ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ

ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ ΤΜΗΜΑ: ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΚΗΣ ΜΑΘΗΜΑ: ΣΥΓΧΡΟΝΗ ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΘΕΜΑ ΕΡΓΑΣΙΑΣ: ΚΛΙΜΑΚΕΣ-ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ ΥΠΕΥΘΥΝΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ: Δρ Λάμπρος Λάιος Δρ Γεώργιος Σκρουμπέλος Από τους φοιτητές : Δεδούσης Παναγίωτης Π/05193 Μπαμπαλετάκης Ελεύθεριος Π/04201 Από τις εργασίες των: Βασιλοπούλου Δήμητρα Δ/00030 Κουτσομπίνα Μαρία Δ/00127 Λέκκα Ελευθερία Δ/00147 Καλλιθρακάς Ιωάννης Δ/01101 Θεοδρίδης Παναγιώτης Δ/01093 Βασιλική Κώστα Δ/01146 Πριτσας Σωτήριος π/02104 Μαντζούτσος Δημήτριος π/02076 Λούτας Βλάσης π/02073 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΜΕΡΟΣ Α ΣΕΛ ΠΡΟΛΟΓΟΣ 4 1.EΙΣΑΓΩΓΗ... 5 1.1. ΤΙ ΕΙΝΑΙ Η ΕΡΓΟΝΟΜΙΑ;...5 1 2. ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ(ΣΚΑΛΕΣ)...6 2.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ...... 8 2.1. ΚΛΙΣΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ...8 2.2. ΓΡΑΜΜΗ ΑΝΑΒΑΣΗΣ...9 2.3. ΦΑΝΟΣ Ή ΦΑΝΑΡΙ ΚΛΙΜΑΚΑΣ...9 2.4. ΠΛΑΤΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ...9 2.5. ΒΑΘΜΙΔΕΣ..10 2.6. ΜΗΚΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ...10 2.7. ΠΛΑΤΥΣΚΑΛΑ...10 2 8. ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΒΑΘΜΙΔΩΝ...10 2.9.ΣΧΗΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ...11 2.10.ΜΟΡΦΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ...11 2.11.ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΑΙ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ... 12 3.ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΧΡΗΣΤΗ... 13 4.ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΛΙΜΑΚΩΝ...15 4.1. ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ....16 5.ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ... 19 5.1.ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΕ ΠΛΑΚΕΣ...19 5.2.ΞΥΛΙΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ...20 5.3 ΕΠΙΣΤΡΩΣΕΙΣ ΜΕ ΣΥΝΘΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΜΟΚΕΤΕΣ...21 5.4. ΑΝΑΚΑΙΝΙΣΗ, ΕΠΙΣΤΡΩΣΗ ΦΘΑΡΜΕΝΗΣ ΞΥΛΙΝΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ.23 6.ΑΝΤΙΟΛΙΣΘΗΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ...25 6.1. ΥΛΙΚΑ ΚΑΙ ΤΡΟΠΟΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗΣ...27 7.ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ... 29 7.1.ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑΤΑ...31 7.2ΜΟΡΦΕΣ ΧΕΙΡΟΛΙΣΘΗΡΩΝ... 32 7.3.ΦΕΡΟΝ ΚΙΓΚΛΙΔΩΜΑ...32 8.ΜΕΤΑΛΛΙΚΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ...34 8.1.ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ-ΜΕΙΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ...35 8.2 ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ... 36 9.ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ... 39 9.1. ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ...39 9.2. ΠΡΟΚΑΤΑΣΚΕΥΑΣΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ ΑΠΟ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ...40 10. ΚΥΛΙΟΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ-ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ...42 10.1. ΚΥΛΙΟΜΕΝΕΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ... 42 10.1 1. ΒΑΣΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ... 43 10.1.2 ΔΙΑΤΑΞΕΙΣ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΚΛΙΜΑΚΩΝ... 45 10.2. ΚΥΛΙΟΜΕΝΟΙ ΟΡΙΖΟΝΤΙΟΙ Ή ΚΕΚΛΙΜΕΝΟΙ ΔΙΑΔΡΟΜΟΙ...46 10.2.1 ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ...46 10.2.2. ΤΕΧΝΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ... 47 10.2.3 ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΑΣΦΑΛΕΙΑΣ ΚΥΛΙΟΜΕΝΩΝ ΔΙΑΔΡΟΜΩΝ...47 10.2.4. ΓΕΝΙΚΕΣ ΑΡΧΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗΣ...47 2

ΜΕΡΟΣ Β 11. ΠΑΙΔΙΑ ΚΑΙ ΚΛΙΜΑΚΕΣ... 49 11.1. ΜΕΛΕΤΗ ΣΕ ΠΑΙΔΙΑ ΤΗΣ ΕΠΙΡΡΟΗΣ ΤΩΝ ΜΕΘΟΔΩΝ ΦΟΡΤΙΩΝ ΚΑΙ.ΜΕΤΑΦΟΡΑΣ ΚΑΤΑ ΤΟ ΠΕΡΠΑΤΗΜΑ ΣΕ ΣΚΑΛΟΠΑΤΙΑ... 49 11.1.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ...50 11.1.2.ΜΕΘΟΔΟΣ...50 11.1.3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 53 11.1.3.1. ΑΝΑΒΑΣΗ... 54 11.1.3.2. ΚΑΘΟΔΟΣ... 55 11.1.4.ΣΧΟΛΙΑΣΜΟΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ... 56 11.1.5.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑ... 60 12 ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΠΟΥ ΕΠΗΡΕΑΖΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΘΟΔΟ ΚΛΙΜΑΚΩΝ (ΕΡΕΥΝΑ)... 61 12.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ...62 12.2.ΜΕΘΟΔΟΣ...63 12.2.1.ΠΕΙΡΑΜΑ... 64 12.ΑΝΑΛΥΣΗ ΣΤΟΙΧΕΙΩΝ... 64 12.3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ...66 12.3.1.ΔΥΝΑΜΕΙΣ ΕΠΙΓΕΙΑΣ ΑΝΤ1ΔΡΑΣΗΣ... 66 12.3.2.ΑΠΑΡΑΙΤΗΤΟΣ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΗΣ ΑΠΟΔΟΣΗΣ... 68 12.4. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 69 13.ΦΑΛΜΑΤΑ ΣΤΗΝ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ...72 14.ΑΤΥΧΗΜΑΤΑ ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΕΣ...75 14.1.ΑΙΤΙΕΣ ΑΤΥΧΗΜΑΤΩΝ ΣΕ ΚΛΙΜΑΚΕΣ...75 14.2.ΚΙΝΔΥΝΟΙ ΣΤΙΣ ΚΛΙΜΑΚΕΣ... 76 14.3.ΤΡΟΠΟΙ ΑΠΟΦΥΓΗΣ ΤΡΑΥΜΑΤΙΣΜΩΝ... 77 14.4.ΚΟΣΤΗ ΚΑΙ ΟΦΕΛΗ...79 15 ΟΦΕΛΗ ΑΝΑΡΡ1ΧΗΣΗΣ ΚΛΙΜΑΚΩΝ (ΕΡΕΥΝΑ ΣΕ ΓΥΝΑΙΚΕΣ)... 80 15.1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 80 15.2.ΜΕΘΟΔΟΣ... 80 15.3.ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΑ... 82 15.4.ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ... 83 Β1ΒΛΙΟΓΡ ΑΦ1Α... 86 3

