Ερώτηση 1: Πρόεδρος κόμματος μπορεί κατά την προεκλογική περίοδο να παρουσιάζει τηλεοπτική εκπομπή τηλεπώλησης; Να σημειωθεί στο σημείο αυτό πως η εν λόγω εκπομπή αποτελεί και το αντικείμενο εργασίας του εν λόγω υποψηφίου, και η τυχόν απαγόρευση θα του στερήσει το συνταγματικά κατοχυρωμένο δικαίωμα στην εργασία. (αρ. πρωτ. 3226/12.6.2019) Τέλος, να διευκρινιστεί εάν ο Πρόεδρος κόμματος δύναται να παρίσταται ως καλεσμένος σε εκπομπές τηλεπώλησης. Επισημαίνεται ότι η πώληση των προϊόντων συνιστά πηγή βιοπορισμού για τις οικογένειες των εργαζομένων στην εταιρεία παραγωγής των προϊόντων, ενώ έχει προπληρωθεί και ο τηλεοπτικός χρόνος προβολής των προϊόντων. (αρ. πρωτ. 3266/13.6.2019) Το ερώτημα έχει απαντηθεί πρόσφατα στο πλαίσιο των ευρωεκλογών. Επαναλαμβάνουμε ότι η εξαίρεση που θεσπίζεται στην παρ. 3 του άρθρου 12 του Ν. 3023/2002 ως προς τον αρχηγό κόμματος αφορά μόνον τον περιορισμό του αριθμού των εμφανίσεων της «προηγούμενης παραγράφου», δηλ. της παραγράφου 2. Αντίθετα, για την απαγόρευση παρουσίασης εκπομπών από υποψήφιους βουλευτές, που θεσπίζεται στην παρ. 1 στοιχ. γ εδ. β του ίδιου άρθρου δεν προβλέπεται εξαίρεση για τον αρχηγό κόμματος. Όσον αφορά την παρουσία του αρχηγού κόμματος ως καλεσμένου σε εκπομπή τηλεπώλησης, θα κριθεί κατά περίπτωση εάν πρόκειται για καταστρατήγηση ή όχι της ως άνω απαγόρευσης παρουσίασης προγράμματος. Ερώτηση 2: Πότε ξεκινούν οι περιορισμοί στις εμφανίσεις των υποψήφιων βουλευτών; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3260/2019). Οι περιορισμοί στις εμφανίσεις των υποψήφιων βουλευτών ξεκινούν κατά την έναρξη της προεκλογικής περιόδου των βουλευτικών εκλογών, η οποία άρχεται την επομένη της δημοσίευσης του Προεδρικού Διατάγματος, με το οποίο αποφασίζεται η διάλυση της Βουλής, δηλαδή από την 00.01 της 12 ης Ιουνίου 2019. Ερώτηση 3: Πόσες εμφανίσεις δικαιούνται οι υποψήφιοι στα ραδιοτηλεοπτικά μέσα περιφερειακής εμβέλειας; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3247, 3260, 3285/2019). Σελ. 1 από 14
Σε κάθε ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό περιφερειακής εμβέλειας επιτρέπεται η εμφάνιση υποψήφιου βουλευτή κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, μέχρι δύο (2) φορές (άρθρο 12 παρ. 2 β του Ν. 3023/2002). Ερώτηση 4: Τι συμβαίνει στην περίπτωση που ένας υποψήφιος βουλευτής είναι παράλληλα και υπουργός και χρειάζεται να φιλοξενηθεί για θέμα που αφορά στο υπουργείο του και απασχολεί την εκάστοτε τοπική κοινωνία; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3285, 3244/2019). Θεωρούμε ότι η συμμετοχή του αυτή σε ραδιοφωνική ή τηλεοπτική εκπομπή θεωρείται εμφάνιση κατά τα οριζόμενα στο άρθρο 12 παρ. 2 γ του Ν. 3023/2002 και θα προσμετράται στον συνολικά επιτρεπόμενο από το νόμο αριθμό εμφανίσεων κάθε υποψήφιου βουλευτή. Ερώτηση 5: Η συνέντευξη δηλώσεις Υπουργού- υποψήφιου βουλευτή στις επερχόμενες Εθνικές Εκλογές της 7.7.2019 που αναφέρεται σε κυβερνητικό έργο αρμοδιότητάς του, θεωρείται ως εμφάνιση της παρ 2 γ του άρθρου 12 του Ν. 3023/2002; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3244/2019) Φρονούμε