ΚΟΜΜΟΥΝΙΣΤΙΚΟ ΚΟΜΜΑ ΕΛΛΑΔΑΣ Τομεακή Επιτροπή Εύβοιας Παπαναστασίου 10 Α, 3 ος όροφος, Χαλκίδα 34100 Τηλ. 2221082680, fax: 2221081166 Εκδήλωση της ΚΟ Εύβοιας του ΚΚΕ προς τιμήν των εκτελεσμένων αγωνιστών με απόφαση του στρατοδικείου Χαλκίδας την περίοδο 1948-1949 Τιμώντας τη συμπλήρωση 97 χρόνων από την ίδρυση του ΚΚΕ, η ΚΟ Εύβοιας του ΚΚΕ διοργανώνει εκδήλωση τιμής και μνήμης στους αλύγιστους αγωνιστές που εκτελέστηκαν την περίοδο 1948-1949 με απόφαση του έκτακτου στρατοδικείου Χαλκίδας. Η εκδήλωση αυτή εντάσσεται στην πολύμορφη δραστηριότητα που αναπτύσσει το ΚΚΕ ενόψει της μεγάλης επετείου συμπλήρωσης των 100 χρόνων του Κόμματος το 2018. Στόχος των πρωτοβουλιών αυτών είναι η ανάδειξη του πρωτοπόρου ρόλου του ΚΚΕ στους αγώνες του λαού μας από την ίδρυσή του μέχρι και σήμερα. Η ιστορία του ΚΚΕ είναι ταυτισμένη με τους αγώνες, τους πόθους, με τις ηρωικές σελίδες που έγραψε ο ελληνικός λαός κατά τον 20 ο αιώνα. Αποτελεί πηγή έμπνευσης σήμερα για την αναγέννηση του εργατικούλαϊκού κινήματος και την ενίσχυση της Λαϊκής Συμμαχίας, για να δυναμώσει η υπεράσπιση και διεκδίκηση των λαϊκών δικαιωμάτων, για να δοθεί οριστική λύση στην φτώχεια, την ανεργία και τους πολέμους, με την ανατροπή του καπιταλιστικού εκμεταλλευτικού συστήματος και την οικοδόμηση της σοσιαλιστικής- κομμουνιστικής κοινωνίας. Λίγα λόγια για το περιεχόμενο της εκδήλωσης Το στρατοδικείο της Χαλκίδας αποτελούσε τμήμα του στρατοδικείου της Θήβας. Ξεκίνησε τη λειτουργία του τον Ιούλη του 1947 ως ένα επιπλέον κατασταλτικό μέτρο της αστικής τάξης για να αντιμετωπίσει τον ένοπλο αγώνα του Δημοκρατικού Στρατού Ελλάδας. Ήταν η περίοδος όπου γενικεύονταν η δράση του ΔΣΕ σε όλη τη χώρα, με αρκετές επιτυχίες. Τον Οκτώβρη του ίδιου χρόνου ξεκινάει ένοπλο τμήμα 59 μαχητών του ΔΣΕ από το Αρχηγείο Φθιωτιδο-Φωκίδας σε «μυστική» αποστολή να περάσει στην Εύβοια με επικεφαλής τον Θύμιο Καψή (Ανάποδο). Στις 6 Νοέμβρη 1947 το ένοπλο τμήμα μεταφέρεται από την Πελασγία στην Εύβοια με το καΐκι του Γιάννη Χριστοφορίδη (καταδικάστηκε από το στρατοδικείο Χαλκίδας και εκτελέστηκε το 1949). Έτσι ξεκίνησε η δράση του ΔΣΕ στην Εύβοια, ενώ στις 5 Γενάρη του 1948 συγκροτείται το Ανεξάρτητο Τάγμα του ΔΣΕ στην Εύβοια. 1
