διατάξεις της ελληνικής νομοθεσίας (Ν 2121/1993 όπως έχει τροποποιηθεί και ισχύει σήμερα) και από τις διεθνείς συμβάσεις περί πνευματικής ιδιοκτησίας. Απαγορεύεται απολύτως, χωρίς γραπτή άδεια του εκδότη ή κατά οποιονδήποτε τρόπο ή οποιοδήποτε μέσο (ηλεκτρονικό, μηχανικό ή άλλο) αντιγραφή, φωτοανατύπωση, και εν γένει αναπαραγωγή, εκμίσθωση ή δανεισμός, μετάφραση, διασκευή, αναμετάδοση στο κοινό, σε οποιαδήποτε μορφή και η εν γένει εκμετάλλευση του συνόλου ή μέρους του έργου. τίτλος πρωτοτύπου: Atrevete a Ser Libre EDAMEX, Μεξικό, 1987 (πρώτη έκδοση) συγγραφέας: Carlos De Leόn De Wit μετάφραση: Χριστίνα Παρτσαλάκη, Γεώργιος Χαλκιάς σελιδοποίηση: Χριστίνα Σχίζα επιμέλεια έκδοσης: Πλάτων Μαλλιάγκας διορθώσεις κειμένου: Βασιλική Χαβέλα σχεδιασμός εξωφύλλου: Βιβλιοτεχνία Φωτογραφικό υλικό: Χριστίνα Παρτσαλάκη 2011 εκδόσεις ΙΒΙΣΚΟΣ Ηροδότου 31, 15122 Μαρούσι τηλ: 210 8021333 - φαξ: 211 0135560 http://www.iviskospublications.gr e-mail: info@iviskospublications.gr ISBN 978-960-99929-8-5
ΚΑΡΛΟΣ ΝΤΕ ΛΕΟΝ ΝΤΕ ΒΙΤ ΤΟΛΜΗΣΕ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΕΛΕΥΘΕΡΟΣ οδηγός για τον πνευματικό αναζητητή εκδόσεις ΙΒΙΣΚΟΣ
Σε όλους εκείνους που δεν συμβιβάζονται με τις επιφανειακές ερμηνείες της πραγματικότητας και αναζητούν να βρουν τη δική τους αλήθεια, την αγάπη και την ελευθερία.
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ 7 ΕΙΣΑΓΩΓΗ 9 I Το θεϊκό παιχνίδι και οι νόμοι του 13 II Οι νόμοι του παιχνιδιού 15 III Άλλοι νόμοι ή κανόνες του παιχνιδιού 24 IV Τα δικαιώματα του ατόμου 29 V Ωφέλιμοι προσανατολισμοί στο μονοπάτι 39 VI Πρώτη αρχή: Να μη βλάπτεις 42 VII Δεύτερη αρχή: Να είσαι αληθινός 48 VIII Τρίτη αρχή: Να είσαι συμπονετικός 59 IX Τέταρτη αρχή: Να είσαι πολεμιστής 56 X Πέμπτη αρχή: Να είσαι συνειδητός 61 XI Εγώ Νεύρωση Αμαρτία 63 XII Δάσκαλοι και σχολές 72 XIII Πνευματικές πρακτικές 81 XIV Στάδια στη διαδρομή 92 XV Επίπεδα συνείδησης 104 XVI Κάποιοι τελευταίοι στοχασμοί 112 ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΆ ΣΤΟΙΧΕΊΑ ΤΟΥ ΣΥΓΓΡΑΦΈΑ 117
