ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ

ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΤΡΑΠΕΖΑ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ ΕΥΡΩΣΥΣΤΗΜΑ 25 Μαΐου Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων Σύγκριση συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων για την Κύπρο και τη ζώνη του ευρώ ΑΠΡΙΛΙΟΣ Η Έρευνα Τραπεζικών Χορηγήσεων αποτελεί μια ποιοτική έρευνα για τις τραπεζικές χορηγήσεις στη ζώνη του ευρώ και βασικός της στόχος είναι η βελτίωση της πληροφόρησης για τις συνθήκες χρηματοδότησης στη ζώνη του ευρώ. Το ερωτηματολόγιο της έρευνας απευθύνεται σε ένα αντιπροσωπευτικό δείγμα των τραπεζών της κάθε χώρας της ζώνης του ευρώ και καλύπτει ένα ευρύ φάσμα θεμάτων για το δανεισμό στις επιχειρήσεις και τα νοικοκυριά. Για παράδειγμα, περιλαμβάνει ερωτήσεις που αφορούν τα κριτήρια για την έγκριση των δανείων, τους όρους και τις προϋποθέσεις χορήγησης πιστώσεων καθώς και την αξιολόγηση των τραπεζών για τις συνθήκες που επηρεάζουν τη ζήτηση των δανείων. Περαιτέρω πληροφορίες θα βρείτε στην περιγραφή της μεθοδολογίας της εν λόγω έρευνας http://www.centralbank.gov.cy/media/pdf_gr/methodology_2.pdf Τα αποτελέσματα της Έρευνας Τραπεζικών Χορηγήσεων 1 η οποία διεξήχθη τον Απρίλιο αναφέρονται στις αλλαγές που σημειώθηκαν το πρώτο τρίμηνο του σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο και στις προσδοκίες των τραπεζών για το δεύτερο τρίμηνο του όσον αφορά τα κριτήρια και τη ζήτηση χορήγησης δανείων ή πιστωτικών ορίων σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά. Επισημαίνεται ότι τα αποτελέσματα της έρευνας βασίζονται στις απαντήσεις των τραπεζών που συμμετέχουν στην εν λόγω έρευνα και εκφράζουν τη δική τους αντίληψη για τη χρηματοδοτική αγορά. Τα αποτελέσματα δεν αντιπροσωπεύουν εκτιμήσεις ή συμπεράσματα της Κεντρικής Τράπεζας της Κύπρου. 1 Για την ανάλυση των συγκεντρωτικών αποτελεσμάτων της Κύπρου και της ζώνης του ευρώ χρησιμοποιείται ο δείκτης διάχυσης (diffusion index). Σημειώνεται ότι ο δείκτης διάχυσης στο μπορεί να υποδηλοί (α) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο (β) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (γ) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Σημειώνεται, επίσης, ότι τα αποτελέσματα της εν λόγω έρευνας για την Κύπρο δεν είναι σταθμισμένα ως προς το μερίδιο αγοράς της κάθε τράπεζας που λαμβάνει μέρος στην έρευνα, επομένως οι απαντήσεις όλων των συμμετεχόντων έχουν την ίδια βαρύτητα. Η έρευνα καλύπτει περίπου το 85% της αγοράς χορηγήσεων στην Κύπρο που δίνονται σε επιχειρήσεις και νοικοκυριά της ζώνης του ευρώ. Λεωφόρος Κέννεντυ 8, 76 Λευκωσία Τ.Θ. 25529, 1395 Λευκωσία Τηλέφωνο: 22714 - Ιστοσελίδα: www.centralbank.gov.cy