ΠΡΟΛΟΓΟΣ Η Εργονομία αποτελεί μία νέα επιστήμη του 20ου αιώνα η οποία γεννήθηκε από την ανάγκη προσαρμογής του περιβάλλοντος εργασίας στις ανθρώπινες ανάγκες. Σκοπός της συγκεκριμένης εργασίας είναι να μελετήσει τις κλίμακες(σκάλες) και κυρίως να δώσει έμφαση στα διάφορα είδη κλιμάκων, στα λειτουργικά στοιχεία μιας κλίμακας και στα υλικά που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή τους. Το βασικότερο όμως που μας ενδιαφέρει είναι το πώς μπορούν τα παραπάνω στοιχεία να συνδυαστούν ώστε να επιτευχθεί η καλύτερη εξυπηρέτηση του χρήστη και να αποφευχθούν τυχόν προβλήματα κατά την κατασκευή των κλιμάκων. 4

1.ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ζούμε σε μια εποχή που οι εφαρμογές της εργονομίας είναι παντού ορατές. Χαρακτηριστικά παραδείγματα αποτελούν η τοποθέτηση φωτεινής σήμανσης στο πίσω μέρος των αυτοκινήτων στο ύψος των ματιών του οδηγού που προειδοποιεί για την ενεργοποίηση των φρένων του προπορευόμενου αυτοκινήτου, η χρήση εικονιδίων που διευκόλυνε αφάνταστα την άμεση επικοινωνία μεταξύ ανθρώπου και υπολογιστή, οι τροποποιημένες λαβες των εργαλείων και μηχανών και τέλος η εφαρμογή τεχνολογίας hypertext στους browsers που οδήγησε στην ανάπτυξη του παγκόσμιου ιστού (www). Βέβαια η εργονομία βρίσκει και αλλού εφαρμογές και σήμερα, όσο πότε άλλοτε, γνωρίζει τεράστια ανάπτυξη και εξειδίκευση. 1.1. Όμως τι είναι η Εργονομία; Εργονομία είναι η επιστήμη που μελετά τον σχεδιασμό προϊόντων, χωρών εργασίας και περιβάλλοντος και τα καθιστά φιλικά προς τον άνθρωπο. Είναι με λίγα λόγια η επιστημονική μελέτη της ανθρώπινης εργασίας. Κατά τον Pheasant (1991) μάλιστα εργονομία είναι η εφαρμογή επιστημονικών γνώσεων που σχετίζονται με τον άνθρωπο στον σχεδιασμό αντικειμένων, συστημάτων και περιβάλλοντος εργασίας. Όσον αφορά τις κλίμακες, η εργονομία αποτελεί ένα βασικό κομμάτι της διαδικασίας σχεδιασμού και κατασκευής τους. Και αυτό γιατί οι σκάλες είναι το στοιχείο του κτιρίου που αποτυπώνεται στη μνήμη των ανθρώπων περισσότερο από κάθε άλλο. Σήμερα οι σκάλες χαρακτηρίζονται κυρίως από τη χρήση του κτιρίου αλλά και από τη χρήση τους. Ωστόσο θα πρέπει να δίνεται ιδιαίτερη προσοχή κατά την κατασκευή της κλίμακας έτσι ώστε να είναι ασφαλής, άνετη και εργονομικά σχεδιασμένη. Αναμφίβολα λοιπόν η εργονομία βρίσκει εφαρμογή σε όλα τα στάδια σχεδιασμού και κατασκευής κάθε είδους κλίμακας. Ο εργονόμος καλείται να κατανοήσει τους στόχους που εξυπηρετεί η κατασκευή σκαλών, να εντοπίσει τους πιθανούς χρήστες και να εξουδετερώσει τα πιθανά προβλήματα που προκύπτουν κατά την κατασκευή και χρήση τους.έτσι, η εργονομία συντελεί στην αποφυγή ατυχημάτων εξαιτίας κατασκευαστικών σφαλμάτων. Όμως προτού ασχοληθούμε αναλυτικά ας δούμε λίγα πράγματα για της κλίμακες. 5

1.2.ΓΕΝΙΚΑ ΓΙΑ ΤΙΣ ΣΚΑΛΕΣ Όπου και αν κοιτάξει κανείς βλέπει σκάλες...μικρές, μεγάλες, ξύλινες, μεταλλικές, κυλιόμενες, με μοκέτα ή χωρίς. Στο μετρό, στα σπίτια, στα σχολεία, στις δημόσιες υπηρεσίες, στα μαγαζιά, παντού υπάρχουν σκάλες. Κι ενώ οι σκάλες υπάρχουν στην καθημερινότητα μας έχετε αναρωτηθεί ποτέ τι ονομάζουμε σκάλα... ΚΛΙΜΑΚΑ ή ΣΚΑΛΑ ονομάζεται ένα σύνολο βαθμίδων, που χρησιμοποιείται για την κατακόρυφη και αυτοδύναμη πρόσβαση ατόμων από ένα βατό επίπεδο σε ένα άλλο. Οι βαθμίδες αποτελούνται από δύο τεμνόμενα επίπεδα: - ένα οριζόντιο, το πάτημα και - ένα κατακόρυφο ή κεκλιμένο, υπαρκτό ή νοητό, το ύψος ή μέτωπο ή ρίχτυ. Η τομή των δύο αυτών επιπέδων ονομάζεται ακμή της βαθμίδας. Το οικοδομικό στοιχείο που φέρει τις βαθμίδες ονομάζεται βαθμιδοφόρος. Ο χώρος, ανοικτός ή κλειστός, που περιέχει την ή τις κλίμακες ονομάζεται κλιμακοστάσιο, τα δε τμήματα των κλιμάκων μεταξύ των πλατύσκαλων ενός κλιμακοστασίου ονομάζονται βραχίονες. Τα κύρια χαρακτηριστικά στοιχεία μιας κλίμακας είναι το ύψος και το πλάτος των βαθμίδων της, που καθορίζουν τελικά την κλίση της και κατ' επέκταση τον βαθμό άνεσης κατά την χρήση της, αλλά και το πλάτος της κλίμακας που εξαρτάται από το μήκος των βαθμίδων της και καθορίζεται από την απόσταση μεταξύ των κατακόρυφων επιπέδων τοίχοι, στηθαία ή κιγκλιδώματα, υπαρκτών ή νοητών, που την περιέχουν. Οι κλίμακες ανάλογα με την θέση και την χρήση τους διακρίνονται σε: Α. κλίμακες κτιρίων(κατοικιών ή κτιρίων που χρησιμοποιούνται από το κοινό), που είναι: 1. εξωτερικές, εφόσον συνδέουν τον εξωτερικό περιβάλλοντα χώρο με εισόδους κτιρίων ή δύο κτίρια μεταξύ τους και μπορεί να είναι ανοικτές, κλειστές ή ημιυπαίθριες 2. εσωτερικές, εφόσον συνδέουν τους εσωτερικούς χώρους ενός κτιρίου. Οι κλίμακες κτιρίων μπορεί επίσης να είναι: 6

