Κυριακή 9 Σεπτεμβρίου 2018 ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ, Σύναξις Ἰωακείμ καί Ἄννης θεοπατόρων, Χρυσοστόμου Σμύρνης Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΚΥΡΙΑΚΗ ΠΡΟ ΤΗΣ ΥΨΩΣΕΩΣ ΠΡΟΦΗΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΛΟ ΤΟΥ ΕΣΤΑΥΡΩΜΕΝΟΥ ΙΗΣΟΥ ΧΡΙΣΤΟΥ 1. Τό ἱερό Εὐαγγέλιο, τό ὁποῖο ἀκούσαμε σήμερα, ἀδελφοί χριστιανοί, ἦταν μία περικοπή ἀπό τό κατά Ἰωάννην Εὐαγγέλιο, ἐνῶ ἡ σειρά τῶν ἀναγνωσμάτων τῶν Κυριακῶν ἦταν ἀπό τό Εὐαγγέλιο τοῦ Ματθαίου. Τήν σειρά τήν ἄλλαξε ἡ ἑορτή τοῦ Σταυροῦ, πρός τήν ὁποία πηγαίνουμε καί γιά τήν ὁποία μᾶς προετοίμαζε ἀπό καιρό ἡ Ἐκκλησία. Καί εἶναι, χριστιανοί μου, πραγματικά μεγάλη ἡ ἑορτή τοῦ Σταυροῦ, εἶναι σάν τήν Μεγάλη Παρασκευή. Γιατί ὅταν λέμε Σταυρό, ἐννοοῦμε καί τόν σταυρωθέντα πάνω σ αὐτόν Ἰησοῦ Χριστό.
2. Εἶναι μεγάλη θεολογία ὁ Ἐσταυρωμένος Κύριός μας, ἀδελφοί, εἶναι μυστήριο. Καί στόν Ἐσταυρωμένο Κύριό μας ἔγκειται ἡ σωτηρία μας. Ἔχουμε ἀπό παλαιά ἕνα θαυμαστό καί συγκινητικό διάλογο τοῦ ἁγίου Ἰγνατίου τοῦ θεοφόρου μέ τόν εἰδωλολάτρη ἄρχοντα, τόν αὐτοκράτορα Τραϊανό, διάλογο ἀναφερόμενο στόν Ἐσταυρωμένο Κύριο. Ἐπιθυμῶ νά σᾶς τόν ἀναφέρω, γιατί δίνει μία ἑρμηνεία τοῦ πάθους τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν ὁ αὐτοκράτορας αὐτός εἶδε τόν γέροντα Ἐπίσκοπο ἅγιο Ἰγνάτιο ταράχθηκε καί τόν εἶπε «κακοδαίμονα». Καί ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος θύμωσε ἀπό τήν ὕβρη αὐτή τοῦ Τραϊανοῦ, γιατί πίστευε ὅτι μέσα του ἔχει τόν Ἰησοῦ Χριστό, τόν Ἐσταυρωμένο Κύριο καί ὄχι τόν δαίμονα, γιά νά τόν λέει ὁ Τραϊανός «κακοδαίμονα». Καί, παρά τά βαθειά του γηρατειά, τοῦ εἶπε θαρρετά: «Οὐδείς θεοφόρον ἀποκαλεῖ κακοδαίμονα»! Σάν νά τοῦ ἔλεγε, ὅτι «δέν σοῦ ἐπιτρέπω νά μέ λές κακοδαίμονα, γιατί εἶμαι τοῦ Χριστοῦ». Ξαφνιάστηκε, πραγματικά, ὁ Τραϊανός ἀπό τήν ἀπάντηση τοῦ γέροντα Ἐπισκόπου καί ἰδιαίτερα γιατί εἶπε τόν ἑαυτό του «θεοφόρο», καί αὐτός τοῦ εἶπε μέ ἀπορία: «Τίς ἐστί θεοφόρος;». Καί ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος, μέ μεγαλύτερο ἀκόμη θάρρος τώρα, τοῦ εἶπε: «Ὁ Χριστόν ἔχων ἐν στέρνοις»! Θεοφόρος, δηλαδή, εἶναι αὐτός πού ἔχει τόν Χριστό, τόν Θεό, στήν καρδιά του! Καί ὁ Τραϊανός τόν ρώτησε στήν συνέχεια: «Γιά ποιόν Χριστό μοῦ λές; Γι αὐτόν πού σταυρώθηκε στόν καιρό τοῦ Ποντίου Πιλάτου;». «Τόν σταυρωθέντα, λέγεις, ἐπί Ποντίου Πιλάτου;» Καί ὁ ἅγιος Ἰγνάτιος εἶπε αὐτόν τόν σύντομο, ἀλλά βαθύ καί ὑψηλό στήν θεολογία του λόγο: «Τόν ἀνασταυρώσαντα τήν ἁμαρτίαν ἡμῶν μετά τοῦ ταύτης εὑρετοῦ». Δηλαδή: Ὅταν σταυρωνόταν ὁ Χριστός τήν Μεγάλη Παρασκευή, σταύρωνε, θανάτωνε τήν ἁμαρτία μας, καί τόν εὑρετή τῆς ἁμαρτίας, δηλαδή τόν Διάβολο!!! Αὐτό τό σωτήριο καί λυτρωτικό ἔργο ἔκανε ὁ Κύριός μας Ἰησοῦς Χριστός, καθηλωθείς ἐπί τοῦ Σταυροῦ, τόν ὁποῖο προσκυνοῦμε σήμερα, ἀδελφοί χριστιανοί. 3. Ὁ Σταυρός, λοιπόν, εἶναι ἕνα σωτήριο σημεῖο, πού διαλαλεῖ τήν ἧττα τοῦ Διαβόλου καί τῆς ἁμαρτίας καί τήν λύτρωση τοῦ ἀνθρώπου. Εἶναι ἕνα σωτήριο σημεῖο ὁ Σταυρός καί σάν τέτοιο σημεῖο προαναγγέλθηκε ἀπό πολύ παλαιά στήν Παλαιά Διαθήκη. Στήν σημερινή εὐαγγελική περικοπή ἀκούσαμε, ἀδελφοί, γιά ἕνα προφητικό σημεῖο, πού συμβόλιζε καί προτύπωνε τόν Σταυρό τοῦ Χριστοῦ. Τό σημεῖο αὐτό δόθηκε ἀπό τόν Θεό στόν Μωυσῆ. Εἶναι γραμμένο στό κεφ. 21 τοῦ βιβλίου τῶν Ἀριθμῶν. Ἀκοῦστε το: Ὅταν ἀναχώρησαν οἱ Ἰσραηλῖτες ἀπό τήν Αἴγυπτο ἦλθαν στήν ἔρημο Ἐδώμ. Ἀλλά ἐκεῖ τούς ἐμφανίστηκαν φαρμακερά φίδια, πού τούς δάγκωναν καί πολλοί ἀπ αὐτούς πέθαιναν. Αὐτό δέ ἔγινε γιατί οἱ Ἰσραηλῖτες γόγγυζαν ἐναντίον τοῦ Θεοῦ γιά τίς ταλαιπωρίες τους στήν ἔρημο. Ὁ Μωυσῆς τότε παρακάλεσε τόν Θεό νά τούς σώσει ἀπό αὐτό τό θανατικό καί ὁ Θεός εἶπε στόν Μωϋσῆ νά κάνει ἕνα χάλκινο φίδι καί νά τό τοποθετήσει σέ ἕνα σημεῖο. Νά τό κρεμάσει, δηλαδή, σέ ἕνα στύλο. Ὅποιος τώρα δαγκώνεται ἀπό φίδι, νά σηκώνει τά μάτια του καί νά βλέπει τό χάλκινο φίδι καί θά θεραπεύεται. Καί πραγματικά ἔτσι καί ἔγινε καί σώθηκαν οἱ Ἰσραηλῖτες ἀπό βέβαια καταστροφή καί ἐξαφάνιση. Αὐτό τό συμβάν εἶναι σύμβολο τοῦ Ἐσταυρωμένου Κυρίου μας Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ἔτσι μᾶς εἶπε σήμερα τό Εὐαγγέλιο: «Καθώς ὁ Μωυσῆς ὕψωσε τόν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τόν Υἱόν τοῦ ἀνθρώπου, ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόλυται, ἀλλ ἔχῃ ζωήν αἰώνιον»! Δηλαδή: Καί ἐμᾶς μᾶς δαγκάνουν φίδια. Εἶναι αὐτά πού γεννιῶνται ἀπό τόν μέγα ὄφι, γιά τόν ὁποῖο μιλάει ἡ Ἁγία Γραφή, δηλαδή τόν Διάβολο. Εἶναι