Οργανισμός Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας Η ΚΑΤΟΧΥΡΩΣΗ ΤΩΝ ΕΦΕΥΡΕΣΕΩΝ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ΚΑΙ ΤΟ ΕΞΩΤΕΡΙΚΟ Κ. Αμπατζής Διευθυντής Τίτλων Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας Βιολόγος, M.Sc. Biochem. Pharm M.Sc. Decision Sci. (e-commerce) 1
Η ΔΙΑΝΟΗΤΙΚΗ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑ (Intellectual Property) διακρίνεται σε: Βιομηχανική Ιδιοκτησία (Industrial Property) Εφευρέσεις (patents, utility models) Βιομηχανικά σχέδια ή Υποδείγματα (Industrial Designs) Εμπορικά σήματα (Trademarks) Σήματα Υπηρεσιών (Service Marks) Γεωγραφικές Ενδείξεις (Geographical Indications) Ονομασίες Προέλευσης (Appellations of Origins) Φυτικές ποικιλίες (Plant Varieties) κ.λ.π. Πνευματική Ιδιοκτησία 2
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ (Ο.Β.Ι.) Ο Ο.Β.Ι. είναι Ν.Π.Ι.Δ. και λειτουργεί με βάση το Ν. 1733/87 και ασκεί κρατική εξουσία. Έχει οικονομική και διοικητική αυτοτέλεια σκοποί του Ο.Β.Ι. είναι η κατοχύρωση των εφευρέσεων και η διάδοση της τεχνολογικής πληροφορίας, που περιέχεται μέσα στα διπλώματα ευρεσιτεχνίας 3
ΤΙ ΕΙΝΑΙ ΕΦΕΥΡΕΣΗ; Κάθε επινόημα νέο, που έχει τεχνικό χαρακτήρα 4
Πως γίνονται οι εφευρέσεις Τεχνικό πρόβλημα: Πως μπορούν να στερεωθούν τα ρούχα στο ανθρώπινο σώμα; 5
1. Με κουμπιά Τα κουμπιά εφευρέθηκαν από Έλληνες και Ετρούσκους το 750 π.χ. (κουμπιά / θηλιά) Ελλάδα, 250-150 π.χ., χάλκινα κουμπιά, 23mm Γερμανία 1235 μ.χ. Βελτίωση της εφεύρεσης (κουμπί με κουμπότρυπα) 6
2. Με φερμουάρ Elias Howe, 1851 'Automatic, Continuous Clothing Closure (δεν βγήκε στο εμπόριο από τον εφευρέτη, αφού ο ίδιος ήταν απασχολημένος με την άλλη του εφεύρεση την ραπτομηχανή) Whitcomb Judson, 1893, 'Clasp Locker' (δημιούργησε εταιρεία για την υλοποίηση της εφεύρεσης) Gideon Sundback, 1917, 'Separable Fastener' (Ουσιαστική βελτίωση σε σχέση με την προηγούμενη εφεύρεση. Χρησιμοποιήθηκε σε μπότες και σακούλες του καπνού. 20 χρόνια αργότερα πέρασε στο ρουχισμό) Σήμερα η Ιαπωνία παράγει περίπου το 90% των φερμουάρ παγκοσμίως με κύριο παραγωγό την εταιρεία ΥΥΚ. Η ΥΥΚ διαθέτει περισσότερες από 123 θυγατρικές εταιρίες σε 70 χώρες, λειτουργεί 270 εργοστάσια και γραφεία με 37.000 εργαζόμενους. Το 2007 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή κατηγόρησε τις εταιρείες ΥΥΚ (JP), Coats (UK) και Prym (DE) για εναρμονισμένες πρακτικές (παγκόσμιο καρτέλ επί των τιμών) και επέβαλε πρόστιμο 150,3 εκατ. στην πρώτη, 122,4 εκατ. στη δεύτερη και 40,5 εκατ. στην τρίτη. 7
3. Με Velcro + Xanthium strumarium (Αγριομελιτζάνα) George de Mestral, 1952, Ελβετός "Velvet Type Fabric and Method of Producing The Same" αριθμός Δ.Ε. 2,717,437, Ελβετία 8