3. κύριες κλίμακες, εφόσον εξυπηρετούν τις κύριες εισόδους και τους χώρους κύριας χρήσης του κτιρίου ή 4. βοηθητικές ή δευτερεύουσες, εφόσον εξυπηρετούν τις δευτερεύουσες εισόδους ή τους βοηθητικούς χώρους και εγκαταστάσεις του κτιρίου. Β. κλίμακες κινδύνου, εφόσον χρησιμεύουν ως μέσον διαφυγής σε περίπτωση κινδύνου και εξυπηρετούν κατά κύριο λόγο την κάθοδο και Γ. κλίμακες υπαίθριων χώρων, οι οποίες συνδέουν τμήματα υπαίθριων χώρων, πχ. κήπων, πλατειών, αυλών, γηπέδων κλπ. Στην κατηγορία αυτή ανήκουν και οι λεγόμενες ραμπόσκαλες, οι κλίμακες δηλαδή εκείνες των οποίων το πάτημα παρουσιάζει κλίση (μέχρι 2%) προς την εμπρόσθια ακμή του και το πλάτος του επιτρέπει την εκτέλεση ενός ή περισσοτέρων βημάτων. Οι κλίμακες ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής τους διακρίνονται σε: 1. μόνιμες, όταν έχουν μόνιμη θέση και μορφή, οπότε μπορεί να είναι σταθερές ή κυλιόμενες ανάλογα με την δυνατότητα που έχει το δάπεδο τους να κινηθεί 2. κινητές, όταν παρέχουν την δυνατότητα αλλαγής θέσης ή και κλίσης και 3. φορητές, όταν παρέχουν την δυνατότητα εύκολης μεταφοράς τους από ένα άτομο. Αυτές διακρίνονται σε ευθύγραμμες (απλές ή τηλεσκοπικές) αρθρωτές ή σπαστές και σχοινοκλίμακες διαφόρων ειδών και υλικών. Μια επίσης κατηγορία κλιμάκων είναι και οι μνημειακές κλίμακες, με κύριο χαρακτηριστικό την εντυπωσιακή εμφάνιση σε συνδυασμό με μνημειακούς χώρους ή κτίρια. 7

2.ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Τα λειτουργικά στοιχεία μιας κλίμακας είναι: η κλίση η γραμμή ανάβασης ο φανός ή φανάρι το πλάτος το μήκος το σχήμα η μορφή τα πλατύσκαλα η μεταρρύθμιση των βαθμίδων τα υλικά κατασκευής και επένδυσης τα στοιχεία προστασίας του χρήστη. 2.1.ΚΛΙΣΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Η κλίση μιας κλίμακας αποτελεί το κυριότερο χαρακτηριστικό στοιχείο της και καθορίζει την άνετη και ασφαλή χρήση της. Η κλίση αφορά ουσιαστικά τον βαθμιδοφόρο της κλίμακας και εξαρτάται από την αριθμητική σχέση μεταξύ ύψους και πλάτους της βαθμίδας της, στη θέση της νοητής γραμμής ανάβασης της κλίμακας. Η σχέση αυτή καθορίζεται εμπειρικά από τους τύπους: Α. τύπος βηματισμού: 2υ+π= 63εκ, όπου υ= ύψος της βαθμίδας σε εκατοστά π= πλάτος της βαθμίδας σε εκατοστά και σε προβολή εκ των άνω. Η διάσταση 63εκ προκύπτει από το μέσο όρο βηματισμού ενήλικου ατόμου. Β. τύπος άνεσης: π-υ= 12εκ Γ. τύπος ασφάλειας: π+υ= 46±1εκ. Οι συνιστώμενες διαστάσεις ύψους και πλάτους βαθμίδας, ώστε να εξασφαλίζεται η άνετη και ασφαλής χρήση τους από όλα τα εμποδιζόμενα άτομα που μπορούν να βαδίσουν, είναι 15εκ και 33εκ αντίστοιχα για το ύψος και το πλάτος των βαθμίδων. 8

2.2. ΓΡΑΜΜΗ ΑΝΑΒΑΣΗΣ Γραμμή ανάβασης ονομάζεται η νοητή γραμμή κίνησης του χρήστη, και καθορίζει την θέση της άνετης και ασφαλούς ανάβασης ή κατάβασης της κλίμακας. Η θέση της γραμμής αυτής έχει καθοριστεί εμπειρικά στα 55εκ από την πλησιέστερη πλευρά του φανού και πρέπει σε αυτή τη θέση τα πλάτη των βαθμίδων να είναι ίσα. 2.3.ΦΑΝΟΣ Ή ΦΑΝΑΡΙ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Φανός ή φανάρι κλίμακας ονομάζεται το διάκενο που καθορίζεται από τις εσωτερικές παρειές των βαθμίδων και πλατύσκαλων ή τοίχων.στα κλιμακοστάσια κτιρίων που χρησιμοποιούνται από το κοινό, και ιδιαίτερα σε εκείνα των σχολείων, το καθαρό πλάτος του φανού συνιστάται να μην υπερβαίνει τα 25 εκ για λόγους ασφαλείας. 2.4.ΠΛΑΤΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Το πλάτος της σκάλας ορίζεται από το φόρτο της, την απαιτομενη άνεση των χρηστών και την ανάγκη για προσιτό χειρολισθήρα. Η δυναμικότητα της σκάλας εκφράζεται σε άτομα ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους. Για το σωστό υπολογισμό της ροής στη σκάλα εξετάζεται η δυναμικότητα του χώρου που θα εξυπηρετήσει. Το συνολικό ανθρώπινο φορτίο του ορόφου του κτιρίου διαιρείται με το μέσο επιθυμητό χρόνο εκκένωσης και προκύπτει ο αριθμός των ατόμων που θα περάσουν σε ένα λεπτό από ένα συγκεκριμένο μέτρο πλάτους της σκάλας. Οπότε, ανάλογα με την άνεση που θέλει ο μελετητής να παρέχει η σκάλα, ορίζεται το πλάτος της. Για παράδειγμα, αν ένας όροφος φιλοξενεί 200 άτομα που πρέπει να κατεβούν τη σκάλα σε δύο λεπτά, τότε αυτή πρέπει να μπορεί να εξυπηρετήσει 100 άτομα/λεπτό. Θεωρώντας μια μέγιστη ροή στη σκάλα της τάξης των 45 ατόμων ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους, προκύπτει ελάχιστο πλάτος 2.22 μέτ. Προσθέτοντας και τα απαιτούμενα περίπου 35 εκ. για την τοποθέτηση χειρολισθήρων ή άλλων συμπληρωματικών κατασκευών, το πλάτος της σκάλας ορίζεται στα 2.60 μέτ. Γενικά αποδεκτές τιμές για τη ροή στη σκάλα θεωρούνται τα 20-62 άτομα/λεπτόχμέτ.πλάτους. Τα ελάχιστα αποδεκτά πλάτη μιας σκάλας είναι: για χαμηλές μονοκατοικίες 90 εκ. για πολυκατοικίες τριών και πάνω ορόφων 1.20 μ. Σε εξωτερικές σκάλες πρέπει να προβλέπεται μια κλίση έως 1:60 προς την εξωτερική πλευρά, ώστε να μπορούν να φεύγουν τα νερά. 9

