"Η αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα: Παρούσα κατάσταση, κίνητρα, εμπόδια και προοπτικές."

"Η αξιοποίηση της αιολικής ενέργειας στην Ελλάδα: Παρούσα κατάσταση, κίνητρα, εμπόδια και προοπτικές." Γ. Λ. Γληνού, Ν. Χρισταντώνης, Κ. Κουλούρης Ομάδα Α.Π.Ε. 1

ΕΘΝΙΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ ΗΛΕΚΤΡΙΚΗΣ ΕΝΕΡΓΕΙΑΣ (Hπειρωτικό & Μη Διασυνδεδεμένα Νησιά) ΣΥΝΟΛΟ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΙΣΟΖΥΓΙΟΥ ΕΙΣΑΓΩΓΩΝ-ΕΞΑΓΩΓΩΝ 2005 2006 2007 MWH ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ MWH MWH (%) (%) (%) MWH ΠΟΣΟΣΤΟ (%) ΛΙΓΝΙΤΗΣ 32.056.619 56,3 29.165.171 49,2 31.092.884 50,8 29.870.292 48,5 ΠΕΤΡΕΛΑΙΟ 7.195.036 12,6 8.104.041 13,7 8.256.598 13,5 7.181.230 11,7 ΦΥΣΙΚΟ ΑΕΡΙΟ 7.944.623 14,0 10.169.096 17,2 13.211.449 21,6 13.331.748 21,6 ΥΔΡΟΗΛΕΚΤΡΙΚΑ 4.573.747 8,0 5.619.663 9,5 2.020.771 3,3 2.863.233 4,6 ΑΠΕ 1.355.913 2,4 2.003.388 3,4 2.250.047 3,7 2.743.384 4,5 ΕΙΣΑΓΩΓΕΣ-ΕΞΑΓΩΓΕΣ 3.780.910 6,6 4.202.388 7,1 4.354.191 7,1 5.613.967 9,1 ΣΥΝΟΛΟ 56.906.848 100 59.263.747 100 61.185.940 100 61.603.854 100 2008 2

ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ ΕΡΓΩΝ ΑΠΕ (31/12/2008) ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗ ΙΣΧΥΣ (MW) ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ ΑΠΕ 2005 2006 2007 2008 ΑΙΟΛΙΚΑ 576,09 749,27 853,62 1015,56 ΒΙΟΜΑΖΑ 20,54 37,58 37,57 39,4 ΜΥΗΣ 48,16 73,68 95,5 158,42 Φ/Β 0,51 0,68 0,74 10,98 ΣΥΝΟΛΟ 645,3 861,21 987,43 1224,36 Πηγή:ΔΕΣΜΗΕ, ΔΕΗ ΑΕ-Δ/νση Διαχείρισης Νησιών 3

ΕΞΕΛΙΞΗ ΤΗΣ ΕΓΚΑΤΕΣΤΗΜΕΝΗΣ ΙΣΧΥΟΣ ΑΙΟΛΙΚΩΝ ΣΤΑΘΜΩΝ 1200 Αθροιστική εγκατεστημένη ισχύς (MW) 1000 800 600 400 200 0 1994 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 Ισχύς (MW) 27 28 28 28 40 109 214 298 349 424 468 576 749 853 1015 Έτος 4

ΕΘΝΙΚΟΣ ΣΤΟΧΟΣ ΓΙΑ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΑΠΕ ΣΤΟ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΟ ΙΣΟΖΥΓΙΟ Οδηγία 77/2001: ενδεικτικός στόχος 12% συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας στην Ε.Ε. ως το 2010. Για την Ελλάδα το ποσοστό αυτό ορίστηκε σε 20,1%. Για το 2020, προτείνονται από την Ε.Ε δεσμευτικοί στόχοι γνωστοί ως «20-20-20»: 20% συμμετοχή των ΑΠΕ στο ευρωπαϊκό ενεργειακό ισοζύγιο (10% συμμετοχή των βιοκαυσίμων στις μεταφορές) 20% μείωση των εκπομπών αερίων του φαινομένου του θερμοκηπίου (ΑΦΘ) σε σχέση με το 1990 20% εξοικονόμηση ενέργειας Ο στόχος συμμετοχής των ΑΠΕ στη συνολική κατανάλωση ενέργειας για την Ελλάδα εξειδικεύεται σε 18%, συνεπώς εκτιμάται ότι η συμμετοχή των ΑΠΕ στην ακαθάριστη κατανάλωση ηλεκτρικής ενέργειας πρέπει να ανέλθει σε ποσοστό 30-35%. 5

ΕΚΤΙΜΗΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΠΙΤΕΥΞΗ ΤΟΥ ΣΤΟΧΟΥ ΓΙΑ ΤΟ 2010 (4η Εθνική Έκθεση για τις ΑΠΕ, ΥΠ.ΑΝ, Οκτώβριος 2007) Τεχνολογία Ισχύς 2007 (MW) Ισχύς Στόχος 2010 (MW) Συμβολή στην ηλεκτροπαραγωγή 2010 Αιολικά Μικρά ΥΗΕ Βιομάζα ΦΒ Γεωθερμία Μεγάλα ΥΗΕ Σύνολο 853 3648 10.7% 95 364 1.5% 38 103 1.1% 1 200 0.3% 0 12 0.1% 3016 3325 6.4% 4003 7652 20.1% 6

ΘΕΣΜΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΑΠΕ Νόμος 3468/2006 (ΦΕΚ Α /27.06.2006) Τύπος και περιεχόμενο συμβάσεων πώλησης ηλεκτρικής ενέργειας (ΦΕΚ B 1442/02.10.2006, ΦΕΚ B 148/06.02.2007) Κανονισμός αδειών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ΑΠΕ και μέσω ΣΗΘΥΑ (ΦΕΚ Β 448/3.4.2007) Διαδικασία έκδοσης αδειών εγκατάστασης και λειτουργίας σταθμών παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας με χρήση ΑΠΕ (ΦΕΚ Β 1153/07.2007) Ειδικό Χωροταξικό Πλαίσιο για τις ΑΠΕ (ΦΕΚ Β 2464/03.12.2008) Νόμος για την προώθηση της συμπαραγωγής και τη ρύθμιση άλλων θεμάτων Τιμή πώλησης αιολικής ΜWh για το 2008: 80,14 στο ΔΣ, 91,74 στα ΜΔΝ και 97,14 για θαλάσσια ΑΠ. Οι τιμές αυτές μπορεί να αναπροσαρμόζονται μετά από γνώμη ΡΑΕ και απόφαση ΥΠΑΝ στη βάση του σταθμικού μέσου όρου των αυξήσεων των τιμολογίων της ΔΕΗ. Με την πλήρη απελευθέρωση της αγοράς ΗΕ αναπροσαρμογή στο 80% του δείκτη τιμών καταναλωτή. Ο αρμόδιος Διαχειριστής εισπράττει το επιπλέον ποσό που απαιτείται για την αγορά της παραγόμενης ενέργειας από ΑΠΕ μέσω Ειδικού Τέλους (Ν. 2773/99, άρθρο 40) που ορίζεται κάθε έτος με ΥΑ ως ενιαία τιμή/mwh για όλη την επικράτεια και καταβάλλεται από κάθε καταναλωτή. Ανταποδοτικό τέλος 3% επί της προ φόρου τιμής πώλησης της ηλεκτρικής ενέργειας από σταθμούς ΑΠΕ εκτός ΦΒ, στους ΟΤΑ (ΦΕΚ Β 826/28.06.2001). 7

ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (ΦΕΚ Β 2464/03.12.2008) Το ΕΠΧΣ καθορίζει τις βασικές κατευθύνσεις και τους γενικούς κανόνες για τη χωροθέτηση ΑΠΕ, στο σύνολο του εθνικού χώρου, ώστε αφενός να καταστούν εκ των προτέρων γνωστές οι κατηγορίες περιοχών στις οποίες αποκλείεται εν όλω ή εν μέρει η χωροθέτηση ΑΠΕ και αντιστοίχως οι εν δυνάμει κατάλληλες για την υποδοχή τους περιοχές και αφετέρου οι ειδικότερες, ανά κατηγορία ΑΠΕ, χωροταξικές προϋποθέσεις εγκατάστασης ιδίως σε συνάρτηση με τη φυσιογνωμία, τη φέρουσα ικανότητα και εν γένει το περιβάλλον των περιοχών εγκατάστασης. Άρθρο 2. «Ορισμοί» Τυπική α/γ ή ισοδύναμη αυτής: Η α/γ με διάμετρο ρότορα D=85m. Ισοδύναμος αριθμός τυπικών α/γ Ν ισ =D/ D τ (όπου D η διάμετρος της εγκατεστημένης α/γ και D τ η διάμετρος της τυπικής α/γ). Φέρουσα ικανότητα περιοχών εγκατάστασης αιολικών ορίζεται ο μέγιστος αριθμός τυπικών α/γ που επιτρέπεται να εγκατασταθούν σε μια ενότητα χώρου. Ο υπολογισμός της φέρουσας ικανότητας ανά ΟΤΑ προκύπτει από τον τύπο Ε ισ = Ν ισ x 75,86 στρ. 8

ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (ΦΕΚ Β 2464/03.12.2008) Άρθρο 5 «Διάκριση του εθνικού χώρου σε κατηγορίες» Βάσει του αιολικού δυναμικού και των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών των περιοχών του εθνικού χώρου διακρίνονται οι εξής κατηγορίες: Ηπειρωτική χώρα και Εύβοια Αττική Κατοικημένα Νησιά Ιονίου, Αιγαίου και Κρήτη Υπεράκτιος θαλάσσιος χώρος και ακατοίκητες νησίδες Η ηπειρωτική χώρα διακρίνεται σε Περιοχές Αιολικής Προτεραιότητας (ΠΑΠ) & Αιολικής Καταλληλότητας (ΠΑΚ) ΠΑΠ: προσφέρονται για την επίτευξη χωροταξικών στόχων, όπως ελεγχόμενη συγκέντρωση αιολικών. Σε αυτές προσδιορίζεται η φέρουσα ικανότητα. ΠΑΠ 1 (Έβρος, Ροδόπη) 480 τυπικές α/γ - 960 MW. ΠΑΠ 2 Kεντρική Ελλάδα (Καρδίτσα, Αιτωλ/νία, Ευρυτανία, Φωκίδα, Φθιώτιδα, Βοιωτία, Εύβοια), 1619 τυπικές α/γ - 3.238 MW. ΠΑΠ 3 (Λακωνία,Αρκαδία), 438 τυπικές α/γ - 876 ΜW. ΠΑΚ: ορίζονται όλοι οι πρωτοβάθμιοι ΟΤΑ της ηπειρωτικής χώρας και μεμονωμένες θέσεις, οι οποίες δεν εμπίπτουν σε ΠΑΠ αλλά διαθέτουν ικανοποιητικό αιολικό δυναμικό. 9

ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (ΦΕΚ Β 2464/03.12.2008) 10

ΕΙΔΙΚΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΧΩΡΟΤΑΞΙΚΟΥ ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΥ (ΦΕΚ Β 2464/03.12.2008) Άρθρα 7 έως 10: Ειδικά Κριτήρια χωροθέτησης αιολικών στoν εθνικό χώρο Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ εντός ΠΑΠ: 8%(1,05 τυπικές α/γ /1000 στρέμματα) που μπορεί να αυξάνεται ως 30% με σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου. Ειδικά για αιολικά μεγάλης κλίμακας που εκτείνονται σε περισσότερους από έναν ΟΤΑ εντός ΠΑΠ, ο αριθμός των τυπικών α/γ σε ένα ΟΤΑ μπορεί να προσαυξηθεί με τη μεταφορά αριθμού α/γ από το σύνολο των ΟΤΑ που εκτείνεται το έργο αλλά δεν μπορεί να υπερβεί το 30% των τυπικών α/γ που αντιστοιχούν στον ΟΤΑ με το μεγαλύτερο πλεόνασμα αδιάθετων α/γ. Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε δήμους με υψηλό δείκτη τουριστικής ανάπτυξης (Μονεμβασίας, Αραχώβης, Καρπενησίου, Καρύστου): 4% (0,53 τυπικές α/γ /1000 στρέμματα). Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ εντός ΠΑΚ: 5%(0,66 τυπικές α/γ /1000 στρέμματα) που μπορεί να αυξάνεται ως 50% με σύμφωνη γνώμη του Δημοτικού Συμβουλίου. Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ στα νησιά: 4%(0,53 τυπικές α/γ /1000 στρέμματα). Μέγιστο επιτρεπόμενο ποσοστό κάλυψης σε ΟΤΑ της Αττικής: 8% (1,05 τυπικές α/γ /1000 στρέμματα). Ειδικά Κριτήρια χωροθέτησης παράκτιων αιολικών: Απαγορευμένες ζώνες, ελάχιστες αποστάσεις από πληθώρα περιοχών και χρήσεων. 11

Πρόοδος αδειοδότησης υλοποίησης αιολικών σταθμών με Άδεια Παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας Έργα με Άδεια Λειτουργίας Κατασκευή - Δοκιμαστική λειτουργία Λοιπά Έργα με Άδεια Εγκατάστασης Έργα με ΕΠΟ Έργα με ΠΠΕΑ Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο 131 19 57 52 113 128 500 Σύνολο Ισχύς 883,77 251,60 726,36 786,53 2131,19 1885,71 6665,16 Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο 1885,71 28% Έργα με Άδεια Λειτουργίας 883,77 13% Κατασκευή - Δοκιμαστική λειτουργία 251,60 4% Λοιπά Έργα με Άδεια Εγκατάστασης 726,36 11% Έργα με ΠΠΕΑ 2131,19 32% Έργα με ΕΠΟ 786,53 12% Έργα με Άδεια Λειτουργίας Κατασκευή - Δοκιμαστική λειτουργία Έργα με Άδεια Εγκατάστασης Έργα με ΕΠΟ Έργα με ΠΠΕΑ Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο 12