Μπροστά στο δίκαιο αγώνα οι μαχητές δεν υπολόγισαν κόπους, θυσίες, κακουχίες. Η δύναμη και του κουράγιο τους τροφοδοτούνταν από τα ιδανικά τους. Η ηθική υπεροχή, το ότι στάθηκαν αγέρωχοι και αλύγιστοι μπροστά στον πανίσχυρο και πάνοπλο εχθρό πηγάζει από την πίστη, ότι αυτός ο κόσμος μπορεί να αλλάξει. Πολλοί σκοτώθηκαν στα πεδία των μαχών, άλλοι στάλθηκαν στις εξορίες και άλλοι σύρθηκαν στα στρατοδικεία και εκτελέσθηκαν. H αστική τάξη μπρος στον ηρωισμό αυτό δεν στάματησε να παίρνει τα μέτρα της. Τα στρατοδικεία όλης της χώρας, όπως και αυτό της Χαλκίδας, «ανέλαβαν δράση». Συνολικά στο έκτακτο στρατοδικείο Θήβας (τμήμα του οποίου ήταν αυτό της Χαλκίδας) εκδικάστηκαν 1245 υποθέσεις. Επιβλήθησαν 137 θανατικές καταδίκες, 114 σε ισόβια, 78 φυλακίσεις έως 10 έτη, 113 φυλακίσεις άνω των 10 ετών. Ο συνολικός χρόνος φυλακίσεων των καταδικασμένων ήταν 3845 χρόνια! Από τα στοιχεία που βρίσκονται στη διάθεσή μας έως σήμερα καταδικάστηκαν σε θάνατο από το Στρατοδικείο Χαλκίδας και εκτελέστηκαν 51 αγωνιστές. Στα στρατοδικεία, στα εκτελεστικά αποσπάσματα, στους τόπους εξορίας και στις φυλακές γράφτηκαν κάποιες από τις ηρωικότερες στιγμές της 100χρονης πορείας του ΚΚΕ. Χιλιάδες κομμουνιστές και κομμουνίστριες κράτησαν ψηλά τη σημαία των ιδανικών του ΚΚΕ και με τεράστιο προσωπικό κόστος αρνήθηκαν να το αποκηρύξουν. Τα λόγια τους λίγο πριν από το εκτελεστικό απόσπασμα αναδεικνύουν τι είναι αυτό που κάνει απλούς ανθρώπους του λαού να εξελίσσονται σε ήρωες. Είναι η αταλάντευτη πίστη σε ανώτερα ιδανικά, στο δίκαιο και αναγκαίο αγώνα για την κατάργηση της εκμετάλλευσης. Η ΚΟ Εύβοιας καλεί τους απογόνους των αγωνιστών και όσους γνωρίζουν οτιδήποτε σχετικό να απευθυνθούν στην Κομματική Οργάνωση. Να συμβάλλουν με αρχεία, βιογραφικά στοιχεία, πληροφορίες, φωτογραφίες, κειμήλια ώστε να αξιοποιηθούν τόσο στην εκδήλωση που διοργανώνεται, όσο και στην προσπάθεια ανέγερσης μνημείου προς τιμήν τους, ενισχύοντας και οικονομικά την προσπάθεια αυτή. Στις επόμενες σελίδες επισυνάπτεται αναλυτικός κατάλογος με τα ονόματα των εκτελεσμένων. 2
Στις 27/12/1947: Ευαγγελόπουλος Βαγγέλης του Γιώργου ψευδώνυμο Φώτος, από τον Άγιο Γεώργιο Ιστιαίας. Φοιτητής της Ιατρικής. Μέλος του ΚΚΕ. Λάντζας Γεώργιος του Βασίλη, 24 ετών. Από τις Θεσπιές Βοιωτίας. Στέλεχος του ΚΚΕ και της Εθνικής Αντίστασης στη Θήβα. Ιωάννου Στέργιος του Γιάννη, 33 ετών, από το Μπράλλο Παρνασσίδας. Δάσκαλος στη Λίμνη Εύβοιας. Το Μάη του 1948: Μπούτρος Νίκος. Από τη Βάθεια