ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΚΡΙΣΗ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ ΕΠΙΠΤΩΣΕΙΣ ΣΤΗΝ ΥΓΕΙΑ
Η κρίση προέρχεται από ένα γεγονός, που οδηγεί σε μια ασταθή και επικίνδυνη κατάσταση, η οποία δεν μας επιτρέπει να διατηρήσουμε τον παρόντα τρόπο ζωής μας.
Η κρίση μπορεί να αφορά ένα άτομο, μια οικογένεια, μια κοινότητα, μια χώρα, όλη την ανθρωπότητα. Μπορεί να οφείλεται σε προβλήματα διαπροσωπικά, υγείας, φυσικά, κοινωνικά, οικονομικά, πολιτικά, περιβαλλοντικά.
Οικονομική κρίση είναι η διαρκής και αισθητή μείωση της οικονομικής δραστηριότητας και ικανότητας ενός ατόμου ή μιας κοινωνικής ομάδας.
Κάθε μεγάλη οικονομική κρίση ξεκινάει από μια δυσαναλογία ανάμεσα στον βαθμό παραγωγής και ζήτησης προϊόντων.
Η πρόσφατη οικονομική κρίση οφείλεται: 1. Στην φούσκα στις τιμές των ακινήτων στις ΗΠΑ. 2. Στην ραγδαία εξάπλωση στεγαστικών δανείων υψηλού κινδύνου. 3. Στην μεταφορά του ρίσκου από τους ισολογισμούς των τραπεζών στο κοινό και τους επενδυτές μέσω τιτλοποιήσεων υψηλού κινδύνου.
Η κρίση στην χώρα μας είναι πιο σοβαρή, γιατί: 1. Η παραγωγική βάση της Ελληνικής Οικονομίας είναι ισχνή. 2. Οι Τράπεζες είναι εκτεθειμένες στην διεθνή κρίση με την ανάληψη υψηλών κινδύνων. 3. Η δημόσια διοίκηση λειτουργεί αναποτελεσματικά.
Η οικονομική κρίση επιβαρύνει τις συνθήκες εργασίας και τις κοινωνικές παροχές.
Η επιβάρυνση των συνθηκών εργασίας αφορά: 1. Εργασιακή ανασφάλεια. 2. Εργασιακή εξουθένωση. 3. Μειώσεις μισθών. 4. Ανεργία. 5. Μείωση της απόδοσης των εργαζομένων.
Το ευρωπαϊκό προνοιακό μοντέλο επιδιώκει συνδυασμό της ανταγωνιστικότητας και της αποτελεσματικότητας με την κοινωνική ευαισθησία, αλληλεγγύη και δικαιοσύνη.
Η κρίση συρρικνώνει το κοινωνικό κράτος με τον περιορισμό των κοινωνικών δαπανών για μισθούς και συντάξεις, για δωρεάν υγειονομική περίθαλψη και εκπαίδευση, για οικογενειακά και αναπηρικά επιδόματα, για κοινωνική ασφάλιση και καταπολέμηση της φτώχειας.
Η κρίση επιδρά στην υγεία κυρίως μέσω της εργασιακής ανασφάλειας, της ανεργίας και της φτώχειας.
Σημαντικοί παράγοντες είναι οι εξής: 1. Το υποκειμενικό στρες. 2. Η κοινωνικοοικονομική κατάσταση του ατόμου. 3. Η οικονομική κατάσταση πριν την κρίση. Οι φτωχοί πλήττονται χειρότερα. 4. Τα χαρακτηριστικά της προσωπικότητας. 5. Το είδος της εκπαίδευσης και της εργασίας, καθώς και το επίπεδο εξειδίκευσης.