Αιολικά ανα Περιφέρεια και ανα στάδιο αδειοδοτικής διαδικασίας Στάδιο αδειοδοτικής διαδικασίας Έργα με ΑΛ Έργα με ΑΕ Έργα με ΕΠΟ Έργα με ΠΠΕΑ Έργα με ΑΠ Σύνολο Περιφέρεια Έργων Ισχύς Έργων Ισχύς Έργων Ισχύς Έργων Ισχύς Έργων Ισχύς Έργων Ισχύς Αν. Μακεδονίας Θράκης 11 197,5 4 78,7 8 83,0 4 57,4 2 14,0 29 430,5 Αττικής 1 0,1 3 43,0 0 0,0 6 141,3 7 67,1 17 251,4 Β. Αιγαίου 24 28,4 5 6,3 3 4,3 0 0,0 4 3,4 36 42,4 Δ. Ελλάδας 2 36,1 4 78,6 2 26,1 10 291,3 6 122,4 24 554,4 Δ. Μακεδονίας 0 0,0 1 28,8 2 48,0 4 82,8 10 386,0 17 545,6 Ηπείρου 0 0,0 0 0,0 0 0,0 3 18,6 4 96,0 7 114,6 Θεσσαλίας 1 17,0 2 33,0 1 8,1 2 41,4 1 4,5 7 104,0 Ιονίων Νήσων 1 13,6 4 70,1 0 0,0 3 64,4 2 34,0 10 182,1 Κ. Μακεδονίας 1 17,0 2 16,0 1 9,4 8 189,1 9 190,5 21 422,0 Κρήτης 26 145,6 10 38,5 1 6,3 5 16,1 4 15,2 46 221,6 Ν. Αιγαίου 24 40,2 10 37,3 2 6,3 6 21,3 15 81,1 57 186,2 Πελοποννήσου 5 129,0 15 249,9 3 79,3 27 491,9 23 326,4 73 1276,5 Στ. Ελλάδας 35 259,4 16 297,9 29 515,9 35 715,8 41 545,4 156 2334,3 Σύνολο 131 883,8 76 978,0 52 786,5 113 2131,2 128 1885,9 500 6665,4 13

Ισχύς αιολικών με Άδεια Λειτουργίας ανά Περιφέρεια Στ. Ελλάδας 259,4 29% Αν. Μακεδονίας Θράκης 197,5 22% Αττικής 0,1 Β. Αιγαίου 0% 28,4 3% Δ. Ελλάδας 36,1 4% Δ. Μακεδονίας 0,0 0% Πελοποννήσου 129,0 15% Ν. Αιγαίου 40,2 5% Κρήτης 145,6 16% Κ. Μακεδονίας 17,0 2% Ιονίων Νήσων 13,6 2% Ηπείρου 0,0 0% Θεσσαλίας 17,0 2% Αν. Μακεδονίας Θράκης Αττικής Β. Αιγαίου Δ. Ελλάδας Δ. Μακεδονίας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιονίων Νήσων Κ. Μακεδονίας Κρήτης Ν. Αιγαίου Πελοποννήσου Στ. Ελλάδας 14

Ισχύς αιολικών με Άδεια Εγκατάστασης ανά Περιφέρεια Στ. Ελλάδας 297,9 30% Πελοποννήσου 249,9 26% Αν. Μακεδονίας Θράκης 78,7 8% Ν. Αιγαίου 37,3 4% Αττικής 43,0 4% Κρήτης 38,5 4% Β. Αιγαίου 6,3 Δ. Ελλάδας 1% 78,6 8% Δ. Μακεδονίας 28,8 3% Ηπείρου 0,0 0% Θεσσαλίας 33,0 3% Ιονίων Νήσων 70,1 Κ. Μακεδονίας 7% 16,0 2% Αν. Μακεδονίας Θράκης Αττικής Β. Αιγαίου Δ. Ελλάδας Δ. Μακεδονίας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιονίων Νήσων Κ. Μακεδονίας Κρήτης Ν. Αιγαίου Πελοποννήσου Στ. Ελλάδας 15

Στ. Ελλάδας 2334,3 35% Ισχύς αιολικών με Άδεια Παραγωγής ανά Περιφέρεια Αν. Μακεδονίας Θράκης 430,5 6% Αττικής 251,4 4% Β. Αιγαίου 42,4 1% Δ. Ελλάδας 554,4 Δ. Μακεδονίας 8% 545,6 8% Ηπείρου 114,6 2% Θεσσαλίας 104,0 2% Πελοποννήσου 1276,5 19% Ν. Αιγαίου 186,2 3% Κρήτης 221,6 3% Κ. Μακεδονίας 422,0 6% Ιονίων Νήσων 182,1 3% Αν. Μακεδονίας Θράκης Αττικής Β. Αιγαίου Δ. Ελλάδας Δ. Μακεδονίας Ηπείρου Θεσσαλίας Ιονίων Νήσων Κ. Μακεδονίας Κρήτης Ν. Αιγαίου Πελοποννήσου Στ. Ελλάδας 16