2.5.ΒΑΘΜΙΔΕΣ Η σχέση που ορίζει την αναλογία ύψους και πατήματος σκαλοπατιού είναι 2υ+π=63 (υ είναι το ρίχτι, π το πάτημα ενώ 63 εκ. είναι το μέσο μήκος βηματισμού ενός ενήλικου ανθρώπου). Επίσης, ύψη σκαλοπατιού μεγαλύτερα από 18.5 εκ. και πατήματα μικρότερα από 28 εκ. είναι καλό να αποφεύγονται. Η ιδανική αναλογία, όπως προέκυψε από έρευνες του Kaiser-Wilhelm Ινστιτούτου του Ντόρτμουντ είναι 17/29. Σε κάθε περίπτωση οι διαστάσεις του ύψους και του πατήματος του σκαλοπατιού πρέπει να διατηρούνται σταθερές σε όλο το μήκος της σκάλας. Η μέγιστη επιτρεπτή απόκλιση είναι 5 χιλ. Σε μια σκάλα πρέπει να σχηματίζονται τρεις τουλάχιστο βαθμίδες. Πολλοί κανονισμοί απαιτούν να μη σχηματίζονται περισσότερες από 18. 2.6.ΜΗΚΟΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Μήκος κλίμακας ονομάζεται το μήκος του αναπτύγματος της γραμμής ανάβασης.το μήκος αυτό δεν θα πρέπει να υπερβαίνει τα 4-4,5μ χωρίς την μεσολάβηση πλατύσκαλου. 2.7.ΠΛΑΤΥΣΚΑΛΑ Πλατύσκαλα ονομάζονται τα πατήματα μιας κλίμακας που έχουν πλάτος πολλαπλάσιο του πλάτους του πατήματος των βαθμίδων της και χρησιμεύουν κύρια για την πρόσκαιρη και ασφαλή ανάπαυση του χρήστη, ή για την αλλαγή διεύθυνσης του φορέα ή των βαθμιδοφόρων ή ακόμα για την αρχή και το τέλος της κλίμακας. Το πλάτος τους πρέπει να επιτρέπει τουλάχιστον ένα ή περισσότερα βήματα του χρήστη πριν από το επόμενο ύψος βαθμίδας και να είναι τουλάχιστον 1,20μ. Γενικά, στα κτίρια που χρησιμοποιούνται από το κοινό, πρέπει πάντα να μεσολαβούν πλατύσκαλα κάθε 10 ως 12 το πολύ ύψη κλίμακας, ανεξάρτητα από το αν αλλάζει η διεύθυνση της κλίμακας ή όχι. Μεμονωμένες βαθμίδες δεν πρέπει να κατασκευάζονται σε καμία περίπτωση, οι μικρές δε αυτές υψομετρικές διαφορές θα πρέπει να καλύπτονται με ράμπες κλίσης 5%. 2.8.ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗ ΒΑΘΜΙΔΩΝ Μεταρρύθμιση των βαθμίδων ονομάζεται το σύνολο των μεθόδων σχεδιασμού των καμπυλόμορφων κλιμάκων, για την βελτίωση των σφηνοειδών βαθμίδων προς την πλευρά του φανού. Κατά την διαδικασία αυτή το πλάτος (πάτημα) παραμένει σταθερό στη θέση της γραμμής ανάβασης ενώ μειώνεται κατάλληλα στην πλευρά του φανού, αφήνοντας τελικά για κάθε βαθμίδα ελάχιστο πλάτος τουλάχιστον 7εκ. Σε περίπτωση 10

στροφής της γραμμής ανάβασης κατά 180 είναι σκόπιμο για αισθητικούς αλλά και για λειτουργικούς λόγους η μεταρρύθμιση αυτή να περιλαμβάνει τουλάχιστον 14 βαθμίδες, συμμετρικά ως προς τον άξονα στροφής. Σφηνοειδείς βαθμίδες πρέπει να αποφεύγονται γενικά και ιδίως στα κτίρια συνάθροισης κοινού. Αν το ελάχιστο πλάτος μιας "σφηνοειδούς" βαθμίδας είναι ίσο ή μεγαλύτερο του πατήματος στη γραμμή ανάβασης, τότε η βαθμίδα δεν θεωρείται σφηνοειδής. 2.9.ΣΧΗΜΑ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Το σχήμα μιας κλίμακας καθορίζεται από την γραμμή ανάβασης της και μπορεί να είναι ευθύγραμμο, τεθλασμένο, καμπύλο ή μικτό. 2.10.ΜΟΡΦΗ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Η μορφή μιας κλίμακας καθορίζεται από τον τρόπο κατασκευής και στήριξης των βαθμίδων της. Ετσι μπορεί να είναι συμπαγής, φτερωτή, πτυχωτή κλπ. Κατά τον σχεδιασμό κλίμακας θα πρέπει να προτιμάται για λόγους ασφαλείας μια κλίμακα με πατήματα και ύψη πλήρη χωρίς "κορωνίδα" -δηλαδή προεξοχή του πατήματος- όπου το ύψος με το υποκείμενο πάτημα θα σχηματίζουν γωνία 15. Όσον αφορά το ύψος διέλευσης ορίζεται ως η απόσταση μεταξύ του επιπέδου της βαθμίδας και της οροφής. Σύμφωνα με το Γ.Ο.Κ. το ελάχιστο ελεύθερο ύψος διέλευσης ορίζεται στα 2.20 μέτ. Σε ιδιωτικές εσωτερικές σκάλες είναι συνήθως 2.10 μέτ., ενώ δεν πρέπει να είναι μικρότερο από 2 μέτρα. Σε ειδικές περιπτώσεις εσωτερικής σκάλας σε μονοκατοικίες μπορεί να είναι ικανοποιητικό και τα 1.80μέτρα. 11

2.11.ΥΛΙΚΑ ΚΑΤΑΣΚΕΥΗΣ ΚΛΙΜΑΚΑΣ Τα υλικά κατασκευής του φορέα μιας κλίμακας μπορεί να είναι το οπλισμένο σκυρόδεμα, το ξύλο, ο σίδηρος ή άλλα υλικά σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία. Απαραίτητα όμως πρέπει να παρέχουν στον χρήστη την απαιτούμενη σταθερότητα και ασφάλεια. Ανεξάρτητα από τα υλικά κατασκευής της μια κλίμακα μπορεί να επενδυθεί με διάφορα υλικά, π.χ ξύλο, μάρμαρο, μοκέτα, πλαστικό, κεραμικά πλακίδια κλπ. Απαραίτητη προϋπόθεση για την επιλογή του υλικού επένδυσης είναι η αντιολισθηρότητά του, η ομοιογένεια του, η σταθερότητα του, η αντοχή του στη χρήση και τις καιρικές συνθήκες -προκειμένου για εξωτερικές κλίμακες- η μικρή αντανακλαστικότητά του και η ευκολία του στον καθαρισμό και την συντήρηση. 12