ΕΥΧΑΡΙΣΤΙΕΣ ΜΕΤΑΦΡΑΣΤΗ Από τα πολλά βιβλία του Δρ. Κάρλος Ντε Λεόν Ντε Βιτ που έχουν εκδοθεί στο Μεξικό, αυτό είναι το πρώτο που μεταφράζεται στα Ελληνικά. Για την ολοκλήρωση της μετάφρασης αυτής θέλω να εκφράσω την ευγνωμοσύνη μου σε όσους βοήθησαν, ο καθένας με τον δικό του τρόπο, συνειδητά ή ασυνείδητα. Τα σχόλια και οι διορθώσεις τους είναι ανεκτίμητες. Ευχαριστώ το Γιάννη που αποτέλεσε τον ενδιάμεσο κρίκο για την πρώτη επαφή μου με τον Δρ. Κάρλος Ντε Λεόν, τη Μαρία Παπακώστα και τον Αντόνιο Προυνές που βοήθησαν στη μετάφραση από το πρωτότυπο ισπανικό βιβλίο, τη Μαρίνα, την Ιφιγένεια, τον Εμμανουήλ, τη Βασιλική, τον Δημήτρη Γιαννιώτη και τον αγαπημένο κύριο Τριαντάφυλλο για τις σημαντικές διορθώσεις και τα πολύτιμα σχόλια που έκανε. Ξεχωριστά και περισσότερο από όλους ευχαριστώ, με όλη μου την καρδιά, τον Δρ. Γεώργιο Χαλκιά για την αμέριστη και ανεκτίμητη υποστήριξη, φροντίδα και βοήθεια που προσέφερε στη διαδικασία της μετάφρασης. Τέλος, εκφράζω ιδιαίτερες ευχαριστίες στον εκδοτικό οίκο Ιβίσκο για τη θερμή υποστήριξή του στην πρώτη ελ- 7
ληνική έκδοση του βιβλίου αυτού, αλλά και σε όσους μου χάρισαν έστω και μία συμβουλή ή διόρθωση. Ζητώ συγγνώμη για όποιο τυχόν λάθος ή παράβλεψη που ίσως υπάρχει τόσο στη μετάφραση όσο και στις υποσημειώσεις και για τα οποία φέρω την αποκλειστική ευθύνη. Εύχομαι να ωφεληθούν όσο το δυνατόν περισσότεροι άνθρωποι από την ελληνική αυτή έκδοση και να φωτίσει το δρόμο για όσους αναζητούν διαύγεια στο νου, σοφία στις πράξεις και αγάπη στην καρδιά τους. Ο Δρ. Κάρλος Ντε Λεόν, όσοι έχουν την τύχη να τον συναντήσουν, μπορούν αδιαμφισβήτητα να υποστηρίξουν πως αντιπροσωπεύει και τα τρία. Αφιερώνω τη μετάφραση του βιβλίου αυτού και όση αρετή συσσωρευτεί μέσω αυτής στη μακροζωία του Δασκάλου μου, Κάρλος Ντε Λεόν, με απέραντη αγάπη και ευγνωμοσύνη. Χριστίνα Παρτσαλάκη 8
ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ποιοι είμαστε; Τι κάνουμε στον πλανήτη Γη; Τα ερωτήματα αυτά αποτελούν κάποιους από τους βασικότερους προβληματισμούς των ανθρώπων, οι οποίοι διαιωνίζονται στην πορεία της ανθρωπότητας. Δεν γνωρίζουμε ποιοι είμαστε ή γιατί είμαστε. Από τη στιγμή που θα γεννηθούν οι ανησυχίες αυτές μέσα μας, ενδέχεται να ενεργήσουμε με ποικίλους τρόπους. Μία πιθανή αντίδρασή μας είναι να ξεγελάσουμε τον εαυτό μας προσποιούμενοι ότι γνωρίζουμε ποιοι είμαστε και τι κάνουμε εδώ. Εάν είσαι ένας από αυτούς, δυστυχώς αυτό το βιβλίο δεν είναι για σένα. Δε θα σου φανεί χρήσιμο και ίσως να σε αναστατώσει. Θα ήταν προτιμότερο να το έδινες σε κάποια άλλη ψυχή, ανήσυχη, που προβληματίζεται με το νόημα της ζωής. Μία δεύτερη ενδεχόμενη αντίδραση είναι να χάσουμε τον εαυτό μας μέσα στην αγωνία που φέρνει η απουσία σκοπού. Να βυθιστούμε στην κατάθλιψη και να θεωρήσουμε τον εαυτό μας ακατάλληλο για τη μυστηριώδη αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Εάν ανήκεις σε αυτήν την ομάδα καλύτερα κι εσύ να μη διαβάσεις αυτό το βιβλίο καθώς ίσως σε σπρώξει ακόμη βαθύτερα στην απόγνωση και δικαιώσει την απελπισία σου. 9