Σύνοψη αποτελεσμάτων Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 2 Αποτελέσματα για την Κύπρο: - Προσφορά Σε αντίθεση με τις προσδοκίες, αυστηρότερα κριτήρια για χορήγηση δανείων προς επιχειρήσεις καταγράφηκαν το πρώτο τρίμηνο του σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (%). Σύμφωνα πάντα με τις εκτιμήσεις των ίδιων των συμμετεχόντων ιδρυμάτων, το δεύτερο τρίμηνο του, τα κριτήρια αναμένονται να παραμείνουν ουσιαστικά αμετάβλητα. Για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά καταγράφηκε περαιτέρω χαλάρωση στα κριτήρια το πρώτο τρίμηνο του σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Συγκεκριμένα, το σταθμισμένο ως προς την ένταση των απαντήσεων καθαρό ποσοστό των τραπεζών έφτασε στο -% το πρώτο τρίμηνο του. Αντίθετα, τα κριτήρια για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά έγιναν πιο αυστηρά σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Το επόμενο τρίμηνο τα κριτήρια χρηματοδότησης προς νοικοκυριά δεν αναμένονται να σημειώσουν οποιαδήποτε μεταβολή. - Ζήτηση Η ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις σε αντίθεση με τις προσδοκίες για αύξηση, παρέμεινε αμετάβλητη σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο. Για το δεύτερο τρίμηνο του αναμένεται αύξηση στην καθαρή ζήτηση για δάνεια προς επιχειρήσεις. Η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια από νοικοκυριά, όπως αναμενόταν, κατέγραψε αύξηση το πρώτο τρίμηνο του, με την αύξηση να είναι στα ίδια επίπεδα με την αύξηση που καταγράφηκε το προηγούμενο τρίμηνο. Παράλληλα, η ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων από νοικοκυριά παρέμεινε ουσιαστικά αμετάβλητη δηλ. παρέμεινε στα μειωμένα επίπεδα των τελευταίων τριμήνων. Το επόμενο τρίμηνο αναμένεται αύξηση στην καθαρή ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά, ενώ δεν αναμένεται μεταβολή στη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του. Αποτελέσματα για ζώνη του ευρώ: - Προσφορά Την ίδια περίοδο, στη ζώνη του ευρώ, όπως αναμενόταν, τα κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια προς επιχειρήσεις έγιναν πιο αυστηρά με το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψαν αυστηρότερα κριτήρια όμως να παραμένει στο 3%. Τα κριτήρια χρηματοδότησης για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων έγιναν πιο αυστηρά (5% από 2% το τέταρτο τρίμηνο του 9). Επιπλέον τα κριτήρια για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια έγιναν πιο αυστηρά με το καθαρό ποσοστό να βρίσκεται στο 6% σε σύγκριση με 5% το προηγούμενο τρίμηνο. Τα κριτήρια χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις αναμένονται να παραμείνουν κατά βάση αμετάβλητα το δεύτερο τρίμηνο του, ενώ καταγράφηκαν προσδοκίες για αυστηρότερα κριτήρια χρηματοδότησης προς νοικοκυριά, άνκαι σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του. - Ζήτηση Η ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις καθώς και η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια αλλά και για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά μειώθηκε το πρώτο τρίμηνο του σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 9. Όσον αφορά τις προσδοκίες, για το δεύτερο τρίμηνο του αναμένεται αύξηση στη καθαρή ζήτηση δανείων ιδιαίτερα των δανείων προς επιχειρήσεις και των στεγαστικών δανείων.

I. Δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις Κριτήρια για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Στο Διάγραμμα 1 σκιαγραφούνται τα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις και οι προσδοκίες των τραπεζών, τόσο για την Κύπρο όσο και για τη ζώνη του ευρώ. Αναλυτικά, στην Κύπρο, τα κριτήρια χρηματοδότησης προς τις επιχειρήσεις παρουσιάζονται πιο αυστηρά το πρώτο τρίμηνο του σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (%). Οι κύριοι παράγοντες για τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης δανείων ή πιστωτικών ορίων προς τις επιχειρήσεις ήταν οι προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα και οι προοπτικές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή εταιρείες. Τα πιο αυστηρά κριτήρια εφαρμόστηκαν μέσω μεγαλύτερων περιθωρίων για δάνεια υψηλότερου κινδύνου καθώς και μέσω μικρότερων ποσών δανειοδότησης (βλ. Παράρτημα 1). Στη ζώνη του ευρώ το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που έχει δηλώσει ότι τα κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς τις επιχειρήσεις έχουν γίνει πιο αυστηρά το πρώτο τρίμηνο του παρέμεινε στο 3% σε σύγκριση με το τέταρτο τρίμηνο του 9, κοντά στις προσδοκίες της προηγούμενης έρευνας. Οι πιο σημαντικοί παράγοντες για τη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων χορήγησης δανείων ή πιστωτικών ορίων προς τις επιχειρήσεις συνεχίζουν να είναι οι προοπτικές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή εταιρείες και οι προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα. Ο κίνδυνος που αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια όπως και το κόστος που σχετίζεται με την κεφαλαιακή θέση των τραπεζών, επίσης συνέβαλαν στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων άνκαι σε μικρότερο βαθμό από το προηγούμενο τρίμηνο. Αντίθετα, ο ανταγωνισμός και η κατάσταση της ρευστότητας των τραπεζών υποβοηθούμενη από τα μη συμβατικά μέτρα άσκησης νομισματικής πολιτικής της ΕΚΤ, έχουν συμβάλει στη θέσπιση πιο χαλαρών κριτηρίων για χορήγηση δανείων προς τις επιχειρήσεις. Όσον αφορά τις προσδοκίες για τα κριτήρια χρηματοδότησης προς επιχειρήσεις για το δεύτερο τρίμηνο του, στην Κύπρο οι τράπεζες δεν αναμένουν οποιαδήποτε αλλαγή σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του. Αναμένεται, δηλαδή, ότι τα αυστηρά κριτήρια δανειοδότησης προς επιχειρήσεις θα διατηρηθούν. Στη ζώνη του ευρώ, επίσης, αναμένονται να παραμείνουν σε γενικές γραμμές οριακά λιγότερο αυστηρά (1%). Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 3

Διάγραμμα 1: Κριτήρια χρηματοδότησης για δάνεια προς επιχειρήσεις, 35,, Δείκτης Διάχυσης, % 25,, 15,, 5,, -5, -, -15, -, -25, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Q2 Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις Η καθαρή ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις στην Κύπρο παρέμεινε το πρώτο τρίμηνο του κατά βάση αμετάβλητη σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (Διάγραμμα 2), παρά τις προσδοκίες για αύξηση της ζήτησης που είχαν εκφραστεί στην έρευνα Ιανουαρίου. Αναλυτικότερα, σε αύξηση της ζήτησης συνέβαλε, κυρίως, η ζήτηση για αναδιάρθρωση χρέους, καθώς και σε μικρότερο βαθμό οι ανάγκες χρηματοδότησης σε σχέση με τις πάγιες επενδύσεις και τα αποθέματα και κεφάλαια κίνησης των επιχειρήσεων. Σε αντιδιαστολή, τα δάνεια από άλλα (βλ. Παράρτημα 1), καθώς και, όπως αναφέρθηκε, μια γενικότερη απροθυμία από την αγορά για δανεισμό λόγω ανησυχιών για το μέλλον συνέβαλαν στη μείωση της ζήτησης. Σε αντίθεση, η καθαρή ζήτηση για δάνεια από επιχειρήσεις στη ζώνη του ευρώ παρά τις προσδοκίες για αύξηση που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη έρευνα, μειώθηκε περαιτέρω το πρώτο τρίμηνο του (-% σε σύγκριση με -6% το προηγούμενο τρίμηνο) (Διάγραμμα 2). Ως εκ τούτου, η σταδιακή ανάκαμψη της ζήτησης δανείων από επιχειρήσεις η οποία είχε αρχίσει κατά το πρώτο τρίμηνο του 9 φαίνεται να έχει αποδυναμωθεί. Ο πιο σημαντικός λόγος για την αποδυνάμωση της Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 4

