ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 72 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ

Standard Eurobarometer European Commission ΕΥΡΩΒΑΡΟΜΕΤΡΟ 72 ΚΟΙΝΗ ΓΝΩΜΗ ΣΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ ΦΘΙΝΟΠΩΡΟ 2009 Standard Eurobarometer 72 / Φθινόπωρο 2009 TNS Opinion & Social ΕΘΝΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ GREECE Η έρευνα αυτή έγινε κατόπιν αιτήµατος και υπό τον συντονισµό της Γενικής ιεύθυνσης Επικοινωνίας. Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα. Το κείµενο αυτό δεν εκφράζει αναγκαστικά τις θέσεις της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Οι ερµηνείες ή τοποθετήσεις της παρούσας ανάλυσης εκφράζουν αποκλειστικά και µόνο την άποψη του συντάκτη. Σελίδα 1 από 98

ΠΙΝΑΚΑΣ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΕΙΣΑΓΩΓΗ...3 ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ...5 ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ...6 ΠΡΟΣΩΠΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΠΡΟΣ ΟΚΙΕΣ (ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ, ΑΠΑΣΧΟΛΗΣΗ, ΚΛΠ)...6 ΣΗΜΑΝΤΙΚΑ ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΠΟΥ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΖΕΙ Η ΕΛΛΑ Α... 14 ΒΑΘΜΟΣ ΕΜΠΙΣΤΟΣΥΝΗΣ ΣΤΟΥΣ ΘΕΣΜΟΥΣ... 16 ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ...20 Η ΕΙΚΟΝΑ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ... 20 ΑΞΙΟΛΟΓΩΝΤΑΣ ΤΗ ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΤΗΣ ΕΛΛΑ ΑΣ: ΘΕΤΙΚΗ Η ΑΡΝΗΤΙΚΗ... 22 ΛΗΨΗ ΑΠΟΦΑΣΕΩΝ ΣΕ ΕΥΡΩΠΑΪΚΟ ΕΠΙΠΕ Ο... 24 ΥΠΟΣΤΗΡΙΞΗ ΚΟΙΝΩΝ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗΣ ΈΝΩΣΗΣ... 26 Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ & Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ...28 ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ... 28 ΠΑΓΚΟΣΜΙΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ... 31 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ Ι: ΗΜΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΟΥ & ΕΥΡΩΠΑΪΚΟΥ ΕΙΓΜΑΤΟΣ...33 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙ: ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΠΡΟ ΙΑΓΡΑΦΕΣ...35 ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΙΙΙ: ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ...37 Η ανάλυση αυτή έγινε για την Αντιπροσωπεία της Ευρωπαϊκής Επιτροπής στην Ελλάδα από την κα. Όλγα Σταυροπούλου-Σαλαµούρη [Μίλητος Αναδυόµενες Τεχνολογίες & Υπηρεσίες]. Σελίδα 2 από 98

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το τακτικό Ευρωβαρόµετρο 72.4 διεξήχθη από την TNS Opinion & Social, µία κοινοπραξία των φορέων TNS plc και TNS opinion, στο διάστηµα µεταξύ της 23 ης Οκτωβρίου και 18 ης Νοεµβρίου 2009, κατόπιν αιτήµατος της Ευρωπαϊκής Επιτροπής (Γενική ιεύθυνση Επικοινωνίας, Ανάλυση της Κοινής Γνώµης). Η έρευνα διεξήχθη στα 27 κράτη-µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης 1, σε τρεις υποψήφιες για ένταξη χώρες (Κροατία, Τουρκία και Πρώην Γιουγκοσλαβική ηµοκρατία της Μακεδονίας), καθώς και στην «περιοχή όχι υπό τον άµεσο έλεγχο της Κυπριακής ηµοκρατίας (Τουρκοκυπριακή Κοινότητα)», καλύπτοντας δειγµατοληπτικά τον πληθυσµό των χωρών, ηλικίας 15 ετών και άνω. Για τους σκοπούς της έρευνας χρησιµοποιήθηκε αντιπροσωπευτικά τυχαίο δείγµα, αναλογικό του µεγέθους του πληθυσµού και της πληθυσµιακής πυκνότητας της κάθε χώρας. Όσον αφορά στο ελληνικό τµήµα της έρευνας, στο τυχαία επιλεγµένο ελληνικό δείγµα συµµετείχαν 1000 πολίτες, από αντιπροσωπευτικές περιοχές της ελληνικής επικράτειας, εκ των οποίων 979 (98%) δήλωσαν ελληνική εθνικότητα. Για τη λήψη των στοιχείων χρησιµοποιήθηκαν τυποποιηµένα ερωτηµατολόγια, ενώ η επικοινωνία µε τους συµµετέχοντες είχε τη µορφή της προσωπικής συνέντευξης. Στην ανάλυση που ακολουθεί παρουσιάζονται περιφραστικά, και όπου κρίνεται σκόπιµο απεικονιστικά, οι θέσεις / τοποθετήσεις / απαντήσεις του ελληνικού δείγµατος, ενώ σε σηµεία µε εξαιρετικό ενδιαφέρον επιχειρούνται συµπεράσµατα, εµβαθύνσεις και συγκριτικές θεωρήσεις. Τέλος, στο βαθµό που τα θεµατικά πεδία συµπίπτουν, η παρούσα έκθεση καταγράφει και αποτυπώνει συγκρίσεις της ίδιας της ελληνικής κοινής γνώµης στα πλαίσια διαφορετικών χρονικά ερευνών. Ειδικότερα, παρουσιάζεται και αξιολογείται συγκριτικά η τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώµης, όπως καταγράφεται στο πλαίσιο κοινών και επαναλαµβανόµενων ερωτηµάτων των τελευταίων ερευνών του Ευρωβαρόµετρου. Όλα τα ποσοστά έχουν στρογγυλοποιηθεί. Από 0.1 έως 0.4 προς την κατώτερη µονάδα και από 0.5 έως 0.9 προς την ανώτερη µονάδα του δεκαδικού συστήµατος. 1 Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος (EU27) που παρατίθεται στα αποτελέσµατα της παρούσας έρευνας αφορά στα αποτελέσµατα που καταγράφηκαν στα 27 κράτη-µέλη. Επίσης, σηµειώνεται ότι όπου χρησιµοποιείται ο όρος «ευρωπαίοι πολίτες» ή «υπόλοιποι ευρωπαίοι πολίτες» αναφέρεται στον ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU27). Σελίδα 3 από 98

Σε αυτήν την έκθεση, οι χώρες παρουσιάζονται από τις επίσηµες συντµήσεις τους. Οι συντµήσεις που χρησιµοποιούνται σε αυτήν την έκθεση αντιστοιχούν στα ακόλουθα: EU EU27 Ευρωπαϊκή Ένωση ΣΥΝΤΜΗΣΕΙΣ Ευρωπαϊκή Ένωση 27 Κράτη Μέλη EU15 Ευρωπαϊκή Ένωση 15 Κράτη Μέλη πριν τη διεύρυνση της 1 ης Μαΐου 2004 NMS Γ Νέα Κράτη Μέλη - 12 Κράτη Μέλη που προσχώρησαν στην Ευρωπαϊκή Ένωση κατά τις δύο τελευταίες διευρύνσεις εν ξέρω / εν απαντώ BE Βέλγιο BG Βουλγαρία CZ Τσεχική ηµοκρατία DK ανία DE Γερµανία EE Εσθονία EL Ελλάδα ES Ισπανία FR Γαλλία IE Ιρλανδία IT Ιταλία CY Κύπρος 2 CY (tcc) Κύπρος - Περιοχή όχι υπό τον άµεσο έλεγχο της Κυπριακής ηµοκρατίας 2 LT Λιθουανία LV Λετονία LU Λουξεµβούργο HU Ουγγαρία MT Μάλτα NL Ολλανδία AT Αυστρία PL Πολωνία PT Πορτογαλία RO Ρουµανία SI Σλοβενία SK Σλοβακία FI Φινλανδία SE Σουηδία UK Ηνωµένο Βασίλειο HR Κροατία TR Τουρκία MK Πρώην Γιουγκοσλαβική ηµοκρατία της Μακεδονίας 3 2 Η Κύπρος είναι ένα από τα 27 κράτη µέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Εντούτοις, το «κοινοτικό κεκτηµένο» αναστέλλεται στην περιοχή όχι υπό τον άµεσο έλεγχο της Κυπριακής ηµοκρατίας. Για πρακτικούς λόγους, µόνο οι συνεντεύξεις που πραγµατοποιούνται στο µέρος της χώρας που ελέγχεται από την κυβέρνηση της Κυπριακής ηµοκρατίας καταγράφονται στην κατηγορία «CY» και περιλαµβάνονται στο EU27 µέσο όρο. Οι συνεντεύξεις που πραγµατοποιήθηκαν στην περιοχή όχι υπό τον άµεσο έλεγχο της Κυπριακής ηµοκρατίας καταγράφονται στην κατηγορία «CY(tcc)» [tcc: Τουρκοκυπριακή Κοινότητα]. 3 MK: Προσωρινή σύντµηση που δεν προδικάζει µε κανένα τρόπο την οριστική ονοµατολογία γι αυτήν τη χώρα, η οποία θα συµφωνηθεί µε την ολοκλήρωση των διαπραγµατεύσεων που πραγµατοποιούνται επί του παρόντος, γι αυτό το θέµα, στα Ηνωµένα Έθνη. Σελίδα 4 από 98

ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΠΙΚΑΙΡΟΤΗΤΑ Το τελευταίο διάστηµα, έλαβαν χώρα διάφορα απρόσµενα γεγονότα τα οποία βρήκαν απροετοίµαστη την ελληνική κοινωνία, απασχόλησαν έντονα την επικαιρότητα και προκάλεσαν ένα ζωηρό δηµόσιο διάλογο. Αρχικά τον Αύγουστο, για ακόµα µια φορά η χώρα, και συγκεκριµένα η βορειανατολική Αττική, παραδόθηκε στις φλόγες, µε συνέπεια να καταστραφούν οι τελευταίοι πνεύµονες οξυγόνου της ευρύτερης περιοχής, πλέον των 140000 στρεµµάτων δασικών εκτάσεων και καλλιεργειών. Η τελευταία πύρινη λαίλαπα κατέγραψε πολλαπλές εστίες, συνεχείς αναζωπυρώσεις και αντίξοες καιρικές συνθήκες (δυνατοί άνεµοι) που προκάλεσαν την πολυήµερη καταστροφή αφήνοντας πίσω ανυπολόγιστες ζηµιές, οικολογικές, οικονοµικές, υλικές και ψυχολογικές. Έπειτα, ακολούθησε η ανακοίνωση του πρώην πρωθυπουργού Κώστα Καραµανλή για πρόωρη προσφυγή στις κάλπες, την 4 η Οκτωβρίου 2009, στηρίζοντας την απόφασή του στις δύσκολες οικονοµικές ηµέρες που περιµένουν τη χώρα, τα µέτρα που πρέπει να ληφθούν για την αντιµετώπιση της οικονοµικής κρίσης, καθώς και στην εκτίµηση ότι η τότε αντιπολίτευση θα προκαλούσε εκλογές παράλληλα µε την προγραµµατισµένη, για το Μάρτιο 2010, εκλογή Προέδρου της ηµοκρατίας. Έτσι, οι εθνικές εκλογές της 4 ης Οκτωβρίου 2009, µετά την ευρεία νίκη του ΠΑΣΟΚ µε ποσοστό 43,92%, δηλαδή δέκα ποσοστιαίες µονάδες υψηλότερο από αυτό που συγκέντρωσε το πρώην κυβερνών κόµµα της Νέας ηµοκρατίας (33,48%), ανέδειξαν αυτοδύναµη και ισχυρή κυβέρνηση η οποία καλείται να αντιµετωπίσει άµεσα και αποτελεσµατικά, κυρίως, την ύφεση της ελληνικής οικονοµίας, τη µείωση του διψήφιου ελλείµµατος (~12%) και να ανταποκριθεί στις προεκλογικές δεσµεύσεις της. Σηµειώνεται ότι η νεοσυσταθείσα Βουλή των Ελλήνων αποτελείται από 160 βουλευτές του ΠΑΣΟΚ, 91 της Νέας ηµοκρατίας, 21 του ΚΚΕ (7.54%), 15 του ΛΑ.Ο.Σ (5.63%) και 13 βουλευτές από το ΣΥ.ΡΙΖ.Α (4.60%). Η εκλογική ήττα της Νέας ηµοκρατίας οδήγησε στην παραίτηση του Κώστα Καραµανλή από την ηγεσία του κόµµατος και στην έναρξη των διαδικασιών για την εκλογή νέου Προέδρου, µε αποτέλεσµα οι εσωκοµµατικές εκλογές της Νέας ηµοκρατίας να απασχολήσουν έντονα την επικαιρότητα για τουλάχιστον δύο µήνες, έως και µερικές ηµέρες µετά την επικράτηση του Αντώνη Σαµαρά, ενός εκ των τριών υποψηφίων, και την εκλογή του ως νέου προέδρου του κόµµατος. Εκτιµάται ότι πλέον των 770.000 νέων και παλαιών µελών της Νέας ηµοκρατίας ψήφισαν για την εκλογή του νέου προέδρου. Σε κάθε περίπτωση, ένα θέµα που απασχολεί ιδιαίτερα την ελληνική κοινή γνώµη, είναι η οικονοµική κρίση που αντιµετωπίζει η χώρα, τα µέτρα που θα ληφθούν από την νεοεκλεγείσα κυβέρνηση, οι δεσµεύεις προς στις Βρυξέλλες για ισορροπηµένη δηµοσιονοµική πολιτική, οι ανακοινώσεις διεθνών οίκων πιστοληπτικής αξιολόγησης που έκαναν λόγο για υποβάθµιση της πιστοληπτικής ικανότητας της Ελλάδας, και γενικότερα η αγωνία των ελλήνων πολιτών να ανταποκριθούν στα νέα οικονοµικά δεδοµένα. Σηµειώνεται ότι η ελληνική κυβέρνηση καθησυχάζει το ελληνικό κοινό αρνούµενη την όποια πιθανότητα χρεοκοπίας της ελληνικής οικονοµίας. Τέλος, η αντιµετώπιση της πανδηµίας της νέας γρίπης (Η1Ν1) και ειδικότερα ο προαιρετικός µαζικός εµβολιασµός, που προτρέπουν τα θεσµικά κρατικά όργανα να γίνει ώστε να θωρακιστεί ο πληθυσµός απέναντι στη γρίπη και γενικότερα η δηµόσια υγεία, έχει διχάσει τόσο την επιστηµονική κοινότητα όσο και τους ίδιους τους πολίτες. Συγκεκριµένα, παρατηρείται η εφαρµογή δύο αντίθετων εκστρατειών, η µία που υποστηρίζει την αναγκαιότητα του εµβολιασµού και η άλλη που ισχυρίζεται ότι το εµβόλιο για τον ιό H1N1 εγκυµονεί κινδύνους για τη δηµόσια υγεία. Οι δύο αυτές αντίθετες απόψεις έχουν σπείρει µια γενικευµένη αµφιβολία στην ελληνική κοινή γνώµη και έχουν προκαλέσει µια συνεχή συζήτηση που κατακλύζει, ειδικότερα τις τελευταίες εβδοµάδες, όλα τα µέσα µαζικής ενηµέρωσης. Σελίδα 5 από 98

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΙ ΕΙΚΤΕΣ Προσωπική κατάσταση και προσδοκίες (οικονοµία, απασχόληση, κλπ) 6 στους 10 έλληνες πολίτες εκφράζουν την ικανοποίησή τους για την καθηµερινή τους ζωή. Σηµειώνεται αλλαγή της στάσης της ελληνικής κοινής γνώµης, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, λίγους µήνες πριν, καθώς την άνοιξη του 2009 ποσοστό 56% της ελληνικής κοινής γνώµης εξέφρασε τη δυσαρέσκειά του για την καθηµερινή του ζωή, συγκεντρώνοντας µάλιστα ένα από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγµατος της προηγούµενης έρευνας (ΕΒ71.3). Παρόλα αυτά, το συνολικό ποσοστό ικανοποίησης των ελλήνων πολιτών (58%: «πολύ ικανοποιηµένοι + αρκετά ικανοποιηµένοι»), αναφορικά µε την καθηµερινή ζωή τους, είναι από τα χαµηλότερα του συνολικού δείγµατος της έρευνας, µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται σε αισθητά υψηλότερα επίπεδα (EU27: 78%). Στο γράφηµα που ακολουθεί απεικονίζονται τα συνολικά ποσοστά (αθροιστικά: «πολύ ικανοποιηµένοι + αρκετά ικανοποιηµένοι» και «όχι και τόσο ικανοποιηµένοι + καθόλου ικανοποιηµένοι») όλων των χωρών που έλαβαν µέρος στην έρευνα. Σελίδα 6 από 98

Σε κάθε περίπτωση, το ποσοστό δυσαρέσκειας παραµένει υψηλό (42%) και στην παρούσα έρευνα, αν και παρατηρείται σηµαντική µείωση 14 ποσοστιαίων µονάδων συγκριτικά µε αυτό της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαρόµετρου (Άνοιξη 2009 ΕΒ71.3: 56%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (22%). Αναλυτικά ποσοστά ικανοποίησης των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών: «Πολύ ικανοποιηµένοι» EL: 8% - EU27: 20% «Αρκετά ικανοποιηµένοι» EL: 50% - EU27: 58% «Όχι και τόσο ικανοποιηµένοι» EL: 32% - EU27: 17% «Καθόλου ικανοποιηµένοι» EL: 10% - EU27: 5% Οι έλληνες πολίτες παραµένουν δυσαρεστηµένοι µε την ελληνική, ευρωπαϊκή και παγκόσµια οικονοµία, όπως επίσης µε την απασχόληση και την κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα τους Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι απαντήσεις των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών στο ερώτηµα πώς θα έκριναν την παρούσα κατάσταση στους τοµείς που παραθέτει η έρευνα. Αξιοσηµείωτο είναι ότι στις περισσότερες περιπτώσεις (τοµείς), το ελληνικό αρνητικό ποσοστό (κακή) είναι από τα υψηλότερα του συνολικού ευρωπαϊκού δείγµατος, όπως επίσης ότι διαφοροποιείται από το ευρωπαϊκό µέσο όρο που διαµορφώνεται σε χαµηλότερα επίπεδα. ΚΑΛΗ ΚΑΚΗ Την οικονοµική κατάσταση της οικογένειά σας Την κατάσταση της οικονοµίας στη χώρα σας (ελληνική) Την κατάσταση της ευρωπαϊκής οικονοµίας Την κατάσταση της οικονοµίας στον κόσµο Την προσωπική σας επαγγελµατική κατάσταση 4 Την κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα σας Την κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα σας 50% 64% 49% 34% 8% 23% 92% 75% 21% 29% 78% 62% 8% 19% 91% 72% 37% 54% 38% 27% 5% 13% 94% 85% 26% 43% 74% 53% 4 Ποσοστό 25% των ελλήνων ερωτηθέντων αδυνατούν ή δε θέλουν να εκφράσουν άποψη για την προσωπική επαγγελµατική τους κατάσταση και επιλέγουν να απαντήσουν «Ε ΓΝΩΡΙΖΩ ΕΝ ΑΠΑΝΤΩ». Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται στο 19%. Σελίδα 7 από 98