Εύβοιας. Καρβούνης (;). Τον Αύγουστο του 1948 οι: Μπίνος Γιώργος. Από τα Κούτουρλα Μετοχίου. Τσόκος Σ. του Ιωάννου. Βρεττού Μαρία. Από το Δρυμώνα Λίμνης Ευβοίας. Την 1η Σεπτέμβρη 1948 οι: Δούμας Σάββας του Αθ. Από τον Άγιο Αιδηψού. Πανταζής Βαγγέλης του Γεωργ. Από τον Άγιο Ιστιαίας. Παπακοσμάς Δημήτρης του Αθ., από την Αιδηψό. Τριαντόπουλος Θανάσης του Γεωργίου. Ψαρράς Θανάσης του Γεωργίου. Από τον Άγιο Ιστιαίας. Στις 18/9/1948 εκτελέστηκαν ομαδικά οι: Γκίκας Θανάσης, από την Νεροτριβιά Εύβοιας. Ζέρβας Αθαν. Γιώργος, από τους Στρόπωνες. Κουτσαυλής Θεόδωρος του Ανεσ., από τους Στρόπωνες Μπαλάκας Ιωάν. Σταμάτης, από τους Στρόπωνες. Ντεγιάννης Δημήτρης. Τσέργας Παναγιώτης. Πανούσης Δημήτρης, από τους Στρόπωνες. Παπαθωμά Παναγιώτα σύζυγος Νικολάου. Από το Δρυμώνα Λίμνης Ευβοίας. Δήμου Μαρία. Στις 15/12/1948 εκτελούνται ομαδικά: Καραχανίδη Χαρίκλεια. Αργύρης Κώστας του Γιώργου ψευδώνυμο Ζητσέας. Από την Άνω Βάθεια. Μέλος του ΚΚΕ. Βασιλειάδης Ισαάκ. Από τη Χαλκίδα. Βασιλειάδης Ανέστης. 3
Το 1948 εκτελείται στη Χαλκίδα και ο: Ζερβός Γιάννης. Από τους Στρόπωνες Ευβοίας. Στις 15/3/1949 ξεκινάει στο στρατοδικείο Χαλκίδας μεγάλη δίκη με 38 κατηγορούμενους. Η δίκη κρατάει 20 μέρες. Οι 14 καταδικάζονται σε θάνατο. Οι 6 φυλακίζονται σε ισόβια και 1 σε προσωρινή φυλάκιση. Από τους καταδικασθέντες σε θάνατο οι 8 εκτελούνται στο νεκροταφείο του Αη Γιάννη στις 16/4/1949: Τσουκαλά Αλίκη, 22 ετών, από την Ευρυτανία. Στο στρατοδικείο ο πατέρας της πίεζε την κόρη του να κάνει «δήλωση μετανοίας» για να σώσει τη ζωή της. Η Αλίκη κοιτώντας θαρραλέα τους στρατοδίκες της είπε: «Μονάχα δήλωση ότι αποκηρύσσω τον πατέρα μου και όχι τις ιδέες μου, μπορώ να σας υπογράψω»! Φίτσιος Τάκης, 41 ετών από την Υπάτη Φθιώτιδας. Στέλεχος του ΚΚΕ και αρχισυντάκτης του Ριζοσπάστη Χάνος Γιάννης, γεννημένος το 1876 στη Χαλκίδα. Στέλεχος του ΚΚΕ και του συνδικαλιστικού κινήματος. Συμμετείχε ως αντιπρόσωπος στο Β Συνέδριο του Σοσιαλιστικού Εργατικού Κόμματος Ελλάδας (μετέπειτα ΚΚΕ) το 1920. Μπουραζόπουλος Δημήτρης, σπουδαστής Ιατρικής, από την Ιστιαία. Χριστοφορίδης Γιάννης. Μετέφερε με το καϊκι του αγωνιστές του ΔΣΕ. Μελεμενή Κατερίνα, από τη Χαλκίδα. Πάτσαλη Ευανθία. Λαφαζάνου Μαρία, δασκάλα, γεννημένη το 1919 στην Καλαμάτα. Στάθηκαν παλικαρίσια κατά τη διάρκεια της δίκης και μπροστά στο εκτελεστικό απόσπασμα. Μετά τη δίκη αυτή, συνεχίζεται το έγκλημα από το Στρατοδικείο Χαλκίδας. Στις 21/6/1949 εκτελέστηκαν ομαδικά οι: Ματούκας Γιάννης. Από το Σπαθάρι Μαντουδίου. Γεωργούλης Σταμάτης, από τις Κεχριές Εύβοιας. Ανδρέας Καραγκούνης ψευδώνυμο Δημοκράτης από τα Βουτά Ιστιαίας. Βασίλης Σωτηρίου, από τη Νεροτριβιά Εύβοιας. Ακόμα τον Ιούνη 1949: 4
