ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή

ΠΑΝΑΓΙΑ ΠΡΟΥΣΙΩΤΙΣΣΑ Περιοδικό ἐκδιδόμενο κάθε Κυριακή Ὑπό Ἐπισκόπου Ἰερεμίου, Μητροπολίτου Ἱ. Μ. Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως «Εἰς πόλιν ἤ εἰς Ρούμελην, ὅπου περιπατήσεις, παντοῦ ἀκούεις ὄνομα τό τῆς Προυσιωτίσσης» (Ἆσμα τοῦ εὐσεβοῦς λαοῦ) Κυριακή 12 Αὐγούστου 2012 Κυριακή Ι Ματθαίου, Φωτίου καί Ἀνικήτου μαρτύρων Ἀπολυτίκιον Παναγίας Προυσιωτίσσης Ἦχος α Τῆς Ἑλλάδος ἁπάσης Σύ προΐστασαι πρόμαχος καί τερατουργός ἐξαισίων τῇ ἐκ Προύσσης εἰκόνι Σου, Πανάχραντε Παρθένε Μαριάμ καί γάρ φωτίζεις ἐν τάχει τούς τυφλούς δεινούς τε ἀπελαύνεις δαίμονας καί παραλύτους δέ συσφίγγεις, Ἀγαθή, κρημνῶν τε σῴζεις καί πάσης βλάβης τούς Σοί προσφεύγοντας. Δόξα τῷ Σῷ ἀσπόρῳ τοκετῷ, δόξα τῷ Σέ θαυμαστώσαντι, δόξα τῷ ἐνεργοῦντι διά Σοῦ τοιαῦτα θαύματα. A ΕΠΙΚΑΙΡΑ α. ΚΥΡΙΑΚΑΤΙΚΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΤΑ ΙΕΡΑ ΜΥΣΤΗΡΙΑ ΤΟ ΒΑΠΤΙΣΜΑ (β) 1. Συνεχίζουμε, ἀδελφοί χριστιανοί, τόν λόγο μας γιά τό ἱερό Μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος. Λέγαμε στό προηγούμενο κήρυγμα ὅτι παλαιά ὅσοι ἤθελαν νά βαπτιστοῦν, κατηχοῦνταν πρῶτα, διδάσκονταν δηλαδή πρῶτα τίς ἀλήθειες τῆς πίστης μας καί ἔπειτα βαπτίζονταν. Τώρα ἐφαρμόζουμε τόν νηπιοβαπτισμό, μέ τήν

προϋπόθεση ὅμως ἕνας χριστιανός, πού τόν λέμε «Ἀνάδοχο», νά ἀναλάβει τήν ὑποχρέωση νά φροντίσει γιά τήν κατήχηση τοῦ παιδιοῦ ὅταν μεγαλώσει. Γι αὐτό καί ὁ Ἀνάδοχος πρέπει νά εἶναι εὐσεβής χριστιανός καί νά γνωρίζει καλά τά δόγματα τῆς πίστης μας, γιά νά μπορεῖ νά τά δώσει στό παιδάκι πού βάπτισε, πού εἶναι πνευματικό του παιδί. Συνεχίζουμε σήμερα τά σχετικά μέ τό Βάπτισμα. 2. Πρίν ἀπό τό Βάπτισμα γίνονται οἱ λεγόμενες «προβαπτιστικές» τελετές. Οἱ τελετές αὐτές εἶναι πρῶτον τρεῖς εὐχές, πού λέγονται εὐχές τοῦ «ἀφορκισμοῦ», γιατί μέ τίς εὐχές αὐτές ὁ Ἱερέας «ὁρκίζει» στό ὄνομα τοῦ Χριστοῦ τό πονηρό πνεῦμα, πού κατέχει τό ἀβάπτιστο νήπιο, γιά νά φύγει ἀπ αὐτό. Μετά τίς εὐχές τοῦ «ἀφορκισμοῦ» ἔχουμε τήν «ἀπόταξη» καί τήν «σύνταξη». Τήν ἀπόταξη τοῦ Σατανᾶ καί τήν σύνταξη μέ τόν Χριστό. Οἱ πράξεις αὐτές εἶναι πολύ σπουδαῖες, γιατί εἶναι δυό ὁμολογίες: Ἀποτασσόμαστε τόν Σατανά καί ὅλες τίς πομπές του (τά καρναβάλια) καί συντασσόμαστε μέ τόν Χριστό. Ὅλο αὐτό τό τμῆμα τῶν προβαπτιστικῶν τελετῶν κλείνει μέ μία εὐχή, στήν ὁποία σήμερα δίνουν τό ὄνομα στόν βαπτιζόμενο. Τό σωστό ὅμως εἶναι τήν ὄγδοη ἡμέρα τῆς γεννήσεως τοῦ παιδιοῦ νά καλεῖται ὁ Ἱερεύς στό σπίτι καί νά διαβάζει τήν εὐχή τῆς ὀνοματοδοσίας. Τότε κανονικά δίνεται τό ὄνομα τοῦ παιδιοῦ, ὅπως καί ὁ Χριστός μας τήν ὀγδόη ἡμέρα τῆς γεννήσεώς του ἔλαβε τό ὄνομά του «Ἰησοῦς», πού τό εἶπε ὁ ἄγγελος στήν Παναγία μας κατά τόν Εὐαγγελισμό. 