Περιβάλλον στην Ελλάδα Οι Βούλγαροι (75%), οι Ούγγροι (75%) και οι έλληνες πολίτες (74%), περισσότερο από τους υπόλοιπους ευρωπαίους πολίτες, εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για την κακή κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα τους. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU27: 53%). Σηµειώνεται ότι αρκετοί είναι οι ευρωπαίοι πολίτες που εκφράζουν ικανοποίηση για την κατάσταση του περιβάλλοντος στη χώρα τους (EU27: 43%), σε αντίθεση µε τους Έλληνες που συγκεντρώνουν ένα από τα χαµηλότερα ποσοστά ικανοποίησης του ευρωπαϊκού δείγµατος (26%). Απασχόληση στην Ελλάδα Οι Έλληνες, στην πλειονότητά τους (EL: 94%), εµφανίζονται απογοητευµένοι από την παρούσα κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα τους, καθώς τη χαρακτηρίζουν ως κακή. Οι Έλληνες συγκεντρώνουν από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας ακολουθώντας τα ποσοστά της Λετονίας (98%), της Ιρλανδίας (97%), της Ουγγαρίας και της Κροατίας (96%), της Λιθουανίας (95%) και της Πορτογαλίας (95%). υσαρεστηµένοι φαίνονται να είναι και οι ευρωπαίοι πολίτες (EU27: 85%), διατηρώντας το ίδιο υψηλό ποσοστό δυσαρέσκειας για την κατάσταση της απασχόλησης στη χώρα τους µε αυτό που κατέγραψε η προηγούµενη έρευνα. Ελληνική οικονοµία Οι έλληνες πολίτες είναι από τους πιο δυσαρεστηµένους του ευρωπαϊκού δείγµατος (92%) για την κατάσταση της οικονοµίας στη χώρα τους καθώς συγκεντρώνουν από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας µετά από αυτά της Λετονίας (97%), της Ουγγαρίας (97%), της Ιρλανδίας (95%) και της Λιθουανίας (94%). Ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται στο 75%. Σηµειώνεται ότι τα ποσοστά κινούνται σε παρόµοια επίπεδα µε αυτά της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου (άνοιξη 2009). Ακολουθεί σχετικό γράφηµα στην επόµενη σελίδα. Ευρωπαϊκή οικονοµία Οι Πορτογάλοι (83%), οι Ιρλανδοί (80%) και οι Έλληνες (78%), συγκεντρώνοντας τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά της έρευνας, είναι οι πλέον απογοητευµένοι από την πορεία της ευρωπαϊκής οικονοµίας καθώς θεωρούν ότι βρίσκεται σε δυσχερή θέση (EU27: 62%). Συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαρόµετρου, που έθετε το ίδιο ερώτηµα, το ελληνικό ποσοστό κινείται στα ίδια επίπεδα, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος καταγράφει µικρή µείωση κατά έξι ποσοστιαίες µονάδες, δηλαδή από 68% (ΕΒ71.3) σε 62% στην παρούσα έρευνα. Παγκόσµια οικονοµία Οι Έλληνες, περισσότερο από κάθε ευρωπαίο πολίτη, εκφράζουν την έντονη ανησυχία τους για την κατάσταση της οικονοµίας σε παγκόσµιο επίπεδο. Συγκεκριµένα, οι έλληνες πολίτες συγκεντρώνουν το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό (91%) εκτιµώντας ότι η παγκόσµια οικονοµία βρίσκεται σε δεινή κατάσταση (EU27: 72%). Σελίδα 8 από 98

75% 75% 75% 73% 72% 71% 70% 67% 66% 62% Ποσοστά όσων απάντησαν ότι η οικονοµία της χώρας τους βρίσκεται σε δεινή κατάσταση 97% 97% 95% 94% 92% 92% 90% 90% 89% 88% 84% 81% 81% 80% 80% 77% 56% 54% 49% 45% 45% 40% 21% LV HU IE LT EL HR BG PT ES RO CZ FR SK IT SI EE EU27 MT MK D-E UK TR BE DE D-W PL AT CY FI NL SE DK LU Σελίδα 9 από 98

Μετριοπαθείς προσδοκίες για τους επόµενους 12 µήνες Κυρίως προβλέψεις στασιµότητας καταγράφει η έρευνα, καθώς οι έλληνες πολίτες εκτιµούν ότι η γενικότερη κατάσταση (οικονοµική, εργασιακή, κλπ) θα παραµείνει ίδια τη χρονιά που µας έρχεται, δηλαδή ούτε ανησυχούν ούτε προσδοκούν κάποια βελτίωση, καθώς δεν προβλέπουν κάποια διαφοροποίηση (είτε θετική είτε αρνητική). Στον πίνακα που ακολουθεί παρουσιάζονται οι προσδοκίες των ελλήνων και ευρωπαίων πολιτών για τη χρονιά που µας έρχεται: ΚΑΛΥΤΕΡΗ ΧΕΙΡΟΤΕΡΗ Ι ΙΑ Για την οικονοµική κατάσταση στη χώρα σας Για την εργασιακή κατάσταση στη χώρα σας Για την οικονοµική κατάσταση στην Ευρωπαϊκή Ένωση Για την οικονοµική κατάσταση στον κόσµο 24% 28% 38% 31% 37% 37% 22% 22% 42% 40% 35% 34% 31% 30% 27% 21% 40% 38% 25% 29% 34% 24% 39% 36% Για την οικονοµική κατάσταση της οικογενείας σας 24% 21% 22% 19% 53% 57% Για τη ζωή σας γενικά 29% 26% 20% 15% 49% 56% Για την προσωπική σας επαγγελµατική κατάσταση 20% 19% 14% 11% 58% 59% Οι προβλέψεις στασιµότητας των ελλήνων πολιτών αναφέρονται σε σχεδόν όλους τους τοµείς της παρούσας έρευνας και κυµαίνονται στα ίδια επίπεδα µε τον ευρωπαϊκό µέσο όρο. Αν και είναι αρκετοί οι έλληνες ερωτηθέντες που προβλέπουν, σε ποσοστό 35%, στασιµότητα της απασχόλησης στη χώρα τους (EU27: 34%), περισσότεροι είναι αυτοί που εκτιµούν ότι η εργασιακή κατάσταση της Ελλάδας θα χειροτερεύσει την επόµενη χρονιά (EL: 42% - EU27: 40%). Σελίδα 10 από 98

Παρόλα αυτά, αξίζει να σηµειωθεί ότι, σε σχέση µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, τα ποσοστά που εκτιµούσαν χειρότερες εξελίξεις τόσο για την οικονοµική όσο και την εργασιακή κατάσταση στην Ελλάδα, έχουν µειωθεί κατά δέκα ποσοστιαίες µονάδες, καθώς την άνοιξη του 2009 (ΕΒ71.3) τα ποσοστά που εκτιµούσαν επιδείνωση ήταν υψηλότερα (48% & 52% αντίστοιχα). Ακολουθεί σχετικό γράφηµα. Σύγκριση ελληνικών %, της παρούσας και της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου, όσων προσδοκούν χειρότερες εξελίξεις την επόµενη χρονιά 15% 14% 23% 20% 30% 22% 38% 27% 43% 34% 52% 48% Άνοιξη 2009 42% 38% Φθινόπωρο 2009 Προσωπική επαγγελµατική κατάσταση Ζωή γεν ικά Οικογεν ειακή οικον οµική κατάσταση Oικον οµική κατάσταση Ε.E. Παγκόσµια οικον οµική κατάσταση Oικον οµική κατάσταση στη χώρα Eργασιακή κατάσταση στη χώρα Αξιοσηµείωτο είναι ότι όλα τα θετικά ποσοστά, δηλαδή όσων προβλέπουν καλύτερες ηµέρες την επόµενη χρονιά, έχουν αυξηθεί, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (άνοιξη 2009), κατά τουλάχιστον 12 ποσοστιαίες µονάδες. Ακολουθεί σχετικό γράφηµα. Σύγκριση ελληνικών %, της παρούσας και της προηγούµενης έρευνας του Ευρωβαροµέτρου, όσων προσδοκούν καλύτερες εξελίξεις την επόµενη χρονιά 29% 31% 24% 24% 25% Φθινόπωρο 2009 20% 22% 17% 14% 7% 8% 11% 11% 12% Άνοιξη 2009 Προσωπική επαγγελµατική κατάσταση Eργασιακή κατάσταση στη χώρα Oικον οµική κατάσταση στη χώρα Οικογεν ειακή οικον οµική κατάσταση Παγκόσµια οικον οµική κατάσταση Ζωή γεν ικά Oικον οµική κατάσταση Ε.E. Σελίδα 11 από 98

Αναφορικά µε την αγοραστική δύναµη των ερωτηθέντων, δηλαδή τα αγαθά που το νοικοκυριό τους µπορεί να αντέξει οικονοµικά στην καθηµερινή τους ζωή, οι έλληνες πολίτες, στην πλειονότητά τους (71%), βρίσκουν ότι η τωρινή τους κατάσταση έχει χειροτερέψει συγκριτικά µε αυτή προ πέντε ετών. Την ίδια δυσάρεστη διαπίστωση κάνουν και οι ευρωπαίοι πολίτες (45%). Σηµειώνεται ότι το ελληνικό ποσοστό που διαπιστώνει επιδείνωση της τωρινής του κατάστασης είναι το υψηλότερο (αρνητικό) της συνολικής έρευνας. EL HU 71% 70% CY MT 65% 65% LV LT 60% 62% BG SI HR 57% 56% 56% IT PT BE FR RO D-E EU27 D-W DE IE CY (tcc) TR CZ MK ES AT UK SK EE PL 52% 52% 51% 50% 48% 46% 45% 45% 45% 45% 44% 44% 42% 41% 40% 40% 38% 37% 36% 35% LU FI 30% 30% NL SE DK 21% 23% 27% Ποσοστά όσων απάντησαν ότι η τωρινή τους κατάσταση έχει χειροτερέψει συγκριτικά µε αυτή προ πέντε ετών Σελίδα 12 από 98

