ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τ.Λ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ PROJECT ΤΑΞΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ

ΓΥΜΝΑΣΙΟ Τ.Λ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑΣ ΕΡΕΥΝΗΤΙΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ PROJECT ΤΑΞΗ Α ΛΥΚΕΙΟΥ ΣΧΟΛΙΚΟ ΕΤΟΣ 2016 2017 ΤΙΤΛΟΣ ΕΡΓΑΣΙΑΣ : Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΖΩΗ ΣΤΗ ΣΧΟΙΝΟΥΣΑ ΤΟΤΕ ΚΑΙ ΤΩΡΑ ΣΥΜΜΕΤΕΧΟΝΤΕΣ ΜΑΘΗΤΕΣ : ΓΕΩΡΓΙΟΣ ΚΩΒΑΙΟΣ ΚΑΙ ΕΥΑΓΓΕΛΙΑ ΚΩΒΑΙΟΥ 1

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΕΝΟΤΗΤΑ 1 1.1. Η Σχοινούσα 3 1.2 Ιστορικά Στοιχεία.. 4 1.3 Νέο λιμάνι.. 6 ΕΝΟΤΗΤΑ 2 2.1 Μεθοδολογία Συλλογής Πληροφοριών..7 2.2 Η οικονομική και κοινωνική ζωή στην Σχοινούσα τότε και τώρα.7 Παράρτημα (Ερωτηματολόγια)..17 Βιβλιογραφία-Ηλεκτρονικές πηγές..23 2

1.1 Η Σχοινούσα ΕΝΟΤΗΤΑ 1- ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η Σχοινούσα είναι ένα νησί των Κυκλάδων 256 κατοίκων σύμφωνα με την απογραφή του 2011 και έχει έκταση 8,144 τ.χλμ. Τα παλαιότερα χρόνια δεν υπήρχε ηλεκτροδότηση στο νησί. Σήμερα η ηλεκτροδότηση του νησιού γίνεται με τη βοήθεια υποθαλάσσιου δικτύου. Η υδροδότηση παλαιότερα γινόταν με τη βοήθεια στέρνας. Οι κάτοικοι μετέφεραν το νερό στο χωριό με τη βοήθεια γαιδουριών. Σήμερα το νησί έχει νερό από την αφαλάτωση. Με το πέρασμα των χρόνων η Σχοινούσα έχει εξελιχθεί και έχουν δημιουργηθεί αρκετές υποδομές. Η Σχοινούσα έχει 18 πανέμορφες παραλίες. Οι δημοφιλέστερες είναι το Τσιγκούρι, το Λιβάδι, ο Αλμυρός και του Λιόλιου, οι οποίες διαθέτουν μαγαζιά από τα οποία μπορεί να προμηθευτεί κάποιος καφέ, ποτό, φαγητό. Οι περισσότερες είναι αμμώδεις και έχουν πρόσβαση με αυτοκίνητο. Επίσης τους καλοκαιρινούς μήνες υπάρχει και ένα λεωφορείο που εξυπηρετεί τους τουρίστες. Το λεωφορείο κάνει το γύρο του νησιού και μεταφέρει τον κόσμο από το λιμάνι στις παραλίες και αντίστροφα. Επίσης η Σχοινούσα διαθέτει περίπου 20 μαγαζιά ανοιχτά τους καλοκαιρινούς μήνες για τον κόσμο που έρχεται στο νησί. Αντίθετα το χειμώνα ανοιχτά είναι περίπου 10 μαγαζιά που εξυπηρετούν τις ανάγκες των μόνιμων κατοίκων. Ακόμα το χειμώνα υπάρχουν αρκετές δραστηριότητες για μικρούς και μεγάλους στο νησί (όπως γυμναστική, εικαστικά, χορό κτλ). 3