καθαρής ζήτησης για δάνεια από τις επιχειρήσεις φαίνεται να είναι η μικρότερη θετική συμβολή της αναδιάρθρωσης του χρέους στη ζήτηση των δανείων αυτών. Οι πάγιες επενδύσεις και οι συγχωνεύσεις ή εξαγορές και αναδιάρθρωση επιχειρήσεων συνέβαλαν επίσης στη μειωμένη καθαρή ζήτηση, με την επίδρασή τους όμως να παραμένει σε γενικές γραμμές στα επίπεδα του προηγούμενου τριμήνου. Τα εναλλακτικά μέσα χρηματοδότησης από επιχειρήσεις και συγκεκριμένα η έκδοση χρεογράφων έχουν συμβάλει, επίσης, αρνητικά στην καθαρή ζήτηση δανείων. Όσον αφορά το δεύτερο τρίμηνο του, τόσο στη ζώνη του ευρώ όσο και στην Κύπρο, καταγράφονται προσδοκίες για αύξηση στην καθαρή ζήτηση δανείων από επιχειρήσεις. Διάγραμμα 2: Ζήτηση για δάνεια προς επιχειρήσεις,, Δείκτης Διάχυσης, %,, -, -, -, -, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Q2 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. II. Δάνεια προς νοικοκυριά Κριτήρια για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά Στην Κύπρο, το πρώτο τρίμηνο του, καταγράφηκαν χαλαρότερα κριτήρια στην έγκριση των στεγαστικών δανείων προς τα νοικοκυριά σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο (Διάγραμμα 3). Η εν λόγω χαλάρωση παρέμεινε στα ίδια επίπεδα με αυτή που Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 5

είχε καταγραφεί το τέταρτο τρίμηνο του 9. Συγκεκριμένα, η πίεση από τον ανταγωνισμό, τόσο από τραπεζικά όσο και από μη, καθώς και, όπως αναφέρθηκε, η χρήση των ειδικών κυβερνητικών ομολόγων ως ασφάλεια στις πράξεις ανοικτής αγοράς του ευρωσυστήματος, συνέβαλαν στη θέσπιση χαλαρότερων κριτηρίων χορήγησης στεγαστικών δανείων, μέσω της μείωσης του περιθωρίου των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια και κάποιας ευελιξίας στις απαιτήσεις ασφάλειας (βλ. Παράρτημα 2α). Αντίθετα, στη ζώνη του ευρώ, το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψε πιο αυστηρά κριτήρια για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά κατά το πρώτο τρίμηνο του αυξήθηκε στο 5% μετά από την πτωτική τάση των τελευταίων τριμήνων (12%, 7% και 2% το δεύτερο, τρίτο και τέταρτο τρίμηνο του 9 αντίστοιχα) και τις προσδοκίες που είχαν εκφραστεί στην προηγούμενη έρευνα ότι η πτωτική τάση θα συνεχιζόταν. Η εν λόγω αύξηση στο σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών που κατέγραψαν πιο αυστηρά κριτήρια για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά δεν φαίνεται να αντικατοπτρίζεται στους υποκείμενους παράγοντες. Η συμβολή των παραγόντων αυτών είτε παρέμεινε σε γενικές γραμμές η ίδια με το προηγούμενο τρίμηνο (π.χ. προοπτικές της αγοράς κατοικιών), είτε είχε μείωση (π.χ. προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα). Την ίδια στιγμή, κάποια εξήγηση για την αύξηση στα αυστηρότερα κριτήρια μπορεί να εξαχθεί από τους άλλους παράγοντες, πέραν των προκαθορισμένων που αναγράφονται στο ερωτηματολόγιο, όπως αυτοί αναφέρονται από ορισμένες τράπεζες στην ανοικτή ερώτηση (π.χ. νέα διαχείριση κινδύνων, αυστηρότερη εφαρμογή των κατά τα άλλα αμετάβλητων κριτηρίων ή, γενικότερα, η μεταβίβαση των επιπτώσεων της οικονομικής κρίσης από τις επιχειρήσεις στα νοικοκυριά). Όσον αφορά το επόμενο τρίμηνο, τα κριτήρια των τραπεζών στην Κύπρο για τα στεγαστικά δάνεια δεν αναμένονται να παρουσιάσουν ουσιαστική μεταβολή ενώ στη ζώνη του ευρώ αναμένονται να είναι αυστηρότερα αλλά σε μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο του. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 6