Πολλοί έλληνες πολίτες φαίνεται να δυσκολεύονται να κάνουν οποιοδήποτε σχέδιο για το µέλλον, που αφορά το νοικοκυριό τους, καθώς η παρούσα κατάσταση στην οποία βρίσκονται δεν τους το επιτρέπει (EL: 46% - EU27: 35%). Παρόλα αυτά, περισσότεροι είναι αυτοί που δύνανται να προγραµµατίσουν την εξέλιξη του νοικοκυριού τους γνωρίζοντας τι θα κάνουν τους επόµενους έξι µήνες (EL: 36% - EU27: 32%) ή ακόµα, καλύτερα, έχουν µια µακροπρόθεσµη προοπτική για το πώς θα είναι το νοικοκυριό τους για τα επόµενα ένα µε δύο χρόνια (EL: 17% - EU27: 28%). Η γενικότερη δυσαρέσκεια από την παρούσα οικονοµική κατάσταση δικαιολογεί και την έντονη απαισιοδοξία που εκφράζουν 8 στους 10 έλληνες ερωτηθέντες (77%) για την επόµενη γενιά, καθώς πιστεύουν ότι η ζωή αυτών που είναι στην παιδική ηλικία σήµερα θα είναι δυσκολότερη από αυτή που βιώνουν οι ίδιοι, δηλαδή της δικής τους γενιάς (EU27: 61%). Σηµειώνεται δε, ότι το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της παρούσας έρευνας, µαζί µε αυτό της υτικής Γερµανίας (77%), µετά από αυτό της Γαλλίας (78%). Καλούµενοι να συγκρίνουν την κατάσταση που επικρατεί στην Ελλάδα µε αυτή που διαπιστώνεται στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες, οι έλληνες πολίτες στην πλειονότητά τους εµφανίζονται από τους πλέον δυσαρεστηµένους, µεταξύ των ευρωπαίων πολιτών, καθώς δηλώνουν ότι η Ελλάδα βρίσκεται σε χειρότερη µοίρα συγκρινόµενη µε το µέσο όρο των υπόλοιπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Αναλυτικότερα, η Ελλάδα υστερεί, έναντι των υπολοίπων ευρωπαϊκών χωρών: Στην κατάσταση της οικονοµίας (EL: 94% - EU27: 59%). Το ελληνικό ποσοστό είναι από τα υψηλότερα αρνητικά του συνολικού δείγµατος, µετά από αυτά της Λετονίας (98%), της Ουγγαρίας (96%), της Βουλγαρίας και της Λιθουανίας (95%). Στην κατάσταση της απασχόλησης (EL: 94% - EU27: 66%). Το ελληνικό ποσοστό είναι από τα υψηλότερα αρνητικά του συνολικού δείγµατος, µετά από αυτά της Λετονίας (97%), της Λιθουανίας και της Ουγγαρίας (96%). Στο κόστος διαβίωσης (EL: 91% - EU27: 67%). Το ελληνικό ποσοστό είναι από τα υψηλότερα αρνητικά του συνολικού δείγµατος, µετά από αυτά της Ουγγαρίας (96%), της Βουλγαρίας (95%) και της Λιθουανίας (94%). Στις τιµές της ενέργειας (EL: 88% - EU27: 66%). Το ελληνικό ποσοστό είναι το τρίτο υψηλότερο αρνητικό του συνολικού δείγµατος, µετά από αυτό της Ουγγαρίας (92%) και της Βουλγαρίας (90%). Στην κατάσταση του περιβάλλοντος (EL: 70% - EU27: 42%). Η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη διχάζεται επί του θέµατος, καθώς 48% του δείγµατος βρίσκει ότι η χώρα του υπερτερεί ως προς την κατάσταση του περιβάλλοντος έναντι των υπολοίπων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Το αντίστοιχο ελληνικό ποσοστό περιορίζεται στο 29%. Στην ποιότητα της ζωής (EL: 69% - EU27: 45%). Σηµειώνεται ότι 1 στους 2 ευρωπαίους πολίτες εκφράζει ικανοποίηση για την ποιότητα ζωής που του/της προσφέρει η χώρα του (EL: 30% - EU27: 50%). Σελίδα 13 από 98

Σηµαντικά προβλήµατα που αντιµετωπίζει η Ελλάδα 6 στους 10 έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι η ελληνική οικονοµία αποτελεί το σηµαντικότερο πρόβληµα που αντιµετωπίζει η χώρα τους (EL: 60% - EU27: 40%). Έντονος προβληµατισµός εκφράζεται και για την ανεργία που πλήττει τη χώρα, καθώς βρίσκουν ότι αποτελεί σοβαρό πρόβληµα για την Ελλάδα (EL: 46% - EU27: 51%). Ποια θεωρούν, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες, τα σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζει η χώρα τους; 60% 40% 46% 51% Ελλάδα EU27 23% 22% 19% 19% Οικονοµική κατάσταση Ανεργία Άνοδος τιµών / πληθωρισµός Εγκληµατικότητα Η τοποθέτηση της ελληνικής κοινής γνώµης, ως προς τον καθορισµό των προβληµάτων, δε διαφοροποιείται σηµαντικά, σε σχέση µε προηγούµενες έρευνες του Ευρωβαρόµετρου, εκτός από το θέµα της µετανάστευσης που φαίνεται να απασχολεί, στην παρούσα έρευνα, λιγότερο τους έλληνες πολίτες, καθώς το ποσοστό που συγκεντρώνει καταγράφει µείωση κατά 8 ποσοστιαίες µονάδες, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (EB71.3: 16% - EB72.4: 8%). Συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαρόµετρου (ΕΒ71.3), η οποία διεξήχθη την άνοιξη του 2009, παρατηρείται ότι το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που ανησυχεί για την οικονοµική κατάσταση της Ελλάδας έχει αυξηθεί κατά 8 ποσοστιαίες µονάδες, δηλαδή από 52% στην προηγούµενη έρευνα σε 60% στην παρούσα, όπως και το ποσοστό που εκφράζει προβληµατισµό για την ανεργία καταγράφει µικρή αύξηση κατά 5 ποσοστιαίες µονάδες, δηλαδή από 41% στην προηγούµενη έρευνα σε 46% στην παρούσα. Η φορολογία (EL: 8% - EU2&: 8%), η µετανάστευση (EL: 8% - EU27: 9%), το σύστηµα υγείας (EL: 7% - EU27: 14%), το εκπαιδευτικό σύστηµα (EL: 6% - EU27: 7%), η τροµοκρατία (EL: 5% - EU27: 4%), οι συντάξεις (EL: 4% - EU27: 9%), η προστασία του περιβάλλοντος (EL: 3% - EU27: 4%), η άµυνα / εξωτερική πολιτική (EL: 2% - EU27: 2%), η στέγαση (EL: 0% - EU27: 5%) και τα θέµατα ενέργειας (EL: 0% - EU27: 3%) αν και παραµένουν ψηλά στην ατζέντα της επικαιρότητας, φαίνεται να προβληµατίζουν λίγο έως καθόλου τους έλληνες πολίτες. Σελίδα 14 από 98

Σε προσωπικό επίπεδο, δηλαδή τα σηµαντικότερα προβλήµατα που αντιµετωπίζουν οι ίδιοι οι έλληνες πολίτες, πέρα από αυτά που αντιµετωπίζει η χώρα τους, διαπιστώνεται ότι η οικονοµική κατάσταση εν γένει (47%), καθώς και η άνοδος των τιµών / πληθωρισµός (43%) συνεχίζουν και στην παρούσα έρευνα, όπως και στην προηγούµενη (άνοιξη 2009), να ιεραρχούνται πρώτα στη λίστα (EU27: 26% και 38% αντίστοιχα). Επίσης, η ανεργία φαίνεται να αποτελεί άµεση απειλή για 1 στους 5 έλληνες και ευρωπαίους πολίτες, καθώς 19% του ελληνικού και 20% του ευρωπαϊκού δείγµατος εκφράζει ανησυχία για την εργασιακή του απασχόλησή του (σε προσωπικό επίπεδο). Σε ένα γενικότερο ερώτηµα για το πώς κινούνται -αυτή τη στιγµή- τα πράγµατα στη χώρα τους, έλληνες και ευρωπαίοι ερωτηθέντες, µε ποσοστά 40% και 47% αντίστοιχα, εκφράζουν σχετική ανησυχία για την κατεύθυνση που έχει πάρει η χώρα τους. Σε κάθε περίπτωση, τα απαισιόδοξα ποσοστά που εκτιµούν ότι οι χώρες τους οδεύουν προς τη λάθος κατεύθυνση καταγράφουν σηµαντική µείωση, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου (άνοιξη 2009: 73% και 50% αντίστοιχα). Σηµαντική µερίδα τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης εµφανίζεται πιο ήσυχη για την πορεία της χώρας τους (EL: 37% - EU27: 30%), εκτιµώντας ότι βρίσκεται σε καλό δρόµο. Αναφορικά µε τον τρόπο που εξελίσσονται τα θέµατα σε ευρωπαϊκό επίπεδο, οι έλληνες ερωτηθέντες φαίνονται καθησυχασµένοι, τουλάχιστον συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου όπου ποσοστό 49% εξέφρασε τη φοβία του ότι τα πράγµατα δεν κινούνται προς τη σωστή κατεύθυνση ούτε στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ στην παρούσα έρευνα, η ελληνική κοινή γνώµη τοποθετείται πιο αισιόδοξα εκφράζοντας ικανοποίηση για την πορεία της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL: 44% - EU27: 40%). Το θετικό ποσοστό καταγράφει αύξηση 16 ποσοστιαίων µονάδων, από 28% στην προηγούµενη έρευνα σε 44% στην παρούσα. Υπέρ των µεταρρυθµίσεων τάσσονται οι έλληνες πολίτες, καθώς 8 στους 10 εκτιµούν ότι οι µεταρρυθµίσεις που ωφελούν τις µελλοντικές γενιές πρέπει να συνεχιστούν ακόµη κι αν αυτό σηµαίνει κάποιες θυσίες για την τωρινή γενιά (EL: 78% - EU27: 71%). Γενικότερα, η ελληνική γνώµη, στην πλειονότητά της, πιστεύει ότι η Ελλάδα χρειάζεται περισσότερες µεταρρυθµίσεις για να αντιµετωπίσει το µέλλον (EL: 88% - EU27: 73%), καθώς οι µεταρρυθµίσεις που έχουν γίνει ως τώρα, στη χώρα, δεν είναι επαρκείς για να αντιµετωπιστεί αποτελεσµατικά το µέλλον (EL: 65% - EU27: 62%). Σελίδα 15 από 98