Εικόνα 1.1 Παραλία Τσιγκούρι 1.2 Ιστορικά Στοιχεία Η Σχοινούσα ανήκει στον κυκλαδικό πολιτισμό. Οι Κυκλάδες είναι ένα σύμπλεγμα δεκάδων νησιών στο νότιο τμήμα του Αιγαίου Πελάγους, μεταξύ ηπειρωτικής Ελλάδας και Μικράς Ασίας. Η Νάξος, με έκταση 428 τ.χλμ., είναι το μεγαλύτερο νησί του συμπλέγματος. H ονομασία Κυκλάδες είναι αρχαία και παραδίδεται από τον Ηρόδοτο, το Θουκυδίδη και πολλές άλλες πηγές. Σύμφωνα με το Στράβωνα, έτσι ονομάζονταν τα νησιά Κέα, Κύθνος, Σέριφος, Μήλος, Σίφνος, Κίμωλος, Πάρος, Νάξος, Σύρος, Μύκονος, Τήνος και Άνδρος, που σχημάτιζαν κύκλο γύρω από το ιερό νησί της Δήλου. Η Θήρα, η Ίος, η Σίκινος, η Φολέγανδρος, η Αμοργός, η Ανάφη μαζί με κάποια νησιά των σημερινών Δωδεκανήσων εντάσσονταν συνήθως στις νότιες Σποράδες. Οι μαρτυρίες αυτές, βέβαια, χρονολογούνται από την Κλασική περίοδο και εξής. Για το λόγο αυτό, δεν μπορούμε να γνωρίζουμε εάν οι Κυκλαδικές της 3ης χιλιετίας π.χ. που δεν άφησαν γραπτά τεκμήρια χρησιμοποιούσαν τις ίδιες ή παρόμοιες ονομασίες για τα νησιά τους (Πηγή:https://www.cycladic.gr/page/geografia). 4

Οι Κυκλάδες ήταν κάποτε οι κορυφές των βουνών της Αιγηίδος, μιας ηπείρου που καταποντίστηκε στο Αιγαίο πριν από 5 εκατομμύρια χρόνια. Πολλά από τα νησιά, ιδιαίτερα εκείνα που εκτείνονται νοτιοδυτικά της Αττικής και της Εύβοιας, είναι πλούσια σε κρυσταλλικά πετρώματα, όπως γρανίτη, γναύσιο, μάρμαρο και σχιστόλιθο. Αντίθετα, τα νοτιότερα νησιά, που βρίσκονται πάνω στο ηφαιστειακό τόξο του νοτίου Αιγαίου (Μήλος, Θήρα, Κίμωλος), έχουν αφθονία ηφαιστειογενών πετρωμάτων, όπως ο ανδεσίτης και ο οψιανός. Άλλες πηγές ορυκτού πλούτου, που αξιοποιήθηκαν σε διάφορες περιόδους της ιστορίας, περιλαμβάνουν τα κοιτάσματα χαλκού της Κύθνου, και μολύβδου και αργύρου της Σίφνου. Εικόνα 1.3 Ο αρπιστής της Κέρου 5

1.3 Νέο λιμάνι Στην Σχοινούσα πριν από λίγα χρόνια άρχισαν οι εργασίες για ένα καινούργιο λιμάνι Ωστόσο οι εργασίες έχουν σταματήσει εδώ και 2 με 3χρονια και ακόμα βρίσκονται σε παύση διότι ισχυρίζονται ότι στον συγκεκριμένο χώρο έχουν βρει αρχαία. Εικόνα 1.3 Αρχαία στο νέο λιμάνι Εικόνα 1.4 Θεμέλια νέου λιμανιού 6

ΕΝΟΤΗΤΑ 2 2.1 Μεθοδολογία Συλλογής Πληροφοριών Σκοπός της εργασίας μας είναι να μελετήσουμε τις αλλαγές στην κοινωνική και οικονομική ζωή στη Σχοινούσα τα παλαιότερα και τα μεταγενέστερα χρόνια. Για να το πετύχουμε αυτό κατασκευάσαμε δύο ειδών ερωτηματολόγια, ένα ερωτηματολόγιο που απευθύνεται σε άτομα άνω των 40 ετών και ένα ακόμα για άτομα κάτω των 40 ετών που μοιράστηκαν σε άτομα του νησιού. Έτσι συλλέξαμε πληροφορίες για την ιστορική εξέλιξη της Σχοινούσας σε σχέση με τον πολιτισμό, την οικονομία αλλά και την πληθυσμιακή της αύξηση χρόνο με τον χρόνο και τα συμπεριλάβαμε στο παρακάτω κείμενο. 2.2 Η οικονομική και κοινωνική ζωή στην Σχοινούσα τότε και τώρα Τα παλαιότερα χρόνια, όσον αφορά τον οικονομικό τομέα, στην Σχοινούσα η οικονομία βασιζόταν κυρίως στην πρωτογενή παραγωγή δηλαδή στην γεωργία, την κτηνοτροφία, την αλιεία, το εμπόριο με γειτονικά νησιά και 4-5 καταστήματα που συνήθως ήταν καφενεία. Τα προϊόντα που παρήγαγαν ήταν κυρίως προϊόντα κτηνοτροφικής και γεωργικής προέλευσης. Σημαντικό προϊόν που έλαβε μέρος στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού υπήρξε η φάβα η οποία παρόλη την πάροδο του χρόνου συνέχισε να παράγεται και μάλιστα σε μεγάλες ποσότητες. Έτσι όπως μπορούμε να καταλάβουμε αυτοί ήταν και οι βασικοί τομείς εισοδήματος. Βέβαια υπήρχε και η αλιεία η οποία πολλές φορές ασκούνταν ως επάγγελμα πράγμα το οποίο χάθηκε με το 7