Διάγραμμα 3: Κριτήρια χρηματοδότησης για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά, 35,, Δείκτης Διάχυσης, % 25,, 15,, 5,, -5, -, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -15, -, -25, 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Q2 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά Η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια στην Κύπρο, όπως αναμενόταν, σημείωσε αύξηση το πρώτο τρίμηνο του (Διάγραμμα 4), με το καθαρό ποσοστό σταθμισμένο ως προς την ένταση των απαντήσεων, να φτάνει το %, όπως και το προηγούμενο τρίμηνο. Ο κύριος λόγος που συνέβαλε στην πιο πάνω εξέλιξη ήταν η περιορισμένη χρήση από τα νοικοκυριά άλλων πηγών χρηματοδότησης πέραν των αποταμιεύσεών τους και δανείων από άλλα (βλ. Παράρτημα 2α). Σε αντίθεση με τις εκτιμήσεις που εκφράστηκαν στην έρευνα Ιανουαρίου, η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια στη ζώνη του ευρώ κατά το πρώτο τρίμηνο του δεν συνέχισε την ανοδική τάση των τελευταίων τριμήνων αλλά κατέγραψε σημαντική μείωση (-4% σε σύγκριση με 8% το τέταρτο τρίμηνο του 9) (Διάγραμμα 4). Η μείωση στη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια οφείλεται, κυρίως, στη λιγότερο θετική συμβολή των προοπτικών της αγοράς κατοικιών καθώς και στην επιδείνωση της εμπιστοσύνης των καταναλωτών το πρώτο τρίμηνο του σε σύγκριση με το προηγούμενο τρίμηνο και στη χρήση δανείων από άλλα. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 7

Οι τράπεζες στην Κύπρο, σε αντίθεση με τις προσδοκίες για τα προηγούμενα δύο τρίμηνα, αναμένουν ότι κατά το δεύτερο τρίμηνο του η ζήτηση για στεγαστικά δάνεια δεν θα παρουσιάσει ουσιαστική μεταβολή ενώ στην ζώνη του ευρώ αναμένεται αύξηση. Διάγραμμα 4: Ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά,, Δείκτης Διάχυσης, %,, -, -, -, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές -, Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Q2 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κριτήρια για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά Τα κριτήρια χορήγησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων στην Κύπρο (Διάγραμμα 5), έγιναν ακόμη πιο αυστηρά το πρώτο τρίμηνο του, μετά από τρία συνεχή τρίμηνα που δεν είχαν ουσιαστική μεταβολή. Συγκεκριμένα, το κόστος κεφαλαίων και οι περιορισμοί που συνδέονται με τον ισολογισμό των τραπεζών οδήγησαν σε αυξημένα περιθώρια των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια (βλ. Παράρτημα 2β). Παράλληλα, το σταθμισμένο καθαρό ποσοστό των τραπεζών στη ζώνη του ευρώ που δήλωσαν ότι τα κριτήρια χορήγησης καταναλωτικών και λοιπών δανείων έγιναν πιο αυστηρά το πρώτο τρίμηνο του, παρέμεινε κοντά στα επίπεδα του προηγούμενου τριμήνου όπως ήταν οι προσδοκίες (στο 6% από 5% το τέταρτο τρίμηνο Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 8

του 9) (Διάγραμμα 5). Ο κύριος παράγοντας που οδήγησε στη θέσπιση αυστηρότερων κριτηρίων ήταν η αντίληψη του κινδύνου από τις τράπεζες και, συγκεκριμένα, η φερεγγυότητα των καταναλωτών καθώς και, σε μικρότερο βαθμό, οι προσδοκίες για τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα όπως και ο κίνδυνος όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια. Στην Κύπρο, οι τράπεζες αναμένουν τα κριτήρια για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων να παραμείνουν αμετάβλητα το δεύτερο τρίμηνο του ενώ στη ζώνη του ευρώ αναμένονται να είναι αυστηρότερα αλλά σε πολύ μικρότερο βαθμό σε σύγκριση με το πρώτο τρίμηνο. Διάγραμμα 5: Κριτήρια χρηματοδότησης για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά, 35,, Δείκτης Διάχυσης, % 25,, 15,, 5,, -5, -, -15, -, -25, "πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Q2 Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά Η καθαρή ζήτηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά στην Κύπρο, όπως αναμενόταν, δεν σημείωσε ουσιαστική μεταβολή κατά το πρώτο τρίμηνο του, παραμένοντας έτσι αρνητική όπως τα τελευταία τρίμηνα (Διάγραμμα 6). Η μείωση στην καθαρή ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά στη ζώνη του ευρώ συνεχίστηκε και το πρώτο τρίμηνο του, με το Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 9