Βαθµός εµπιστοσύνης στους θεσµούς Η έρευνα επιχειρεί να καταγράψει το βαθµό εµπιστοσύνης των ελλήνων πολιτών απέναντι σε θεσµούς και οργανισµούς του ελληνικού κράτους καθώς και της διεθνούς κοινότητας. Τη Βουλή των Ελλήνων δεν εµπιστεύεται το 52% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU27: 63%). Παρόλα αυτά, εµπιστοσύνη εκφράζεται από σηµαντική µερίδα του ελληνικού δείγµατος (EL: 47% - EU27: 30%). Ποσοστό 54% των ελλήνων πολιτών δεν εµπιστεύονται την ελληνική κυβέρνηση. Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος τοποθετείται στο 65%. Παρόλα αυτά, σηµαντικό είναι το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που δηλώνει ότι εµπιστεύεται την εθνική κυβέρνηση (44%), ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε χαµηλότερο ποσοστό (29%). Λαµβάνοντας υπόψη επιµέρους χαρακτηριστικά του δείγµατος ειδικότερα εκείνο της ηλικίας παρατηρείται ότι εκείνοι που κυρίως δυσπιστούν απέναντι στην ελληνική κυβέρνηση είναι τα άτοµα ηλικίας 15-24 ετών (68%) και 25-39 ετών (58%). Αναφορικά µε την επαγγελµατική ιδιότητα, παρατηρείται ότι εµπιστοσύνη εκφράζεται από τα άτοµα που ασχολούνται µε τα οικιακά (56%) και τους συνταξιούχους (57%). Ποσοστό 52% της ελληνικής κοινής γνώµης δεν εµπιστεύεται τις περιφερειακές ή τοπικές δηµόσιες αρχές (EU27: 43%), ενώ εµπιστοσύνη εκφράζεται από το 47% των ελλήνων και το 50% των ευρωπαίων πολιτών. 8 στους 10 Έλληνες δεν εµπιστεύονται τα πολιτικά κόµµατα (81%). Υψηλά ποσοστά δυσπιστίας καταγράφονται τόσο από τους έλληνες όσο και από τους ευρωπαίους (79%) ερωτηθέντες που τοποθετούνται αρνητικά απέναντι στο θεσµό των πολιτικών κοµµάτων. Γενικότερα, σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης ο θεσµός των πολιτικών κοµµάτων δε φαίνεται να απολαµβάνει της εµπιστοσύνης του ευρωπαίου πολίτη, υποδηλώνοντας προφανώς µια ισχυρή τάση απογοήτευσης από τη λειτουργία των κοµµάτων, την πολιτική που παράγουν και τη διαχείριση που ασκούν. Ιδιαίτερα χαµηλό είναι το ποσοστό των ελλήνων (19%), όπως και των ευρωπαίων πολιτών (16%) που εµπιστεύονται τα πολιτικά κόµµατα. Οι έλληνες πολίτες φαίνεται πως εµπιστεύονται τη δικαιοσύνη, καθώς ποσοστό 52% τοποθετείται µε θετική γνώµη, υψηλότερο κατά 9 ποσοστιαίες µονάδες από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο (43%). Σε κάθε περίπτωση, σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης, όπως και οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες, εκφράζουν τη δυσπιστία τους απέναντι στη δικαιοσύνη και το εθνικό τους νοµικό σύστηµα (EL: 46% - EU27: 51%). Η ελληνική κοινή γνώµη, στην πλειονότητά της, εµφανίζεται να εµπιστεύεται το θεσµό του στρατού (EL: 69% - EU27: 64%). Το ποσοστό των ελλήνων πολιτών που φαίνονται να µην εµπιστεύονται τον στρατό ανέρχεται σε 30% της ελληνικής κοινής γνώµης και 26% της αντίστοιχης Ευρωπαϊκής (EU27). Σελίδα 16 από 98

ΕΛΛΗΝΙΚΑ ΜΜΕ Η ελληνική κοινή γνώµη, µε ποσοστό 53%, εκφράζει εµπιστοσύνη απέναντι στη ραδιοφωνία (EU27: 58%). Παρόλα αυτά δυσπιστία απέναντι στο θεσµό της ραδιοφωνίας εκφράζει σηµαντική µερίδα του ελληνικού δείγµατος (EL: 46% - EU27: 35%). Το ελληνικό ποσοστό δυσπιστίας είναι από τα υψηλότερα αρνητικά της έρευνας, µετά από αυτά της Τουρκίας (55%), της Ουγγαρίας (53%) και της Κροατίας (47%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες εµφανίζονται να µην εµπιστεύονται τον τύπο, µε ποσοστά 59% και 52% αντίστοιχα. Σηµειώνεται ότι το ελληνικό ποσοστό δυσπιστίας είναι από τα υψηλότερα αρνητικά του συνολικού δείγµατος, µετά από αυτά της Μ. Βρετανίας (79%), της Ουγγαρίας (68%), της Τουρκίας (67%) και της Κροατίας (63%). Αντίθετη άποψη εκφράζεται από σηµαντική µερίδα τόσο της ελληνικής όσο και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης, µε ποσοστά 39% και 42% αντίστοιχα. Εντυπωσιακή είναι η δυσπιστία των ελλήνων ερωτηθέντων απέναντι στην τηλεόραση, καθώς 7 στους 10 τείνουν να µην την εµπιστεύονται, συγκεντρώνοντας το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό της έρευνας (70%). Ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε χαµηλότερα επίπεδα (46%). υσπιστία εκφράζεται για το ιαδίκτυο, τόσο από τους έλληνες όσο και από τους ευρωπαίους πολίτες (EL: 49% - EU27: 41%). Το ελληνικό ποσοστό δυσπιστίας είναι από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγµατος της έρευνας, µετά από αυτά της Σουηδίας και της Μ. Βρετανίας (50%). Εµπιστοσύνη στο ιαδίκτυο εκφράζει το 35% του ελληνικού και το 37% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Σηµειώνεται ότι αρκετοί είναι οι ερωτηθέντες οι οποίοι απάντησαν ότι «δεν γνωρίζουν» να απαντήσουν σχετικά (EL: 16% - EU27: 22%). ιακρίνοντας τις τοποθετήσεις των ελλήνων ερωτηθέντων µε βάση την ηλικία, διαπιστώνουµε ότι αυτοί που εµπιστεύονται το διαδίκτυο είναι τα άτοµα ηλικίας µεταξύ 15 24 ετών (67%) καθώς και 25-39 (49%). Επίσης, παρατηρείται ότι όσο µεγαλύτερος είναι σε ηλικία ο ερωτώµενος τόσο µεγαλύτερη είναι η δυσπιστία που εκφράζει απέναντι στο διαδίκτυο (40-54: 53% και 55+: 57%). Τέλος, όπως είναι και λογικό, οι φοιτητές συγκεντρώνουν το υψηλότερο ποσοστό εµπιστοσύνης απέναντι στο διαδίκτυο (65%), ενώ όσοι ασχολούνται µε οικιακά ή είναι συνταξιούχοι συγκεντρώνουν τα χαµηλότερα ποσοστά εµπιστοσύνης (21% και 7% αντίστοιχα). ΙΕΘΝΕΙΣ ΘΕΣΜΟΙ Οι έλληνες πολίτες, περισσότερο από κάθε άλλο ευρωπαίο πολίτη, εκφράζουν την έντονη δυσπιστία τους απέναντι στο θεσµό του ΝΑΤΟ, µε ποσοστό 74% ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος περιορίζεται στο 33%. Αρκετά χαµηλό είναι το ποσοστό των ελλήνων ερωτηθέντων (23%) που εκφράζει εµπιστοσύνη απέναντι στο θεσµό, σε αντίθεση µε τους περισσότερους ευρωπαίους πολίτες (48%). Αναφορικά µε τα Ηνωµένα Έθνη, οι τοποθετήσεις των ελλήνων ερωτηθέντων διαφοροποιούνται πλήρως από τις υπόλοιπες ευρωπαϊκές, εµφανίζοντας το υψηλότερο ποσοστό δυσπιστίας απέναντι στο θεσµό (63%), µε µεγάλη απόκλιση από τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU27: 30%). Την εµπιστοσύνη του στο διεθνή θεσµό εκφράζει το 34% του ελληνικού δείγµατος, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να διαµορφώνεται σε αισθητά υψηλότερα επίπεδα (55%). Σελίδα 17 από 98

ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Ευνοϊκή θέση καταλαµβάνει ο θεσµός της Ευρωπαϊκής Ένωσης στις τοποθετήσεις των ελλήνων πολιτών, καθώς ποσοστό 60% (από τα υψηλότερα του συνολικού δείγµατος) της ελληνικής κοινής γνώµης τείνει να εµπιστεύεται το θεσµό (EU27: 48%). υσπιστία προς το θεσµό εκφράζει ποσοστό 38% των ελλήνων ερωτηθέντων, το οποίο κυµαίνεται στα ίδια επίπεδα µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU27: 40%). Όπως επίσης, εκφράζουν και την εµπιστοσύνη τους απέναντι στα θεσµικά όργανα της Ευρωπαϊκής Ένωσης: Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο τείνει να εµπιστεύεται το 60% της ελληνικής κοινής γνώµης, ενώ ποσοστό 36% εκφράζει δυσπιστία απέναντι στο συγκεκριµένο όργανο. Τα ποσοστά για τον ευρωπαϊκό µέσο όρο (EU27), στην παρούσα έρευνα, διαµορφώνονται σε 50% και 33%. Την Ευρωπαϊκή Επιτροπή εµπιστεύεται το 58% των ελλήνων πολιτών, ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε ποσοστό 46%. υσπιστία εκφράζεται από το 37% της ελληνικής και το 32% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. Σελίδα 18 από 98

Το Συµβούλιο της Ευρωπαϊκής Ένωσης εµπιστεύεται το 54% των ελλήνων πολιτών, ενώ ποσοστό 39% των Ελλήνων από τα υψηλότερα αρνητικά ποσοστά του συνολικού δείγµατος- απαντά ότι τείνει να µην εµπιστεύεται το συγκεκριµένο όργανο. Τα αντίστοιχα ποσοστά (εµπιστοσύνη / δυσπιστία) που αφορούν την ευρωπαϊκή κοινή γνώµη (EU27) είναι 41% και 31%. Την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα τείνει να εµπιστεύεται το 51% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU27: 44%), ενώ σηµαντική µερίδα του ελληνικού δείγµατος (44%, το δεύτερο υψηλότερο αρνητικό ποσοστό της έρευνας, µετά από αυτό της Μ. Βρετανίας 46%) δηλώνει ότι δεν εµπιστεύεται το θεσµό (EU27: 33%). Γενικότερα, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες, µε ποσοστά 56% και 54% αντίστοιχα, εκφράζουν την ικανοποίησή τους για τον τρόπο που λειτουργεί η δηµοκρατία στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Αντίθετη άποψη εκφράζεται από σηµαντική µερίδα της ελληνικής (41%) και ευρωπαϊκής (32%) κοινής γνώµης. Σελίδα 19 από 98

ΑΝΤΙΛΗΨΗ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ Η εικόνα της Ευρωπαϊκής Ένωσης Οι έλληνες πολίτες εκφράζουν τη θετική εικόνα που έχουν για την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 56% - EU27: 48%). Παρατηρείται αύξηση του ελληνικού ποσοστού, κατά 11 ποσοστιαίες µονάδες, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, δηλαδή από 45% την άνοιξη του 2009 σε 56% στην παρούσα έρευνα (βλ. γράφηµα που ακολουθεί). Παρόλα αυτά, σηµαντική µερίδα της ελληνικής (30%) και της ευρωπαϊκής (35%) κοινής γνώµης τοποθετείται ουδέτερα (ούτε θετική ούτε αρνητική εικόνα), ενώ αρνητικά τοποθετούνται λιγότεροι ερωτηθέντες (EL: 14% - EU27: 15%). Παρουσίαση ελληνικών % (προηγούµενων ερευνών Ευρωβαρόµετρου) όσων αποδίδουν θετική εικόνα στην Ευρωπαϊκή Ένωση 53% 58% 51% 57% 48% 41% 45% 56% Μαρ-Μαι.06 [ΕΒ65.2] Σεπ-Οκτ.06 [ΕΒ66.1] Απρ-Μαι.07 [ΕΒ67.2] Σεπ-Νοε.07 [ΕΒ68.1] Μαρ-Μαι.08 [ΕΒ69.2] Οκτ-Νοε.08 [ΕΒ70.1] Ιουν-Ιουλ.09 [ΕΒ71.3] Οκτ-Νοε.09 [ΕΒ72.4] Η ελληνική κοινή γνώµη συνεχίζει, όπως και στις προηγούµενες έρευνας να διακρίνει τις θετικές πτυχές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, χωρίς όµως να παραλείπει την επισήµανση εκείνων που θεωρεί (σύµφωνα µε τη γνώµη των ερωτηθέντων) ως αρνητικές συνέπειες. Συγκεκριµένα: Για το 49% των ελλήνων ερωτηθέντων, η Ε.Ε. σηµαίνει το Ευρώ (EU27: 37%). Για 1 στους 2 έλληνες πολίτες (48%), η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει την ελευθερία να ταξιδεύεις, να σπουδάζεις και να δουλεύεις οπουδήποτε στα κράτη-µέλη της (EU27: 46%). Από το 38% του ελληνικού δείγµατος, η Ευρωπαϊκή Ένωση ερµηνεύεται ως διασφάλιση της ειρήνης (EU27: 28%). Σελίδα 20 από 98

Ισχυρότερο λόγο στον κόσµο σηµαίνει η Ευρωπαϊκή Ένωση για ποσοστό 35% της ελληνικής κοινής γνώµης, µε τον αντίστοιχο ευρωπαϊκό µέσο όρο να τοποθετείται στο 25%. Με τη διασφάλιση της δηµοκρατίας φαίνεται να ταυτίζει την Ευρωπαϊκή Ένωση το 28% της ελληνικής και το 26% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης. Ποσοστό 23% των ελλήνων πολιτών ταυτίζει συνειρµικά την Ευρωπαϊκή Ένωση µε την κοινωνική προστασία (EU27: 11%). Η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει πολιτιστική πολυµορφία για 1 στους 5 έλληνες όπως και ευρωπαίους πολίτες (EL: 21% - EU27: 22%). 1 στους 5 έλληνες πολίτες αποδίδει στην Ευρωπαϊκή Ένωση την έννοια της ανεργίας (EL: 20% - EU27: 14%). Ποσοστό 19% την ταυτίζει µε την οικονοµική ευηµερία (EU27: 18%). Για µερικούς έλληνες ερωτηθέντες, η Ευρωπαϊκή Ένωση σηµαίνει την ανεπάρκεια ελέγχων στα εξωτερικά σύνορα (EL: 17% - ΕU27: 14%), τη σπατάλη χρήµατος (EL: 16% - EU27: 21%), την αύξηση της εγκληµατικότητας (EL: 15% - ΕU27: 14%) και την απώλεια της πολιτισµικής τους ταυτότητας (EL: 14% - EU27: 11%). Τέλος, ως γραφειοκρατία θεωρεί την Ευρωπαϊκή Ένωση το 8% της ελληνικής κοινής γνώµης (EU27: 20%). Τέλος, λαµβάνοντας υπόψη τις παγκόσµιες απειλές και προκλήσεις που αντιµετωπίζει η κοινωνία µας, οι έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση θα έπρεπε να εστιάσει την προσοχή της στις σχέσεις της µε τον υπόλοιπο κόσµο, πρωτίστως, στην αντιµετώπιση της φτώχειας (EL: 53% - EU27: 33%), τη διατήρηση της ειρήνης (EL: 39% - EU27: 31%), την αλλαγή του κλίµατος (EL: 28% - EU27: 25%) καθώς και τα ανθρώπινα δικαιώµατα και τη δηµοκρατία (EL: 25% - EU27: 27%). Σελίδα 21 από 98

Αξιολογώντας τη συµµετοχή της Ελλάδας: θετική ή αρνητική Οι περισσότεροι έλληνες πολίτες επιδοκιµάζουν τη συµµετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 61% - EU27: 53%). Σηµειώνεται σηµαντική αύξηση, κατά 16 ποσοστιαίες µονάδες, του ελληνικού θετικού ποσοστού συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, την άνοιξη του 2009 (45%). Αντίθετη άποψη φαίνεται να έχει χαµηλό ποσοστό 13% των ελλήνων, όπως και των ευρωπαίων πολιτών (15%), καθώς δηλώνει ότι, σε γενικές γραµµές, η συµµετοχή της χώρας του στην Ευρωπαϊκή Ένωση συνιστά αρνητική πράξη. Τέλος, το 25% της ελληνικής και το 28% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης τοποθετείται ουδέτερα δηλώνοντας ότι δεν είναι «ούτε καλό ούτε κακό». Η θετική αξιολόγηση των ελλήνων ερωτηθέντων αναφορικά µε το γεγονός ότι η χώρα τους είναι µέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης, επιβεβαιώνεται περαιτέρω, καθώς ποσοστό 71% πιστεύει ότι η Ελλάδα έχει ωφεληθεί από τη συµµετοχή της στην Ευρωπαϊκή Ένωση, ενώ ο αντίστοιχος ευρωπαϊκός µέσος όρος (EU27) διαµορφώνεται στο 57%. Ποσοστά 25% του ελληνικού και 31% του ευρωπαϊκού δείγµατος δε βρίσκουν επωφελή τη συµµετοχή της χώρας τους στην Ευρωπαϊκή Ένωση (βλ. γράφηµα που ακολουθεί). Σελίδα 22 από 98