πέρασμα των χρόνων όπως και τα περισσότερα επαγγέλματα της τότε κοινωνίας. Εικόνα 2.1: Κατσούνι-Φάβα. Εικόνα 2.2 : Λιμάνι Σχοινούσας. Τα τότε χρόνια δεν υπήρχε και πολύς τουρισμός έτσι ώστε να μπορέσουν οι ντόπιοι να έχουν κάποια περεταίρω, πυγή εισοδήματος, όπως η ίδρυση ξενοδοχειακών μονάδων, εκτός των βασικών τους χειμερινών απασχολήσεων. 8

Όσον αφορά τον κοινωνικό τομέα, τα παλαιότερα χρόνια οι άνθρωποι ήταν στενά συνδεδεμένοι πράγμα πολύ σημαντικό, γιατί τίποτα δεν μπορεί να συγκριθεί με την αλληλοβοήθεια σε μια τόσο μικρή κοινωνία. Απ την στιγμή που οι άνθρωποι έτρεχαν από το πρωί μέχρι το βράδυ να προλάβουν τις δουλειές τους δεν είχαν χρόνο για να τεμπελιάσουν έτσι το μόνο που προλάβαιναν να κάνουν για να ξεφύγουν απ το άγχος της ημέρας ήταν μια βόλτα στο καφενείο του χωριού ή μία βόλτα για την συλλογή χόρτων. Εικόνα 2.3 : Παραδοσιακό καφενείο Χαρά. Εικόνα 2.4 : Καφενείο Το κέντρο 9

Οι κάτοικοι με την πάροδο του χρόνου ξεκίνησαν να ασχολούνται με καινούργια επαγγέλματα βέβαια αρκετοί είναι αυτοί που παρέμειναν στα παλιά και θέλησαν να παραμείνουν στην καθημερινότητά τους. Αρκετοί ξεκίνησαν εκτός από το βασικό τους επάγγελμα να ασχολούνται και με διάφορα χόμπι τα οποία παλαιότερα μπορεί να ήταν η βασική πηγή εισοδήματός τους όπως το ψάρεμα και το κυνήγι. Επίσης οι άνθρωποι όταν χρειάζονταν κάποιο εργαλείο είτε δανείζονταν από κάποιο συμπολίτη τους είτε έφτιαχναν το δικό τους. Εικόνα 2.5 : Κατασκευή ινίου(παραδοσιακό εργαλείο). Εικόνα 2.6 : Χταποδάς ένα από τα επαγγέλματα που επικρατούσε στα νησιά τα παλαιότερα χρόνια. 10

Ωστόσο ο τουρισμός στο νησί ήταν περιορισμένος αφού το νησί την καλοκαιρινή περίοδο είχε το πολύ 30 τουρίστες 20 από τους οποίους ήταν ντόπιοι οι οποίοι κατέφευγαν σε κάποια μεγαλύτερη πόλη για να βρουν οι ίδιοι και τα παιδιά τους μια καλύτερη και ευκολότερη ζωή. Οι άνθρωποι αυτοί συνήθως είχαν κάποια περιουσία στο νησί όπου μπορούσαν να μείνουν το καλοκαίρι. Τα ξενοδοχεία ήταν περιορισμένα αφού δεν συνέφερε να έχεις ξενοδοχείο στο οποίο μπορούν να παραμείνουν 2 μόνο οικογένειες. Ας δούμε όμως πρώτα πώς οι ντόπιοι αντιμετώπιζαν διάφορες φάσεις της καθημερινότητάς τους. Καθημερινά χιλιάδες άνθρωποι είναι υπό την επίδραση κάποιας αρρώστιας, έτσι δεν θα μπορούσαν να λείψουν οι αρρώστιες και από το νησί μας. Όταν ένας άνθρωπος αρρώσταινε θα έπρεπε κάποια γυναίκα από το νησί που ήξερε από φάρμακα να τον γιατρέψει αφού το νησί είχε έλλειψη από ιατρικό προσωπικό. Περίπου όμως 20 χρόνια πριν τοποθετήθηκε στο νησί το ιατρείο το οποίο δεν είναι τίποτε άλλο από ένα container με τα βασικά εργαλεία ενός γιατρού. Εικόνα 2.7 : Το σημερινό ιατρείο Σχοινούσας. 11