3. Θά μιλήσουμε τώρα γιά τήν ἀκολουθία τοῦ ἴδιου τοῦ Μυστηρίου τοῦ Βαπτίσματος. Πρέπει νά σᾶς πῶ ὅτι τό Μυστήριο τοῦ Βαπτίσματος γίνεται στό κέντρο τοῦ Ναοῦ καί ὄχι στόν Πρόναο, ὅπου ἔγιναν οἱ προβαπτιστικές τελετές, οἱ εὐχές δηλαδή τοῦ ἀφορκισμοῦ, ἡ ἀπόταξη τοῦ Σατανᾶ καί ἡ σύνταξη μέ τόν Χριστό. Ἡ ἀκολουθία τοῦ Βαπτίσματος ἀρχίζει μέ τό «Εὐλογημένη ἡ Βασιλεία», ὅπως ἔτσι ἀρχίζει καί ἡ Θεία Λειτουργία. Αὐτό συμβαίνει, γιατί τό Βάπτισμα ἦταν πρῶτα ἑνωμένο μέ τήν Θεία Λειτουργία. Γινόταν ἡ Θεία Λειτουργία καί μέσα στήν Θεία Λειτουργία γινόταν τό Βάπτισμα ἤ ὁποιοδήποτε ἄλλο Μυστήριο, καί αὐτή ἀκόμη ἡ κηδεία τοῦ νεκροῦ. Στό πρῶτο μέρος τῆς Ἀκολουθίας τοῦ Βαπτίσματος ἔχουμε εὐχές γιά τόν καθαγιασμό τῶν ὑδάτων τῆς κολυμβήθρας, πού θά βαπτιστεῖ τό νήπιο. Μέ τίς εὐχές αὐτές τοῦ Ἱερέα γίνεται θαῦμα. Στό φυσικό καί κτιστό νερό κατέρχεται ἡ ἄκτιστη Χάρη τοῦ Θεοῦ καί αὐτό τό νερό πιά ἔχει τήν δύναμη τῆς κάθαρσης τῶν ἁμαρτιῶν καί τῆς ἀναγέννησης. Μετά τόν καθαγιασμό τοῦ ὕδατος ἔχουμε τήν εὐλογία τοῦ ἐλαίου. Ἀπό τό εὐλογημένο λάδι χύνει λίγο ὁ Ἱερεύς στήν κολυμβήθρα (κάνοντας τρεῖς Σταυρούς) καί τό ὑπόλοιπο λάδι ἀπό τό δοχεῖο τό χύνει στήν χούφτα τοῦ Ἀναδόχου. Ἀπ αὐτό τό λάδι, πού κρατάει στήν χούφτα του ὁ Ἀνάδοχος, ὁ Ἱερεύς χρίει τά μέλη 2

τοῦ νηπίου πού πρόκειται νά βαπτιστεῖ, ἐνῶ ὁ Ἀνάδοχος ἀλείφει μέ τό λάδι τῶν χεριῶν του ὅλο τό σῶμα τοῦ νηπίου ἀπό τήν κορυφή μέχρι τά πόδια. Χρειάζεται ὅμως προσοχή μήν πάει λάδι μέσα στά μάτια τοῦ παιδιοῦ. Τί νόημα ἔχει ἡ ἄλειψη αὐτή μέ τό λάδι; Γενικά σημαίνει ὅτι αὐτός πού θά βαπτιστεῖ ἔχει πάνω του τό ἔλεος τοῦ Θεοῦ, τήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ δηλαδή. Πραγματικά, τό λάδι συμβολίζει τήν ἀγάπη καί τήν φιλανθρωπία τοῦ Θεοῦ. Ἀλλά εἶναι ὡραία καί ἡ ἑρμηνεία τοῦ ἱεροῦ Χρυσοστόμου: Ὅπως οἱ ἀθλητές, προτοῦ νά παλέψουν, ἀλείφονταν μέ λάδι, γιά νά γλυστροῦν ἀπό τά χέρια τοῦ ἀντιπάλου τους, ἔτσι καί ἡ Ἐκκλησία ἀλείφοντας μέ λάδι αὐτόν πού πρόκειται νά βαπτιστεῖ, τόν προετοιμάζει γιά νικηφόρο ἀγώνα ἐναντίον τοῦ Διαβόλου καί κατά τῶν ἁμαρτωλῶν παθῶν. 4. Τό νήπιο τώρα εἶναι ἕτοιμο νά βαπτιστεῖ. Τό παίρνει ὁ Ἱερεύς στά χέρια του καί τό βυθίζει στήν ἁγία Κολυμβήθρα τρεῖς φορές, λέγοντας τήν κάθε φορά τό κάθε ὄνομα τῆς Ἁγίας Τριάδος, τοῦ Πατρός καί τοῦ Υἱοῦ καί τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἔχουν πολύ μεγάλη σημασία οἱ τρεῖς αὐτές καταδύσεις καί ἀναδύσεις τοῦ βαπτιζομένου ἀπό τήν ἁγία Κολυμβήθρα. Τό Βάπτισμα, ἀγαπητοί μου, εἶναι συμμετοχή στό Πάθος καί στήν Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ! Αὐτά τά δύο μᾶς ἔσωσαν, ἡ Σταύρωση καί ἡ Ἀνάσταση τοῦ Χριστοῦ. Στό Βάπτισμα ἔχουμε μία ζωηρή ἀναπαράσταση τοῦ Πάθους καί τῆς Ἀναστάσεως τοῦ Χριστοῦ. Ἡ βύθιση στήν ἁγία Κολυμβήθρα σημαίνει ὅτι συνθαπτόμαστε μέ τόν Χριστό. Καί ἡ ἀνάδυση ἀπό τήν ἁγία Κολυμβήθρα σημαίνει ὅτι συνανασταινόμαστε μέ τόν Χριστό. Γίνεται δέ τρεῖς φορές ἡ κατάδυση καί ἡ ἀνάδυση, γιά νά μνημονευθοῦν καί τά τρία ὀνόματα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Οἱ Καθολικοί δέν ἔχουν βάπτισμα, ἀλλά ράντισμα. Ἀλλά τότε πῶς τό ράντισμά τους τό λένε «βάπτισμα»; Γιατί «βαπτίζω» σημαίνει «βυθίζω», «βουτῶ». Καί γιά τόν Χριστό μας λέει ὁ Εὐαγγελιστής ὅτι, ὅταν βαπτίστηκε στόν Ἰορδάνη ποταμό, «ἀνέβη ἀπό τοῦ ὕδατος» (Ματθ. 3,16). Οἱ Καθολικοί εἶναι ἀβάπτιστοι. Βάπτισμα κανονικό ἔχουμε μόνον οἱ Ὀρθόδοξοι. 