Αξιοσηµείωτο είναι ότι αν και ευχαριστηµένοι από τη συµµετοχή της Ελλάδας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, οι έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι τα συµφέροντα της χώρας τους δεν λαµβάνονται καλά υπόψη στην Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 65%). Το ελληνικό - αρνητικό- ποσοστό είναι το τρίτο υψηλότερο του συνολικού δείγµατος της έρευνας, µετά από αυτό της Λετονίας (77%) και της Φινλανδίας (66%), ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (EU27: 47%). Αντίθετη άποψη εκφράζει το 33% του ελληνικού και το 39% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Τέλος, οι έλληνες πολίτες (57%), περισσότερο από αρκετούς άλλους ευρωπαίους πολίτες (44%), δηλώνουν ότι κατανοούν τη λειτουργία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ δυσκολία συναντά σηµαντική µερίδα της ελληνικής και ευρωπαϊκής κοινής γνώµης, σε ποσοστά 41% και 48% αντίστοιχα. Σελίδα 23 από 98

Λήψη αποφάσεων σε ευρωπαϊκό επίπεδο Αναφορικά µε την αρµοδιότητα λήψης αποφάσεων σε επιµέρους πολιτικές, η ελληνική κοινή γνώµη τάσσεται πλειοψηφικά υπέρ της λήψης περισσότερων αποφάσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, στους περισσότερους τοµείς που παραθέτει η έρευνα. Συγκεκριµένα, οι έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι θα έπρεπε να λαµβάνονται περισσότερες αποφάσεις σε ευρωπαϊκό επίπεδο, για τους παρακάτω τοµείς: Καταπολέµηση της τροµοκρατίας, 79% (EU27: 80%) Επιστηµονική και τεχνολογική έρευνα, 79% (EU27: 72%) Υποστήριξη περιοχών που αντιµετωπίζουν οικονοµικές δυσκολίες, 74% (EU27: 60%) Ενέργεια, 73% (EU27: 67%) Προστασία του περιβάλλοντος, 70% (EU27: 70%) Καταπολέµηση του εγκλήµατος, 69% (EU27: 60%) Άµυνα και εξωτερικές υποθέσεις, 69% (EU27: 67%) Μετανάστευση προς τη χώρα, 65% (EU27: 63%) Ανταγωνισµός, 64% (EU27: 59%) Οικονοµία, 64% (EU27: 57%) Καταπολέµηση του πληθωρισµού, 62% (EU27: 59%) Προστασία του καταναλωτή, 59% (EU27: 51%). Ωστόσο, ποσοστό 41% του ελληνικού και το 45% του ευρωπαϊκού δείγµατος προτιµά οι σχετικές αποφάσεις να λαµβάνονται σε εθνικό επίπεδο. Καταπολέµηση της ανεργίας, 57% (EU27: 44%). Παρόλα αυτά σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης (42%), όπως και οι περισσότεροι ευρωπαίοι πολίτες προτιµούν η λήψη αποφάσεων για την καταπολέµηση της ανεργίας να γίνεται από την κυβέρνηση της εκάστοτε χώρας (53%). Γεωργία και αλιεία, 53% (EU27: 52%). Σηµειώνεται ότι µεγάλη µερίδα της ελληνικής και της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης θεωρούν ότι οι σχετικές αποφάσεις θα πρέπει να λαµβάνονται µόνο από την εκάστοτε κυβέρνηση της χώρας (EL: 46% - EU27: 44%). Υγεία, 51% (EU27: 36%), αν και πολλοί Έλληνες (48%) όπως και οι ευρωπαίοι πολίτες στην πλειονότητά τους (62%) προτιµούν οι σχετικές µε την υγεία αποφάσεις να υπάγονται στην αρµοδιότητα της εθνικής κυβέρνησης. Αναφορικά µε την κοινωνική πρόνοια, η ελληνική κοινή γνώµη διχάζεται για το αν πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να αποφασίζει µόνη της ή σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Ένωση (49% και 51% αντίστοιχα). Η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη τοποθετείται ξεκάθαρα υποστηρίζοντας ότι η λήψη αποφάσεων για την καταπολέµηση του εγκλήµατος πρέπει να γίνεται σε εθνικό επίπεδο (EU27: 64%). Αντίστοιχα, οι έλληνες πολίτες υποστηρίζουν ότι η ελληνική κυβέρνηση πρέπει να αποφασίζει µόνη της για τους παρακάτω τοµείς: Φορολογία, 56% (EU27: 65%). Αντίθετη άποψη, δηλαδή ότι οι αποφάσεις πρέπει να λαµβάνονται από κοινού µε την Ευρωπαϊκή Ένωση, εκφράζει το 43% του ελληνικού και το 31% του ευρωπαϊκού δείγµατος. Συντάξεις, 56% (EU27: 69%). Οι έλληνες πολίτες επιθυµούν η λήψη αποφάσεων για τις συντάξεις να γίνεται από την ελληνική κυβέρνηση µόνο. Ωστόσο πολλοί είναι οι έλληνες πολίτες που επιθυµούν η λήψη αποφάσεων για τις συντάξεις να γίνεται από κοινού µε την Ευρωπαϊκή Ένωση (EL: 43% - EU27: 27%). Σελίδα 24 από 98

Συγκοινωνίες, 55% (EU27: 44%). Οι έλληνες πολίτες πιστεύουν ότι οι αποφάσεις για τις συγκοινωνίες πρέπει να λαµβάνονται από την κυβέρνηση της εκάστοτε χώρας. Παρόλα αυτά πολλοί είναι οι έλληνες και περισσότεροι οι ευρωπαίοι πολίτες (EU27 µέσος όρος) που φαίνονται διατεθειµένοι να εκχωρήσουν στην Ευρωπαϊκή Ένωση το δικαίωµα λήψης σχετικών αποφάσεων (EL: 45% - EU27: 53%). Τέλος, για το εκπαιδευτικό σύστηµα, το ελληνικό δείγµα διχάζεται για το αν πρέπει η ελληνική κυβέρνηση να αποφασίζει µόνη της ή σε συνεργασία µε την Ευρωπαϊκή Ένωση (50% και 49% αντίστοιχα), ενώ οι ευρωπαίοι πολίτες υποστηρίζουν ότι η λήψη αποφάσεων για το εκπαιδευτικό σύστηµα πρέπει να γίνεται σε εθνικό επίπεδο (EU27: 60%). Αντίθετη άποψη εκφράζει το 37% των ευρωπαίων πολιτών. Σελίδα 25 από 98

Υποστήριξη κοινών πολιτικών της Ευρωπαϊκής Ένωσης Η ελληνική κοινή γνώµη, στην πλειονότητά της (63%), τάσσεται υπέρ µίας Ευρωπαϊκής Νοµισµατικής Ένωσης, µε ένα νόµισµα το Ευρώ. Παρόλα αυτά αρκετοί είναι αυτοί που εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τη µέχρι τώρα χρήση του νοµίσµατος και, συνεπώς, τάσσονται κατά της Ευρωπαϊκής Νοµισµατικής Ένωσης (EL: 36% - EU27: 33%). Η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη εµφανίζεται εξίσου θετικά διακείµενη προς το ευρωπαϊκό νόµισµα µε ποσοστό 60%. Τόσο τα ελληνικά όσο και τα ευρωπαϊκά ποσοστά κινούνται στα ίδια επίπεδα µε αυτά που κατέγραψε η προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, την άνοιξη του 2009. Τόσο η ελληνική όσο και η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη διχάζεται αναφορικά µε την προοπτική µιας µεγαλύτερης διεύρυνσης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, µε αποτέλεσµα να µην διακρίνεται ξεκάθαρη τοποθέτηση, είτε υπέρ είτε κατά, µιας τέτοιας προοπτικής. Συγκεκριµένα, 49% και 46%, του ελληνικού και του ευρωπαϊκού δείγµατος αντίστοιχα, τάσσεται υπέρ, ενώ αρνητικό σε µια τέτοια πιθανότητα φαίνεται να είναι ποσοστό 48% των Ελλήνων και 43% των ευρωπαίων πολιτών. Σε κάθε περίπτωση, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, σηµειώνεται µικρή αύξηση του θετικού ποσοστού (υπέρ), από 42% την άνοιξη του 2009 σε 49% στην παρούσα έρευνα. Ενθαρρυντικό είναι ότι η ελληνική, όπως και η ευρωπαϊκή κοινή γνώµη πιστεύει ότι αυτά που ενώνουν τους πολίτες διαφορετικών χωρών είναι πιο σηµαντικά απ' αυτά που τους χωρίζουν (EL: 77% - EU27: 75%). Αναφορικά µε την οικοδόµηση της Ευρώπης, οι έλληνες ερωτηθέντες υποστηρίζουν ότι η ταχύτητα οικοδόµησης της Ευρώπης δεν πρέπει να είναι µεγαλύτερη για µία οµάδα χωρών σε σχέση µε τις άλλες χώρες (EL: 49% - EU27: 43%). Συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, το ποσοστό σηµειώνει µείωση από 57%, την άνοιξη του 2009, σε 49% στην παρούσα, δηλαδή κατά 8 ποσοστιαίες µονάδες. Σε κάθε περίπτωση, πολλοί είναι οι έλληνες όπως και οι ευρωπαίοι πολίτες που διαφωνούν µε αυτή την τοποθέτηση (EL: 45% - EU27: 40%). Σε κάθε περίπτωση, έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συµφωνούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει µεγαλώσει υπερβολικά γρήγορα (EL: 79% - EU27: 61%). Λιγότεροι είναι αυτοί που διαφωνούν µε αυτή την τοποθέτηση (EL: 17% - EU27: 29%). Καθώς η ευρωπαϊκή ενοποίηση έχει εστιαστεί σε διάφορα θέµατα τα τελευταία χρόνια, οι έλληνες ερωτηθέντες, στα πλαίσια της παρούσας έρευνας, δηλαδή από τους τοµείς που παραθέτει η έρευνα, ζητούν από τα ευρωπαϊκά θεσµικά όργανα να εντείνουν τις προσπάθειές τους, για να ενισχυθεί η Ευρωπαϊκή Ένωση στο µέλλον, πρωτίστως, στα οικονοµικά θέµατα (EL: 43% - EU27: 33%). Σηµειώνεται ότι το ποσοστό καταγράφει αύξηση, συγκριτικά µε την προηγούµενη έρευνα του Ευρωβαροµέτρου, κατά 11 ποσοστιαίες µονάδες, δηλαδή από 34% την άνοιξη του 2009 σε 43% στην παρούσα έρευνα. Επίσης, έµφαση πρέπει να δοθεί στα περιβαλλοντικά θέµατα (EL: 30% - EU27: 21%), τη µετανάστευση (EL: 27% - EU27: 24%) και την αλληλεγγύη µε τις φτωχότερες περιοχές (EL: 25% - EU27: 18%). Σελίδα 26 από 98

