ΑΣΤΕΡΟΣΚΟΠΕΙΟ ΧΕΛΜΟΥ Τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» Το τηλεσκόπιο του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών με το όνομα «ΑΡΙΣΤΑΡΧΟΣ» είναι το μεγαλύτερο τηλεσκόπιο των Βαλκανίων και το δεύτερο μεγαλύτερο της Ηπειρωτικής Ευρώπης, το οποίο βρίσκεται στην κορυφή «Νεραϊδόραχη» του Χελμού σε υψόμετρο 2.340 μ.
Ονομάστηκε Αρίσταρχος προς τιμή του αρχαίου Έλληνα αστρονόμου Αρίσταρχου. Μερικά χαρακτηριστικά του τηλεσκοπίου είναι το μεγάλο οπτικό πεδίο που είναι ιδανικό για συμμετοχή σε διεθνή προγράμματα, η πολύ καλή ποιότητα οπτικών τα οποία έχουν ευκρίνεια ειδώλων, δυνατότητα τηλεχειρισμού και προγραμματιζόμενη λειτουργία μέσω δικτύου από την έδρα του Αστεροσκοπείου στην Αθήνα ή και από άλλα συνεργαζόμενα Αστεροσκοπεία της Ελλάδας ή και του εξωτερικού, εξοπλισμός με υπερσύγχρονα αστρονομικά όργανα, όπως κάμερες CCD και φασματογράφοι υψηλής και ενδιάμεσης ευκρίνειας. Οι λόγοι που προτιμήθηκε η κορυφή του Χελμού για ένα τόσο σύγχρονο και σημαντικό εγχείρημα του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών είναι ότι υπάρχει παροχή λειτουργικής υποδομής λόγω της εγκατάστασης του Χιονοδρομικού Κέντρου όπου είναι εύκολη η οδική πρόσβαση, παροχή ρεύματος και τηλεφώνου, δεν υποφέρει από φωτορρύπανση των πόλεων αφού οι μεγάλες πόλεις βρίσκονται πίσω από τα βουνά. Επίσης είναι μια από τις σκοτεινότερες περιοχές της Ευρώπης, το τηλεσκόπιο είναι πάνω από τα σύννεφα σε μεγάλο ποσοστό ετησίως και μπορεί να παρατηρεί είδωλα τα οποία είναι εξαιρετικής ποιότητας. Ακόμη, το υψόμετρο (2.340 μ.) που είναι τοποθετημένο το τηλεσκόπιο, είναι κατάλληλο να παρατηρεί και στο υπέρυθρο φως και να ερευνά για ύπαρξη πλανητών του γαλαξία μας, αστρικές εκρήξεις, χημική σύσταση, δομή και δυναμική γαλαξιών, καθώς επίσης και σμήνη γαλαξιών. Η λειτουργία του τηλεσκοπίου είναι οπτοηλεκτρομηχανική, φιλική με το περιβάλλον. Η εγκατάσταση διάταξης μέτρησης του επιπέδου υπόβαθρου αερίων ρύπων και αερίων φαινομένου θερμοκηπίου, πολύ σημαντικές για την προστασία του περιβάλλοντος. Επίσης παρέχει μετεωρολογικά στοιχεία στο Χιονοδρομικό Κέντρο. Η εγκατάσταση του τηλεσκοπίου με το όνομα Αρίσταρχος έχει εκπαιδευτικό χαρακτήρα είτε για εκπαίδευση φοιτητών επί τόπου αλλά και μέσω δικτύου, είτε για επιμόρφωση κοινού, όπως σχολεία, πανεπιστήμια, πολιτιστικούς φορείς κλπ., είτε για παροχή επιστημονικών και τεχνολογικών υπηρεσιών υψηλής ποιότητας σε εκπαιδευτικούς και κοινωνικούς φορείς. Το τηλεσκόπιο έχει ενταχθεί στο Πανευρωπαϊκό Πρόγραμμα «OPTICON» στο οποίο συμμετέχουν τα μεγαλύτερα και πιο σύγχρονα τηλεσκόπια της Ευρώπης και υπάρχει ενδιαφέρον χρησιμοποίησης του τηλεσκοπικού φακού από ερευνητικά ιδρύματα για επιστημονική συνεργασία και έρευνα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ Εθνικό Αστεροσκοπείο Αθηνών Ινστιτούτο Αστρονομίας και Αστροφυσικής www.astro.noa.gr Λόφος Νυμφών, Θησείο, Τ.