τά πάθη μας τά ἁμαρτωλά, τά ὁποῖα μᾶς βασανίζουν καί θανατώνουν τήν ψυχή μας, γιατί τήν ἀποκόπτουν ἀπό τόν Θεό. Αὐτό εἶναι θάνατος γιά τήν ψυχή: ἡ ἀποκοπή ἀπό τόν Θεό. Ἀλλά, ἡ ἀγάπη τοῦ Θεοῦ, γιά τήν ὁποία ἀκούσαμε στό Εὐαγγέλιο, ἔδωσε φάρμακο, γιά νά ἀναζήσουμε ἀπό τά θανατηφόρα φίδια τῆς ἁμαρτίας. Τό φάρμακο δέ, ἀδελφοί, εἶναι αὐτό πού ἑορτάζουμε καί προσκυνοῦμε σήμερα. Εἶναι ὁ Σταυρός μέ τόν Ἐσταυρωμένο πάνω σ αὐτόν Ἰησοῦ Χριστό. Αὐτός εἶναι ὁ χάλκινος ὄφις, πού εἶπε ὁ Θεός στόν Μωυσῆ νά κρεμάσει σέ στύλο. Ἀλλά θά πεῖτε: Μέ χάλκινο 2
ὄφι εἰκονίζεται ὁ Χριστός; Ἔτσι λέγει καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος, ὅτι ὁ Υἱός τοῦ Θεοῦ ἔλαβε μορφή δούλου καί κατά τό σχῆμα βρέθηκε ὡς ἄνθρωπος (Φιλιπ. 2,8). Ὅποιος ἐκ τῶν Ἰσραηλιτῶν, πού δαγκώθηκε ἀπό φίδι, κοιτοῦσε τόν χάλκινο ὄφι, σωζόταν ἀπό τόν θάνατο. Καί ὅποιος χριστιανός προσβλέπει μέ πίστη στόν Ἐσταυρωμένο Χριστό, μέ πίστη ὅτι ὁ θάνατός Του εἶναι λυτρωτικός, ὅτι τό Αἷμα Του σβήνει καί πλένει τά ἁμαρτήματά μας, αὐτός ὁ πιστός σώζεται ἀπό τόν θάνατο τῆς ἁμαρτίας, τόν πικρό καί τόν βαρύ, γιατί μᾶς χωρίζει ἀπό τόν Θεό! 4. Μᾶς λέγει, λοιπόν, ὁ Κύριος στό σημερινό Εὐαγγέλιο: «Καθώς ὁ Μωυσῆς ὕψωσε τόν ὄφιν ἐν τῇ ἐρήμῳ, οὕτως ὑψωθῆναι δεῖ τόν Υἱόν τοῦ ἀνθρώπου ἵνα πᾶς ὁ πιστεύων εἰς αὐτόν μή ἀπόληται, ἀλλ ἔχῃ ζωήν αἰώνιον»! Γιά νά ἔχουμε λοιπόν τήν αἰώνιο ζωή, γιά τήν ὁποία εἴμαστε πλασμένοι, ἔπρεπε νά σταυρωθεῖ ὁ Χριστός, ὁ σαρκωθείς Υἱός τοῦ Θεοῦ. Προσέξτε, ἀδελφοί, ἐκεῖνο τό «δεῖ», πού σημαίνει «πρέπει»! «Ὑψωθῆναι δεῖ τόν Υἱόν τοῦ ἀνθρώπου»! Ἔπρεπε νά σταυρωθεῖ ὁ Χριστός, γιά νά λάβουμε τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Καί ὁ ἀπόστολος Παῦλος λέγει πάλι γιά τόν Ἰησοῦ Χριστό ὅτι «ἔδει παθεῖν» (Πράξ. 17,3), ἔπρεπε νά πάθει, ἔπρεπε νά σταυρωθεῖ! Μᾶς σώζει ἡ θυσία τοῦ Χριστοῦ, τό πανάγιό Του Αἷμα, πού χύθηκε στόν Γολγοθᾶ, ὅταν ἦταν καρφωμένος πάνω στόν Σταυρό. Ἄν δέν χυνόταν τό Αἷμα τοῦ Χριστοῦ μέ τήν θυσία Του αὐτή, δέν θά ὑπῆρχε σωτηρία γιά μᾶς, γιατί «τό Αἷμα Ἰησοῦ Χριστοῦ καθαρίζει ἡμᾶς ἀπό πάσης ἁμαρτίας» (Α Ἰωάν. 1,7)! Ἀλλά πρέπει νά πιστεύσουμε στήν λυτρωτική αὐτή θυσία τοῦ Χριστοῦ. Οἱ Ἰσραηλῖτες, ὅταν δαγκώνονταν ἀπό τά θανατηφόρα φίδια στήν ἔρημο