ότι η απάντηση στο ερώτημά σας είναι καταφατική. Ερώτηση 6: Κατά πόσο ο διαχωρισμός που κάνει το άρθρο για ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό έχει εφαρμογή σε περιπτώσεις ομίλων οι οποίοι διαθέτουν τόσο ραδιοφωνικό όσο και τηλεοπτικό σταθμό. Έχει τη δυνατότητα ο υποψήφιος να βγει τόσο σε ραδιοφωνική, όσο και σε τηλεοπτική εκπομπή του ιδίου σταθμού εθνικής εμβέλειας ή περιορίζεται μόνο στο ένα από τα δύο μέσα του ίδιου σταθμού; Ο διαχωρισμός γίνεται βάσει ομίλου ή βάσει μέσου (ραδιοφωνικού/τηλεοπτικού); (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3295/2019) Θεωρούμε ότι ο διαχωρισμός γίνεται βάσει μέσου (ραδιοφωνικού/τηλεοπτικού). Συνεπώς, σε κάθε ραδιοφωνικό και σε κάθε τηλεοπτικό σταθμό εθνικής εμβέλειας, ανεξαρτήτως του αν ανήκει στον ίδιο όμιλο, μπορεί να εμφανιστεί κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου ένας υποψήφιος βουλευτής μόνο μία (1) φορά. Ερώτηση 7: Κατά πόσο είναι υποχρεωμένο το περιφερειακό τηλεοπτικό μέσο ενημέρωσης να ανταποκριθεί θετικά και να διαθέσει τηλεοπτικό χρόνο κατόπιν αιτήματος υποψηφίου και για τις δύο φορές προβολής που αναφέρει ο νόμος; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3267/2019) Σελ. 2 από 14
Κατά το άρθρο 12 παρ. 2 β του Ν. 3023/2002 «Σε κάθε ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό περιφερειακής εμβέλειας επιτρέπεται η εμφάνιση του υποψήφιου βουλευτή, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, μέχρι δύο (2) φορές». Είναι προφανές ότι ο νόμος δεν αναφέρεται σε υποχρέωση του ραδιοφωνικού και τηλεοπτικού μέσου, αλλά σε δυνατότητα. Οι υποχρεωτικώς μεταδοτέες εκπομπές προεκλογικού χαρακτήρα προβλέπονται στο άρθρο 3 παρ. 5 της ΚΥΑ 1510/2019. Ερώτηση 8: Τι ισχύει όσον αφορά στις εμφανίσεις υποψήφιων βουλευτών στις ιστοσελίδες των τηλεοπτικών σταθμών; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3247/2019) Ο έλεγχος του περιεχομένου των ιστοσελίδων των ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών δεν εμπίπτει επί του παρόντος στην αρμοδιότητα του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης. 21.6.2019 Ερώτηση 9: Έχουμε την υποχρέωση να πραγματοποιήσουμε διαλογικές συζητήσεις (στρογγυλής τράπεζας) με εκπροσώπους κομμάτων και εάν ναι πόσες και με πόσες κατ ελάχιστον συμμετοχές υποψηφίων ή εκπροσώπων κομμάτων; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3390/19.6.2019) Το άρθρο 3 παρ. 3 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 ορίζει ότι: «Η ΕΡΤ Α.Ε., καθώς και οι ιδιωτικοί ενημερωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί επίγειας μετάδοσης ελεύθερης λήψης, αντίστοιχα, έχουν την υποχρέωση να οργανώσουν τρεις (3) τουλάχιστον ομαδικές συζητήσεις με εκπροσώπους των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων. Ως ώρα μετάδοσης των συζητήσεων αυτών ορίζεται για μεν τους τηλεοπτικούς σταθμούς το διάστημα από 17.00 έως 01.30, για δε τους ραδιοφωνικούς σταθμούς το διάστημα από 08.00 έως 22.00». Ερώτηση 10: Υποψήφιος βουλευτής που είναι επιχειρηματίας (ιδιοκτήτης εμπορικής επιχείρησης) εμφανίζεται για 1-2 δευτερόλεπτα σε εμπορικό τηλεοπτικό σποτ (συνολικής διάρκειας 15 sec) της επιχείρησής του, το οποίο προβάλλεται πολλούς μήνες πριν, έως σήμερα. Υπάρχει πρόβλημα με την προβολή του σποτ κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου; Εμπίπτει στους περιορισμούς; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3396/20.6.2019) Σελ. 3 από 14