3.ΠΡΟΣΤΑΣΙΑ ΧΡΗΣΤΗ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΠΡΟΣΤΑΣΙΑΣ ΧΡΗΣΤΗ Τα στοιχεία αυτά είναι: 1. Το κιγκλίδωμα ή το στηθαίο ή συνδυασμός αυτών 2. Ο χειρολισθήρας και 3. Το περίζωμα ή σοβατεπί. 4. H σήμανση 1.Tο κιγκλίδωμα ή το στηθαίο ή συνδυασμός αυτών. Κύριο χαρακτηριστικό τους είναι το ύψος και η κατασκευή τους, τα οποία πρέπει να εξασφαλίζουν τον χρήστη από πιθανή πτώση ή τραυματισμό και παράλληλα να παρέχουν την δυνατότητα ασφαλούς τοποθέτησης των χειρολισθήρων σε κατάλληλο ύψος. Ως το πιο κατάλληλο συνολικό ύψος του στηθαίου ή κιγκλιδώματος θεωρούνται τα 0,90μ από την ακμή της βαθμίδας. 2. O χειρολισθητήρας. Το υλικό, η μορφή και αγκύρωσή του πρέπει να εξασφαλίζουν την συγκράτηση ή την έλξη του χρήστη από αυτόν, χωρίς ταυτόχρονα να διακόπτουν τη συνέχεια της κίνησης της παλάμης του χεριού πάνω σε αυτόν. Η επιφάνεια χρήσης του χειρολισθήρα πρέπει να είναι λεία και ευχάριστη στην αφή. Η μορφή του πρέπει να επιτρέπει την ασφαλή και άνετη λαβή από την παλάμη του χρήστη. Μία τέτοια μορφή είναι εκείνη με στρογγυλή ή στρογγυλεμένη διατομή, διαμέτρου 4-5εκ τουλάχιστον κατά το τμήμα της χρήσης. Η αγκύρωση του χειρολισθήρα μπορεί να γίνει επί του στηθαίου ή στην εσωτερική πλευρά του ή επί τοίχου. Στις δύο τελευταίες περιπτώσεις η ελεύθερη απόσταση του χειρολισθήρα από την τελική επιφάνεια του στηθαίου ή τοίχου πρέπει να είναι 4,5-5εκ. Η επιφάνεια αυτή πρέπει να είναι λεία ώστε να αποκλείει τον τραυματισμό των αρθρώσεων των δακτύλων του χρήστη. Στην πρώτη περίπτωση το διάκενο μεταξύ χειρολισθήρα και στέψης στηθαίου πρέπει να κυμαίνεται μεταξύ 5-15εκ.Συνιστάται η τοποθέτηση πάντα δύο συνεχών χειρολισθήρων και από τις δύο πλευρές της κλίμακας, σε ύψη 0.90 και 0,70μ από την ακμή της βαθμίδας, ώστε να διευκολύνονται όλοι οι χρήστες,καθώς και τα παιδιά και τα άτομα μικρού ύψους. Εάν οι χειρολισθήρες πρόκειται να χρησιμοποιηθούν σαν βοηθητικά μέσα, για έλξη του χρήστη της κλίμακας από αυτούς, τότε ενδείκνυται η ελεύθερη απόσταση μεταξύ τους να μην υπερβαίνει τα 0,90μ. Σε περίπτωση κλιμάκων με βαθμίδες μεγάλου πλάτους συνιστάται η τοποθέτηση χειρολισθήρα και ενδιάμεσα. Τέλος πρέπει οι χειρολισθήρες 13

να προεξέχουν πάντα 30εκ τουλάχιστον οριζόντια, στην αρχή και το τέλος μιας κλίμακας και να συνεχίζονται στα πλατύσκαλα. 3. To περίζωμα (σοβατεπί) Είναι απαραίτητο να υπάρχει σε κάθε περίπτωση κλίμακας, ώστε να εμποδίζει τα βοηθήματα των εμποδιζόμενων ατόμων να πλησιάζουν τα κατακόρυφα στοιχεία της κλίμακας με κίνδυνο τραυματισμού ή και εκτροπής τους. Το ύψος του περιζώματος πρέπει να κυμαίνεται από 5 μέχρι 10 εκ. Σε περίπτωση μη ύπαρξης περιζώματος εκατέρωθεν της κλίμακας και εφόσον υπάρχει κιγκλίδωμα αντί στηθαίου, θα πρέπει να τοποθετείται οριζόντια μπάρα, σε απόσταση 10εκ από την ακμή των βαθμίδων. 4. Η σήμανση Είναι απαραίτητο, οπουδήποτε υπάρχει κλίμακα, να επισημαίνεται κατάλληλα η ύπαρξη της, ιδιαίτερα αν οι χρήστες της είναι και άτομα με προβλήματα στην όραση. Ειδική μέριμνα πρέπει να λαμβάνεται για την επισήμανση της αρχής και του τέλους της κλίμακας, αλλά και των σημείων αλλαγής της διεύθυνσης της, με την κατασκευή λωρίδων επισήμανσης πλάτους 60εκ, από υλικό διαφορετικής υφής και έντονης χρωματικής αντίθεσης με την επένδυση των βαθμίδων. Απαραίτητη επίσης είναι και η επισήμανση με έντονη χρωματική αντίθεση των ακμών όλων των βαθμίδων. Μια άλλη σημαντική λεπτομέρεια για την ασφαλή χρησιμοποίηση μιας σκάλας είναι η εμφανισή της. Μια σκάλα με ενιαία και χωρίς διακοπές απόχρωση και υφή επένδυσης προκαλεί σύγχυση ιδιαίτερα σε ανθρώπους με προβλήματα όρασης, ενώ υπό συγκεκριμένες συνθήκες φωτισμού, όπως ο χαμηλός ή ο ομοιόμορφος φωτισμός, καθίσταται επικίνδυνη για οποιονδήποτε χρήστη. Ζώνες με αισθητή διαφοροποίηση απόχρωσης και υφής είναι απαραίτητο να προβλέπονται τουλάχιστον στην πρώτη και στην τελευταία βαθμίδα κάθε σκάλας. Η πρόβλεψη τους σε όλες τις βαθμίδες βελτιώνει αισθητά τις συνθήκες χρησιμοποίησης της σκάλας. 14

