1 ΠΑΝΕΛΛΑΔΙΚΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ Γ ΤΑΞΗΣ ΗΜΕΡΗΣΙΟΥ ΓΕΝΙΚΟΥ ΛΥΚΕΙΟΥ ΔΕΥΤΕΡΑ 0 ΜΑΪΟΥ 016 ΕΞΕΤΑΖΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑ: ΧΗΜΕΙΑ ΠΡΟΣΑΝΑΤΟΛΙΣΜΟΥ (ΝΕΟ ΣΥΣΤΗΜΑ) ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΘΕΜΑ Α Α1. γ Α. δ Α. γ Α. α Α5. α Σ, β Λ, γ Λ, δ Λ, ε Σ ΘΕΜΑ Β Β1.α. NH CuO N Cu HO β. 5 KnO HSO 5 C nso K SO 8H O O Β.α. Με την αύξηση της θερμοκρασίας, λόγω του κανόνα του Le Chatelier, η ισορροπία μετατοπίζεται προς την πλευρά της ενδόθερμης, δηλαδή αριστερά, οπότε η ποσότητα της ΝΗ μειώνεται και η c μειώνεται. H c μειώνεται γιατί στη νέα χημική ισορροπία, μετά τη μεταβολή της θερμοκρασίας, η [ΝΗ ] ελαττώνεται, ενώ σε συγκεντρώσεις του Ν και [NΗ] του Η αυξάνονται, οπότε η c ελαττώνεται. [N] [H] β. Με την αύξηση του όγκου του δοχείου η πίεση ελαττώνεται, η αντίδραση λόγω του κανόνα του Le Chatelier προσπαθεί να την αυξήσει, οπότε μετατοπίζεται προς εκείνη την κατεύθυνση που παράγονται περισσότερα αερίων, δηλαδή αριστερά (1 > ), οπότε: Η ποσότητα της αμμωνίας αυξάνεται: Η σταθερά c, επειδή εξαρτάται μόνο από την θερμοκρασία, παραμένει σταθερή. Β. Για τον δείκτη ισχύει: 5 P 5 log α 5 α. α α. Η περιοχή αλλαγής χρώματος του δείκτη είναι: Το χρώμα της όξινης μορφής επικρατεί όταν:
[] > (Ι) [Δ ] Για το δείκτη : HO Δ Η Ο. (Ι) [Δ ] [HO ] [] [HO ] [HO Έτσι: α [HΔ] [Δ ] α α ph < P 1. α ] > Άρα ph < 5 1 ph < (επικρατεί το χρώμα της όξινης μορφής, δηλαδή το κόκκινο). Το χρώμα της βασικής μορφής επικρατεί όταν: [Δ ] > (ΙΙ) [] Από τη σταθερά του δείκτη: (ΙI) [Δ ] [H O ] [Δ ] α α α > [HΔ] [] [H O ] [H O ] [H O ] 1 1 < [HO ] < α ph > P α α Άρα ph > 5 1 ph > 6 (επικρατεί το χρώμα της βασικής μορφής, δηλαδή το κίτρινο). Άρα ph < p 1 6 ph > p 1 1, Για το διάλυμα του HCl έχουμε: HC H O C HO 0,1 ;0,1 Άρα: [ H O ] 0,1 ph log1 1, και έτσι το χρώμα του διαλύματος είναι κόκκινο. β. Με την προσθήκη διαλύματος NaOH 0,1 Μ στο διάλυμα του HCl το ph του διαλύματος αυξάνεται. Όταν το ph του διαλύματος γίνει μεγαλύτερο του τέσσερα () και μικρότερο του έξι (6) τότε το χρώμα του διαλύματος γίνεται πορτοκαλί (το χρώμα της ανάμειξης του κίτρινου και του κόκκινου). Από τη στιγμή που το ph του διαλύματος γίνει μεγαλύτερο του έξι (6) τότε το διάλυμα αποκτά σταθερό κίτρινο χρώμα.