Άδειες Παραγωγής αιολικών Νομού Ευβοίας Έργα με Άδεια Λειτουργίας* Έργα με Άδεια Εγ κατάστασης Έργα με ΕΠΟ Έργα με ΠΠΕΑ Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο Σύνολο 30 4 21 9 14 78 Ισχύς 219,60 47,10 299,20 165,50 242,90 974,30 * Η συνολικά εγκατεστημένη ισχύς των εν λειτουργία αιολικών στο Νομό Ευβοίας αντιστοιχεί σε 352 α/γ σύμφωνα με στοιχεία της ΡΑΕ Αιτήσεις αιολικών Νομού Ευβοίας Αιτήσεις προς περιβαλλοντική αδειοδότηση Συνολικός αριθμός αιτήσεων* αιτήσεων 22 260 Ισχύς αιτήσεων 613,10 2431,70 * Συμπεριλαμβάνονται έργα με Άδεια Παραγωγής Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο 242,90 25% Έργα με ΠΠΕΑ 165,50 17% Άδειες Παραγωγής αιολικών Νομού Ευβοίας Έργα με Άδεια Λειτουργίας Έργα με ΕΠΟ Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο Έργα με Άδεια Λειτουργίας 219,60 23% Έργα με Άδεια Εγκατάστασης 47,10 5% Έργα με ΕΠΟ 299,20 30% Έργα με Άδεια Εγκατάστασης Έργα με ΠΠΕΑ 17

Μερίδια αγοράς αιολικών Με Άδεια Λ ΕΙΤΟΥΡΓΙΑ Σ Με Άδεια ΕΓΚΑ ΤΑ ΣΤΑ ΣΗΣ Κύριος Μέτοχος * Συν. Ισχύος Αδειών Παραγωγής (MW) Μερίδιο επί Συν. Ισχύος Αδειών Παραγωγής (MW) Σύν. Ισχύος με Άδεια Λειτουργίας (MW) Μερίδιο επί Συν. Ισχύος Αδειών Λ ειτουργ ίας % Σύν. Ισχύος με Άδεια Εγκατ άστ ασης (MW) Μερίδιο επί Συν. Ισχύος Αδειών Εγ κατάστασης % EDF 765,9 11,5% 119,3 13,5% 231,3 23,7% ΤΕΡΝΑ 742,8 11,1% 132,8 15,0% 81,6 8,3% IBERDROLLA - ΡΟΚΑΣ 741,7 11,1% 206,1 23,3% 85,8 8,8% ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ 597,9 9,0% 30,4 3,4% 165,8 17,0% ACCIONA 352,8 5,3% 34,9 3,9% 13,6 1,4% GAMESA 342,4 5,1% 0,0 0,0% 25,5 2,6% ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ - ENDESA 219,3 3,3% 35,6 4,0% 18,1 1,9% ΟΜΙΛΟΣ ΚΟΠΕΛΟΥΖΟΥ - ΣΑΜΑΡΑ 201,1 3,0% 7,4 0,8% 18,9 1,9% ΔΕΗ 144,2 2,2% 41,1 4,7% 22,4 2,3% ΘΕΜΕΛΗ 132,4 2,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% ENEL 97,2 1,5% 79,0 8,9% 18,3 1,9% ΝΑΝΚΟ 94,8 1,4% 0,0 0,0% 0,0 0,0% ENERCON GMBΗ 80,7 1,2% 27,5 3,1% 2,4 0,2% EOLFI 77,1 1,2% 5,0 0,6% 72,1 7,4% EURUS ENERGY EUROPE B.V. 76,3 1,1% 0,0 0,0% 0,0 0,0% JASPER 68,3 1,0% 14,5 1,6% 7,6 0,8% LINKCHART 66,0 1,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% CNI 64,3 1,0% 0,0 0,0% 0,0 0,0% ΜΕΛΚΑ 58,5 0,9% 1,8 0,2% 0,0 0,0% EUNICE 56,8 0,9% 0,0 0,0% 0,0 0,0% ΕΝ.ΤΕ.ΚΑ 49,1 0,7% 4,2 0,5% 5,0 0,5% BCI 44,6 0,7% 0,0 0,0% 22,1 2,3% QUEST 44,1 0,7% 0,0 0,0% 0,0 0,0% ENVITEC 16,1 0,2% 16,1 1,8% 0,0 0,0% ΛΟΙΠΑ 1530,8 23,0% 128,1 14,5% 187,6 19,2% Γενικό άθροισμα 6665,0 100% 883,7 100,0% 977,9 100,0% * Ως Κύριος Μέτοχος ορίζεται αυτός που κατέχει το μεγαλύτερο ποσοστό μετοχών στη μετοχική σύνθεση 18