ΑΝΑΚΑΛΥΨΗ ή ΕΦΕΥΡΕΣΗ Εφεύρεση : είναι συνήθως ένα νέο προϊόν ή μια μέθοδος (ή και τα δύο), που επιλύουν ένα τεχνικό πρόβλημα Ανακάλυψη : αφορά κάτι που προϋπάρχει και περιμένει κάποιον να το βρει Το τηλεσκόπιο είναι η εφεύρεση που έκανε ο Ολλανδός οπτικός Hans Lipperhey το 1608. Ο Γαλιλαίος χρησιμοποιώντας το τηλεσκόπιο ανακάλυψε τα βουνά της Σελήνης, που πάντα βρισκόταν εκεί. 9
ΤΙ ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΦΕΥΡΕΣΗ Ανακαλύψεις Επιστημονικές Θεωρίες Μαθηματικές Μέθοδοι Αισθητικές Δημιουργίες Προγράμματα Ηλεκτρονικών Υπολογιστών Μέθοδοι Οικονομικών Δραστηριοτήτων Παρουσίαση Πληροφοριών Ποικιλίες ζώων και φυτών Διαγνωστικές Μέθοδοι Μέθοδοι χειρουργικής και θεραπευτικής αγωγής 10
ΚΥΡΙΟΙ ΤΙΤΛΟΙ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ Δίπλωμα Ευρεσιτεχνίας (ΔΕ) Πιστοποιητικό Υποδείγματος Χρησιμότητας (ΠΥΧ) Πιστοποιητικό Καταχώρησης Βιομηχανικών Σχεδίων ή Υποδειγμάτων Μεταφρασμένα Ευρωπαϊκά ΔΕ με ισχύ στην Ελλάδα 11
Οι κυριότερες εφευρέσεις στην Ελλάδα το 2012 ΠΥΧ ΔΕ ΕΑΞ Σ&Υ ΣΠΠ ΕΔΕ 12
ΔΙΠΛΩΜΑ ΕΥΡΕΣΙΤΕΧΝΙΑΣ (ΔΕ) χορηγείται για - επινοήματα νέα - με εφευρετική δραστηριότητα - βιομηχανικά εφαρμόσιμα έλεγχος του νέου της εφεύρεσης (Έκθεση Έρευνας) ισχύει για 20 χρόνια 13
Τι προστατεύεται με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας: Σε μια εφεύρεση μπορεί να προστατεύεται: ένα προϊόν μια μέθοδος μια διαδικασία μια βιομηχανική διάταξη, κλπ ή ο συνδυασμός των παραπάνω Σε κάθε περίπτωση μια εφεύρεση περιγράφεται με βάση τα: τεχνικά της χαρακτηριστικά 14
ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΕΦΕΥΡΕΣΕΩΝ ΠΟΥ ΥΛΟΠΟΙΟΥΝΤΑΙ ΜΕ ΧΡΗΣΗ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΗ Προστατεύονται μόνο υπό τη μορφή: Μεθόδων λειτουργίας υπολογιστών ή δικτύων υπολογιστών, με τη χρήση εφαρμογών λογισμικού, ή Συσκευών υπολογιστών διαμορφωμένων κατάλληλα για την υλοποίηση των ανωτέρω μεθόδων Δεν κατοχυρώνονται τα προγράμματα με τη μορφή λίστας εντολών κάποιας γλώσσας προγραμματισμού 15
Σε ποιόν ανήκει η εφεύρεση Δικαίωμα για απόκτηση ΔΕ έχουν ο εφευρέτης ή ο δικαιούχος Αν περισσότεροι του ενός πραγματοποίησαν την εφεύρεση από κοινού, το δικαίωμα ανήκει σε όλους εξ αδιαίρετου Αν περισσότεροι του ενός πραγματοποίησαν την εφεύρεση αλλά ανεξάρτητα ο ένας από τον άλλον τότε το δικαίωμα ανήκει σ αυτόν που κατέθεσε πρώτος 16
Εφευρέσεις εργαζομένων 1. ΕΛΕΥΘΕΡΕΣ ανήκουν στον εργαζόμενο ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΚΑΤΑΘΕΤΗΣ Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ 17
Εφευρέσεις εργαζομένων 2. ΥΠΗΡΕΣΙΑΚΕΣ ανήκουν 100% στον εργοδότη ΣΥΜΒΑΣΗ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΣΥΜΒΑΤΙΚΗ ΥΠΟΧΡΕΩΣΗ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΥ ΕΦΕΥΡΕΤΗΣ ΚΑΤΑΘΕΤΗΣ Ο ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΣ Ο ΕΡΓΟΔΟΤΗΣ 18