5. Οἱ προσερχόμενοι ἀπό τόν Καθολικισμό στήν Ἐκκλησία μας, γιά νά γίνουν Ὀρθόδοξοι, κανονικά πρέπει νά γίνεται σ αὐτούς ὅλη ἡ Ἀκολουθία τοῦ Βαπτίσματος καί νά βυθιστοῦν στήν ἁγία Κολυμβήθρα. Σέ προηγούμενο κήρυγμα σᾶς ἔγραψα ὅτι «κατ οἰκονομίαν» τούς χρίουμε καί δέν τούς βαπτίζουμε. Παραγγέλλω ὅμως ὅτι, ἐάν συμβεῖ στήν Μητρόπολή μας τοιαύτη περίπτωση, Καθολικοῦ προσερχομένου στήν Ὀρθοδοξία, θά εἰδοποιεῖτε προσωπικῶς ἐμέ τόν Ἐπίσκοπο, γιά νά τούς βαπτίζω, προτιμῶντες ἔτσι τήν ἀκρίβεια, ὅπως τό θέλει ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης καί ὅλοι οἱ ἅγιοι Πατέρες μας, νἄχουμε τήν εὐχή τους! Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 3

β. ΕΓΚΥΚΛΙΟ ΚΗΡΥΓΜΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΟΡΤΗ ΤΗΣ ΚΟΙΜΗΣΕΩΣ ΤΗΣ ΘΕΟΤΟΚΟΥ Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΡΟΝΤΑΣ ΠΑΪΣΙΟΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΠΑΝΑΓΙΑ 1. Σήμερα, ἀδελφοί μου χριστιανοί, 15 Αὐγούστου, ἑορτάζει ἡ Παναγία μας, μέ τήν μεγαλύτερη θεομητορική ἑορτή Της. Δέν εἶναι εὔκολο νά μιλάει κανείς γιά τήν Παναγία, γιατί ὁ λόγος γι Αὐτήν εἶναι δύσκολος. Ἡ Θεοτοκολογία εἶναι ὅλη ἡ θεολογία τῆς Ἐκκλησίας μας. Μή μπορώντας λοιπόν, χριστιανοί μου, νά σᾶς μιλήσω γιά τήν Παναγία μας, θά καταφύγω στόν ἁγιασμένο Γέροντα, τόν πατέρα Παΐσιο, ὁ ὁποῖος ἀγαποῦσε πολύ τήν Παναγία μας, καί θά πάρω ἀπ αὐτόν ὀλίγα καί ὡραῖα γιά τό σημερινό μου κήρυγμα. 2. Τόσο πολύ ὁ ἅγιος Γέροντας ἀγαποῦσε τήν Παναγία, ὥστε ἀλλοιωνόταν καί μόνον ἀκούγοντας τό Ὄνομά Της ΜΑΡΙΑ. Ὅταν τό ἔβλεπε κάπου γραμμένο, ἔκανε τό σταυρό του, τό ἀσπαζόταν μέ εὐλάβεια καί σκίρταγε ἡ καρδιά του. Ἔλεγε μάλιστα, ὅτι μπορεῖ κανείς νά κάνει καί ὁλόκληρη Ἀκολουθία ἀσπαζόμενος συνεχῶς τό Ὄνομα τῆς Παναγίας. Τό ἴδιο λέγεται καί γιά τόν ἅγιο Νεκτάριο, ὁ ὁποῖος εἶχε καί αὐτός θερμή ἀγάπη στή Θεοτόκο. Ἀκούσαμε ὅτι ὁ μακαριστός ἐπίσκοπος Γερο-Ὕδρας Ἱερόθεος, ὁ ὁποῖος καταγόταν ἀπό τό χωριό Ἐκκλησούλα τῆς Μεγαλοπόλεως, φύλαγε ὡς θυσαυρό μιά μικρή Εἰκόνα τῆς Παναγίας, πού εἶχε τά βαθουλώματα τῶν φιλημάτων τοῦ ἁγίου Νεκταρίου σ Αὐτήν!!! Ὁ πατήρ Παΐσιος, ὅταν ἤθελε νά πάει νά προσευχηθεῖ στήν Παναγία, ἔκοβε λίγα ἀγριολούλουδα ἔξω ἀπό τήν καλύβη του καί τά πήγαινε στήν Εἰκόνα Της. «Πῶς νά πάω μέ ἄδεια χέρια νά Τήν παρακαλέσω;», ἔλεγε. 3. Ἤθελε, ὁ ἅγιος Γέροντας, νά πηγαίνουμε ἀφιερώματα στήν Παναγία, ὅ,τι ἔχει ὁ καθένας. Ἔλεγε μάλιστα γιά κάποιον πού πῆγε στήν Μονή τῶν Ἰβήρων, γιά νά προσκυνήσει τήν Παναγία τήν Πορταΐτισσα. Ἡ Εἰκόνα αὐτή εἶναι γεμάτη μέ φλουριά. Σκανδαλίσθηκε κάπως ὁ προσκυνητής καί εἶπε, ὅταν ἔφευγε: «Παναγία μου, ἐγώ ἤθελα νά σέ δῶ ἁπλή καί ὄχι μέ φλουριά». Στό δρόμο ὅμως τόν ἔπιασε ἕνας πόνος δυνατός καί ἔμεινε ἐκεῖ, στήν μέση τοῦ δρόμου, ζητῶντας βοήθεια ἀπό τήν Παναγία. «Παναγία μου, ἔλεγε, κάνε με καλά καί θά Σοῦ φέρω δυό φλουριά». Τότε τοῦ παρουσιάσθηκε ἡ Παναγία, τόν ἔκανε καλά καί τοῦ εἶπε: «Ἔτσι μοῦ τά φέραν τά φλουριά, δέν τά ζήτησα ἐγώ»! 