Πολλοί όμως θα αναρωτήθηκαν από πού ψώνιζαν οι ντόπιοι ρούχα. Στη Σχοινούσα τα ρούχα έρχονταν από το Σκοπελίτη και απλώνονταν πάνω σε παγκάδες απ όπου τα αγόραζαν οι ντόπιοι. Πολλοί είναι βέβαια αυτοί που έφτιαχναν ρούχα είτε από το μαλλί που έπαιρναν από τα ζώα είτε από το δέρμα το οποίο περνούσε από μία ειδική διαδικασία ώστε να γίνει ύφασμα. Εικόνα 2.8 : Άπλωμα δερμάτων. Βέβαια δεν θα μπορούσαμε να παραλείψουμε τον τρόπο με τον οποίο οι ντόπιοι μετέφεραν διάφορα προϊόντα από το ένα νησί στο άλλο. Αυτό φυσικά γινόταν με βαπόρι και συγκεκριμένα τον Σκοπελίτη ο οποίος εδώ και πόσα χρόνια καταβάλει κάθε προσπάθεια ώστε να μπορέσει να εξυπηρετήσει τα νησιά μας δίχως να λυγίσει μπροστά σε καμία δυσκολία. Όταν όμως ιδρύθηκαν διάφορα πολυκαταστήματα όπως το Κωβαίος Market ο Σκοπελίτης έκανε τις επισκέψεις του συχνότερες. Έτσι με την πάροδο των χρόνων ο Σκοπελίτης εξελίχθηκε σε μεγαλύτερο όχι βαπόρι αλλά τώρα πλέον πλοίο. 12

Εικόνα 2.9 : Ο παλιός Σκοπελίτης. Εικόνα 2.10 : Ο νέος Σκοπελίτης. Όταν όμως επρόκειτο για συναλλαγές μεταξύ νησιών χρησιμοποιούνταν προσωπικά βαπόρια τα οποία μετέφεραν το εμπόρευμα. 13

Εικόνα 2.11 : Μεταφορά ζώων με καΐκι. Άλλος ένας σημαντικός παράγοντας που επηρέασε την ζωή στο νησί ήταν η ηλεκτροδότηση μέσω της μηχανής που κατείχε ένας κύριος ο εν ονόματι Μάνης. Η μηχανή αυτή παρείχε ρεύμα για ολόκληρο το νησί δηλαδή για περίπου 80 άτομα. Απ την μεριά της υδροδότησης το νησί είχε μια κοινή στέρνα απ όπου εφοδιάζονταν το νερό. Η μεταφορά του νερού γινόταν με μπιτόνια φορτωμένα σε ζώα, συνήθως γαϊδουράκια. Εικόνα 2.12 : Άντληση νερού από στέρνα. 14

Εικόνα 2.13 : Μεταφορά νερού προς το χωριό με γαϊδουράκια. Μετά την τοποθέτηση της κεραίας για την παροχή Internet και κινητής τηλεφωνίας όλα άλλαξαν στο νησί οι κάτοικοι αλλά και οι τουρίστες ξεκίνησαν να ενδιαφέρονται περισσότερο για το νησί. Οι ντόπιοι ξεκίνησαν την ίδρυση διαφόρων επιχειρήσεων πράγμα που συνέβαλε ενεργά στην οικονομική ανάπτυξη του νησιού και οι τουρίστες συνεχώς αυξάνονταν. Άλλο ένα σημαντικό έργο που συνέλαβε ενεργά στην αύξηση του πληθυσμού στο νησί είναι η ίδρυση του πολιτιστικού κέντρου όπου τα τελευταία χρόνια οι άνθρωποι που επισκέπτονται το νησί μπορούν να συμμετάσχουν σε αρκετές δραστηριότητες όχι μόνο τους καλοκαιρινούς μήνες αλλά και καθ όλη την διάρκεια του χρόνου. Το κέντρο αυτό φιλοξενεί διαφόρων ειδών τέχνες όπως η γλυπτική, τα εικαστικά και χρησιμοποιείται και ως κέντρο. Επίσης εκεί μπορεί κανείς να μάθει χορούς διαφόρων ειδών. Από τους πιο γνωστούς 15