Μερίδια αγοράς αιολικών - Άδειες Παραγωγής ΛΟΙΠΑ (με μερίδιο Ισχύος < 2,0%) 2424,5 37% EDF 765,9 12% ΤΕΡΝΑ 742,8 11% ΘΕΜΕΛΗ 132,4 2% IBERDROLLA - ΡΟΚΑΣ 741,7 11% ΔΕΗ 144,2 2% ΚΟΠΕΛΟΥΖΟΣ 201,1 3% ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ - ENDESA 219,3 3% GAMESA 342,4 5% ACCIONA 352,8 5% EDF ΤΕΡΝΑ IBERDROLLA ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ ACCIONA GAMESA ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ - ENDESA ΚΟΠΕΛΟΥΖΟΣ ΔΕΗ ΘΕΜΕΛΗ ΛΟΙΠΑ (με μερίδιο Ισχύος < 2,0%) ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ 597,9 9% 19

Μερίδια αγοράς αιολικών - Άδειες Λειτουργίας ENERCON GMBΗ 27,5 3% ΛΟΙΠΑ (με μερίδιο Ισχύος < 3,0%) 177,1 20% IBERDROLLA - ΡΟΚΑΣ 206,1 24% ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ 30,4 3% ACCIONA 34,9 4% ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ - ENDESA 35,6 4% ΔΕΗ 41,1 5% ENEL 79,0 9% EDF 119,3 13% ΤΕΡΝΑ 132,8 15% IBERDROLLA - ΡΟΚΑΣ ΤΕΡΝΑ EDF ENEL ΔΕΗ ΜΥΤΙΛΗΝΑΙΟΣ - ENDESA ACCIONA ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ ENERCON GMBΗ ΛΟΙΠΑ (με μερίδιο Ισχύος < 3,0%) 20

Μερίδια αγοράς αιολικών - Άδειες Εγκατάστασης ΛΟΙΠΑ (με μερίδιο Ισχύος < 2,0%) 271,4 28% EDF 231,3 24% BCI 22,1 2% ΤΕΡΝΑ 81,6 8% ΔΕΗ 22,4 2% GAMESA 25,5 3% EOLFI 72,1 7% IBERDROLLA - ΡΟΚΑΣ 85,8 9% ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ 165,8 17% EDF ΤΕΡΝΑ ΤΕΧΝΟΔΟΜΙΚΗ IBERDROLLA - ΡΟΚΑΣ EOLFI GAMESA ΔΕΗ BCI ΛΟΙΠΑ (με μερίδιο Ισχύος < 2,0%) 21

Κατανομή αιολικών με Άδεια Παραγωγής βάση του μεγέθους της ισχύος τους < 5 MW 5 MW - 10 MW 10 MW - 20 MW 20 MW - 40 MW > 40 MW Σύνολο Στάδιο αδειοδοτικής διαδικασίας Ισχύς Ισχύς Ισχύς Ισχύς Ισχύς Ισχύς Έργα με Άδεια Λειτουργίας Έργα με Άδεια Εγ κατάστασης 78 124,4 18 119,8 25 320,9 9 278,2 1 40,3 131 883,6 22 49,7 12 82,31 22 315,4 19 486,3 1 44,2 76 977,91 Έργα με ΕΠΟ 10 27,36 13 99,05 14 210,4 12 311,3 3 138,4 52 786,51 Έργα με ΠΠΕΑ 17 42,09 10 80,85 33 451,1 46 1255,9 7 301,2 113 2131,14 Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο 46 92,86 19 143,3 25 374,3 29 861,9 9 413,5 128 1885,86 Σύνολο 173 336,41 72 525,31 119 1672,1 115 3193,6 21 937,6 500 6665,02 Ποσοστό επί του συνολικού πλήθους 34,60% - 14,40% - 23,80% - 23,00% - 4,20% - 100,00% - 20 MW - 40 MW 23% > 40 MW 4% < 5 MW 35% 10 MW - 20 MW 24% 5 MW - 10 MW 14% < 5 MW 5 MW - 10 MW 10 MW - 20 MW 20 MW - 40 MW > 40 MW 22

Μέγεθος ανεμογεννητριών < 500 kw 500 kw - 1000 kw 1000 kw - 1500 kw 1500 kw - 2000 kw 2000 kw - 2500 kw > 2500 MW Σύνολο Στάδιο αδειοδοτικής διαδικασίας Έργα με Άδεια Λειτουργίας Έργα με Άδεια Εγκατάστασης α/γ Ποσοστό επί του συνόλου των α/γ Αρ ι θμ ό ς α/γ Ποσοστό επί του συνόλου των α/γ α/γ Ποσοστό επί του συνόλου των α/γ α/γ Ποσοστό επί του συνόλου των α/γ α/γ Ποσοστό επί του συνόλου των α/γ α/γ Ποσοστό επί του συνόλου των α/γ 33 159 13,87% 87 824 71,90% 2 55 4,80% 0 0 0,00% 4 55 4,80% 5 53 4,62% 131 1146 0 0 0,00% 46 485 63,73% 0 0 0,00% 7 54 7,10% 19 192 25,23% 4 30 3,94% 76 761 α/γ Έργα με ΕΠΟ 0 0 0,00% 35 512 69,38% 4 105 14,23% 3 35 4,74% 4 38 5,15% 6 48 6,50% 52 738 Έργα με ΠΠΕΑ Άδειες Παραγωγής χωρίς άλλη πρόοδο 0 0 0,00% 53 868 56,18% 3 71 4,60% 6 62 4,01% 42 454 29,39% 9 90 5,83% 113 1545 5 7 0,55% 70 647 50,71% 3 62 4,86% 6 56 4,39% 32 395 30,96% 12 109 8,54% 128 1276 Σύνολο 38 166 3,04% 291 3336 61,03% 12 293 5,36% 22 207 3,79% 101 1134 20,75% 36 330 6,04% 500 5466 23