σταθμισμένο καθαρό ποσοστό να καταγράφει μείωση της τάξης του 8% σε σύγκριση με μείωση 5% το τέταρτο τρίμηνο του 9 (Διάγραμμα 6). Οι τράπεζες ανέμεναν μικρότερη μείωση για το πρώτο τρίμηνο του. Παρόλο που η εμπιστοσύνη των καταναλωτών συνέχισε να είναι ο κύριος λόγος που συνέβαλε στη μείωση της ζήτησης, η περαιτέρω μείωση του σταθμισμένου καθαρού ποσοστού σε σύγκριση με αυτό που είχε καταγραφεί το προηγούμενο τρίμηνο φαίνεται να προήλθε κυρίως από τα δάνεια από άλλα. Με βάση τις εξελίξεις στο πρώτο τρίμηνο του, οι τράπεζες τόσο στην Κύπρο όσο και στη ζώνη του ευρώ φαίνεται να έχουν επανεκτιμήσει τις εξελίξεις στον τομέα της ζήτησης για καταναλωτικά δάνεια, και σε αντίθεση με το προηγούμενο τρίμηνο, αναμένουν καθαρή αύξηση στη ζήτηση κατά το δεύτερο τρίμηνο του. Διάγραμμα 6: Ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά,, Δείκτης Διάχυσης, %,, -, -, -, -, "αύξηση" "μείωση" Κύπρος - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Κύπρος - προσδοκίες Ζώνη του ευρώ - πραγματοποιηθείσες αλλαγές Ζώνη του ευρώ - προσδοκίες -5, -6, 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Q2 Σημείωση: Οι πραγματοποιηθείσες αλλαγές αναφέρονται σε αλλαγές που έχουν ήδη υλοποιηθεί, ενώ οι προσδοκίες αναφέρονται στις αλλαγές που αναμένουν οι τράπεζες για το επόμενο τρίμηνο. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου

Παράρτημα 1. Δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις στην Κύπρο (δείκτης διάχυσης) (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Κριτήρια ''πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 προσδοκίες Q1 Q2 Κόστος που σχετίζεται με τη κεφαλαιακή θέση των τραπεζών 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Ικανότητα πρόσβασης σε χρηματοδότηση μέσω της αγοράς 5 6 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Κατάσταση ρευστότητας των τραπεζών 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Ανταγωνισμός από άλλα 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Ανταγωνισμός από μη 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Ανταγωνισμός από χρηματοδότηση μέσω της αγοράς 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Προοπικές που αφορούν συγκεκριμένους κλάδους ή εταιρείες 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Κίνδυνος όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση δανείων ή πιστωτικών ορίων προς επιχειρήσεις Περίθωριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου 6 5 6 5 Επιβαρύνσεις εκτός τόκων 6 5 Μέγεθος δανείου ή πιστωτικού ορίου Απαιτήσεις ασφάλειας 6 5 6 5 Ρήτρες δανείων 6 5 Διάρκεια 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για δάνεια ή πιστωτικά όρια προς επιχειρήσεις 5 ζήτηση '"αύξηση" "μείωση" 9Q1 9Q2 9Q3 προσδοκίες 9Q4 Q1 Q2 5 Πάγιες επενδύσεις 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Αποθέματα και κεφάλαια κίνησης 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 5 6 Συγχωνεύσεις ή εξαγορές και αναδιάρθρωση επιχειρήσεων 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 Αναδιάρθρωση χρέους 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 Εσωτερική χρηματοδότηση 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Δάνεια από άλλα 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 Δάνεια από μη 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 Έκδοση χρεογάφων 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 'Εκδοση μετοχών 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 11