4. Ὁ Γέροντας Παΐσιος ἤθελε νά «συγγενεύουμε» μέ τήν Παναγία. Καί συγγενεύουμε μέ τήν Παναγία ἔλεγε, μέ τήν ταπείνωση, γιατί ἡ Παναγία ἦταν ταπεινή. Ἄς σκεφθοῦμε: Ὅταν ὁ ἀρχάγγελος Γαβριήλ Τῆς εἶπε ὅτι θά γεννήσει 4

τόν Υἱόν τοῦ Θεοῦ, τόν Μεσσία, Αὐτή ὀνόμασε τόν Ἑαυτό Της «δούλη Κυρίου». «Ἰδού ἡ δούλη Κυρίου εἶπε στόν ἀρχάγγελο, γένοιτό μοι κατά τό ρῆμά σου»! Καί ἡ Ἴδια πάλι ἐμεγάλυνε τόν Κύριο λέγοντας, «ὅτι ἐπέβλεψεν ἐπί τήν ταπείνωσιν τῆς δούλης αὐτοῦ». Γιά τήν ταπείνωσή Της ἡ Παναγία κατέχει τά δευτερεῖα τῆς Ἁγίας Τριάδος. Ὁ ἅγιος Ἀνδρέας τῆς Κρήτης, λέγει σέ ἕνα τροπάριό του σ Αὐτήν: «Χαίροις μετά Θεόν ἡ Θεός, τά δευτερεῖα τῆς Τριάδος ἡ ἔχουσα»! 5. Πρέπει νά προσευχόμαστε, χριστιανοί μου, στήν Παναγία ἀνοίγοντας τήν καρδιά μας σ Αὐτήν, μιλώντας Της ἐλεύθερα, γιατί εἶναι ἡ Μάνα μας. Μά, μαζί μέ τήν καρδιακή αὐτή δική μας προσευχή, πρέπει νά λέγουμε στήν Παναγία καί τίς προσευχές καί τά τροπάρια πού θέσπισαν οἱ ἅγιοι Πατέρες γ Αὐτήν. Οἱ καλύτερες προσευχές στήν Παναγία εἶναι οἱ Παρακλητικοί Κανόνες σ Αὐτήν καί οἱ Χαιρετισμοί. Ὁ ἅγιος Γέροντας Παΐσιος συνιστοῦσε πολύ νά διαβάζουν οἱ χριστιανοί κάθε μέρα τό Θεοτοκάριο. Τό Θεοτοκάριο εἶναι μιά μεγάλη Συλλογή 62 Κανόνων πρός τήν Ὑπεραγία Θεοτόκο, πού τούς συγκέντρωσε ὁ ἅγιος Νικόδημος ὁ Ἁγιορείτης ἀπό χειρόγραφα τοῦ Ἁγίου Ὄρους. Εἶναι ὑπέροχα, χριστιανοί μου, τά τροπάρια τῶν Κανόνων αὐτῶν καί βοηθάει πολύ τήν ψυχή μας νά διαβάζουμε ἀπό τήν Συλλογή αὐτή, ὅσο μποροῦμε κάθε μέρα. Ὁ πατήρ Παΐσιος ἔλεγε σέ κάποια Μοναχή: «Νά διαβάζεις κάθε μέρα τό Θεοτοκάριο. Αὐτό θά σέ βοηθήσει πολύ νά ἀγαπήσεις τήν Παναγία. Καί νά δεῖς ἡ Παναγία μετά!...θά σοῦ δώσει μεγάλη παρηγοριά»! «Καί πότε νά διαβάζω τό Θεοτοκάριο», τόν ρώτησε αὐτή ἡ Μοναχή. «Τό βράδυ ἤ τό πρωί;». «Καλύτερα τίς πρωινές ὧρες τῆς ἀπήντησε ὁ Γέροντας, ὥστε αὐτά πού διαβάζεις, νά τά ἔχεις στό νοῦ σου ὅλη τήν ἡμέρα. Τό Θεοτοκάριο πολύ βοηθάει. Θερμαίνεται ἡ καρδιά καί συγκινεῖται». Καί μνημόνευε ὁ ἅγιος Γέροντας Παΐσιος τόν Ἁγιορείτη παπα-κύριλλο, τόν Ἡγούμενο τῆς Μονῆς Κουλτουμουσίου, πού δέν μποροῦσε νά συγκρατηθεῖ ἀπό τούς λυγμούς καί τά δάκρυα, ὅταν διάβαζε τό Θεοτοκάριο! 6. Ἀδελφοί Χριστιανοί! Ἐμεῖς οἱ Ἕλληνες, ἰδιαίτερα στά τωρινά τά χρόνια, πού βουλιάζει ἡ πατρίδα μας, πρέπει νά προσευχόμαστε στήν Παναγία, γιά νά μᾶς κάνει τό θαῦμα Της. Θά μᾶς σώσουν ὄχι οἱ ἄρχοντες καί οἱ ἐπιστήμονες μέ τά κοσμικά τους συστήματα, ἀλλά θά μᾶς σώσει τό Κομποσχοίνι καί τό Θεοτοκάριο, ἡ προσευχή στήν Παναγία μας. Χρόνια σας πολλά καί ἡ Παναγία βοήθεια σέ ὅλους μας. Μέ πολλές εὐχές, Ὁ Μητροπολίτης Γόρτυνος καί Μεγαλοπόλεως Ἰερεμίας 5

