ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ 15 ΙΟΥΝΙΟΥ 2018 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. β Α2. β Α3. γ Α4. δ Α5. δ ΘΕΜΑ Β Β1. α. 12Mg: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3 η περίοδος, 2 η ομάδα 5B: 1s 2 2s 2 2p 1 2 η περίοδος, 13 η ομάδα β. Mg > B Το Mg έχει τα ηλεκτρόνιά του κατανεμημένα σε 3 στιβάδες, ενώ το B σε 2 στιβάδες. γ. Είναι το B. Χάνοντας 3 ηλεκτρόνια, το B αποκτά δομή ευγενούς αερίου ( 5B +3 : 1s 2 ), οπότε η 4 η ενέργεια ιοντισμού του έχει σχετικά πολύ υψηλή τιμή. δ. Στην υποστιβάδα 2p, καθώς είναι η εξωτερική κατειλημμένη υποστιβάδα. ε. Η E i2 είναι πάντοτε μεγαλύτερη από την E i1, διότι χάνοντας 1 ηλεκτρόνιο, ο πυρήνας (με τον ίδιο αριθμό πρωτονίων) έλκει 1 ηλεκτρόνιο λιγότερο, οπότε τα έλκει πλέον πιο ισχυρά. Β2. α. Καμπύλη 1 H 2 Καμπύλη 2 CO β. Η μεταβολή της καμπύλης 1 είναι διπλάσια από τη μεταβολή της καμπύλης 2, άρα η καμπύλη 1 αντιστοιχεί σε αντιδρών με διπλάσιο στοιχειομετρικό συντελεστή από το σώμα της καμπύλης 2. γ. i. Με αύξηση της θερμοκρασίας, σύμφωνα με την αρχή Le Chatelier, ευνοούνται οι ενδόθερμες αντιδράσεις, οπότε εδώ η Χ.Ι. θα μετατοπιστεί προς τα αριστερά. Δηλαδή η [CH 3OH] θα είναι μικρότερη όταν έχουμε αυξημένη θερμοκρασία. Άρα: Τ 2 > Τ 1. Επιμέλεια: Νίκος Δάκος Σελίδα 1 από 5
ii. Με αύξηση της θερμοκρασίας, η ταχύτητα της αντίδρασης αυξάνεται, οπότε ελαττώνεται ο χρόνος αποκατάστασης της Χ.Ι.. Άρα στην καμπύλη με θερμοκρασία Τ 2, η [CH 3OH] σταθεροποιείται σε πιο σύντομο χρονικό διάστημα. Β3. α. Ο καταλύτης και το αντιδρών σύστημα βρίσκονται στην ίδια φυσική κατάσταση (aq), άρα η κατάλυση είναι ομογενής. β. Το σχήμα 3. γ. Η αντίδραση (1) είναι εξώθερμη, άρα τα αντιδρώντα πρέπει να είναι ενεργειακά υψηλότερα από τα προϊόντα. Επίσης, η αντίδραση (2) γίνεται παρουσία καταλύτη, ο οποίος ελαττώνει την ενέργεια ενεργοποίησης. ΘΕΜΑ Γ Γ1. α. Α: Β: CH 3(CH 2) 7C C(CH 2) 7COONa Γ: CH 3(CH 2) 7CH 2CH 2(CH 2) 7COONa Δ: CH 3(CH 2) 7CH 2CH 2(CH 2) 7COOH Ε: Ζ: Θ: Ι: Κ: Λ: CH 3(CH 2) 7CH 2CH 2(CH 2) 7COOCH 2CH 3 Χ: H 2O Ψ: HCl β. Το διάλυμα Br 2 σε CCl 4. γ. 5 + 2KMnO 4 + 3H 2SO 4 5 + K 2SO 4 + 2MnSO 4 + 8H 2O δ. Όχι, διότι δεν είναι μεθυλοκετόνη. Επιμέλεια: Νίκος Δάκος Σελίδα 2 από 5
ε. CH 3(CH 2) 7C C(CH 2) 7COOH + H 2O Γ2. α. Ελαϊκό οξύ: M r = 282 n = m n = 141 n = 0,5 mol M r 282 Br 2: C = n V 1 = n n = 0,8 mol 0,8 (mol) CH 3(CH 2) 7CH=CH(CH 2) 7COOH + Br 2 Αρχ.: 0,5 0,8 Α.-Π.: 0,5 0,5 + 0,5 Τελ.: 0,3 0,5 Για το προϊόν: M r = 442 β. CH 2=CH 2 + Br 2 n = m M r 0,5 = m 442 m = 221 g ; = 0,3 mol 0,3 mol V CH 2=CH 2: n = 22,4 0,3 = V 22,4 V = 6,72 L ΘΕΜΑ Δ Δ1. (mol) C (s) + 2H 2 (g) CH 4 (g) Αρχ.: n n Α.-Π.: x 2x + x Χ.Ι.: n x n 2x x α = πρακτικά θεωρητικά α = x n 0,5 = 2x n = 4x (1) n 2 K C = [CH 4] [H 2 ] 2 0,1 = x 10 n 2x 10 2 x = 25 mol (1) n = 100 mol Επιμέλεια: Νίκος Δάκος Σελίδα 3 από 5