Παράρτημα 2α. Στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά στην Κύπρο (δείκτης διάχυσης) (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά κριτήρια ''πιο αυστηρά" "πιο χαλαρά" 9Q1 9Q2 9Q3 προσδοκίες 9Q4 Q1 Q2 5 6 Κόστος κεφαλαίων και περιορισμοί που συνδέονται με τον ισολογισμό 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Ανταγωνισμός από άλλα 5 6 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 5 6 Ανταγωνισμός από μη 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Προοπτικές της αγοράς κατοικιών 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση στεγαστικών δανείων προς νοικοκυριά 5 6 Περιθώριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Απαιτήσεις ασφάλειας 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Λόγος δανείου προς αξία ακινήτου 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 9Q1 Διάρκεια 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Επιβαρύνσεις εκτός τόκων 5 6 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για στεγαστικά δάνεια προς νοικοκυριά 5 6 ζήτηση "αύξηση" "μείωση" προσδοκίες 5 6 Προοπτικές της αγοράς κατοικιών 5 6 Εμπιστοσύνη καταναλωτών Καταναλωτικές δαπάνες που δεν σχετίζονται με αγορά κατοικίας 5 6 5 6 Αποταμιεύσεις νοικοκυριών Δάνεια από άλλα 5 6 'Αλλες πηγές χρηματοδότησης 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Q2 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 12

Παράρτημα 2β. Καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά στην Κύπρο (δείκτης διάχυσης) (Α) Προσφορά - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τα κριτήρια των τραπεζών για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά κριτήρια ''πιο αυστηρά" 9Q1 9Q2 9Q3 προσδοκίες 9Q4 Q1 Q2 Κόστος κεφαλαίων και περιορισμοί που συνδέονται με τον ισολογισμό 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Ανταγωνισμός από άλλα 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 Ανταγωνισμός από μη 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Προσδοκίες σχετικά με τη γενικότερη οικονομική δραστηριότητα 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 9Q1 Φερεγγυότητα καταναλωτών 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Κίνδυνος όσον αφορά τη ζητούμενη ασφάλεια 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Όροι εφαρμογής για τη χορήγηση καταναλωτικών και λοιπών δανείων προς νοικοκυριά Περιθώριο των τραπεζών για τα σύνηθη δάνεια 6 5 Περιθώριο των τραπεζών για δάνεια ψηλότερου κινδύνου 6 5 Απαιτήσεις ασφάλειας 6 5 Διάρκεια Επιβαρύνσεις εκτός τόκων 6 5 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 (Β) Ζήτηση - Κύριοι παράγοντες που επηρέασαν τη ζήτηση για καταναλωτικά και λοιπά δάνεια προς νοικοκυριά 5 6 ζήτηση "αύξηση" "μείωση" 9Q1 9Q2 9Q3 προσδοκίες 9Q4 Q1 Q2 Δαπάνες για αγορά διαρκών καταναλωτικών αγαθών 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 5 6 9Q1 Εμπιστοσύνη καταναλωτών 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 5 6 Απόκτηση τίτλων 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 5 6 Αποταμιεύσεις νοικοκυριών 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 6 5 Δάνεια από άλλα 9Q1 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 5 6 9Q1 Άλλες πηγές χρηματοδότησης 9Q2 9Q3 9Q4 Q1 Σημείωση: στις περιπτώσεις που δεν διακρίνονται ιστογράμματα ο δείκτης διάχυσης είναι στο για το συγκεκριμένο τρίμηνο και μπορεί να υποδηλοί (1) ότι δε σημειώθηκε μεταβολή από το προηγούμενο τρίμηνο, (2) ότι οι απαντήσεις των τραπεζών αντισταθμίζονται μεταξύ τους ή (3) ότι για τη συγκεκριμένη ερώτηση δεν διατίθενται στοιχεία. Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου 13