4.ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΛΙΜΑΚΩΝ Ο σχεδιασμός μιας σκάλας πρέπει να γίνεται με ιδιαίτερη προσοχή από τη φάση της μελέτης της κατασκευής, ώστε το αποτέλεσμα να είναι σωστό και να αποφεύγεται ο κίνδυνος ατυχημάτων. Τα απαραίτητα στοιχεία που πρέπει να λαμβάνονται υπόψη για την αρχική επιλογή της μορφής της είναι: Η διαθέσιμη επιφάνεια στα δύο επίπεδα. Η ακριβής υψομετρική διαφορά μεταξύ των ορόφων. Η χρήση του κτιρίου στο οποίο βρίσκεται. Άλλος σχεδιασμός απαιτείται όταν η σκάλα εξυπηρετεί μια απλή κατοικία απ ότι όταν αποτελεί στοιχείο ενός δημόσιου κτιρίου. Ο φόρτος της. Τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των ανθρώπων που θα την χρησιμοποιούν. Αν οι χρήστες της σκάλας είναι παιδιά, ηλικιωμένοι ή άτομα με ειδικές ανάγκες, ο σχεδιασμός πρέπει να υπακούει σε μεγέθη που εξυπηρετούν τις ειδικές αυτές κατηγορίες. Ομάδες χρηστών. Σε κτίρια όπου είναι σημαντική η πιθανότητα να κυκλοφορούν άτομα με ειδικές ανάγκες και ηλικιωμένοι, είναι απαραίτητο να προβλέπονται εναλλακτικοί τρόποι κατακόρυφης μετακίνησης(ράμπες, πολυθρόνεςαναβατήρες, ανελκυστήρες). Η περίπτωση αυτή, εκτός από τα ειδικά κτίρια που κατασκευάζονται για συγκεκριμένες δραστηριότητες σχετικές με αυτές τις ομάδες, εμφανίζεται και σε δημόσια κτίρια, ξενοδοχεία, νοσοκομεία κ.ά. Σε χώρους όπου υπάρχει κυκλοφορία ατόμων που μεταφέρουν διαφόρων ειδών προμήθειες -τρόφιμα, ποτά- οι σκάλες αποτελούν σημείο που δυσχεραίνει την κίνηση τους. Εξαιτίας του φορτίου δυσκολεύονται να ελέγξουν τα σκαλοπάτια και υπάρχει κίνδυνος ατυχημάτων. Ένας ανελκυστήρας ή μια ράμπα, όταν πρόκειται για μικρές υψομετρικές διαφορές, μπορούν να εξυπηρετήσουν καλύτερα. Στις σκάλες όπου κυκλοφορούν μικρά παιδιά είναι καλό να υπάρχει ιδιαίτερη πρόληψη στους χειρολισθήρες. Εκτός από τον κύριο χειρολισθήρα που τοποθετείται στο 1.0 μ., ένας δεύτερος που θα τοποθετηθεί χαμηλότερα, σε ύψος 60 εκ. από το πάτωμα κάνει πιο ασφαλή την πορεία των παιδιών. Επίσης, αν το κιγκλίδωμα αποτελείται από διαδοχικές ράβδους -οριζόντιες ή κατακόρυφες- οι αποστάσεις μεταξύ τους δεν πρέπει να ξεπερνούν τα 11 εκ. Έτσι αποκλείεται ο κίνδυνος ένα μικρό παιδί να πέσει από το ενδιάμεσο κενό. Η θέση της σκάλας Η θέση της σκάλας εξαρτάται από πολλούς παράγοντες που πρέπει να μελετηθούν καλά πριν από την τελική επιλογή. Σε δημόσιους χώρους με μεγάλη κίνηση η απόληξη της σκάλας στον όροφο δεν πρέπει να είναι σε σημείο που συγκεντρώνει πολλά μετακινούμενα άτομα ή αποτελεί θέση αλλαγής διεύθυνσης γι αυτούς που κυκλοφορούν στον όροφο. Επίσης, η πορεία στη σκάλα οφείλει να είναι συνεχής και ομαλή χωρίς απότομες 15

αλλαγές φοράς. Οι συνθήκες φωτισμού είναι καλό να είναι ομοιόμορφες σε όλο το μήκος μιας σκάλας. Ένα απότομα εκτυφλωτικό φως ή ακόμη και μια εντυπωσιακά ωραία θέα μπορεί να αποσπάσουν την προσοχή του χρήστη της σκάλας και να χάσει τον έλεγχο της κίνησης του. Η πορεία στη σκάλα πρέπει να διατηρείται αδιατάρακτη και να μην υπάρχουν είσοδοι και έξοδοι από αυτή σε σημεία που μπορεί να μην αντιληφθούν οι χρήστες. Γι'αυτό και αν στα πλατύσκαλα υπάρχουν πόρτες, αυτές θα πρέπει να ανοίγουν προς το εσωτερικό του χώρου που εξυπηρετούν και όχι προς τη σκάλα. Σε σκάλες δημόσιων κτιρίων είναι καλό η διατήρηση του πεζού στη δεξιά πλευρά της σκάλας να γίνεται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, ώστε να αποφεύγονται προσκρούσεις μεταξύ αυτών που ανεβαίνουν και κατεβαίνουν. Γι'αυτό λοιπόν είναι καλό να αποφεύγονται διακλαδώσεις της σκάλας ή, αν αυτές είναι απαραίτητες, να μπορούν να γίνονται εύκολα αντιληπτές από τα μετακινούμενα άτομα. Ακόμη, σε περιπτώσεις εξόδων διαφυγής η σκάλα που εξυπηρετεί από τους ορόφους μέχρι το ισόγειο πρέπει ευκρινώς να σταματά εκεί και να μη συνεχίζει με την ίδια μορφή προς το υπόγειο. Στην τελευταία περίπτωση είναι δυνατό σε κατάσταση πανικού να μη διακρίνουν οι χρήστες την έξοδο στο ισόγειο αλλά να συνεχίσουν στα παρακάτω επίπεδα. Τέλος, κατά τη φάση του σχεδιασμού πρέπει ο μελετητής να γνωρίζει την ακριβή θέση και έκταση της επιφάνειας που μπορεί να χρησιμοποιήσει για την τοποθέτηση της σκάλας, ώστε να μην προχωρήσει σε λύσεις που θα δεσμεύουν περισσότερο χώρο από αυτόν που διατίθεται. 4.1.ΔΙΑΣΤΑΣΙΟΛΟΓΗΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ Οι διαστάσεις της σκάλας τουλάχιστο οι ελάχιστες και μέγιστες ορίζονται πολλές φορές από τους αντίστοιχους κανονισμούς που μπορεί να διέπουν συγκεκριμένους χώρους και λειτουργίες. Υπάρχουν όμως και γενικοί κανόνες που προέκυψαν από έρευνα και την εμπειρία ετών και είναι καλό να ακολουθούνται όταν δεν έρχονται σε αντίθεση με τα μεγέθη των κανονισμών. Επίσης, είναι γενικά καλό να προβλέπονται και συγκεκριμένες απαιτήσεις, όπως η μεταφορά επίπλων σε κτίρια πολυκατοικιών. Το πλάτος της σκάλας Το πλάτος της σκάλας ορίζεται από το φόρτο της, την απαιτούμενη άνεση των χρηστών και την ανάγκη για προσιτό χειρολισθήρα. Η δυναμικότητα της σκάλας εκφράζεται σε άτομα ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους. Για το σωστό υπολογισμό της ροής στη σκάλα εξετάζεται η δυναμικότητα του χώρου που θα εξυπηρετήσει. Το συνολικό ανθρώπινο φορτίο του ορόφου του κτιρίου διαιρείται με το μέσο επιθυμητό χρόνο εκκένωσης και προκύπτει ο αριθμός των ατόμων που θα περάσουν σε ένα λεπτό από ένα συγκεκριμένο μέτρο πλάτους της σκάλας. Οπότε, ανάλογα με την άνεση που θέλει ο μελετητής να παρέχει η σκάλα, ορίζεται το πλάτος της. Για παράδειγμα, αν ένας όροφος φιλοξενεί 200 άτομα που πρέπει να κατεβούν τη σκάλα σε δύο λεπτά, τότε αυτή πρέπει να μπορεί 16