Ίσως πάλι, ο προβληματισμός μας να μας ωθήσει να βρούμε καταφύγιο σε θρησκευτικές, φιλοσοφικές, εσωτεριστικές, ανθρωπιστικές ή ακόμη και πολιτικές οργανώσεις. Πολλές φορές το να υιοθετούμε ιδανικά ως πρότυπα, για να εξηγήσουμε το ποιοι είμαστε και ποιος είναι ο σκοπός μας, μπορεί να βοηθήσει στην ανάπτυξή μας. Παρ όλα αυτά, όταν τα πρότυπα μας απορροφούν στο σημείο που η ατομικότητα και η υπευθυνότητά μας χάνονται σε μία άμορφη μάζα συνειδητότητας, οι οργανώσεις προκύπτουν να είναι περισσότερο βλαβερές παρά ευεργετικές. Όταν φτάσουμε σε αυτό το σημείο, οι ομάδες παίρνουν -ή πιο σωστά εμείς τους δίνουμε -το πιο πολύτιμο αγαθό που έχουμε: την προσωπική ικανότητα να εκφραζόμαστε με έναν μοναδικό, αυθόρμητο και δημιουργικό τρόπο. Εάν, όμως, ακόμη δεν έχεις παραδώσει την ψυχή σου, το νου σου και την ελευθερία σου σε μία συλλογική ιδεολογική κατεύθυνση, εάν ακόμη αναζητάς την αλήθεια, τότε το βιβλίο αυτό πιθανόν να σε αγγίξει και να σε βοηθήσει να κατανοήσεις καλύτερα τη ζωή. Μία τελευταία πιθανή μας στάση είναι να θαυμάσουμε το υπέροχο μυστήριο που εξελίσσεται μέσα μας, την ικανότητα να έχουμε συναίσθηση του εαυτού μας, να παρατηρούμε τις πράξεις μας και τη ζωή, όπως αυτή εκδηλώνεται πέρα από τα όρια που θέτει η ατομικότητά μας. Όταν το αίσθημα του δέους αναβλύζει από μέσα μας, δεν μπορούμε παρά να απολαύσουμε την κάθε στιγμή και εκμεταλλευόμενοι και την πιο απλή εμπειρία 10
να εμβαθύνουμε ακόμη περισσότερο στη βαθυστόχαστη ερώτηση: «Ποιος είμαι;» και «Τι ακριβώς κάνω εδώ αυτή τη στιγμή;» Εάν κατατάσσεις τον εαυτό σου σε αυτή την κατηγορία, είναι για σένα γραμμένο αυτό το βιβλίο. Τον τολμηρό αναζητητή, τον πολεμιστή, τον αγαπημένο, αυτόν που διψάει για την αλήθεια. Ας αποτελέσει μία μικρή βοήθεια στη διαδρομή σου, στην αναζήτησή σου. Εμείς προσπαθούμε να σου δώσουμε κάποιες ενδείξεις, εξηγήσεις και πρότυπα που ευχόμαστε να κάνουν τα πράγματα πιο κατανοητά σε αυτόν τον φαινομενικά τόσο χαοτικό κόσμο. Ζούμε σε καιρούς δύσκολους, γεμάτους σύγχυση και ερωτήματα. Ποια είναι η αληθινή θρησκεία; Πού να ψάξω; Ποιος