Σημαντικοί παράγοντες είναι οι εξής: 6. Οι συνθήκες εργασίας. 7. Η ύπαρξη υποστηρικτικών κοινωνικών δικτύων. 8. Η οικογενειακή κατάσταση. 9. Η διάρκεια της ανεργίας. 10. Η προϋπάρχουσα ψυχική κατάσταση. 11. Το φύλο και η ηλικία. 12. Η κοινωνική αντίληψη για τα αίτια της κρίσης. 13. Η προέλευση (μετανάστες, μειονοτικοί).
Δευτερογενή οφέλη της εργασίας: Αίσθηση χρησιμότητας και κοινωνικής αποδοχής, κύρος, αποτελεσματικότητα, διεύρυνση των κοινωνικών σχέσεων και δικτύωσης, πρόσβαση σε συλλογικές δραστηριότητες, ικανότητα οργάνωσης και νοηματοδότησης του χρόνου και των δραστηριοτήτων.
Οι χώρες με υψηλά εισοδήματα δεν Οι χώρες με υψηλά εισοδήματα δεν επηρεάζονται ιδιαίτερα από την οικονομική επηρεάζονται ιδιαίτερα από την οικονομική κρίση. κρίση. H θνησιμότητα δεν αυξάνει. η θνησιμότητα δεν αυξάνει Λιγότεροι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα Παρατηρούνται γενικά λιγότεροι θάνατοι από τροχαία ατυχήματα.
Παρατηρείται αύξηση της συχνότητας συγκεκριμένων παθήσεων, που σχετίζονται με το άγχος, την κατάχρηση αλκοόλ και καπνού, τις κακές συνθήκες ζωής, την αύξηση του σωματικού βάρους, την αύξηση της τιμής των φαρμάκων κλπ.
Αυτές είναι διάφορες λοιμώδεις ασθένειες, όπως το σύνδρομο ανοσολογικής ανεπάρκειας (HIV) και η πολύ-ανθεκτική φυματίωση, οι ισχαιμικές καρδιοπάθειες, ο καρκίνος του πνεύμονα και άλλες κακοήθεις νεοπλασίες, χρόνιες αναπνευστικές και ηπατικές παθήσεις και έλκη στομάχου.
Οι επιδράσεις στην ψυχική υγεία είναι ιδιαίτερα σημαντικές, γιατί προκαλούν σημαντική έκπτωση της λειτουργικότητας, ενώ είναι ιδιαίτερα συχνές, έτσι, ώστε να συμβάλουν αρνητικά στην οικονομία των χωρών που βρίσκονται σε ύφεση.
Η καλή ψυχική υγεία είναι η βάση για την απόκτηση κοινωνικών δεξιοτήτων, ευελιξίας και ανθεκτικότητας (resilience), που είναι απαραίτητες για την διαχείριση του στρες, ενώ αποτελούν βασική προϋπόθεση για την σωστή λειτουργία της οικογένειας, της κοινότητας, της κοινωνίας.
Παρατηρείται αύξηση σε: 1. Kατανάλωση αλκοόλ και καπνό, καθώς και άλλες εξαρτησιογόνες ουσίες. 2. Ενδοοικογενειακή βία, εγκληματικότητα, αυτοκτονίες και ανθρωποκτονίες. 3. Κατάθλιψη και άλλες ψυχιατρικές και ψυχοσωματικές διαταραχές. 4. Αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές. 5. Θνησιμότητα σε πολλές φτωχές χώρες.
Στην Ελλάδα: 1.Η ανεργία είναι υψηλότερη στους νέους, τις γυναίκες και στους λιγότερο μορφωμένους. 2. Μεγαλύτερη ψυχολογική επιβάρυνση έχουν οι άνδρες 35 40 ετών και οι νέοι. 3. Οι ψυχολογικές διαταραχές είναι επίσης περισσότερες στους φτωχότερους. 4. Αυξάνουν οι επισκέψεις σε τακτικά εξωτερικά ιατρεία και τμήματα επειγόντων ψυχιατρικών κλινικών, οι αυτοκτονίες και οι απόπειρες αυτοκτονίας, οι ανθρωποκτονίες και ο αριθμός διαζυγίων.