Εφευρέσεις εργαζομένων 3. ΕΞΑΡΤΗΜΕΝΕΣ 40% στον εργοδότη 60% στον εργαζόμενο (εφεύρεση από εργαζόμενο με χρήση μέσων, των υλικών, των πληροφοριών της επιχείρησης / οργανισμού, που εργάζεται) Απαιτείται γραπτή ειδοποίηση του εργοδότη Η αίτηση συνυποβάλλεται. 19
ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΧΟΡΗΓΗΣΗΣ ΔΕ, ΔΤ και ΠΥΧ 1. Αίτηση (2) 2. Περιγραφή (2) 3. Αξιώσεις (2) 4. Περίληψη (2) 5. Σχέδια προαιρετικά (2) 6. Τέλη κατάθεσης Κατάθεση 4μηνο Τυπικός Έλεγχος Διορθώσεις Συμπληρώσεις Τέλος έκθεσης έρευνας Σύνταξη Έκθεσης Έρευνας 9-15 μήνες Κοινοποίηση στον καταθέτη Χορήγηση Π.Υ.Χ Παρατηρήσεις Καταθέτη 3 μήνες Σύνταξη Τελικής Έκθεσης Έρευνας Χορήγηση ΔΕ, ΔΤ (καταβολή τέλους έκδοσης) Δημοσίευση ΔΕ, ΔΤ, Π.Υ.Χ. στο ΕΔΒΙ 20
Τέλη για την προστασία διπλώματος ευρεσιτεχνίας στην Ελλάδα: Τέλος κατάθεσης 50 Τέλος σύνταξης Απλής Έκθεσης Έρευνας 300 Τέλος σύνταξης Έκθεσης Έρευνας με Αιτιολογημένη Γνώμη 800 Τέλος χορήγησης 150 Ετήσια τέλη ανανέωσης (από 3 ο - 20 ο έτος) 20 1.100 (τα πρώτα 2 χρόνια είναι δωρεάν) 21
Ειδικό Δελτίο Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας (ΕΔΒΙ) ΤΕΥΧΟΣ Α Καταχώρηση βιβλιογραφικών στοιχείων, περιλήψεων και χαρακτηριστικού σχεδίου των αιτήσεων ΔΕ, ΔΤ, ΠΥΧ, των εκδοθέντων ΔΕ, ΔΤ, ΠΥΧ και των Ευρωπαϊκών ΔΕ με προσδιορισμό την Ελλάδα. ΤΕΥΧΟΣ Β Καταχώρηση των Πιστοποιητικών για τα Βιομηχανικά Σχέδια ή Υποδείγματα ΤΕΥΧΟΣ Γ Έκπτωση δικαιωμάτων τίτλων βιομηχανικής ιδιοκτησίας 22
ΠΟΥ πρέπει να προστατευθεί μια εφεύρεση; στην Ελλάδα; σ όλη την Ευρώπη; σ όλο τον κόσμο;!!! Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας έχει γεωγραφικό χαρακτήρα 23
σε ποιες χώρες; Το θέμα είναι κατ αρχήν οικονομικό! στις χώρες που αποτελούν την αγορά του προϊόντος της εφεύρεσης στις αναπτυσσόμενες αγορές (προοπτική 20ετίας) και στις χώρες φθηνής παραγωγής 24
Η κατοχύρωση των εφευρέσεων εκτός Ελλάδος Μεμονωμένες χώρες, εθνικό ΔΕ (π.χ. σε Ελλάδα, ΗΠΑ, Ιταλία, κλπ) Ευρωπαϊκές χώρες, Ευρωπαϊκό ΔΕ (για μέχρι 38 χώρες) (+2 χώρες επέκτασης) Διεθνώς, Διεθνής αίτηση Δ.Ε. (PCT) (για μέχρι 144 χώρες) Δήλωση ΠΡΟΤΕΡΑΙΟΤΗΤΑΣ Με βάση τη Σύμβαση των Παρισίων η κατάθεση αίτησης για ΔΕ στο εξωτερικό ισχύει από την ημερομηνίας της πρώτης αίτησης για ΔΕ (π.χ. αίτηση για ΔΕ στην Ελλάδα) 25
Κόστος για την προστασία των εφευρέσεων στο εξωτερικό Το κόστος εξαρτάται από το εύρος προστασίας και τις χώρες που θέλουμε να προστατευθούμε Κόστος διαδικασίας Ευρωπαϊκής αίτησης: 5.810 (τέλος κατάθεσης: 190, τέλος έρευνας: 1105, τέλος εξέτασης: 1480, τέλος προσδιορισμού κρατών: 525, τέλη ανανέωσης 3 ου, 4 ου, 5 ου έτους: 1680, τέλος χορήγησης: 830 ) Κόστος Διεθνούς διαδικασίας: 2.994 + τέλη Ευρωπαϊκού + + τέλη διαφόρων χωρών (τέλος διαβίβασης: 115, Διεθνές τέλος κατάθεσης: 1.094, τέλους Διεθνούς Έρευνας: 1785 + τέλη Ευρωπαϊκού + τέλη διαφόρων χωρών) Σ αυτά πρέπει να προστεθούν: Δικηγορικά έξοδα Έξοδα μεταφράσεων Τέλη ανανέωσης (διατήρησης σε ισχύ) στις χώρες προστασίας 26