παραδοσιακούς χορούς έντεχνους (Zumba κτλ). όπως το συρτό, μέχρι τους πιο Βέβαια στην αύξηση του πληθυσμού συνέλαβαν και τα γραφεία ΚΕΠ απ όπου μπορεί κανείς να λάβει διάφορες βεβαιώσεις και δεν χρειάζεται πλέον να μεταβεί σε κάποιο μεγαλύτερο νησί. Η Σχοινούσα γενικά πριν από 20 περίπου χρόνια ήταν μία γειτονιά η οποία συμπεριλάμβανε 10 οικογένειες οι οποίες συνήθως αποτελούνταν από 4 άτομα και πάνω κατά την χειμερινή περίοδο. Αργότερα όμως οι κάτοικοι του νησιού ξεκίνησαν να μειώνονται και σιγά σιγά το νησί απέκτησε 70 περίπου άτομα ελληνικής καταγωγής ενώ τα υπόλοιπα άτομα που κατοικούν στο νησί είναι ξενικής καταγωγής και βρίσκονται στο νησί επειδή έχουν ανάγκη από δουλειά. 16

ΠΑΡΑΡΤΗΜΑ ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ (Το ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε άτομα άνω των 40 ετών) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 1)Ποιες ήταν οι κύριες ασχολίες των κατοίκων τα παλαιότερα χρόνια;.. 2)Υπάρχουν κάποια προϊόντα που παράγονταν τα παλαιότερα χρόνια και δεν παράγονται πλέον;. 3)Ποιοι ήταν οι κύριοι τομείς εισοδήματος των κατοίκων; 17

4)Τα παλαιότερα χρόνια επισκέπτονταν τουρίστες το νησί και αν ναι υπήρχαν ξενοδοχεία στα οποία μπορούσαν να παραμείνουν την καλοκαιρινή περίοδο; ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 1)Ποια ήταν τα μεγαλύτερα πανηγύρια τότε; Ποια από αυτά διατηρούνται έως σήμερα; 2)Πώς περνούσαν τον ελεύθερο τους χρόνο οι κάτοικοι; 3)Πώς θα χαρακτηρίζατε τις σχέσεις των ανθρώπων τα παλαιότερα χρόνια; 18

ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ 1)Πώς γινόταν η ηλεκτροδότηση-υδροδότηση στο νησί; 2)Από πότε άρχισε η λειτουργία του ιατρείου και του σχολείου στο νησί; 3)Πόσο συχνά γινόταν η τροφοδότηση και η μεταφορά προϊόντων στο νησί; Και με ποιόν τρόπο; 19

ΕΡΩΤΗΜΑΤΟΛΟΓΙΟ (Το ερωτηματολόγιο απευθύνεται σε άτομα κάτω των 40 ετών) ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 1)Ποιες είναι οι κύριες ασχολίες την σήμερον ημέρα; 2)Ποια είναι τα κυρία προϊόντα που παράγει το νησί; 3)Ποιοι είναι οι κύριοι τομείς εισοδήματος των κατοίκων;...... 20

4)Επαρκούν οι ξενοδοχειακές μονάδες για την κάλυψη της ζήτησης τους καλοκαιρινούς μήνες; ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΤΟΜΕΑΣ 1α)Ποια είναι τα μεγαλύτερα πανηγύρια του νησιού σήμερα; 1β)Ποιος είναι ο τρόπος διοργάνωσης των πανηγυριών του νησιού στις μέρες μας; 2)Πώς περνούν οι νέοι τον ελεύθερό τους χρόνο; 3)Οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων παραμένουν εξίσου στενές, ή έχουν αλλάξει με το πέρασμα των χρόνων; ΥΠΟΔΟΜΕΣ ΚΑΙ ΣΥΓΚΟΙΝΩΝΙΑ 1) Πώς γίνεται σήμερα η ηλεκτροδότηση και η υδροδότηση του νησιού μας; 21

2)Ποιες υποδομές έχουν βοηθήσει στην παραμονή των νέων στο νησί; 3)Πόσο συχνά γίνεται η τροφοδοσία και η μεταφορά προϊόντων στο νησί και με ποιόν τρόπο; 22

Βιβλιογραφία- Ηλεκτρονικές Πηγές o Χαραμής Π., (1993), «Μυστήριο στις Κυκλάδες», Ίδρυμα Μελετών Λαμπράκη, Αθήνα o Βγόντζας Γ., (2009), «Περιδιαβαίνοντας τη Σχοινούσα», Σχοινούσα o https://www.cycladic.gr/page/geografia o http://thesecretrealtruth.blogspot.com/2012/04/blogpost_9544.html o https://el.wikipedia.org/wiki/%ce%a0%cf%8d%ce%bb%ce %B7:%CE%9A%CF%8D%CF%81%CE%B9%CE%B1 o https://www.youtube.com/?gl=gr&hl=el «60 λεπτά Ελλάδα» ALPHA TV o Ταινία για την παλιά Σχοινούσα 23