Στην Ελλάδα: 5. Έχει αυξηθεί η εγκληματικότητα. 6. Έχει αυξηθεί το σύνδρομο ανοσολογικής ανεπάρκειας (AIDS). 7. Έχει αυξηθεί η χρήση ναρκωτικών. 8. Υπάρχει επιβάρυνση στην ψυχική υγεία των επαγγελματιών υγείας.
Στα παιδιά η επίδραση της κρίσης συνδέεται με: 1. Την ταχεία σωματική, γνωστική και ψυχοκοινωνική τους εξέλιξη. 2. Την ποιότητα της γονεϊκής λειτουργίας. 3. Την παρουσία κοινωνικών υποστηρικτικών συστημάτων (πχ σχολείο).
Η παιδική θνησιμότητα σε περιόδους κρίσης ποικίλει σημαντικά ανάλογα με την οικονομία της χώρας. Σε αναπτυσσόμενες χώρες υπάρχει σαφής αύξηση της βρεφικής και παιδικής θνησιμότητας.
Στην εγκυμοσύνη: Ο υποσιτισμός της μητέρας βλάπτει την εγκεφαλική ανάπτυξη του εμβρύου με αρνητικές συνέπειες στην σωματική, νοητική και συναισθηματική του ανάπτυξη. Η κατάθλιψη και το στρες της μητέρας έχουν συνδεθεί με χαμηλό βάρος γέννησης, τροποποιημένη απάντηση του παιδιού σε αγχογόνα ερεθίσματα, καθώς και αρνητική επίδραση στην ανάπτυξη και τις μελλοντικές μαθησιακές ικανότητες του παιδιού.
Στα δύο πρώτα χρόνια της ζωής: Ο εγκέφαλος συνεχίζει να αναπτύσσεται. Το βρέφος αναπτύσσει συναισθηματικό δεσμό (attachment) με την μητέρα. Ένας ασφαλής δεσμός επιτρέπει στο παιδί να έχει καλύτερο αυτοέλεγχο, σιγουριά στον εαυτό του και να αναπτύσσει υγιέστερες διαπροσωπικές σχέσεις.
Η παροχή αγάπης και τρυφερότητας στο παιδί στα πρώτα χρόνια της ζωής του είναι τα καλύτερα εφόδια για υγιέστερες κοινωνικές και συντροφικές σχέσεις σε όλη την διάρκεια της ζωής, καθώς και καλύτερη εκπαιδευτική, επαγγελματική και οικονομική εξέλιξη.
Στην προσχολική ηλικία: Ο υποσιτισμός του παιδιού συνδέεται με χαμηλότερη νοητική ανάπτυξη, μεγαλύτερη συχνότητα κατάθλιψης και χαμηλή ικανότητα εστίασης της προσοχής, μικρότερη σωματική ανάπτυξη, αυξημένη θνησιμότητα. Το άγχος και η κατάθλιψη της μητέρας επηρεάζει αρνητικά την ικανότητα του παιδιού να διαχειρίζεται το άγχος του, καθώς και την γνωστική και ψυχοκοινωνική του ανάπτυξη.
Στην σχολική ηλικία σημαντικά είναι: Η λειτουργία της οικογένειας. Η σημασία που αποδίδει η οικογένεια στην εκπαίδευση. Το σχολικό περιβάλλον. Οι σχέσεις με τους συνομηλίκους.
Δεν έχει διαπιστωθεί μείωση της σχολικής φοίτησης. Όμως: Τα παιδιά που αντιμετωπίζουν εμπόδια στην σχολική τους εκπαίδευση είναι λιγότερο πιθανό να έχουν ικανοποιητική επαγγελματική εξέλιξη στο μέλλον, ενώ αναπτύσσουν συχνότερα προβληματικές σχέσεις και αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές στην εφηβεία.