Μήπως δεν πρέπει να κατοχυρωθεί το επινόημα; Ο κύβος του Rubik και η Coca-Cola δεν έχουν δίπλωμα ευρεσιτεχνίας! Δεν χρειάζεται να κατοχυρώσουμε όταν έχουμε: Επινοήματα μικρής διάρκειας επινοήματα που είναι πολύ δύσκολο να αντιγραφούν επινοήματα στα οποία η αντίστροφη μηχανική (reverse engineering) είναι αδύνατη (κρατούνται μυστικά - trade secrets) Σε άλλες περιπτώσεις μπορεί να δημοσιεύουμε σκοπίμως τα επιτεύγματά μας για να εμποδίσουμε τον ανταγωνισμό στον τομέα μας Σε κάθε περίπτωση δεν βγαίνουμε στον πόλεμο (αγορά) χωρίς όπλα! 27
Γιατί πρέπει να κατατεθεί πρώτα Ελληνικό Δ.Ε.; Επιβάλλεται από το νόμο περί Εθνικής Άμυνας Παρέχει «δικαίωμα προτεραιότητας» για καταθέσεις εκτός Ελλάδος Μπορεί να δώσει Έκθεση Έρευνας γρήγορα και αξιόπιστα Παρέχει ουσιαστικές ενδείξεις για την αξία της εφεύρεσης ή την ανάγκη τροποποίησης πριν την κατάθεση στο εξωτερικό Το Ελληνικό ΔΕ είναι οικονομικότερο 28
Ποια στρατηγική πρέπει να ακολουθούν οι εταιρείες; I. Η θεωρία του Κάστρου και της Τάφρου II. Η θεωρία του Δέντρου και του καμένου Δάσους III. Η θεωρία του Κυνηγετικού Όπλου IV. Η προσέγγιση της Προοδευτικής Κατοχύρωσης 29
Η θεωρία του Κάστρου και της Τάφρου Δημιουργία κάστρου τεχνολογίας προστατευόμενης από μία τάφρο από Διπλώματα Ευρεσιτεχνίας (ΔΕ) τα οποία κατατίθενται περίπου ταυτόχρονα. Προστατεύεται με ΔΕ ο πυρήνας της εφεύρεσης αλλά και κάθε ορατή παραλλαγή, μέθοδος κατασκευής και χρήση αυτής. Ιδανική στρατηγική για καλά χρηματοδοτούμενες Startup εταιρείες ή για εισαγωγή στην αγορά νέου προϊόντος από υπάρχουσα εταιρεία. Παράδειγμα εταιρείας: Gemstar-TV (NASDAQ): Έκανε 200 ΔΕ σε μία μόνο τεχνολογία, η οποία θεωρεί ότι θα αποτελέσει τον πυρήνα της σύγκλισης Interactive TV, internet και προσωπικού Υπολογιστή. 30
Η θεωρία του Δέντρου & του Καμένου Δάσους Επιλογή & προστασία του μεγαλύτερου και ισχυρότερου δέντρου = κατοχύρωση του πυρήνα της εφεύρεσης Κάψιμο όλων των άλλων δέντρων = δημοσίευση κάθε άλλης ορατής παράγωγης ιδέας, παράγωγης τεχνολογίας, εναλλακτικής υλοποίησης και εφαρμογής Εφαρμόζεται σε περιπτώσεις περιορισμένων κεφαλαίων για κατοχύρωση εφευρέσεων και αναγκαστικής επιλογής Παραδείγματα των εταιρειών: IBM, Hewlett Packard και Xerox οι οποίες διαθέτουν και χρησιμοποιούν τις δικές τους επίσημες online βάσεις δεδομένων για τις δημοσιεύσεις. 31
Η θεωρία του Κυνηγετικού όπλου Ανάμεσα σε ένα μεγάλο αριθμό εφευρέσεων, που αφορούν διαφορετικά θέματα, θα υπάρξει μία η οποία θα έχει εμπορική επιτυχία. Εφαρμόζεται μόνο από μεγάλα και πολύ καλά χρηματοδοτούμενα τμήματα R&D. Παράδειγμα: Η εταιρεία Mobil Chemicals και οι δεκάδες Διπλωμάτων Ευρεσιτεχνίας σε απλά προϊόντα πολυαιθυλενίου στις δεκαετίες 70 και 80 και η τελική επιτυχία των πλαστικών τσαντών με «εγκοπές ανακούφισης τάσεων» που έγιναν κατόπιν πρότυπο στη βιομηχανία. 32