τῆς Ἐδώμ, σήκωναν ψηλά τά μάτια τους, ἔβλεπαν τόν χάλκινο ὄφι καί σώζονταν. Ἔκαναν αὐτό, γιατί ἔτσι εἶπε ὁ Θεός στόν Μωυσῆ νά κάνουν. Καί πίστευσαν, λοιπόν, σ αὐτό πού εἶπε ὁ Θεός καί σώζονταν. Καί μεῖς, ἀδελφοί, πρέπει νά πιστεύσουμε στήν σωτηρία καί τήν λύτρωση πού μᾶς δίνει ὁ Σταυρός τοῦ Χριστοῦ. Ὅταν μᾶς κεντοῦν τά ἁμαρτωλά πάθη, αὐτά τά φίδια τοῦ Διαβόλου, ἄλλο φάρμακο δέν ὑπάρχει, παρά μόνο νά καταφεύγουμε στόν Ἐσταυρωμένο Ἰησοῦ Χριστό μας καί νά ζητᾶμε ἀπ Αὐτόν τήν σωτηρία μας, τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας. Γιατί τήν τιμωρία μας γιά τίς ἁμαρτίες μας τήν ὑπέστη ὁ Κύριος Ἰησοῦς Χριστός μέ τόν σταυρικό Του θάνατο καί ἐμεῖς λαμβάνουμε τήν ὠφέλεια ἀπό τόν θάνατο αὐτό. Δηλαδή, εἶναι σάν νά ποῦμε: Ἄλλος ὑπέφερε μέ τόν πόνο μιᾶς ἐγχείρησης καί ἄλλος θεραπεύθηκε! Ὅλο δέ αὐτό τό ἔργο, πού πρέπει νά κάνουμε, ἀδελφοί χριστιανοί, γιά τήν ἄφεση τῶν ἁμαρτιῶν μας, ὅπως τό εἶπα παραπάνω, ἀποτελεῖ μυστήριο, τό μυστήριο τῆς Ἱερᾶς Ἐξομολογήσεως. Ναί! Τήν ὥρα πού ὁ πνευματικός ἱερεύς διαβάζει τήν εὐχή τῆς ἀφέσεως τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἐκείνη τήν ὥρα πιστεύσατέ το παρακαλῶ ἐνεργεῖ πάνω μας καί μέσα μας ἡ λυτρωτική δύναμη τοῦ Σταυροῦ καί καθαριζόμαστε ἀπό κάθε ἁμαρτία. Ἄς εὐχαριστήσουμε τόν Θεό Πατέρα μας γιά τήν δωρεά αὐτή πού μᾶς ἐχάρισε. Αὐτή ἡ δωρεά εἶναι ἡ πιό μεγάλη, ἡ μεγαλύτερη ἀπό ὅλες τίς ἄλλες. «Τόσο πολύ μᾶς λέγει σήμερα τό Εὐαγγέλιο ἀγάπησε ὁ Θεός τόν ἄνθρωπο, ὥστε ἔδωσε γιά μᾶς τόν μονογενῆ Του Υἱό νά σταυρωθεῖ. Καί καθένας πού πιστεύει σ Αὐτόν δέν θά χαθεῖ, ἀλλά θά ἔχει αἰώνια ζωή»! Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 3
xyyz ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΟΥ ΨΑΛΤΗΡΙΟΥ Ψαλμός ΜΓ 43 Εἰς τὸ τέλος τοῖς υἱοῖς Κορὲ εἰς σύνεσιν ψαλμός ΠΟΝΟΣ ΘΕΡΜΟΥ ΠΑΤΡΙΩΤΟΥ ΓΙΑ ΤΗΝ ΔΕΙΝΟΠΑΘΗΣΑΣΑ ΠΑΤΡΙΔΑ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΛΗΣΗ ΓΙΑ ΛΥΤΡΩΣΗ 2 Ὁ Θεός, ἐν τοῖς ὠσὶν ἡμῶν ἠκούσαμεν, καὶ οἱ πατέρες ἡμῶν ἀνήγγειλαν ἡμῖν ἔργον, ὃ εἰργάσω ἐν ταῖς ἡμέραις αὐτῶν, ἐν ἡμέραις ἀρχαίαις. 3 Ἡ χείρ σου ἔθνη ἐξωλόθρευσε, καὶ κατεφύτευσας αὐτούς, ἐκάκωσας λαοὺς καὶ ἐξέβαλες αὐτούς. 