Θ. 20048 11810 Αθήνα, ΕΛΛΑΣ Τηλ. & Fax: 210 34.90.106? FAX (ΕΑΑ): 210 34.90.140 Ι.Μεταξά και Βασ.Παύλου, Παλαιά Πεντέλη 15236 Αθήνα, ΕΛΛΑΣ Τηλ.: 210? 81.09.172? FAX: 210? 80.40.453 Η πρόσβαση στο τηλεσκόπιο «Αρίσταρχος» γίνεται οδικά μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες, όταν έχουν λειώσει τα χιόνια και μέρες που δεν έχει αέρα, με αυτοκίνητο 4Χ4 ή αγροτικό και με μεγάλη προσοχή. (ανεξαρτήτως καιρού, ένα ελαφρύ μπουφάν ή φούτερ είναι απαραίτητο να το έχουμε μαζί μας και ένα παντελόνι?). Ο χωματόδρομος ξεκινά από το parking του χιονοδρομικού, δεξιά μετά τα πρώτα κτίσματα του κέντρου. Καλό είναι να ξεκινήσει κανείς πρωί ή νωρίς το απόγευμα. Είναι μια καταπληκτική διαδρομή στη δυτική πλευρά του Χελμού, αρχικά μέσα από το ελατόδασος και αργότερα στο «άγριο», απόκρημνο, αλπικό κομμάτι του βουνού. Όσο ανεβαίνουμε η θέα μας μαγεύει, νοιώθουμε δέος από την επιβλητική παρουσία των στοιχείων της φύσης, τις μαγευτικές εικόνες, τους ιδιαίτερους ήχους την αίσθηση του μειωμένου οξυγόνου, την απέραντη θέα που αν βρεθούμε μέρα με καθαρό ορίζοντα (ξηρή και μετά από ελαφρύ αεράκι) ξεκινά από το Ιόνιο, τον Πατραϊκό κόλπο, τον Κορινθιακό, τη Ζήρεια, την Ορεινή Κορινθία. Στην διαδρομή θα συναντήσουμε «του πουλιού» τη βρύση και μπορούμε να κάνουμε μια στάση εκεί για να γευτούμε το «κρυστάλλινο» νερό να φάμε κανένα κουλουράκι ή ότι άλλο έχουμε πάρει μαζί μας να βγάλουμε τις φωτογραφίες μας και να απολαύσουμε τη θέα. (φεύγοντας μην ξεχάσουμε να πάρουμε και τα σκουπίδια μας).
Στη διασταύρωση μετά τη βρύση ακολουθούμε το δρόμο αριστερά, την ανηφόρα, που πηγαίνει προς το ορειβατικό καταφύγιο και μετά προς τον «Αρίσταρχο». Μετά από λίγη ώρα προσεκτικής οδήγησης θα φτάσουμε στο ψηλότερο σημείο του δρόμου και συνεχίζουμε κατεβαίνοντας προς τα ανατολικά. Δεξιά μας θα δούνε τις στάνες και πιο κάτω τη «μαυρόλιμνη» και χιόνια σε κάποιες χαράδρες, ακόμη και αν βρεθούμε εκεί τον Αύγουστο. Σε λίγο φτάνουμε στον «Αρίσταρχο». Μπορούμε, αν ο καιρός το επιτρέπει, να αφήσουμε εκεί το αυτοκίνητο και να περπατήσουμε εκεί γύρω για να νοιώσουμε το βουνό.
Αν βρεθούμε εκεί αργά το απόγευμα και με πανσέληνο θα δούμε το υπέροχο ηλιοβασίλεμα στον Πατραϊκό και πίσω μας από τα βουνά της ορεινής Κορινθίας να ανατέλλει το φεγγάρι. Μόλις σκοτεινιάσει αρκετά, βλέπουμε τα φώτα της Πάτρας, του Λουτρακίου, της Κορίνθου και της Αθήνας στο βάθος του ορίζοντα, αν η ατμόσφαιρα έχει διαύγεια, και παίρνουμε το δρόμο της επιστροφής με πολύ μεγάλη προσοχή!! Στην απόκρημνη πλευρά ανατολικά από το τέρμα του αναβατήρα της πίστας «Στύγα» βρίσκονται τα «Ύδατα της Στυγός» γνωστά από τη μυθολογία. (ΠΡΟΣΟΧΗ!!!! Μην προσπαθήσετε να τα δείτε από εκεί πάνω?) Η πρόσβαση στα ύδατα της Στυγός γίνεται από την περιοχή της Ζαρούχλας μόνο καλοκαιρινούς μήνες και μόνο με την παρουσία ατόμου που να γνωρίζει την διαδρομή (οδηγού).