να εξυπηρετήσει 100 άτομα/λεπτό. Θεωρώντας μια μέγιστη ροή στη σκάλα της τάξης των 45 ατόμων ανά λεπτό ανά μέτρο πλάτους, προκύπτει ελάχιστο πλάτος 2.22 μέτ. Προσθέτοντας και τα απαιτούμενα περίπου 35 εκ. για την τοποθέτηση χειρολισθήρων ή άλλων συμπληρωματικών κατασκευών, το πλάτος της σκάλας ορίζεται στα 2.60 μέτρα. Γενικά αποδεκτές τιμές για τη ροή στη σκάλα θεωρούνται τα 20-62 άτομα/λεπτόχμέτ.πλάτους. Τα ελάχιστα αποδεκτά πλάτη μιας σκάλας είναι:. για χαμηλές μονοκατοικίες 90 εκ.. για πολυκατοικίες τριών και πάνω ορόφων 1.20 μ. Σε εξωτερικές σκάλες πρέπει να προβλέπεται μια κλίση έως 1:60 προς την εξωτερική πλευρά, ώστε να μπορούν να φεύγουν τα νερά. Βαθμίδες Η σχέση που ορίζει την αναλογία ύψους και πατήματος σκαλοπατιού είναι 2υ+π=63 (υ είναι το ρίχτι, π το πάτημα ενώ 63 εκ. είναι το μέσο μήκος βηματισμού ενός ενήλικου ανθρώπου). Επίσης, ύψη σκαλοπατιού μεγαλύτερα από 18.5 εκ. και πατήματα μικρότερα από 28 εκ. είναι καλό να αποφεύγονται. Η ιδανική αναλογία, όπως προέκυψε από έρευνες του Κ&ίδ6Γ-\νί11ΐ6ΐιη Ινστιτούτου του Ντόρτμουντ είναι 17/29. Σε κάθε περίπτωση οι διαστάσεις του ύψους και του πατήματος του σκαλοπατιού πρέπει να διατηρούνται σταθερές σε όλο το μήκος της σκάλας. Η μέγιστη επιτρεπτή απόκλιση είναι 5 χιλ. Σε μια σκάλα πρέπει να σχηματίζονται τρεις τουλάχιστο βαθμίδες. Πολλοί κανονισμοί απαιτούν να μη σχηματίζονται περισσότερες από 18. Πλατύσκαλα Τα πλατύσκαλα είναι απαραίτητα σε σκάλες μεγάλου μήκους, ως σημεία ανάπαυσης των χρηστών. Επίσης χρησιμοποιούνται στα σημεία αλλαγής διεύθυνσης σε ευθύγραμμες σκάλες. Σε περίπτωση ατυχήματος ανακόπτουν την ορμή της πτώσης. Αν οι διαδοχικοί όροφοι έχουν υψομετρική διαφορά μεγαλύτερη από 2.75 μέτ. συνίσταται ο σχηματισμός ενός τουλάχιστο πλατύσκαλου, ενώ ο ελληνικός Γ.Ο.Κ. ορίζει ως μέγιστη διαφορά στάθμης μεταξύ διαδοχικών πλατύσκαλων τα 3.6 μέτ. Το μήκος του πλατύσκαλου ορίζεται ως το άθροισμα του μήκους βηματισμού (ή πολλαπλάσιου αυτού) και του πατήματος της βαθμίδας. Έτσι το ελάχιστο μήκος για μια σκάλα με πάτημα 29 εκ. είναι 1x63+29=92 εκ. Αν το πλατύσκαλο βρίσκεται ανάμεσα σε δύο σκάλες διαφορετικού πλάτους πρέπει να έχει πλάτος ίσο με το μεγαλύτερο από αυτά. Σε άνετες σκάλες κήπων σχηματίζεται ένα πλατύσκαλο ανά τρεις βαθμίδες. 17

Το ύψος διέλευσης Ως ύψος διέλευσης ορίζεται η απόσταση μεταξύ του επιπέδου της βαθμίδας και της οροφής. Σύμφωνα με το Γ.Ο.Κ. το ελάχιστο ελεύθερο ύψος διέλευσης ορίζεται στα 2.20 μέτ. Σε ιδιωτικές εσωτερικές σκάλες είναι συνήθως 2.10 μέτ., ενώ δεν πρέπει να είναι μικρότερο από 2 μέτ. Σε ειδικέςπεριπτώσεις εσωτερικής σκάλας σε μονοκατοικίες μπορεί να είναι ικανοποιητικό και το 1.80 μέτ. Σπειροειδείς σκάλες Σκάλες που έχουν 12-20 βαθμίδες μπορούν να αναπτυχθούν σε πλήρη κύκλο. Η γωνία που σχηματίζουν τα σκαλοπάτια κυμαίνεται από 30 έως 18. Συνιστάται να σχεδιάζονται οι σκάλες για δεξιόστροφη ανάβαση, ώστε κατά την κάθοδο ο χειρολισθήρας της εξωτερικής πλευράς να είναι στα δεξιά και η κίνηση να γίνεται με ασφάλεια. Εξαιτίας του σφηνοειδούς σχήματος των βαθμίδων είναι καλό να τηρούνται κάποια ελάχιστα βάθη:.στην παρειά του φαναριού το ελάχιστο πλάτος είναι 12 εκ..στη γραμμή πορείας -27 εκ. από το όριο της σκάλας- το ελάχιστο πάτημα είναι 28 εκ. Στην εξωτερική παρειά το μεγαλύτερο εύρος είναι της τάξης των 40 εκ. Στο τέλος του σχεδιασμού πρέπει να ελέγχεται ότι το ύψος διέλευσης είναι σε κάθε περίπτωση τουλάχιστο 2.20 μέτρα. Φωτισμός της σκάλας Όπως αναφέρθηκε και προηγούμενα, ο φωτισμός της σκάλας επιδιώκεται να είναι κατά το δυνατό ομοιόμορφος σε όλο το μήκος της σκάλας. Τα 150 lux θεωρούνται αρκετά. Είναι καλό να αποφεύγεται η δημιουργία σκιών στα σκαλοπάτια, όπως και η τοποθέτηση φωτιστικών σωμάτων σε χαμηλά ύψη. Τα σημεία όπου μπορεί να υπάρχει κάποια ασυνέχεια (στροφή, είσοδος ή έξοδος ατόμων) πρέπει να φωτίζονται καλά, ενώ είναι απαραίτητο να γίνεται και πλήρης πρόβλεψη για τους απαραίτητους διακόπτες στα σημεία εισόδου και εξόδου από τη σκάλα. Οι ράμπες Χρησιμοποιούνται συνήθως ως εναλλακτικές οδοί για ηλικιωμένους ή άτομα με ειδικές ανάγκες και έχουν κλίση μεγαλύτερη από 5%. Το αποδεκτό μέγιστο μήκος μιας ράμπας εξαρτάται από την κλίση και τη θέση της. 18