4 Οὐ γὰρ ἐν τῇ ῥομφαίᾳ αὐτῶν ἐκληρονόμησαν γῆν, καὶ ὁ βραχίων αὐτῶν οὐκ ἔσωσεν αὐτούς, ἀλλ ἡ δεξιά σου καὶ ὁ βραχίων σου καὶ ὁ φωτισμὸς τοῦ προσώπου σου, ὅτι ηὐδόκησας ἐν αὐτοῖς. 5 Σὺ εἶ αὐτὸς ὁ Βασιλεύς μου καὶ ὁ Θεός μου ὁ ἐντελλόμενος τὰς σωτηρίας Ιακώβ 6 ἐν σοὶ τοὺς ἐχθροὺς ἡμῶν κερατιοῦμεν καὶ ἐν τῷ ὀνόματί σου ἐξουδενώσομεν τοὺς ἐπανισταμένους ἡμῖν. 7 Οὐ γὰρ ἐπὶ τῷ τόξῳ μου ἐλπιῶ, καὶ ἡ ρομφαία μου οὐ σώσει με 8 ἔσωσας γὰρ ἡμᾶς ἐκ τῶν θλιβόντων ἡμᾶς καὶ τοὺς μισοῦντας ἡμᾶς κατῄσχυνας. 9 Ἐν τῷ Θεῷ ἐπαινεθησόμεθα ὅλην τὴν ἡμέραν καὶ ἐν τῷ ὀνόματί σου ἐξομολογηθησόμεθα εἰς τὸν αἰῶνα. (διάψαλμα). 10 Νυνὶ δὲ ἀπώσω καὶ κατῄσχυνας ἡμᾶς καὶ οὐκ ἐξελεύσῃ, ὁ Θεός, ἐν ταῖς δυνάμεσιν ἡμῶν. 11 Ἀπέστρεψας ἡμᾶς εἰς τὰ ὀπίσω παρὰ τοὺς ἐχθροὺς ἡμῶν, καὶ οἱ μισοῦντες ἡμᾶς διήρπαζον ἑαυτοῖς. 12 Ἔδωκας ἡμᾶς ὡς πρόβατα βρώσεως καὶ ἐν τοῖς ἔθνεσι διέσπειρας ἡμᾶς 13 ἀπέδου τὸν λαόν σου ἄνευ τιμῆς, καὶ οὐκ ἦν πλῆθος ἐν τοῖς ἀλαλάγμασιν αὐτῶν. 14 Ἔθου ἡμᾶς ὄνειδος τοῖς γείτοσιν ἡμῶν, μυκτηρισμὸν καὶ χλευασμὸν τοῖς κύκλῳ ἡμῶν 15 ἔθου ἡμᾶς εἰς παραβολὴν ἐν τοῖς ἔθνεσιν, κίνησιν κεφαλῆς ἐν τοῖς λαοῖς. 16 Ὅλην τὴν ἡμέραν ἡ ἐντροπή μου κατεναντίον μού ἐστι, καὶ ἡ αἰσχύνη τοῦ προσώπου μου ἐκάλυψέ με 17 ἀπὸ φωνῆς ὀνειδίζοντος καὶ καταλαλοῦντος, ἀπὸ προσώπου ἐχθροῦ καὶ ἐκδιώκοντος. 18 Ταῦτα πάντα ἦλθεν ἐφ ἡμᾶς καὶ οὐκ ἐπελαθόμεθά σου καὶ οὐκ ἠδικήσαμεν ἐν τῇ διαθήκῃ σου, 19 καὶ οὐκ ἀπέστη εἰς τὰ ὀπίσω ἡ καρδία ἡμῶν καὶ ἐξέκλινας τὰς τρίβους ἡμῶν ἀπὸ τῆς ὁδοῦ σου. 20 Ὅτι ἐταπείνωσας ἡμᾶς ἐν τόπῳ κακώσεως, καὶ ἐπεκάλυψεν ἡμᾶς σκιὰ θανάτου. 21 Εἰ ἐπελαθόμεθα τοῦ ὀνόματος τοῦ Θεοῦ ἡμῶν καὶ εἰ διεπετάσαμεν χεῖρας ἡμῶν πρὸς Θεὸν ἀλλότριον, 22 οὐχὶ ὁ Θεὸς ἐκζητήσει ταῦτα; Αὐτὸς γὰρ γινώσκει τὰ κρύφια τῆς καρδίας. 23 ὅτι ἕνεκά σου θανατούμεθα ὅλην τὴν ἡμέραν, ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς. 24 Ἐξεγέρθητι ἱνατί ὑπνοῖς, Κύριε; Ἀνάστηθι καὶ μὴ ἀπώσῃ εἰς τέλος. 25 Ἱνατί τὸ πρόσωπόν σου ἀποστρέφεις; Ἐπιλανθάνῃ τῆς πτωχείας ἡμῶν καὶ τῆς θλίψεως ἡμῶν; 26 Ὅτι ἐταπεινώθη εἰς χοῦν ἡ ψυχὴ ἡμῶν, ἐκολλήθη εἰς γῆν ἡ γαστὴρ ἡμῶν. 27 Ἀνάστα, Κύριε, βοήθησον ἡμῖν καὶ λύτρωσαι ἡμᾶς ἕνεκεν τοῦ ὀνόματός σου. 2 Θεέ, μέ τά αὐτιά μας ἀκούσαμε, μᾶς τά εἶπαν οἱ πατέρες μας, τά ἔργα πού ἔκανες στά χρόνια μας, σέ χρόνια παλαιά. 4
