Παρουσίαση ΕΣΑΗ Η λειτουργία της χονδρεμπορικής αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΝΕΡΓΕΙΑΚΗ ΑΓΟΡΑ : ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΠΡΟΚΛΗΣΕΙΣ 18 Μαρτίου 2011 Μανώλης Κακαράς, Γενικός Διευθυντής ΕΣΑΗ, Καθηγητής ΕΜΠ 1
Η ενέργεια στο μνημόνιο Χονδρεμπορική αγορά Πρόσβαση τρίτων στο λιγνίτη και διαχείριση υδροηλεκτρικών από ανεξάρτητο φορέα Εφαρμογή 3 ου πακέτου απελευθέρωσης εξορθολογισμός τιμολογίων 2
Ο ρόλος της ενέργειας - Συνεισφορά της ενέργειας στην ανάπτυξη * Εξέλιξη του μίγματος ηλεκτροπαραγωγής σύμφωνα με τα σενάρια του ΥΠΕΚΑ για το 2020 2030 2020 Ισχύς % kwh ** * : κυρίως transit ** : εκτίμηση Λιγνίτης ( 3.4 GW) 26.3 % Συμμετοχή στο μίγμα ΦΑ ( 6.4 GW) 30.2 % ηλεκτροπαραγωγής ΥΗ + ΑΠΕ (13.7 GW) 42.3 % 2030 Ισχύς % kwh Λιγνίτης ( 2.3 GW) 18.0% Συμμετοχή στο μίγμα ΦΑ ( 8.4 GW) 34.7 % ηλεκτροπαραγωγής ΥΗ + ΑΠΕ (16.9 GW) 46.5% Η ζήτηση ηλεκτρικής ενέργειας παρουσιάζει μείωση κατά 7% (2009 ως προς το 2008) και επιπλέον 1% για το 2010, περιορίζοντας την αγορά ενέργειας στην Ελλάδα ΑύξησητηςχονδρεμπορικήςτιμήςτηςkWh κατά 42% (το 2020 έναντι του 2010) για να καλυφθεί το κόστος του CO 2 (25 /t) και το κόστος των ΑΠΕ (Σενάρια ΥΠΕΚΑ) Τα αυξημένα κόστη ενέργειας αποτελούν μια ακόμα απειλή για την ελληνική οικονομία 3
Ο κίνδυνος της αστάθειας Απομάκρυνση του κινδύνου έλλειψης ισχύος, μετά το 2008, χάρη στις ιδιωτικές επενδύσεις άνω του 1.5 δις ευρώ σε μονάδες ηλεκτροπαραγωγής με υψηλή απόδοση και ιδιαίτερα χαμηλές εκπομπές ρύπων. Οι νέες μονάδες φυσικού αερίου συμπιέζονται από την μειωμένη ζήτηση και από την διαμόρφωση της Οριακής Τιμής Συστήματος Μετά το 2013 αναμένεται αύξηση της συμμετοχής των ΑΠΕ ενώ αν και η ζήτηση φαίνεται να ανακάμπτει δεν δημιουργούνται οι συνθήκες για επαρκή ετήσιο αριθμό ωρών λειτουργίας για μονάδες φυσικού αερίου Η εμπειρία μέχρι σήμερα Εξέλιξη του τέλους ΑΠΕ από 0.3 σε 5.67 /MWh Έλλειμμα ΔΕΣΜΗΕ 350 εκατ. για το 2011 Υπερβολικέςχρεώσειςσυστήματος(ΥΚΩ500 εκατ. για το 2010) Η ύπαρξη περιορισμών στο σύστημα μεταφοράς (πχ 150 kv Πελοποννήσου) οδηγούν σε λειτουργία οικονομικά ασύμφορων και ρυπογόνων μονάδων ενώ δεν χρησιμοποιούνται μονάδες Βέλτιστων Διαθέσιμων Τεχνολογιών που διαθέτει το σύστημα ηλεκτροπαραγωγής. 4
Παράγοντες στρέβλωσης της αγοράς Λειτουργία χονδρεμπορικής αγοράς και καθορισμός ΟΤΣ Πέντε μήνες μετά την εφαρμογή της 5 ης ημέρας αναφοράς υπάρχουν ακόμα προβλήματα αλλά και δείγματα βελτίωσης Αιτίες : Έλλειμμα ιδιοπαραγωγής ΔΕΗ ως προς την προμήθεια Μη σύνδεση ΟΤΣ με τιμολόγια Λειτουργία διασυνδεδεμένου συστήματος Υποδομή γραμμής μεταφοράς στο Νότιο Σύστημα Εφαρμογή 3 ου πακέτου (ITO σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Οδηγίας 72/2009/ΕΚ, εποπτεία του ΙΤΟ και του market operator, χρονοδιάγραμμα προς τον ιδιοκτησιακό διαχωρισμό) Τιμολόγια - Απαιτείται διαφάνεια και έλεγχος στις ρυθμιζόμενες χρεώσεις (ΥΚΩ, τέλη ΑΠΕ, χρεώσεις επικουρικών υπηρεσιών αντί αγοράς, κοστολογικά στοιχεία χρεώσεων συστήματος και δικτύου) Η ΟΤΣ αποτελεί σήμερα το 50% ή και λιγότερο στο συνολικό κόστος τιμολογίων 5