Β ΑΓΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΝΑΓΝΩΣΜΑΤΑ Ι. ΑΠΟ ΤΗΝ ΠΑΛΑΙΑ ΔΙΑΘΗΚΗ Ο ΠΡΟΦΗΤΗΣ ΗΣΑΪΑΣ (Σέ συνέχειες) Κατά τῆς Αἰθιοπίας καί τῆς Αἰγύπτου (κ.18-20) (β) Καταδίκη τῆς Αἰγύπτου (19,1-15) 1. Στήν περικοπή μας ἐδῶ ὀνομάζεται καθαρά ἡ Αἴγυπτος καί αὐτή εἶναι τό θέμα τοῦ ὅλου κεφαλαίου. Τό θέμα συνίσταται σέ μία προφητεία ποιητικῶν στίχ. (1-15), ἡ ὁποία συμπληρώνεται ἀπό πέντε σύντομες πεζές περικοπές, πού ἀναγγέλλουν τό μέλλον τῆς Αἰγύπτου (στίχ. 16-25). Τό ὅλο ποίημα ἔχει τρεῖς στροφές, οἱ ὁποῖες γενικῶς παρουσιάζουν τήν ἴδια εἰκόνα, τήν εἰκόνα τῆς καταστροφῆς τῆς Αἰγύπτου, μιᾶς καταστροφῆς ἡ ὁποία διατάσσεται καί ἐλέγχεται ἀπό τόν Κύριο (στίχ. 1). Ἡ πρώτη στροφή ἀπεικονίζει ἐμφύλιο πόλεμο, ὁ ὁποῖος κορυφώνεται στήν ἐμφάνιση ἑνός σκληροῦ και ἀνηλεοῦς βασιλέως (στίχ. 4). Ἡ θρησκεία τους μέ τά ἀγάλματα καί τούς μάντεις τους δέν θά τούς δώσουν καμμία προστασία (στίχ. 3). Ἔχουν δοθεῖ διάφορες ἱστορικές τοποθετήσεις γι αὐτήν τήν προφητεία, ἀλλά ἡ ἀναρχία πού προηγήθηκε τῆς ἀνόδου τοῦ Aἰθίοπος Piankhi τό 715 π.χ. φαίνεται ὅτι δίνει τό πιό κατάλληλο ἱστορικό πλαίσιο γι αὐτήν. 2. Ἡ δεύτερη στροφή (στίχ. 5-10) περιγράφει μιά μεγαλύτερη καταστροφή, πού δείχνει μέ λεπτομέρεια τήν κατάρρευση τῆς οἰκονομίας τῆς Αἰγύπτου, ὄχι λόγω πολέμου, ἀλλά λόγω τῆς ἐλλείψεως τῆς ἐτήσιας πλημμύρας τοῦ ποταμοῦ, δηλαδή τοῦ Νείλου τῆς Αἰγύπτου, ἀπό τήν ὁποία πλημμύρα ἐξηρτᾶτο ὅλη ἡ γονιμότητα καί ἡ εὐημερία τῆς Αἰγύπτου (στίχ. 5-10). Ἔτσι ἡ ἄνοδος τοῦ «σκληροῦ» βασιλέως (στίχ. 4) δέν θά ἔφερε σταθερότητα στήν χώρα. 3. Πραγματικά, ἡ τελευταία στροφή (στίχ. 11-15) παρουσιάζει δραματικά τήν ἔλλειψη βοήθειας ἐκ μέρους τοῦ βασιλέως, δεικνύοντας τήν παντελῆ ἔλλειψη συμβουλῶν, οἱ ὁποῖες εἶναι ἀναγκαῖες καί στούς σοφωτέρους τῶν συμβούλων (στίχ. 11). Τό μόνο σοφό πού θά μποροῦσαν νά ποῦν εἶναι ὅτι πίσω ἀπό τίς ταραχές τῆς Αἰγύπτου θεωροῦν τό Χέρι τοῦ Θεοῦ τοῦ Ἰσραήλ (στίχ. 12). Ὁ στίχ. 15 περιέχει μία παροιμιώδη περιγραφή τῆς ὅλης ἀνελπίστου καταστάσεως. Στήν προφητεία τῆς περικοπῆς μας μποροῦμε νά δοῦμε τόν ἀγώνα τοῦ Ἠσαΐου νά πείσει τούς Ἰουδαίους νά μήν συνάψουν συμμαχία μέ τούς Αἰγυπτίους ἐναντίον τῶν Ἀσσυρίων. 19, 1 Ὅρασις Αἰγύπτου. Ἰδού Κύριος κάθηται ἐπὶ νεφέλης κούφης καὶ ἥξει εἰς Αἴγυπτον, καὶ σεισθήσεται τὰ χειροποίητα Αἰγύπτου ἀπὸ προσώπου αὐτοῦ, καὶ ἡ καρδία αὐτῶν ἡττηθήσεται ἐν αὐτοῖς. 19, 1 Ὅραση κατά τῆς Αἰγύπτου. Ἰδού ὁ Κύριος κάθεται πάνω σέ ταχεία νεφέλη καί θά ἔλθει στήν Αἴγυπτο καί θά σεισθοῦν τά εἴδωλα τῆς Αἰγύπτου μπροστά στήν παρουσία του 6