5. ΕΠΕΝΔΥΣΗ ΚΛΙΜΑΚΩΝ Στις σκάλες από διάφορα υλικά διακρίνονται: Το φέρον τμήμα. Αυτό στις ξύλινες σκάλες είναι οι βαθμιδοφόροι δοκοί και στις σκάλες από σκυρόδεμα είναι η πλάκα όπου τοποθετείται ο κύριος οπλισμός.. Το κλιμακωτό τμήμα που αποτελεί τη βατή επιφάνεια. Στις ξύλινες σκάλες είναι τα ξύλινα πατήματα που μπορεί να είναι εσωτερικά ενισχυμένα με μεταλλικές διατομές. Στις σκάλες από σκυρόδεμα είναι η κλιμακωτή επιφάνεια που οπλίζεται με ένα στοιχειώδη οπλισμό (συστολής). Οι μεταλλικές σκάλες είναι συνήθως ολόσωμες φέρουσες κατασκευές. Όλα τα είδη των κλιμάκων μπορεί να επενδυθούν με διάφορα υλικά. Η επένδυση μπορεί να καλύπτει μόνο τα πατήματα ή και τα ρίχτια και τα ελεύθερα πλαϊνά της σκάλας. Τα κριτήρια επιλογής και ο τρόπος εφαρμογής των υλικών επίστρωσης είναι ανάλογα με την επένδυση δαπέδων. 5.1.ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ ΜΕ ΠΛΑΚΕΣ Οι επενδύσεις από φυσικές ή τεχνητές πλάκες εφαρμόζονται μόνο στις σκάλες που είναι κατασκευασμένες με πλάκες από σκυρόδεμα. Για την επίστρωση χρησιμοποιούνται κυρίως μαρμάρινες, προκατασκευασμένες μωσαϊκές πλάκες ή πλάκες από φυσικές πέτρες, που γενικά αντέχουν σε μεγάλες θλιπτικές τάσεις. Τοποθετούνται χωρίς ιδιαίτερες δυσκολίες και με τη χρήση κατάλληλου κονιάματος προσφύονται ισχυρά στο υπόστρωμα. Η επιφάνεια των πλακών μπορεί να λειανθεί ή να στιλβωθεί και ο καθαρισμός και η συντήρηση τους γίνονται εύκολα. Για να κατασκευαστεί η επένδυση της σκάλας από φυσική πέτρα, αρχικά κόβονται οι επενδύσεις των επιμέρους τμημάτων των σκαλοπατιών και συνταιριάζονται μεταξύ τους (πάτημα, ρίχτι, σκαλομέρι). Οι πλάκες εφαρμόζονται πάνω στη σκάλα με συγκολλητικό τρίψιμο και λείανση, κυρίως στις μαρμάρινες πλάκες. Τα ελάχιστα πάχη πλακών από μάρμαρο είναι 3 ως 4 εκ. για το πάτημα και 1,5 ως 2 εκ. για το ρίχτι και λίγο μεγαλύτερα για φυσικές πέτρες. Οι πλάκες επένδυσης πρέπει να είναι ολόσωμες, να εδράζονται και να επικολλούνται σ όλη τους την επιφάνεια στο υπόβαθρο. Το τελείωμα της επένδυσης πρέπει να είναι προσεγμένο στις συναρμογές και στα πλαϊνά τελειώματα. Πολλές από τις ατέλειες που παρατηρούνται στις σκάλες προέρχονται από το κακό κόψιμο και ταίριασμα των πλακών, στα σημεία αυτά. Η μωσαϊκή επένδυση στις σκάλες γίνεται με τον ίδιο τρόπο όπως και για τα δάπεδα, με ιδιαίτερη προσοχή στα ρίχτια και στις συναρμογές τους με τα πατήματα. Παρουσιάζει καλή πρόσφυση στο υπόστρωμα, αντέχει σε φθορά και σε φορτίσεις και παρέχει λεία και στιλπνή επιφάνεια. Είναι αρκετά φτηνή κατασκευή και εφαρμόζεται κυρίως σε βοηθητικές σκάλες. Το ελάχιστο πάχος μωσαϊκής επίστρωσης είναι 3 εκ. για τα πατήματα και 1,5 εκ. για τα ρίχτια. Κυρίως σε δευτερεύουσες σκάλες ή σε σκάλες αποθηκών εφαρμόζεται 19

επίστρωση από πατητή τσιμεντοκονία με μεγάλη περιεκτικότητα σε τσιμέντο. Αυτή προσφύεται καλά στο υπόστρωμα αν κατασκευαστεί σωστά, αλλιώς υπάρχει κίνδυνος δημιουργίας ρωγμών. Η κατασκευή είναι φθηνή, εύκολη και αρκετά ανθεκτική στη φθορά. Η πρόσμιξη διαφόρων υλικών στην τσιμεντοκονία μπορεί να βελτιώσει τις ιδιότητες της. Μπορεί να προστεθεί σμυρίδα για την αύξηση της επιφανειακής αντοχής και τη μείωση της ολισθηρότητας ή βελτιωτικά μάζας για την αύξηση της αντοχής σε τριβή της πλαστικότητας του υλικού. 5.2.ΞΥΛΙΝΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΙΣ Οι επενδύσεις από ξύλο εφαρμόζονται συνήθως σε μικρές σκάλες από σκυρόδεμα, με περιορισμένη κυκλοφορία. Μπορεί ακόμη να εφαρμοστούν μεμονωμένες ξύλινες επιστρώσεις σε ειδικές υποδοχές των πατημάτων μεταλλικών κλιμάκων. Το ξύλο δίνει την αίσθηση της θερμότητας και της ελαστικότητας στο πάτημα, παρέχει λεία επιφάνεια και σημαντική αντοχή σε φορτίσεις. Προϋπόθεση είναι βέβαια η επιλογή της κατάλληλης ξυλείας και η σωστή της εφαρμογή. Πρέπει να χρησιμοποιείται ξυλεία σκληρή και χωρίς ρόζους, ανθεκτική στην τριβή, σε πάχος τουλάχιστον 4 εκ. Για την εφαρμογή, εξομαλύνεται αρχικά η επιφάνεια του σκυροδέματος με ισχυρή τσιμεντοκονία. Στο οπλισμένο σκυρόδεμα πρέπει να έχουν πακτωθεί ειδικά τζινέτια από το στάδιο της κατασκευής. Σ'αυτά βιδώνεται η ξύλινη επένδυση και στη συνέχεια τρίβεται και γυαλίζεται. Αν τα τζινέτια δεν έχουν ενσωματωθεί στη σκάλα από το στάδιο της κατασκευής, τότε μπορεί να ανοιχτούν στο παλιό σκυρόδεμα οπές, να τοποθετηθούν τα τζινέτια και να στερεωθούν με ειδική τσιμεντοκονία. 20