Μέγεθος α/γ με Άδεια Λειτουργίας 500 kw - 1000 kw 71% 1000 kw - 1500 kw 5% 1500 kw - 2000 kw 0% 2000 kw - 2500 kw 5% < 500 kw 14% > 2500 MW 5% < 500 kw 500 kw - 1000 kw 1000 kw - 1500 kw 1500 kw - 2000 kw 2000 kw - 2500 kw > 2500 MW Μέγεθος α/γ με Άδεια Εγκατάστασης 1500 kw - 2000 kw 7% 1000 kw - 1500 kw 0% 500 kw - 1000 kw 64% 2000 kw - 2500 kw 25% > 2500 MW 4% < 500 kw 0% < 500 kw 500 kw - 1000 kw 1000 kw - 1500 kw 1500 kw - 2000 kw 2000 kw - 2500 kw > 2500 MW 2000 kw - 2500 kw 21% Μέγεθος α/γ με Άδεια Παραγωγής > 2500 MW < 500 kw 6% 3% 1500 kw - 2000 kw 4% 1000 kw - 1500 kw 5% 500 kw - 1000 kw 61% < 500 kw 500 kw - 1000 kw 1000 kw - 1500 kw 1500 kw - 2000 kw 2000 kw - 2500 kw > 2500 MW 24

τα κίνητρα ΚΙΝΗΤΡΑ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ Ελκυστικές τιμές πώλησης της παραγόμενης ενέργειας Προτεραιότητα στην απορρόφηση της παραγόμενης ενέργειας 10ετής σύμβαση πώλησης με δυνατότητα ισόχρονης μονομερούς ανανέωσης μετά από αίτηση του παραγωγού Επιδοτήσεις στο κόστος επένδυσης (μέχρι τώρα διαθέσιμες σε ποσοστό 30-40% αλλά ως πότε?) Ώριμη τεχνολογία τα οφέλη Μηδενική εκπομπή ρύπων Υποκατάσταση συμβατικού καυσίμου Μηδενική επιβάρυνση του καταναλωτή για το τρέχον επίπεδο διείσδυσης Έσοδα για τους οικείους ΟΤΑ για αναπτυξιακά έργα (περίπου 5εκ. για το σύνολο των ΟΤΑ όπου λειτουργούν ΑΠ για το 2008) Θέσεις εργασίας, απασχόληση και συναφή οφέλη σε τοπικό επίπεδο. Το μέγεθος των αναγκών σε εξοπλισμό για τα έργα που πρέπει να εγκατασταθούν προς επίτευξη του εθνικού στόχου δημιουργεί τις προϋποθέσεις για την ανάπτυξη σχετικής εθνικής βιομηχανίας. 25

ΒΑΣΙΚΑ ΕΜΠΟΔΙΑ ΓΙΑ ΤΗ ΜΕΓΑΛΗ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗ Χρονοβόρα αδειοδοτική διαδικασία: πολυνομία και έλλειψη ενιαίου πλαισίου με αντικειμενικούς κανόνες που ισχύουν για όλους, έλλειψη βασικών υποδομών στο ελληνικό κράτος (π.χ δασολόγιο, κτηματολόγιο, ειδικά χωροταξικά σχέδια, προσβάσιμη από όλους πληροφορία για χρήσεις γης), ανεπαρκής στελέχωση και ενημέρωση αρκετών από τις εμπλεκόμενες υπηρεσίες Έλλειψη υποδομών δικτύων. Οι δυνατότητες απορρόφησης σε τοπικό επίπεδο εξαντλούνται με τα εν λειτουργία έργα σε περιοχές με διαπιστωμένα υψηλό αιολικό δυναμικό (Εύβοια 220MW, Θράκη 200ΜW). Στα ΜΔΝ λειτουργούν 230MW. Η συνολική δυνατότητα απορρόφησης εξαντλείται αν υλοποιηθούν όλα τα έργα με άδεια παραγωγής (υπόλοιπο 220MW). Στις περιοχές αυτές λειτουργούν 650 από τα 1000MW αιολικών της χώρας. Για την Εύβοια-Άνδρο-Τήνο και τη Θράκη εξελίσσονται έργα επέκτασης και ενίσχυσης και έχουν ήδη εκδοθεί άδειες παραγωγής για επιπλέον 400 και 115MW αντίστοιχα. Η προγραμματισμένη διασύνδεση των Βόρειων Κυκλάδων αναμένεται να αυξήσει την ικανότητα απορρόφησης αιολικών. Πελ/σος: η τρέχουσα δυνατότητα απορρόφησης κατά τον ΔΕΣΜΗΕ είναι 1100ΜW ενώ οι αιτήσεις που έχουν υποβληθεί ξεπερνούν τα 5GW. Αντιδράσεις τοπικής κοινωνίας. Προσφυγές στο ΣτΕ. Ανωριμότητα επενδυτικών σχεδίων, ολιγωρία, αντεγκλήσεις ενδιαφερομένων κ.α 26