Β.α. Συμπερασματικά για τιμές ph του διαλύματος: i) 0 ph < επικρατεί το χρώμα της όξινης μορφής, δηλαδή το κόκινο. ii) < ph < 6 επικρατεί το χρώμα της ανάμειξης, δηλαδή το πορτοκαλί. iii) 6 < ph 1 επικρατεί το χρώμα της βασικής μορφής, δηλαδή το κίτρινο. 6 1 11Na : 1s s p s Ανήκει στην Ι Α ή 1 η ομάδα, η περίοδο, S τομέας 6 5 17C : 1s s p s p Ανήκει στην VΙΙ A ή 17 η ομάδα, η περίοδο, P τομέας. 6 6 1 19K : 1s s p s p s Ανήκει στην Ι A ή 1 η ομάδα, η περίοδο, S τομέας. β. Για τις ατομικές ακτίνες ισχύει: 17 C < 11Na < 19K Αιτιολόγηση. Μεταξύ των στοιχείων 11 Na και 17 Cl, to 11 Νa έχει την μεγαλύτερη ατομική ακτίνα γιατί είναι στοιχεία της ίδιας περιόδου και διαφέρουν στο δραστικό τους πυρηνικό φορτίο. Επειδή το 11 Na έχει μικρότερο δραστικό πυρηνικό φορτίο (ένα) έλκει λιγότερο τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας του και μεγαλώνει το μέγεθός του. Μεταξύ του 11 Na και 19 Κ, (ανήκουν στην ίδια ομάδα οπότε έχουν περίπου το ίδιο δραστικό πυρηνικό φορτίο) το 19 Κ κατανέμει τα ηλεκτρόνιά του σε περισσότερες στιβάδες, οπότε μικραίνει η ελκτική δύναμη που δέχονται τα ηλεκτρόνια της εξωτερικής στιβάδας και έτσι έχει μεγαλύτερο μέγεθος από το 11 Na. Συμπερασματικά: r Na > r 11 17 C r r 17 C < r11 Na < 19 K. r19 K > r11 Na ΘΕΜΑ Γ Γ1. Οι συντακτικοί τύποι είναι: Ο εστέρας C ν Η ν Ο : COO. OH A: COONa B:
Cl Cl E: Z: O H: COONH Cl C NH : COO NH Γ. Οι αντιδράσεις πολυμερισμού είναι: α. Buna P β. CN CN Γ.α. Οι συντακτικοί τύποι των προϊόντων είναι: β. C : r 1 0 n Η : m r 8 0 0, VS.T.P. 6,7 n H 0,,, C H 0, 0, 0, 0, 0, 0 0,1 0,
H 5 0, 0,1 0,1 0,1 0,1 0,1 0 0,1 Άρα οι ποσότητες των προϊόντων της αντίδρασης είναι: 0,1, 0,1 ΘΕΜΑ Δ Δ1.α. Για την ΝΗ έχουμε: ph 11 poh [OH ] NH HO NH OH Άρα: [OH ] x 0,1 οπότε x x x x 0,1 x x x α 1 0,1 β. x b NH 0,1 x b NH 0,1 [OH ] x α < 0,1 Για την NH : ( ) 1 b α C ( ) 5 ή 1% γ. Ισχυρότερη βάση είναι η NH γιατί έχει μεγαλύτερη σταθερά στην ίδια θερμοκρασία. Δ. 00 ml 00 ml Y 1 HCl V 0,1 NH H O 1 L 0,05 ;ph n NH C V 0,1 0, 0,0 n HC C V 0,05 0,
6 NH HC NHC 0,0 0 [ NH ] [ NHC ]. 1 Το διάλυμα είναι ρυθμιστικό (τα αριθμητικά δεδομένα επιτρέπουν τις προσεγγίσεις). Cβ 5 5 [OH ] b [OH ] pοη 5 ph 9 C οξ Δ. m L V NH 1 00 ml HCl 0,05 H O 50 ml Y ;ph NH : n C V 1. HCl : n HC C V 0,05 0,. NH HC NHC 0 0 [ NHC ] 0,0. 0,5 NHC NH C 0,0 0,0 NH HO NH H O 0,0 φ φ φ 1 α. Άρα NH φ φ φ φ 1
7 6 φ [ΗΟ ] pη 6. Δ. 0 m L Y1 NH 0,1 0 ml HCOOH 0,1 Y5 ; n NH 0,1 0,1 n HCOOH 0,1 0,1 HCOOH NH HCOONH 0 0 Στο διάλυμα Υ 5 : [ HCOONH ] 0,05 C. 0, Μ HCOONH HCOO NH C ;C ;C (Ι) HCOO HO HCOOH OH NH HO NH HO C C x x x y y y C x x x C y y y 1 α NH b HCOO w b HCOO α 1 w 9 α 5 NH b 9 Επειδή ισχύει > η ισορροπία (ΙΙ) είναι περισσότερο μετατοπισμένη προς τα δεξιά, οπότε [ O ] > [ OH ] H και το διάλυμα είναι όξινο. SCIENCE PRESS ΜΩΥΣΟΠΟΥΛΟΣ ΓΙΩΡΓΟΣ ΧΗΜΙΚΟΣ ΦΡΟΝΤΙΣΤΗΣ (ΙΙ)