3 Τό Χέρι Σου ἐξολοθρευσε ἔθνη, ἀλλά αὐτούς (τούς πατέρες μας) τούς φύτευσε γερά συνέθλιψες λαούς καί τούς ἔβγαλες (ἀπό τήν γῆ μας). 4 Τήν χώρα (οἱ πατέρες μας) δέν τήν κληρονόμησαν μέ τό σπαθί τους, καί δέν τούς ἔσωσε ἡ δύναμή τους, ἀλλά ἡ δεξιά Σου (Χείρ) καί ἡ δύναμή Σου καί ἡ θεοφάνειά Σου, γιατί τούς ἀγάπησες. 5 Ἐσύ Αὐτός εἶσαι ὁ βασιλιάς μου καί ὁ Θεός μου, ὁ Ὁποῖος διατάσσεις καί ἔρχονται οἱ σωτήριες νῖκες στόν Ἰακώβ 6 Μέ Σένα θά κατατροπώσουμε τούς ἐχθρούς μας καί μέ τήν δύναμή Σου θά κατανικήσουμε ὅσους ἐπαναστατοῦν ἐναντίον μας. 7 Γιατί δέν ἐλπίζω στό τόξο μου, δέν θά μέ σώσει τό σπαθί μου. 8 Γιατί ἐσύ μᾶς ἔσωσες ἀπό ὅσους μᾶς ἔθλιβαν καί κατήσχυνες αὐτούς πού μᾶς μισοῦσαν. 9 Ὅλη τήν ἡμέρα θά καυχώμαστε γιά τόν Θεό καί θά δοξάζουμε τό Ὄνομά Σου στόν αιῶνα. 10 Τώρα ὅμως μᾶς ἔσπρωξες μακρυά Σου καί μᾶς ἐντρόπιασες καί δέν ἐκστρατεύεις πιά ὁ Θεός μαζί μέ τόν στρατό μας. 11 Μᾶς ἔκανες νά τρέψουμε τά νῶτα μας στούς ἐχθρούς μας καί αὐτοί πού μᾶς μισοῦσαν μᾶς λεηλατοῦσαν πρός ὠφέλειά τους. 12 Μᾶς παρέδωσες (στούς ἐχθρούς μας) σάν πρόβατα γιά τήν σφαγή καί μᾶς διασκόρπισες στά ἔθνη. 13 Ἐπώλησες τόν λαό Σου χωρίς κέρδος καί δέν ἦταν πολλοί αὐτοί πού ἀλάλαζαν ἐναντίον μας τά ἐπινίκια. 14 Μᾶς παρέδωσες στούς γείτονές μας γιά μυκτηρισμό καί γιά ὀνειδισμό στούς γύρω μας. 15 Μᾶς ἔκανες γελοίους στά ἔθνη οἱ λαοί κουνοῦν τό κεφάλι (γιά μᾶς) (Ὁμιλεῖ ὁ ποιητής ἐκπροσωπῶν ὅλο τό ἔθνος) 16 Ὅλη τήν ἡμέρα ζῶ τήν ἐντροπή μου, τό πρόσωπό μου κατεξευτελίστηκε 17 ἀπό τήν φωνή τῶν χλευαστῶν καί τῶν καταλάλων, τότε πού ὁ ἐχθρός μοῦ ἐπιτέθηκε καί μέ ἐκδιώκει. 18 Ὅλα αὐτά ἦλθαν ἐναντίον μας, ἄν καί δέν Σέ λησμονήσαμε, οὔτε ἀθετήσαμε τήν διαθήκη Σου, 19 καί δέν ἀποστατήσαμε ἀλλά Σύ ἄφησες καί ξέφυγε ἡ πορεία μας 5
ἀπό τήν ὁδό Σου. 20 Ἐπειδή μᾶς ταπείνωσες σέ τόπο κακοπάθειας, μᾶς ἐκάλυψε ἡ σκιά τοῦ θανάτου. 21 Ἄν εἴχαμε ξεχάσει τόν Θεό μας, καί ἄν εἴχαμε ὑψώσει τά χέρια μας σέ ξένο Θεό, 22 ὁ Θεός δέν θά μᾶς εἶχε ζητήσει λόγο; Ἀφοῦ Αὐτός γνωρίζει τά κρυφά τῆς καρδιᾶς μας. 23 Ἀλλά ἐμᾶς μᾶς θανατώνουν γιά Σένα ὅλη τήν ἡμέρα, μᾶς θεωροῦν ὡς πρόβατα ἕτοιμα γιά σφαγή. 24 Σήκω! Γιατί κοιμᾶσαι, Κύριε;! Σήκω καί μή μᾶς σπρώχνεις σέ τέλεια καταστροφή. 