Δ2. α. 2CH 4 (g) + 2NH 3 (g) + 3O 2 (g) 2HCN (g) + 6H 2O (g) β. i) Στο Ι.Σ. της ογκομέτρησης έχουν προστεθεί 20 ml πρότυπου διαλύματος HCl. HCOONa: n = C V = C 1 0,02 HCl: n = C V = 0,2 0,02 = 0,004 mol HCOONa + HCl HCOOH + NaCl C 1 0,02 0,004 mol C 1 0,02 = 0,004 C 1 = 0,2 M ii) Όταν έχουμε προσθέσει 10 ml HCl, έχουμε: HCOONa: n = C V = 0,2 0,02 = 0,004 mol HCl: n = C V = 0,2 0,01 = 0,002 mol (mol) HCOONa + HCl HCOOH + NaCl Αρχ.: 0,004 0,002 Α.-Π.: 0,002 0,002 + 0,002 + 0,002 Τελ.: 0,002 0,002 0,002 To NaCl είναι ουδέτερο άλας, καθώς τα ιόντα Na + και Cl προέρχονται από ισχυρούς ηλεκτρολύτες. Τελικές συγκεντρώσεις: HCOONa: C = n V = 0,002 0,03 M HCl: C = n V = 0,002 0,03 M Το τελικό διάλυμα είναι ρυθμιστικό (HCOOH/HCOO ): [H 3O + ] = K C οξέος a 10-4 = K a C βάσης 0,002 0,03 0,002 0,03 K a = 10-4 iii) Στο Ι.Σ.: (mol) HCOONa + HCl HCOOH + NaCl Αρχ.: 0,004 0,004 Α.-Π.: 0,004 0,004 + 0,004 + 0,004 Τελ.: 0,004 0,004 Τελική συγκέντρωση: HCOOH: C = n V = 0,004 0,04 = 0,1 M (Μ) ΗCOOH + H 2O HCOO + H 3O + Αρχ.: 0,1 Ι.-Π.: x + x + x Ισορ.: 0,1 x x x Επιμέλεια: Νίκος Δάκος Σελίδα 4 από 5
Κ a = x 2 0,1 - x 10-4 = x2 0,1 x = 10-2,5 M ph = log[h 3O + ] = log10-2,5 = 2,5 Προσεγγίσεις δεκτές, καθώς: Κ a C = 10-4 0,1 = 10-3 0,01 iv) Καταλληλότερος δείκτης είναι το κυανούν της θυμόλης, καθώς η περιοχή ph αλλαγής χρώματός του (1,7-3,2) περιέχει την τιμή του ph στο Ι.Σ. (ph = 2,5). v) Η συγκέντρωση του HCOONa στο διάλυμα Δ 1 είναι C 1 = 0,2 M. Άρα στο διάλυμα Δ 1, που έχει όγκο 2 L, ισχύει: n = C V = 0,2 2 = 0,4 mol Οι ποσότητες του HCN και του HCOONa είναι ισομοριακές, άρα για το HCN, ισχύει: n HCN = n HCOONa = 0,4 mol V n = 22,4 0,4 = V 22,4 V = 8,96 L Δ3. α. α τρόπος: Τα H 3O + που θα παραχθούν από τον ιοντισμό του HCl, θα αντιδράσουν με το HCOO, σύμφωνα με την αντίδραση HCOO + H 3O + HCOOH + H 2O, οπότε η [HCOO ] θα ελαττωθεί. β τρόπος: Τα H 3O + που θα παραχθούν από τον ιοντισμό του HCl, θα αντιδράσουν με τα OH του HCOO, σύμφωνα με την αντίδραση H 3O + + OH H 2O + H 2O, οπότε η ισορροπία του HCOO θα μετατοπιστεί προς τα δεξιά και η [HCOO ] θα ελαττωθεί. β. Με την προσθήκη του NaOH, θα έχουμε Ε.Κ.Ι. των ιόντων OH : HCOO + H 2O HCOOH + OH NaOH Na + + OH οπότε η ισορροπία του HCOO θα μετατοπιστεί προς τα αριστερά, οπότε η [HCOO ] θα αυξηθεί. γ. Με αύξηση του όγκου του δοχείου, η ισορροπία δεν μετατοπίζεται. Το HCOO (aq) δεν επηρεάζεται από τον όγκο του δοχείου, καθώς είναι υδατικό διάλυμα (υγρή μορφή), άρα η [HCOO ] θα παραμείνει σταθερή. Επιμέλεια: Νίκος Δάκος Σελίδα 5 από 5