Παρατίθενται κι άλλοι τοµείς, µε αξιολογική σειρά, που αφορούν στην εσωτερική αγορά (EL: 22% - EU27: 13%), τα κοινωνικά θέµατα και θέµατα υγείας (EL: 21% - EU27: 26%), την εκπαιδευτική πολιτική (EL: 17% - EU27: 14%), την καταπολέµηση του εγκλήµατος (EL: 17% - EU27: 24%), την εξωτερική πολιτική (EL: 16% - EU27: 12%), τα θέµατα ενέργειας (EL: 12% - EU27: 19%), την αµυντική πολιτική (EL: 10% - EU27: 8%), τον αγώνα ενάντια στις κλιµατικές αλλαγές (EL: 9% - EU27: 17%), την επιστηµονική έρευνα (EL: 6% - EU27: 11%), την πολιτιστική πολιτική (EL: 5% - EU27: 6%) και τις υποδοµές µεταφορών και ενέργειας (EL: 3% - EU27: 8%). Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες συµφωνούν αναφορικά µε τις πρώτες προτεραιότητες που πρέπει να θέσει η Ευρωπαϊκή Ένωση, για τα επόµενα χρόνια. Συγκεκριµένα, εκτιµούν ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση πρέπει να δώσει, πρωτίστως, προτεραιότητα στην οικονοµική ανάκαµψη (EL: 86% - EU27: 69%). Ακολουθούν, όπως αξιολογήθηκαν ιεραρχικά, η καταπολέµηση των κλιµατικών αλλαγών (EL: 47% - EU27: 44%), η ενίσχυση της ανάπτυξης µε βιώσιµο τρόπο (EL: 38% - EU27: 45%), η συµβολή στη δηµιουργία σταθερότητας στον κόσµο (EL: 37% - EU27: 40%) και η προώθηση των δικαιωµάτων των πολιτών (EL: 30% - EU27: 28%). Ειδικότερα δε για να διασφαλιστεί η οικονοµική ανάκαµψη, οι έλληνες ερωτηθέντες πιστεύουν ότι πρέπει να γίνει περιορισµός των υπερβολικών δηµοσίων ελλειµµάτων στο µέλλον (EL: 51% - EU27: 34%), να βελτιωθεί η ποιότητα της παιδείας / εκπαίδευσης (EL: 47% - EU27: 35%), να αναπτυχθεί περισσότερο ο συντονισµός της οικονοµικής πολιτικής σε ευρωπαϊκό επίπεδο (EL: 35% - EU27: 31%), να τεθεί σε εφαρµογή ένα ισχυρότερο ευρωπαϊκό σύστηµα παρακολούθησης των χρηµατοπιστωτικών αγορών και ιδρυµάτων (EL: 29% - EU27: 40%), και τέλος να διευκολυνθεί η πρόσβαση των εταιριών σε πιστώσεις (EL: 17% - EU27: 22%). Αν οι περισσότεροι ερωτηθέντες πιστεύουν ότι, τη σηµερινή εποχή, η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει έλλειψη ιδεών και προγραµµάτων (EL: 55% - EU27: 46%). Σε κάθε περίπτωση, πολλοί είναι αυτοί που διαφωνούν µε αυτή την τοποθέτηση δείχνοντας την εµπιστοσύνη τους στο πρόγραµµα και όραµα της Ευρωπαϊκής Ένωσης (EL: 43% - EU27: 36%). Σε κάθε περίπτωση, Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες, στην πλειονότητά τους, καλούν την Ευρωπαϊκή Ένωση να αντιµετωπίσει αποτελεσµατικά τις σηµερινές παγκόσµιες προκλήσεις, όπως αυτές της κλιµατικής αλλαγής και της τροµοκρατίας (EL: 85% - EU27: 75%). Σελίδα 27 από 98

Η ΕΥΡΩΠΑΪΚΗ ΕΝΩΣΗ & Η ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΠΟΙΗΣΗ Παγκοσµιοποίηση Έλληνες και ευρωπαίοι πολίτες θεωρούν ότι η παγκοσµιοποίηση αποτελεί ευκαιρία για περαιτέρω οικονοµική ανάπτυξη (EL: 50% - EU27: 61%). Σε κάθε περίπτωση, σηµαντική µερίδα της ελληνικής κοινής γνώµης, συγκεντρώνοντας το υψηλότερο αρνητικό ποσοστό του συνολικού δείγµατος, δεν εκτιµά ότι η παγκοσµιοποίηση δηµιουργεί συνθήκες οικονοµικής ανάπτυξης (EL: 47% - EU27: 26%). Λαµβάνοντας υπόψη επιµέρους χαρακτηριστικά του δείγµατος, παρατηρείται ότι εκείνοι που συµφωνούν ότι η παγκοσµιοποίηση αποτελεί ευκαιρία για περισσότερη οικονοµική ανάπτυξη είναι τα άτοµα ηλικίας 15-24 ετών (61%) όπως και οι φοιτητές (67%), ενώ αυτοί που διαφωνούν µε αυτή την άποψη, συγκεντρώνοντας τα υψηλότερα ποσοστά (διαφωνίας) είναι τα άτοµα ηλικίας 55 ετών και άνω (53%), όπως επίσης όσοι ασχολούνται µε χειρονακτικές εργασίες (55%). Γενικότερα, είναι σαφές ότι οι ευρωπαίοι πολίτες φαίνονται πιο θετικά διακείµενοι στην παγκοσµιοποίηση, τουλάχιστον όσον αφορά στην επίδραση που έχει στην οικονοµία, όπως επίσης εκτιµούν, περισσότερο από τους έλληνες ερωτηθέντες ότι η παγκοσµιοποίηση συνεισφέρει στην παγκόσµια ειρήνη (EL: 45% - EU27: 49%). Περισσότεροι είναι οι Έλληνες από τους υπόλοιπους ευρωπαίους που εκφράζουν την αντίρρησή της σε αυτή την τοποθέτηση (EL: 51% - EU27: 38%). 6 στους 10 έλληνες πολίτες προσδίδουν στην παγκοσµιοποίηση την εισροή περισσότερων ξένων επενδύσεων στην Ελλάδα (EL: 62% - EU27: 59%), αν και 63% των ελλήνων ερωτηθέντων θεωρεί ότι η παγκοσµιοποίηση αποτελεί απειλή για την απασχόληση και τις επιχειρήσεις στην Ελλάδα. Το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το δεύτερο υψηλότερο του συνολικού ευρωπαϊκού δείγµατος, µετά από αυτό της Γαλλίας (70%), ενώ ο ευρωπαϊκός µέσος όρος διαµορφώνεται σε αισθητά χαµηλότερα επίπεδα (42%). Ωστόσο, αρκετοί είναι οι έλληνες πολίτες που πιστεύουν ότι η παγκοσµιοποίηση και κατά συνέπεια το άνοιγµα των αγορών, αποτελεί µια καλή ευκαιρία για τις ελληνικές επιχειρήσεις (EL: 33% - EU27: 43%). Οι περισσότεροι έλληνες πολίτες, σε αντίθεση µε τους περισσότερους ευρωπαίους, δεν πιστεύουν ότι η παγκοσµιοποίηση βοηθάει την ανάπτυξη των φτωχότερων χωρών (EL: 55% - EU27: 39%), ενώ 49% της ευρωπαϊκής κοινής γνώµης υποστηρίζει το αντίθετο (EL: 43%). Όπως φαίνεται, τόσο οι έλληνες όσο και οι ευρωπαίοι ερωτηθέντες βρίσκουν ότι η παγκοσµιοποίηση είναι επικερδής µόνο για τις µεγάλες επιχειρήσεις και όχι για τους πολίτες (EL: 84% - EU27: 64%). Λίγοι είναι αυτοί που διακρίνουν οφέλη για τους πολίτες επίσης (EL: 14% - EU27: 25%). Ειδικότερα δε για θέµατα που αφορούν άµεσα τους πολίτες, φαίνεται ότι οι έλληνες πολίτες, όπως και οι ευρωπαίοι, θεωρούν ότι η παγκοσµιοποίηση δε δύναται να τους προστατεύσει από τις αυξήσεις των τιµών (EL: 73% - EU27: 59%). Η διαπίστωση ότι η παγκοσµιοποίηση αυξάνει τις κοινωνικές ανισότητες διατυπώνεται τόσο από τους έλληνες, όσο και από τους ευρωπαίους ερωτηθέντες (EL: 78% - EU27: 60%). Σηµειώνεται ότι το ελληνικό αρνητικό ποσοστό είναι το υψηλότερο που καταγράφεται στα πλαίσια της παρούσας έρευνας. Σελίδα 28 από 98