πνευματικός δάσκαλος είναι γνήσιος και ποιον να ακολουθήσω; Ποια είναι τα οφέλη μίας πνευματικής πρακτικής σε σχέση με κάποια άλλη; Είναι ασφαλές, για παράδειγμα, να αφυπνίσω την Κουνταλίνι 1 μου; Μπορώ να φτάσω στη φώτιση ή μήπως είμαι ήδη κοντά της; Ερωτήσεις αυτού του είδους τίθενται όλο και περισσότερο και οι επιλογές είναι τόσες πολλές που είναι δύσκολο να γνωρίζεις ποια από όλες να ακολουθήσεις. Ελπίζουμε πως αυτό το βιβλίο θα σε βοηθήσει να αποκτήσεις την απαραίτητη διάκριση και να κατορθώσεις να δεις με περισσότερη διαύγεια πού βρίσκεσαι και προς τα πού κατευθύνεσαι. 1 Κουνταλίνι (Kundalini), κυριολεκτικά σημαίνει «η εξουσία τυλιγμένη», μία εσωτερική ενεργειακή δύναμη που βρίσκεται στη βάση της σπονδυλικής στήλης και περιγράφεται σαν σπειροειδής μορφή ενέργειας, κουλουριασμένη σαν κοιμισμένο φίδι που μέσω μιας συγκεριμένης πρακτικής μπορεί να αφυπνιστεί. 11
Σε παρακαλούμε, όμως, να θυμάσαι πως οι αληθινές απαντήσεις έρχονται μόνο από μέσα σου. Κανένα βιβλίο ή δάσκαλος δεν μπορεί να δώσει νόημα στη ζωή σου. Εσύ ο ίδιος έχεις το προνόμιο να βρεις τις δικές σου εξηγήσεις και επομένως και την ικανοποίηση που έρχεται μέσα από αυτές. Κάθε πρότυπο και ερμηνεία δεν είναι παρά απλά βοηθήματα, σύμμαχοι και δεκανίκια στη διαδρομή σου που αργά ή γρήγορα πρέπει να εγκαταλείψεις, εάν πραγματικά επιθυμείς να αναγνωρίσεις τον εαυτό σου μέσα από τα μάτια του Θεού. Αυτή είναι η ευχή μας για σένα. 12
ΚΕΦΑΛΑΙΟ Ι ΤΟ ΘΕΪΚΟ ΠΑΙΧΝΙΔΙ ΚΑΙ ΟΙ ΝΟΜΟΙ ΤΟΥ Τι είναι η πραγματικότητα; Στην ιστορία της ανθρωπότητας η ερώτηση αυτή έχει τεθεί με διαφορετικούς τρόπους και έχει λάβει έναν ανάλογο αριθμό απαντήσεων. Κι όμως, το ίδιο ερώτημα εξακολουθεί να υπάρχει. Ως απάντηση δεν περιμένουμε βέβαια μία αναλυτική, βιοχημική, φυσική, ψυχολογική ή πολιτική περιγραφή, αλλά επιθυμούμε να λάβουμε μία εξήγηση που έχει εφαρμογή στη ζωή μας και της δίνει νόημα. Παρ όλα αυτά, κάτι που έχει νόημα και που είναι αληθινό και πολύτιμο για τον έναν ίσως να μην είναι για τον άλλον. Κάτι που έχει αξία σε μία χρονική περίοδο πιθανόν να μην είναι αποδεκτό σε μια άλλη. Οι ηθικές αρχές, οι απόψεις, η εκτίμηση των καταστάσεων και των πραγμάτων, διαφέρουν από κοινωνία σε κοινωνία και από εποχή σε εποχή. Και, τότε, μήπως δεν έχουμε ελπίδα να βρούμε μια απάντηση; 13