Οι έφηβοι: Αναπτύσσουν νέες σωματικές και κοινωνικές δεξιότητες. Αναπτύσσουν αξίες (ηθική δέσμευση). Αναπτύσσουν αφηρημένη σκέψη. Εξερευνούν την σεξουαλικότητά τους. Επαναδιαπραγματεύονται τις σχέσεις με γονείς, εκπαιδευτικούς και συνομηλίκους. Ζουν όλο και περισσότερο έξω από το σπίτι....προσπαθώντας να αναπτύξουν αυτοδυναμία και ταυτότητα ενηλίκου.
Οι έφηβοι είναι ευάλωτοι σε καταθλιπτικές αγχώδεις διαταραχές, καθώς και εξαρτήσεις ή παραπτωματικές συμπεριφορές. Δεν μειώνεται γενικά το ποσοστό συμμετοχής τους στην εκπαίδευση. Δυσκολεύονται όμως να ενταχθούν στην αγορά εργασίας, γεγονός που μειώνει την ανάπτυξη αυτοδυναμίας και αυτοπεποίθησης.
Δεδομένου ότι οι νέοι αντιμετωπίζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά ανεργίας και επειδή η μακροχρόνια ανεργία έχει αρνητικές συνέπειες που διαρκούν, χρειάζονται: Μία λειτουργική και υποστηρικτική οικογένεια. Ένα ισχυρό εκπαιδευτικό σύστημα. Μια συνεκτική και υποστηρικτική κοινωνία. Να γίνεται επανεκπαίδευση των νέων σε επαγγέλματα που έχουν ζήτηση.
Η Unicef αναφέρει ότι: Τα προγράμματα του ΔΝΤ στερούν δικαιώματα από τους φτωχούς, συχνά κόβοντας τη χρηματοδότηση δικτύων κοινωνικής προστασίας, η οποία είναι απαραίτητη προκειμένου οι φτωχοί να έχουν εκπαίδευση, ιατρική φροντίδα και άλλα βασικά δημόσια αγαθά.
Χώρες, που διατήρησαν το επίπεδο κοινωνικών παροχών στην διάρκεια υφέσεων, είχαν μικρότερη επιβάρυνση στην σωματική και ψυχική υγεία των πολιτών και ανέκαμψαν γρηγορότερα. Η διατήρηση του κοινωνικού κράτους έχει θετικό αντίκτυπο στην οικονομία της χώρας.
Βασικοί παράγοντες για πρόληψη διαταραχών υγείας: 1. Ενεργά προγράμματα ενίσχυσης της αγοράς εργασίας. 2. Προγράμματα οικογενειακής υποστήριξης. 3. Έλεγχος της διακίνησης και αύξηση της τιμής του αλκοόλ. 4. Βελτίωση της πρόσβασης στην πρωτοβάθμια φροντίδα υγείας. 5. Προγράμματα διαχείρισης του χρέους.
Πρωτογενής παρέμβαση: Προαγωγή της εργασίας και της οικονομικής υγείας μέσω προγραμμάτων οικονομικής επιμόρφωσης ή κρατικά επιδοτούμενων προγραμμάτων ανάπτυξης δεξιοτήτων. Αντί για απολύσεις: Μετακινήσεις θέσεων εργαζομένων, μείωση ωρών εργασίας ή άδειες άνευ αποδοχών.
Δευτερογενής παρέμβαση: Προγράμματα οικονομικής διαχείρισης, ψυχολογική υποστήριξη και οικονομικές διευκολύνσεις ή φοροελαφρύνσεις.
Τριτογενής παρέμβαση: Αποκατάσταση της οικονομικής υγείας των πληγέντων, με επιδόματα ανεργίας ή με ενεργά προγράμματα στήριξης της αγοράς εργασίας - με στόχο την εξασφάλιση ενός ανεκτού επιπέδου διαβίωσης για όλους. Προγράμματα ψυχολογικής στήριξης - πρόληψη των αυτοκτονιών.