ΜΕΤΡΑ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΙΟΥΡΓΙΑ ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΕΩΝ ΔΙΕΙΣΔΥΣΗΣ Το μέγεθος της ισχύος με άδεια παραγωγής στο ΔΣΜ αλλά και αυτό που πρέπει να εγκατασταθεί για την επίτευξη του εθνικού στόχου δημιουργεί ερωτήματα σχετικά με τα όρια και τις προϋποθέσεις διείσδυσης αιολικών στο Σύστημα. Συνεργασία ΡΑΕ-ΔΕΣΜΗΕ και εκπόνηση σχετικών μελετών (ΕΜΠ ΚΑΠΕ) με χρονικό ορίζοντα το 2012: Mε κατάλληλες τεχνικές προδιαγραφές μπορούν να λειτουργήσουν αιολικά 5,5GW με συνεισφορά ~18% της συνολικής κατανάλωσης. Ρυθμίσεις ΚΔΣ&ΣΗΕ βάσει των αποτελεσμάτων των μελετών Ανάθεση επέκτασης των μελετών για την διερεύνηση συνθηκών και προϋποθέσεων για περαιτέρω αύξηση της διείσδυσης αιολικών ως το 2020-25 λαμβάνοντας υπόψη δυνατότητες αξιοποίησης αντλητικών ΥΗΕ στο ΔΣΜ (διερεύνηση τεχνικά εφικτής και οικονομικά βιώσιμης λύσης). Πλαίσιο λειτουργίας υβριδικών σταθμών στα ΜΔΝ για την αύξηση της διείσδυσης ΑΠΕ, χωρίς να επηρεάζεται η λειτουργία των λοιπών σταθμών ΑΠΕ που λειτουργούν στα νησιά αυτά. Συμβάλλει στην ορθολογική χρήση ενέργειας και άρα στη μείωση της κατανάλωσης συμβατικών καυσίμων. Οι υβριδικοί σταθμοί στα νησιά αξιοποιώντας αιολική ενέργεια με αποθήκευσή της σε αντλητικά ΥΗΕ (μονάδες ταχείας ανάληψης φορτίου), θα επιφέρει βελτίωση στην ευελιξία και αξιοπιστία του συστήματος παραγωγής του νησιού (επικουρικές υπηρεσίες). Πλαίσιο κινήτρων εγκατάστασης ευέλικτων συμβατικών μονάδων παραγωγής ΗΕ Μελέτη νέων διασυνδέσεων νησιών. 27

ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ Αναμενόμενα αποτελέσματα από την εφαρμογή του ΕΠΧΣ για τις ΑΠΕ : ασφάλεια δικαίου στις επενδύσεις, εφαρμογή ενιαίων κανόνων κατά την περιβαλλοντική αδειοδότηση των οι οποίοι εξασφαλίζουν και την αρμονική ένταξη στο τοπίο αιτία που καταγράφεται ως κυρίαρχη για την έγερση τοπικών αντιδράσεων. Συνειδητοποίηση των μεγεθών που εξασφαλίζουν την επίτευξη του δεσμευτικού στόχου του 2020 και των συνεπειών από τη μη επίτευξή του. Νέα οδηγία και αναμενόμενη ενσωμάτωσή της στο εθνικό δίκαιο εντός του 2009. Προετοιμασία για την κατάρτιση του Εθνικού Σχεδίου Δράσης για τις ΑΠΕ που πρέπει να κατατεθεί το 2010. Υπό επεξεργασία προτάσεις για αλλαγές στο θεσμικό πλαίσιο με την ευκαιρία της ενσωμάτωσης της νέας οδηγίας οι οποίες θα στοχεύουν στην απλοποίηση και επιτάχυνση της αδειοδοτικής διαδικασίας και στην άρση κάποιων από τα εμπόδια που έχουν διαπιστωθεί από την εφαρμογή του υφιστάμενου πλαισίου (Επιτροπή που επισπεύδεται από το ΥΠΑΝ με συμμετοχή εκπροσώπων όλων των εμπλεκομένων Υπουργείων και φορέων καθώς και εκπροσώπων των επενδυτών και μη κυβερνητικών οργανώσεων). 28

29