Σύμφωνα με την παράδοση του Βουδισμού, αυτό που ονομάζουμε πραγματικότητα, δεν είναι παρά μία αντανάκλαση της δικής μας εμπειρίας. Για τον Ινδουισμό είναι μία ψευδαίσθηση: «Mάγια» 2, η αντανάκλαση του υπερβατικού. Στην πρώτη προς Κορινθίους επιστολή, ο Απόστολος Παύλος αναφέρει ότι «βλέπομεν γὰρ ἄρτι δι ἐσόπτρου ἐν αἰνίγματι...» «ἄρτι γινώσκω ἐκ μέρους...» «τώρα, δηλαδή, βλέπουμε σαν μέσα από έναν μεταλλικό καθρέφτη αμυδρά...» «τώρα γνωρίζω ένα μέρος...» Διαφορετικές σχολές και φιλοσοφίες καταλήγουν στο ίδιο συμπέρασμα: αυτό που γνωρίζουμε και αποκαλούμε πραγματικότητα, δεν είναι η απόλυτη ούτε η ολοκληρωτική αλήθεια. Βλέπουμε μόνον αυτό που η δική μας αντίληψη μας επιτρέπει να δούμε. Η κατανόηση της πραγματικότητας εξαρτάται από το πόσο διευρυμένη ή περιορισμένη είναι η αντίληψή μας. Επομένως, δεν προκαλεί έκπληξη το γεγονός ότι είναι άπειρες οι ερμηνείες που διαιωνίζονται στον κόσμο από τη στιγμή που το κάθε άτομο προσεγγίζει την αλήθεια σύμφωνα με τη δική του εμπειρία ή βασιζόμενο στο επίπεδο αυτών που απευθύνεται. Όμως, τότε, ποιο είναι το νόημα; Μοιάζει με ένα τέχνασμα, έτσι δεν είναι; Είναι ακριβώς αυτό που οι μυστικιστές έχουν αναφέρει μέσα στους αιώνες: είναι όλο μία 2 Στον Ινδουισμό, ως Μάγια (Maya) αναφέρεται η «ψευδαίσθηση», υποστηρίζοντας ότι ο υποκειμενικός και αντικειμενικός κόσμος και η αντίληψη που έχουμε γι αυτόν δεν είναι παρά μόνο μία δική μας προβολή. Μάγια είναι η κύρια θεότητα που διαιωνίζει και διέπει την ψευδαίσθηση και εκδηλώνει το όνειρο μίας φαινομενικά δυαδικής πραγματικότητας που βιώνουμε καθημερινά. 14
μεγάλη σκευωρία, ένα παιχνίδι, μία θεϊκή ενασχόληση. Στα Σανσκριτικά υπάρχει μία λέξη γι αυτό: «Λίλα», το υπέρτατο παιχνίδι. Καθώς είμαστε μέρος της Λίλα, η συνειδητότητά μας μάς επιτρέπει να ανακαλύψουμε οποιονδήποτε στόχο, πρόθεση ή νόημα μας φέρνει πλησιέστερα σε αυτό που πραγματικά είμαστε, προσεγγίζοντας τα πράγματα πάντα με αγάπη προς τον εαυτό μας, τον κόσμο και τους άλλους. Η αγάπη είναι το μέσο που μας κάνει να ερχόμαστε εγγύτερα στο δημιουργό του παιχνιδιού, αλλά και στη δική μας ελευθερία. Σύμφωνα μ αυτή την άποψη, αντιληπτό ή μη, το οτιδήποτε αποτελεί μέρος ενός μεγάλου χορού. Είναι «ο χορός του Σίβα» 3, όπως ονομάζεται στον Σιβαϊσμό και σύμφωνα με την ινδική παράδοση, όπου η δημιουργία, η διατήρηση και η καταστροφή του κόσμου προχωρούν χέρι με χέρι ως την αιωνιότητα. Καθετί που υπάρχει αποτελεί εκδήλωση της αιώνιας «Σάκτι» 4, της πρωταρχικής ενέργειας, γνωστής