25 Γιατί μᾶς ἀποστρέφεσαι; Γιατί ξεχνᾶς τήν πτώχεια μας καί τήν θλίψη μας; 26 Ἡ ζωή μας ἔγινε ἕνα μέ τό χῶμα, ἡ κοιλιά μας σέρνεται στήν γῆ. 27 Σήκω, Κύριε, βοήθησέ μας καί λύτρωσέ μας γιά δόξα τοῦ ὀνόματός Σου. 1. Ὁ 43ος Ψαλμός ἐκφράζει τόν πόνο καί τά συναισθήματα ἑνός θερμοῦ πατριώτου, ἀλλά καί βαθειά θρησκευομένου Ἰουδαίου, ὁ ὁποῖος παρακαλεῖ τόν Θεό Γιαχβέ νά τιμωρήσει τόν ἐχθρό, πού ἐπιτέθηκε ἐναντίον τοῦ ἔθνους του, καί ἔτσι νά τούς ἀπαλλάξει ἀπ αὐτόν. 2. Τό ἔθνος φαίνεται νά ἔχει στρατιωτικές δυνάμεις (στίχ. 6.7), ἀλλά ἔστρεψε τά νῶτα πρό τοῦ ἐχθροῦ καί λαφυραγωγήθηκε καί αἰχμαλωτίστηκε ἀπό τούς νικητές καί πωλήθηκε στίς ἀγορές καί διασκορπίστηκε (στίχ. 10 ἑξ.). Ἡ Ἰουδαία ἔγινε ὄνειδος στούς γειτονικούς λαούς (στίχ. 15) καί αὐτό χωρίς νά παραβεῖ τήν διαθήκη του μέ τόν Θεό του Γιαχβέ. Ὅλα αὐτά εἶναι στοιχεῖα πού φαίνονται ἀπό ὅλο τόν ψαλμό. Μέ βάση, λοιπόν, τά στοιχεῖα αὐτά σέ ποιά ἐποχή θά χρονολογήσουμε τόν ψαλμό μας; Πολλοί ἑρμηνευτές τοποθετοῦν τόν ψαλμό στήν Μακκαβαϊκή ἐποχή, ὅταν οἱ Ἰουδαῖοι ὑπέφεραν φοβερά παθήματα ἀπό τόν φρικτό Ἀντίοχο τόν Ἐπιφανῆ καί ὁ Θεός φαινόταν σάν νά ἐγκατέλειπε τόν λαό Του. Ἀλλά πρέπει νά λάβουμε ὑπ ὄψιν ὅτι ἀπό τόν ψαλμό 41-42 βρισκόμαστε στό β βιβλίο τῶν Ψαλμῶν, τό ὁποῖο συνολικά λαμβανόμενο, εἶναι πολύ ἀρχαιότερο τῶν Μακκαβαϊκῶν χρόνων. Θά ἦταν, λοιπόν, ἀκατανόητο, πῶς ὁ ψαλμός αὐτός, δημιούργημα μιᾶς πολύ μετέπειτα ἐποχῆς, τῆς Μακκαβαϊκῆς, καταχωρήθηκε σέ πολύ ἀρχαιότερη συλλογή. Ἀλλά καί τό ἄλλο: Στόν ψαλμό μας παρουσιάζει ὁ ποιητής τό ἔθνος του νά λέγει, «οὐ διεπετάσαμεν τάς χεῖρας ἡμῶν εἰς Θεόν ἀλλότριον» (στίχ. 21), ἀλλά στό Α Μακ. 1,11 λέγεται ὅτι, παρά τά παραδείγματα τῶν μαρτύρων, ὑπῆρξαν καί ἀποστασίες τῶν Ἰουδαίων ἀπό τήν πίστη. Ἐπίσης, ἀπό τό ὅτι ὁ ψαλμός ὁμιλεῖ περι αἰχμαλωσίας (στίχ. 11-13) δέν μπορεῖ νά τοποθετηθεῖ κατά τούς χρόνους μετά τήν αἰχμαλωσία, γιατί ὁ Ἰουδαϊκός λαός μετά τήν αἰχμαλωσία του τό 586 π.χ., δέν ἐπέστρεψε πάλι στήν πατρίδα του μέ θρησκευτική καί ἐθνική ἀκμή καί μέ ἀξιόλογο στρατό, ὅπως παρουσιάζεται στόν ψαλμό μας. Τόν ψαλμό ὁ Delitzsch (στήν σειρά τοῦ μεγάλου ὑπομνήματός του) τόν συνδέει ἱστορικά μέ τόν 59ο ψαλμό, ὁ ὁποῖος συνετάχθη ἀπό τόν Δαβίδ, «ὁπότε ἐνεπύρισε τήν Μεσοποταμίαν Συρίας καί τήν Συρίαν Σωβάλ», ὅπως λέγει ἡ ἐπιγραφή του. Κατά τήν ἐπιγραφή αὐτή ὁ Δαβίδ ἦταν ἀπασχολημένος μέ τόν κατά τῶν Ἀμμωνιτῶν καί τῶν Σύρων πόλεμον. Ἐνῶ δέ αὐτός ἀπουσίαζε, οἱ Ἰδουμαῖοι, οἱ φοβεροί αὐτοί ἐχθροί τῶν Ἰσραηλιτῶν, ἦλθαν ἐναντίον της Ἰουδαίας καί τήν λεηλάτησαν καί τήν αἰχμαλώτισαν. Ἀλλά 6