Η προσέγγιση της Προοδευτικής κατοχύρωσης Προστασία κάθε νέας παραλλαγής, βελτίωσης ή προσθήκης μιας εφεύρεσης όταν και εφόσον αυτή προκύψει στη διάρκεια της έρευνας. Εύκολος τρόπος ελέγχου του κόστους για την προστασία. Η πλέον χρησιμοποιούμενη προσέγγιση από μικρομεσαίες επιχειρήσεις και μεμονωμένους ερευνητές 33
ΕΚΧΩΡΗΣΕΙΣ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ ΕΚΜΕΤΑΛΛΕΥΣΗΣ Θετικά παραδείγματα IBM: 1.7 δις $ έσοδα το 2001 μόνο από άδειες εκμετάλλευσης σε τρίτους (την 10ετια 92-02 υπέβαλε 22.357 αιτήσεις ΔΕ) Rambus Inc. (προηγμένη τεχνολογία σύνδεσης μικροτσίπς): 100% των εσόδων από άδειες εκμετάλλευσης Πανεπιστήμιο του Stanford: 100 εκ $./έτος από άδειες εκμετάλλευσης Αρνητικά παραδείγματα Η περίπτωση των IBM Apple - Microsoft στο χώρο των προσωπικών υπολογιστών Η περίπτωση των συστημάτων βίντεο Beta της Sony και το VHS Συμπέρασμα: Εκείνος που δίνει άδειες εκμετάλλευσης σε τρίτους καθιερώνει το βιομηχανικό πρότυπο 34
ΑΝΑΓΚΑΙΕΣ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗ ΣΩΣΤΗ ΔΙΑΧΕΙΡΙΣΗ ΤΗΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ 1. Τα μεσαία και ανώτερα στελέχη κάθε επιχείρησης πρέπει να έχουν βασική γνώση του συστήματος Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας, των νόμων που το διέπουν και των κύριων στρατηγικών προστασίας. 2. Είναι απαραίτητο για κάθε επιχείρηση να αναπτύξει κουλτούρα Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας και να την ενσωματώσει στην καθημερινή της πρακτική. 3. Η κουλτούρα και οι μηχανισμοί διαχείρισης της Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας πρέπει να αναπτυχθούν από την ίδρυση της επιχείρησης και πριν αυτή βρεθεί αντιμέτωπη με δύσκολες καταστάσεις. 4. Μεγάλη προσοχή πρέπει να δίνεται στη διαχείριση της Πνευματικής και Βιομηχανικής Ιδιοκτησίας καθώς το άυλο ενεργητικό των εταιρειών τεχνολογίας (άυλα περιουσιακά στοιχεία ΔΕ, Copyright, Σήματα) έχει ανέλθει σήμερα στο 62% της κεφαλαιοποίησής τους από το 38% που ήταν είκοσι χρόνια πριν. 5. Ειδικά για τις εταιρείες Υψηλής Τεχνολογίας το ποσοστό αυτό υπερβαίνει το 85% και συνεχίζει να αυξάνει. 35
Ο ΧΡΥΣΟΣ ΚΑΝΟΝΑΣ για τους καινοτόμους, τους επιχειρηματίες, τους εργαζόμενους στο R & D, τους εφευρέτες If you can t sell it, don t invent it! εκτός και αν οι εφευρέσεις είναι το hobby σου! 36
ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΣ ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΗΣ ΙΔΙΟΚΤΗΣΙΑΣ Παντανάσσης 5, 15125 Παράδεισος Αμαρουσίου Τηλ. 210 6183500, 80011-08108, fax: 210 6819231 www.obi.gr Ευχαριστώ... 37