Οριακή Τιμή Συστήματος Κόστος Ηλεκτροπαραγωγής 6
Ρυθμιζόμενες χρεώσεις Η Ελλάδα διαθέτει την 7 η υψηλότερη χρέωση χρήσης συστήματος μεταξύ 31 Ευρωπαϊκών κρατών, με το πιο υψηλό ποσοστό συνεισφοράς στην διαμόρφωση της τελικής τιμής αγοράς Υπηρεσίες Κοινής Ωφέλειας : Η ανάκτηση του κόστους ηλεκτροπαραγωγής από τα νησιά αποτιμάται σε περίπου 500 Μ για το 2010 και υπολογίζεται λαμβάνοντας υπόψη την ΟΤΣ του 2006 και την μεταβολή του κόστους πετρελαίου από το 2006 μέχρι σήμερα Άμεση ανάγκη για την αλλαγή της μεθοδολογίας υπολογισμού όπου προκύπτει εξοικονόμηση τουλάχιστον 25% 7
Ρυθμιζόμενες χρεώσεις Απώλειες δικτύου σε Ευρωπαϊκές χώρες Ο τρόπος υπολογισμού των ρυθμιζόμενων χρεώσεων δεν δημιουργεί κίνητρο για βελτίωση της απόδοσης 8
Πιθανές επιπτώσεις από τη μη απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας ΠΑΡΑΤΑΣΗ ΤΩΝ ΣΗΜΕΡΙΝΩΝ ΣΤΡΕΒΛΩΣΕΩΝ Οικονομική επιβάρυνση λόγω κυρίως της μετακύλισης κόστους CO 2 (άνω του 1 δις ανά έτος) Αναξιοποίητες επενδύσεις Αύξηση των ρυθμιζόμενων χρεώσεων (τέλη χρήσης συστήματος και δικτύου, ειδικό τέλος ΑΠΕ, ΥΚΩ) και επιβάρυνση τιμολογίων καταναλωτή Οικονομικό αδιέξοδο ΔΕΣΜΗΕ Μη ανανέωση του ηλεκτροπαραγωγικού δυναμικού της χώρας Η απελευθέρωση της αγοράς ενέργειας είναι κοινή συνισταμένη όλων των συμμετεχόντων στην αγορά και εξασφαλίζει τον τελικό καταναλωτή 9
Απελευθέρωση της Αγοράς Ενέργειας Τώρα Εξυγίανση χονδρεμπορικής αγοράς Εξορθολογισμός ρυθμιζόμενων χρεώσεων Επίτευξη περιβαλλοντικών δεσμεύσεων χωρίς υπερβολικές οικονομικές επιβαρύνσεις (εξοικονόμηση τουλάχιστον 300 εκατ. ανά έτος) Βραχυπρόθεσμη σταθερότητα στο κόστος ηλεκτρικής ενέργειας και μακροπρόθεσμη μείωση των τιμολογίων ηλεκτρικής ενέργειας 10
Δύο μόλις χρόνια πριν το 2013.. Στην μετα-κιότο εποχή (από το 2013) η ηλεκτροπαραγωγή επιβαρύνεται με το κόστος εκπομπής CO 2 κατά τουλάχιστον 1 δις ετησίως εαν δεν ληφθούν μέτρα Η εφαρμογή της Οδηγίας 2010/75/EC περιορίζει τη συμμετοχή των υφιστάμενων λιγνιτικών μονάδων στο ενεργειακό μίγμα Η αυξημένη λειτουργία μονάδων φυσικού αερίου συνεισφέρει στη μείωση της επίδρασης της τιμής του CO 2 στο κόστος της ηλεκτροπαραγωγής και στην ικανοποίηση των εθνικών περιβαλλοντικών στόχων με αποφυγή κόστους 4 δις μέχρι το 2020 Η ΟΤΣ θα πρέπει να αντανακλά το κόστος της ηλεκτροπαραγωγής ώστε να εξασφαλίζεται η βιωσιμότητα των επενδύσεων και να συνδέεται με τιμολόγια ηλεκτρισμού χωρίς κρυφές χρεώσεις και σταυροειδείς επιδοτήσεις ώστε να προστατεύεται ο καταναλωτής 11
Δύο μόλις χρόνια πριν το 2013.. Το 2011 τίθεται σε λειτουργία το σύνολο του παραγωγικού δυναμικού των μονάδων του ΕΣΑΗ (2175.7 MW) Το σημερινό ατελές μοντέλο αγοράς είναι δυνατόν να μετεξελιχθεί σε μια σύγχρονη αγορά ηλεκτρικής ενέργειας που θα περιλαμβάνει διμερείς συμβάσεις, παράγωγα προϊόντα και pool, εάν εκλείψουν οι σημερινές στρεβλώσεις Με σεβασμό στους κανόνες της αγοράς, η αξιοποίηση των παραγωγικών επενδύσεων στην ηλεκτροπαραγωγή, που συμπεριλαμβάνουν και τη ΔΕΗ, εξασφαλίζει στον καταναλωτή ανταγωνιστική, αξιόπιστη και περιβαλλοντικά φιλική ηλεκτρική ενέργεια 12