ἐπιστρέψας ὁ Δαβίδ πάταξε τούς Ἰδουμαίους εἰς Γεβελέμ (βλ. Β Βασ. 8,13). Ἀλλά, ἡ συμβάσα προηγουμένως ἧττα τῶν Ἰουδαίων ἀπό τούς Ἰδουμαίους, ἔκανε ἕνα εὐσεβῆ καί θερμό πατριώτη νά γράψει τόν παρόντα 43ο ψαλμό. 3. Ὅλος ὁ ψαλμός χωρίζεται σέ τρία μέρη: (α) Στό πρῶτο μέρος, πού τό ἀποτελοῦν οἱ στίχ. 2-9, ὁ ψαλμωδός, ἀπό τήν ἱστορία τοῦ ἔθνους του, ὅπως τοῦ τήν εἶπαν οἱ γονεῖς του καί οἱ παποῦδες του, θυμᾶται τά θαυμαστά ἔργα τοῦ Θεοῦ ὑπέρ αὐτῶν (στίχ. 2). Ὁ Θεός τούς φύτευσε (στίχ. 3) καί ξαπλώθηκαν καί πολεμοῦσε μέ τήν θαυμαστή Του δύναμη τούς ἐχθρούς Του ὑπέρ τοῦ λαοῦ Του (στίχ. 4 ἑξ.). (β) Στό δεύτερο ὅμως μέρος (στίχ. 10-17) ὁ ποιητής θρηνεῖ τήν τωρινή κατάσταση τοῦ ἔθνους του. Τώρα («νυνί δέ», στίχ. 10) οἱ ἐχθροί τούς ταπείνωσαν, τούς λεηλάτησαν, τούς αἰχμαλώτισαν (στίχ. 10-13) καί ἔγιναν περίγελως στά γειτονικά ἔθνη (στίχ. 14-16). (γ) Καί ὅλα αὐτά, λέγει ὁ ψαλμωδός στό τρίτο μέρος (στίχ. 18-23), συνέβησαν χωρίς οἱ Ἰσραηλῖτες νά διαπράξουν κάποια ἄρνηση τοῦ Θεοῦ καί ἀποστασία ἀπ Αὐτόν (στίχ. 18 ἑξ.). Καί ὄχι μόνον λέγει στόν Θεό ὁ ποιητής μας δέν Σέ ἀρνηθήκαμε, ἀλλά καί μαρτυροῦμε γιά Σένα καί θυσιαζόμαστε γιά Σένα ὅλη τήν ἡμέρα: «Ἕνεκά σου θανατούμεθα ὅλην τήν ἡμέραν, ἐλογίσθημεν ὡς πρόβατα σφαγῆς» (στίχ. 23). (δ) Τέλος, στό τέταρτο καί τελευταῖο μέρος (στίχ. 24-27), ὁ ποιητής μας, παρακαλεῖ τόν Θεό μέ τολμηρή ἔκφραση νά «ἐγερθεῖ» καί νά τρέξει πρός βοήθειαν τοῦ πολλά πάσχοντος δικοῦ Του λαοῦ. Πραγματικά, ἡ τελευταία ἀποστροφή τοῦ ποιητή πρός τόν Θεό, «ἐξεγέρθητι! Ἱνατί ὑπνοῖς, Κύριε;» (στίχ. 24), εἶναι τολμηρή, γιατί παριστάνει τόν Θεό ὅτι κοιμᾶται! Ἀλλά ὁ Θεός, ὅπως λέγει ἄλλος ψαλμωδός, «οὐ νυστάξει, οὐδέ ὑπνώσει ὁ φυλάσσων τόν Ἰσραήλ». Ἀλλά μέ τήν ἔκφρασή του «ἱνατί ὑπνοῖς, Κύριε» ὁ ψαλμωδός θέλει νά ἐκφράσει τήν μακροθυμία τοῦ Θεοῦ ὑπέρ τῶν ἐχθρῶν τῆς πατρίδος του. Ὅθεν Τόν παρακαλεῖ νά ἐξεγερθεῖ καί νά σπεύσει νά γίνει βοηθός καί ὑπερασπιστής τοῦ λαοῦ Του (στίχ. 27). 7