2 Καὶ ἐπεγερθήσονται Αἰγύπτιοι ἐπ Αἰγυπτίους, καὶ πολεμήσει ἄνθρωπος τὸν ἀδελφὸν αὐτοῦ καὶ ἄνθρωπος τὸν πλησίον αὐτοῦ, πόλις ἐπὶ πόλιν καὶ νομὸς ἐπὶ νομόν. 3 Καὶ ταραχθήσεται τὸ πνεῦμα τῶν Αἰγυπτίων ἐν αὐτοῖς, καὶ τὴν βουλὴν αὐτῶν διασκεδάσω, καὶ ἐπερωτήσουσι τοὺς θεοὺς αὐτῶν καὶ τὰ ἀγάλματα αὐτῶν καὶ τοὺς ἐκ τῆς γῆς φωνοῦντας καὶ τοὺς ἐγγαστριμύθους. 4 Καὶ παραδώσω τὴν Αἴγυπτον εἰς χεῖρας ἀνθρώπων κυρίων σκληρῶν, καὶ βασιλεῖς σκληροὶ κυριεύσουσιν αὐτῶν τάδε λέγει Κύριος σαβαώθ. 5 Καὶ πίονται οἱ Αἰγύπτιοι ὕδωρ τὸ παρὰ θάλασσαν, ὁ δὲ ποταμὸς ἐκλείψει καὶ ξηρανθήσεται. 6 Καὶ ἐκλείψουσιν οἱ ποταμοὶ καὶ αἱ διώρυγες τοῦ ποταμοῦ, καὶ ξηρανθήσεται πᾶσα συναγωγὴ ὕδατος καὶ ἐν παντὶ ἕλει καλάμου καὶ παπύρου 7 καὶ τὸ ἄχι τὸ χλωρὸν πᾶν τὸ κύκλῳ καί ἡ καρδιά τῶν κατοίκων θά λυποψυχήσει ἐντός τους. 2 Καί θά ἐξεγερθοῦν Αἰγύπτιοι ἐναντίον Αἰγυπτίων καί ἄνθρωπος θά πολεμήσει τόν ἀδελφό του καί ὁ καθένας τόν πλησίον του μία πόλη θά εἶναι ἐναντίον ἄλλης πόλεως καί ἕνας νομός ἐναντίον ἄλλου νομοῦ. 3 Καί θά συγκλονισθεῖ μέσα τους ἡ ψυχή τῶν Αἰγυπτίων καί θά ματαιώσω τά σχέδιά τους. Τότε αὐτοί θά ζητήσουν (ἀπάντηση ἀπό) τούς θεούς τους καί τά ἀγάλματά τους καί αὐτούς πού ἐπικαλοῦνται (τά πνεύματα) ἀπό τούς τάφους τῆς γῆς καί τούς ἐγγαστριμύθους (πού δέχονται ἐμπνεύσεις στήν κοιλιά τους ἀπό τό πνεῦμα πύθωνος). 4 Καί θά παραδώσω τήν Αἴγυπτο σέ χέρια ἀνθρώπων σκληρῶν κυρίων καί σκληροί βασιλεῖς θά τούς κυριαρχήσουν αὐτά λέγει ὁ Κύριος τῶν Δυνάμεων. 5 Οἱ Αἰγύπτιοι θά πιοῦν νερό ἀπό τούς λάκκους τῆς παραλίας, γιατί ὁ ποταμός (Νεῖλος) θά ἐκλείψει καί θά ξηραθεῖ. 6 Θά ἐκλείψουν οἱ παραπόταμοι καί οἱ ἀγωγοί τοῦ ποταμοῦ (Νείλου), θά ξηρανθεῖ κάθε δεξαμενή καί ἐπίσης (θά ξηρανθοῦν) ὅλα τά ἕλη τῶν καλαμιῶν καί τῶν παπύρων. 7 Καί τό πράσινο χορτάρι, πού φυτρώνει 7

τοῦ ποταμοῦ, καὶ πᾶν τὸ σπειρόμενον διὰ τοῦ ποταμοῦ ξηρανθήσεται ἀνεμόφθορον. 8 Καὶ στενάξουσιν οἱ ἁλιεῖς, καὶ στενάξουσι πάντες οἱ βάλλοντες ἄγκιστρον εἰς τὸν ποταμόν, καὶ οἱ βάλλοντες σαγήνας καὶ οἱ ἀμφιβολεῖς πενθήσουσι. 9 Καὶ αἰσχύνη λήψεται τοὺς ἐργαζομένους τὸ λίνον τὸ σχιστὸν καὶ τοὺς ἐργαζομένους τὴν βύσσον, 10 καὶ ἔσονται οἱ ἐργαζόμενοι αὐτὰ ἐν ὀδύνῃ, καὶ πάντες οἱ ποιοῦντες τὸν ζῦθον λυπηθήσονται καὶ τὰς ψυχὰς πονέσουσι. 11 Καὶ μωροὶ ἔσονται οἱ ἄρχοντες Τάνεως οἱ σοφοὶ σύμβουλοι τοῦ βασιλέως, ἡ βουλὴ αὐτῶν μωρανθήσεται. Πῶς ἐρεῖτε τῷ βασιλεῖ υἱοὶ συνετῶν ἡμεῖς, υἱοὶ βασιλέων τῶν ἐξ ἀρχῆς; 12 Ποῦ εἰσι νῦν οἱ σοφοί σου καὶ ἀναγγειλάτωσάν σοι καὶ εἰπάτωσαν, τί βεβούλευται Κύριος σαβαὼθ ἐπ Αἴγυπτον; 13 Ἐξέλιπον οἱ ἄρχοντες Τάνεως, καὶ ὑψώθησαν οἱ ἄρχοντες Μέμφεως, καὶ πλανήσουσιν Αἴγυπτον κατὰ φυλάς. γύρω ἀπό τόν ποταμό καί κάθε τι πού σπείρεται δίπλα στό ποταμό θά καεῖ ἀπό τόν ἄνεμο καί θά ξηρανθεῖ. 8 Θά στενάξουν οἱ ἁλιεῖς καί θά στενάξουν ὅλοι ὅσοι ρίπτουν ἄγκιστρο στόν ποταμό, ὅσοι ρίπτουν μεγάλα δίκτυα καί ὅσοι κάνουν ἁλιεία μέ μικρά δίκτυα θά πενθήσουν. 9 Ἐντροπή θά ἔλθει στούς ἐργαζομένους γιά (νά κάνουν) τό ἐξαίρετο εἶδος τοῦ λιναριοῦ καί στούς ἐργαζομένους τά πολύτιμα λινά ὑφάσματα. 10 Θά πονέσουν ὅσοι ἐργάζονται αὐτά καί θά λυπηροῦν ὅσοι κατασκευάζουν τόν ζῦθον καί θά πονέσουν στήν ψυχή τους. 11 Οἱ ἄρχοντες τῆς Τάνεως θά μωρανθοῦν ὡς πρός τούς σοφούς συμβούλους τοῦ βασιλέως οἱ εἰσηγήσεις τους θά ἀποδειχθοῦν ἄφρονες. Πῶς (μετά ἀπό αὐτά) θά πεῖτε (οἱ Αἰγύπτιοι) στόν βασιλέα «εἴμαστε παιδιά σοφῶν ἀνθρώπων, (εἴμαστε) ἀπόγονοι παλαιῶν βασιλέων»; 12 Ποῦ εἶναι τώρα οἱ σοφοί σου; Ἄς σοῦ ἀναγγείλουν καί ἄς σοῦ ποῦν (ἄν μποροῦν) τί σκοπεύει ὁ Κύριος Σαβαώθ γιά τήν Αἴγυπτο. 13 Χάθηκαν οἱ ἄρχοντες τῆς Τάνεως καί ὑπερηφανεύθηκαν οἱ ἄρχοντες τῆς Μέμφεως καί θά κάνουν νά παραπλανηθοῦν 8