και ως η τιμώμενη σύντροφος του θεού Σίβα. Η Σάκτι, ξετυλίγεται 3 Στον Σιβαϊσμό, μία παράδοση του Ινδουισμού, ο Θεός Σίβα (Shiva) έχει διάφορες θεϊκές υποστάσεις. Σε μία από αυτές προβάλλεται ως Σίβα Ναταράτζα (Shiva Nataraja), ο κοσμικός χορευτής που ρυθμίζει με το χορό του τη γέννηση, την ακμή και την καταστροφή του σύμπαντος, δίνοντας τη δυνατότητα στο δημιουργό θεό Βράχμα να ξεκινήσει και πάλι τη διαδικασία γέννησης του κόσμου. 4 Στα Σανσκριτικά Σάκτι (Shakti) σημαίνει ιερή δύναμη ή ενδυνάμωση. Στον Ινδουισμό, Σάκτι είναι η προσωποποίηση της θηλυκής δημιουργικής δύναμης και μερικές φορές αναφέρεται ως «η Μεγάλη Θεϊκή Μητέρα». Στο γήινο πεδίο εκδηλώνεται μέσω της θηλυκής ενσάρκωσης, της δημιουργικότητας και της γονιμότητας. Αντιπροσωπεύει τις δυναμικές ενέργειες που κινούνται σε όλο το σύμπαν, όπως και την κάθε αλλαγή. Υπεύθυνη για τη δημιουργία, είναι η αρχέγονη κοσμική ενέργεια, η κοσμική ύπαρξη αλλά και η απελευθέρωση από τα δεσμά της άγνοιας. 15
με τρόπο που προσαρμόζει ολόκληρη τη δημιουργία μέσα της, ενώ ταυτόχρονα συγκεντρώνει και απορροφάει ό,τι έχει δημιουργηθεί. Το ανθρώπινο πνεύμα έχει τη δυνατότητα να ζήσει αιώνια δίχως να επαναπορροφηθεί, ή όπως αναφέρει ο Καστανέντα στο βιβλίο του «Το Δώρο Του Αετού», να μη γίνει τροφή για τον Αετό 5. Έχοντας επίγνωση του θεϊκού παιχνιδιού μπορούμε μια μέρα να το υπερβούμε, να πάψουμε να είμαστε απλώς ένα πιόνι μέσα στο παιχνίδι και να γίνουμε συνειδητοί, ελεύθεροι και υπεύθυνοι παίκτες. Αλλά, ποιος είναι ο σκοπός αυτού του παιχνιδιού; Κατά κύριο λόγο, είναι όμοιος με αυτόν που έχει κάθε ευφυές παιχνίδι και ο οποίος δεν είναι άλλος από τη διασκέδαση, την απόλαυση και την ευχαρίστηση. Ο δε θεμελιώδης στόχος του είναι να αποκτήσει νέους παίκτες που θα μοιραστούν την ίδια χαρά με το δημιουργό του παιχνιδιού. Ο Θεός μέσω της «Λίλα» πλάθει τα όντα κατ εικόνα και καθ ομοίωσίν Του. 5 Ο Κάρλος Καστανέντα (Carlos César Salvador Arana Castaneda, 1925-1998), Αμερικανός ανθρωπολόγος και συγγραφέας, γεννήθηκε στο Περού και έγραψε μία σειρά βιβλίων που περιγράφει τη μαθητεία του στον παραδοσιακό Μέσοαμερικανικό σαμανισμό. Στο βιβλίο του «Το Δώρο Του Αετού» (Eagle s Gift) αναφέρεται στον Αετό συμβολικά ως μία δύναμη που κυβερνάει το πεπρωμένο όλων των ζωντανών και καταναλώνει τη συνείδησή τους όταν αυτοί πεθάνουν. 16
Σίβα Ναταράτζα, ο κοσμικός χορευτής (μουσείο Guimet) 17