Ευάγγελος Μαντής. 45 χρονών. Από το Σχηματάρι Βοιωτίας. Τραπεζοϋπάλληλος. Μέλος του ΚΚΕ. Ήταν από τους καταδικασμένους σε θάνατο στη μεγάλη δίκη του Απρίλη 1949. Στις 11 Ιουλίου 1949: Νάστας Νικόλαος. Από τη Χαλκίδα. Αγωνιστής της Εθνικής Αντίστασης. Εκτελέστηκε το 1949 στη Χαλκίδα γιατί στο σπίτι του έπιασαν τον κομμουνιστή δάσκαλο Στέργιο Ιωάννου, που διώκονταν. Εκτελέστηκε επίσης, χωρίς ακριβή ημερομηνία και ο: Ματσούκας Θεόδωρος. Από την Εύβοια. Μαχητής του ΔΣΕ στο Ανεξάρτητο Τάγμα Εύβοιας. Πιάστηκε αιχμάλωτος σε ενέδρα του κυβερνητικού στρατού στις 8/3/48 και εκτελέστηκε αργότερα. Εκτός από τους παραπάνω αγωνιστές, καταδικάστηκαν σε θάνατο από το αστικό κράτος και τα όργανά του σε Χαλκίδα και Θήβα και εκτελέστηκαν σε τόπους μαρτυρίου σε άλλες περιοχές της χώρας οι εξής: Αγιοβλασίτης ή Χαμοδρακας Δημήτρης του Βαγγέλη. Εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο Κέρκυρας 23/2/1949 Αικατερίνης Χρήστος του Θεοδώρου. Από τον Άγιο Θωμά Βοιωτίας. Εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο Κέρκυρας 4/3/1948. Γιλάτης ή Ζαγράνας Θανάσης. Από τη Χαλκίδα. Εκτελέστηκε στις 16/4/48 στο Λαζαρέτο Κέκρυρας. Δραπανιώτης ή Δρεπανιώτης Γρηγόρης. Από τη Λίμνη Ευβοίας. Εκτελέστηκε στο Γουδί το Μάη του 1948. Εδιπίδης Γιώργος. Από την Αρτάκη. Εκτελέστηκε στην Κεφαλλονιά στις 25/8/49. Ευαγγέλου Βαγγέλης. Από τον Αη Γιώργη Ευβοίας. Μαθητής. ΕΠΟΝίτης. Εκτελέστηκε το 1948. Κατσιμίχας ή Κατσιμίχος Γιώργος. Από τη Λιβαδειά. Καταδικάστηκε σε θάνατο με απόφαση του Δικαστηρίου Συνέδρων της Χαλκίδας. Εκτελέστηκε στις 10 Μάη 1948 στο Λαζαρέτο Κέρκυρας. Κουφουδάκης Φώτης. Από το Νέο Φάληρο Πειραιά. Το Δικαστήριο Συνέδρων της Χαλκίδας τον καταδίκασε σε θάνατο. Εκτελέστηκε στις 19/11/1948 στο Λαζαρέτο Κέρκυρας. Ταξιάρχης Παναγιώτης. Από την Αράχωβα Βοιωτίας. Καταδικάστηκε σε θάνατο από το Δικαστήριο Συνέδρων της Χαλκίδας Εκτελέστηκε στο Λαζαρέτο Κέρκυρας στις 10/5/1948. Βάδισε στο χώρο της εκτέλεσης στητός, ψύχραιμος, τραγουδώντας το τραγούδι «Συννέφιασε ο Παρνασσός» 5