14 Κύριος γὰρ ἐκέρασεν αὐτοῖς πνεῦμα πλανήσεως, καὶ ἐπλάνησαν Αἴγυπτον ἐν πᾶσι τοῖς ἔργοις αὐτῶν, ὡς πλανᾶται ὁ μεθύων καὶ ὁ ἐμῶν ἅμα. 15 Καὶ οὐκ ἔσται τοῖς Αἰγυπτίοις ἔργον, ὃ ποιήσει κεφαλὴν καὶ οὐράν, ἀρχὴν καὶ τέλος. οἱ φυλές τῆς Αἰγύπτου. 14 Γιατί ὁ Κύριος προετοίμασε γι αὐτούς ἕνα πνεῦμα πλάνης καί αὐτοί ἔκαναν τήν Αἴγυπτο νά πλανηθεῖ σέ ὅλα τά ἔργα τους, ὅπως πλανᾶται ὁ μεθυσμένος πού συγχρόνως κάνει καί ἐμετό. 15 Καί δέν θά ὑπάρχει πλέον ἔργο στούς Αἰγυπτίους, πού θά μπορεῖ νά κάνει κανείς, (ἔργο τελειωμένο) μέ «κεφαλή καί οὐρά», μέ «ἀρχή καί τέλος»! ΙΙ. ΑΠΟ ΤΗΝ ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ (Σέ συνέχειες) Ἐρώτημα περί νηστείας. Τό παλαιό καί τό νέο (9,14-17) 1. Οἱ μαθητές τοῦ Ἰωάννου φθονοῦσαν τόν Ἰησοῦ γιά τήν δόξα του καί τόν κατηγοροῦσαν ὅτι δέν νηστεύει. Φαίνεται, ὅπως ὑποθέτει ὁ Θεοφύλακτος, ἀποροῦσαν πῶς ὁ Ἰησοῦς χωρίς ἄσκηση καταβάλλει τά πάθη, πρᾶγμα πού δέν μπορεῖ νά τό πετύχει ὁ Ἰωάννης. «Ἠγνόουν λέγει ὁ Θεοφύλακτος ὅτι Ἰωάννης μέν ἄνθρωπος ψιλός, καί ἐξ ἀρετῆς δίκαιος Χριστός δέ αὐτοαρετή, ὡς Θεός» (MPG 123,229). Τήν κατηγορία ὅμως αὐτή στήν περικοπή μας τήν ἀπευθύνουν οἱ μαθητές τοῦ Ιωάννου στόν Ἰησοῦ περί τῶν μαθητῶν του καί τοῦ λέγουν: «Διατί ἡμεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι νηστεύομεν πολλά, οἱ δέ μαθηταί σου οὐ νηστεύουσι;» (στίχ. 14). Κατά τήν διήγηση τῶν ἄλλων δύο Εὐαγγελιστῶν Μάρκου καί Λουκᾶ, πρέπει νά ὑποθέσουμε ὅτι τό ἐρώτημα αὐτό στόν Ἰησοῦ τό ἀπηύθυναν κατά πρῶτον οἱ Γραμματεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι καί ἔπειτα αὐτοί παρότρυναν τούς μαθητές τοῦ Ἰωάννου νά πράξουν τό ἴδιο, γιατί ἤξεραν ὅτι διάκεινται ζηλότυπα πρός τόν Ἰησοῦ. Ἀκόμη πρέπει νά ὑποθέσουμε ὅτι τό ἐρώτημα στόν Ἰησοῦ θά ἔγινε κατά τήν συνεστίαση στήν οἰκία τοῦ Ματθαίου καί μέ αὐτό σάν νά ἤθελαν νά ποῦν οἱ μαθητές τοῦ Ἰωάννου: «Ἄν ἐσύ ὡς ἰατρός, ὅπως εἶπες (βλ. στίχ. 12), ἐνεργεῖς ἔτσι καί τρώγεις μετά τῶν ἁμαρτωλῶν (βλ. στίχ. 11), γιατί τοὐλάχιστον δέν διατάσσεις τούς μαθητές σου νά νηστεύουν καί νά μή τρυφοῦν;». 2. Πρέπει νά μᾶς κάνει ἐντύπωση τό ὅτι ὁ Χριστός δέν τούς ἤλεγξε ὡς ἀλαζόνες, ἀλλά τούς ἀπάντησε παραβολικά μέ ἱλαρότητα. Τούς εἶπε ὅτι ὁ παρών καιρός πού εἶναι μέ τούς μαθητές του εἶναι καιρός 9

χαρᾶς καί δέν ἔχει λοιπόν θέση σ αὐτούς ἡ νηστεία. Ἔπειτα οἱ μαθητές του δέν ἔχουν γίνει ἀκόμη δυνατοί καί ἔχουν ἀνάγκη συγκαταβάσεως δέν ἐπιτρέπεται λοιπόν νά φορτώνονται μέ βάρος ἐπιταγμάτων (στίχ. 16.17 κατά τήν ἑρμηνεία τῶν Ζιγαβηνοῦ καί Θεοφυλάκτου). 3. Οἱ Ἰουδαῖοι νήστευαν τυπικῶς δύο φορές τήν ἑβδομάδα (Λουκ. 18,12), Δευτέρα καί Πέμπτη. Ἐπί πλέον, τηροῦσαν συχνά τίς δημόσιες νηστεῖες, ἀλλά περιστασιακά ἀνακήρυσσαν καί ἄλλες (Β Παραλ. 20,3. Β Ἔσδρ. 8,21. Νεεμ. 1,4-11) ἰδιαιτέρως νήστευαν τήν ἡμέρα τοῦ Ἐξιλασμοῦ (Λευϊτ. 16,31-34) καί νήστευαν ἐπίσης σέ καιρούς πένθους (Ζαχ. 7,5. 8,19). Ἀλλά οἱ Ἰουδαῖοι εἶδαν τήν ἡμέρα τοῦ Μεσσία ὡς μία γαμήλια ἑορτή, μία περίοδο χαρᾶς καί εὐφροσύνης, ὄχι μία περίοδο θρήνου καί λύπης. Ὁ Ἰησοῦς ἐδῶ διακηρύσσει ὅτι αὐτός εἶναι ὁ Μεσσίας-Νυμφίος. Ὅμως λέγει ὅτι θά ἔλθει καιρός πού οἱ μαθητές Του θά νηστεύσουν, νηστεία ὄχι θλιβερή, ἀλλά ἐπιθυμητή θά εἶναι αὐτό μία χαρμολύπη, γιατί νηστεύοντας θά ἀποκτοῦν αὐτοέλεγχο καί θά προετοιμάζονται γιά τό γαμήλιο Δεῖπνο τοῦ Ἀρνίου. Τό «παλαιόν ἱμάτιον» (στίχ. 16) καί οἱ «παλαιοί ἀσκοί» (στίχ. 17) ἀντιπροσωπεύουν τήν Παλαιά Διαθήκη καί τόν Ἰουδαϊσμό, θεωρούμενα ὡς ἀτελεῖ καί πρόσκαιρα. Οἱ «νέοι ἀσκοί» (στίχ. 17) εἶναι ἡ Καινή Διαθήκη καί ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ. Ὁ «νέος οἶνος» (στίχ. 17) τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι τό Ἅγιο Πνεῦμα, πού κατοικεῖ στούς ἀναγεννημένους ἀνθρώπους καί προγεύονται μέ τήν Παρουσία Του μέσα τους τήν ἀναμενομένη Βασιλεία (βλ. The Orthodox Study Bible, σχόλ. εἰς Ματθ. 9,14-17). 9, 14 Τότε προσέρχονται αὐτῷ οἱ μαθηταὶ Ἰωάννου λέγοντες διατί ἡμεῖς καὶ οἱ Φαρισαῖοι νηστεύομεν πολλά, οἱ δὲ μαθηταί σου οὐ νηστεύουσι; 15 Kαὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ Ἰησοῦς μὴ δύνανται οἱ υἱοὶ τοῦ νυμφῶνος πενθεῖν ἐφ ὅσον χρόνον μετ αὐτῶν ἐστιν ὁ νυμφίος; Ἐλεύσονται δὲ ἡμέραι ὅταν ἀπαρθῇ ἀπ αὐτῶν ὁ νυμφίος, καὶ τότε νηστεύσουσιν. 16 Οὐδεὶς δὲ ἐπιβάλλει ἐπίβλημα ράκους ἀγνάφου ἐπὶ ἱματίῳ παλαιῷ αἴρει γὰρ τὸ πλήρωμα αὐτοῦ ἀπὸ τοῦ ἱματίου, καὶ χεῖρον σχίσμα γίνεται. 17 Οὐδὲ βάλλουσιν οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς παλαιούς εἰ δὲ μήγε, ρήγνυνται οἱ ἀσκοί, καὶ ὁ οἶνος ἐκχεῖται καὶ οἱ ἀσκοὶ ἀπολοῦνται ἀλλὰ οἶνον νέον εἰς ἀσκοὺς βάλλουσι καινούς, καὶ ἀμφότεροι συντηροῦνται. 9, 14 Tότε ἔρχονται σ αὐτόν οἱ μαθητές τοῦ Ἰωάννη καί τοῦ λέγουν: «Γιατί ἐμεῖς καί οἱ Φαρισαῖοι νηστεύουμε πολύ, ἐνῶ οἱ μαθητές σου δέν νηστεύουν;». 15 Καί ὁ Ἰησοῦς τούς ἀπάντησε: «Εἶναι δυνατόν οἱ καλεσμένοι στό γάμο νά νηστεύουν, ὅσο χρόνο εἶναι μαζί τους ὁ νυμφίος; Θά ἔρθουν ὅμως ἡμέρες, πού θά τούς πάρουν τόν νυμφίο καί τότε θά νηστέψουν. 16 Κανένας δέ δέν βάζει μπάλωμα ἀπό καινούργιο ὕφασμα σέ παλιό ἔνδυμα. Γιατί αὐτό τό μπάλωμά του τραβάει τό ἔνδυμα καί ἔτσι γίνεται χειρότερο σχίσιμο. 17 Οὔτε βάζουν καινούργιο κρασί σέ παλιά ἀσκιά, ἀλλιῶς τά ἀσκιά σχίζονται καί τό κρασί χύνεται καί τά ἀσκιά καταστρέφονται. Ἀλλά τό καινούργιο κρασί τό βάζουν σέ καινούργια ἀσκιά καί ἔτσι καί τά δυό διατηροῦνται». Τά ἑρμηνευτικά σχόλια τῆς περικοπῆς θά δοθοῦν στήν τελική ἔκδοση τοῦ ὑπομνήματος. 10