Εμπίπτει στους περιορισμούς του άρθρου 12 παρ. 1 γ του Ν. 3023/2002, το οποίο ορίζει ότι: «Κατά την προεκλογική περίοδο απαγορεύεται στους υποψήφιους βουλευτές η προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων μέσω των δημόσιων και ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών ελεύθερης λήψης ή των φορέων παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών». Ερώτηση 11: Στις 12.6 βγήκε με θέμα που αφορούσε το Τέμενος στο Δήμο Αθηναίων η αρμόδια Αντιδήμαρχος χωρίς να είναι υποψήφια βουλευτής (ούτε είχε ανακοινωθεί και ούτε έγινε αναφορά σε υποψηφιότητα) και μετά από κάποιες μέρες ανακοινώθηκε σαν υποψήφια με το Κίνημα Αλλαγής. Θα μετρήσει ο χρόνος της στο χρόνο που αναλογεί στο Κίνημα Αλλαγής; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3323/18.6.2019) Φρονούμε ότι η απάντηση στο ερώτημά σας είναι καταφατική. Θεωρούμε, πρόσθετα ότι η παρουσίαση σε ραδιοτηλεοπτικό μέσο του συγκεκριμένου προσώπου, το οποίο στη συνέχεια ανακοινώθηκε ως υποψήφια βουλευτής, θα πρέπει να θεωρηθεί ως εμφάνιση. Ερώτηση 12: Παρακαλώ όπως καθορισθούν σαφώς: α) Οι εβδομάδες της προεκλογικής περιόδου καθώς έχει σημασία αναφορικά με την προβολή των δεκαλέπτων κα την μετακύλιση του δεκαλέπτου της πρώτης εβδομάδας στη δεύτερη σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 5 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 και β) Ποιο ακριβώς είναι το χρονικό περιθώριο εντός του οποίου οι τηλεοπτικοί σταθμοί έχουν την υποχρέωση να μεταδώσουν τη διακαναλική συνέντευξη ή άλλη προεκλογική πολιτική εκδήλωση του άρθρου 3 παρ. 2 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3337/18.6.2019) α) Οι εβδομάδες της προεκλογικής περιόδου είναι οι εξής: 1 η εβδομάδα: από 15.6.2019 έως και 21.6.2019 2 η εβδομάδα: από 22.6.2019 έως και 28.6.2019 3 η εβδομάδα: από 29.6.2019 έως και 5.7.2019 Σελ. 4 από 14
β) Το άρθρο 3 παρ. 2 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 ορίζει ότι: «Τις συνεντεύξεις ή πολιτικές εκδηλώσεις αυτές έχουν την υποχρέωση να μεταδώσουν την ίδια ημέρα ή το αργότερο έως 05.00 το πρωί της επομένης, είτε απευθείας, είτε μαγνητοσκοπημένες ή μαγνητοφωνημένες και οι ιδιωτικοί ενημερωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί επίγειας μετάδοσης ελεύθερης λήψης. Σε περίπτωση μαγνητοσκοπημένης ή μαγνητοφωνημένης μετάδοσης, η έναρξη και η λήξη μετάδοσης πρέπει να λάβει χώρα από 11.00 π.μ. της ίδιας ημέρας έως 03.00 π.μ. της επόμενης ημέρας». 21.6.2019 Ερώτηση 13: Επιτρέπεται η εμφάνιση υποψήφιων βουλευτών σε μη ενημερωτικού χαρακτήρα ραδιοφωνικούς σταθμούς; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3412/21.6.2019) Η απάντηση στο ερώτημα σας είναι αρνητική. (Βλ. σχετικά απαντήσεις στις ερωτήσεις 2, 5 και 15 των αυτοδιοικητικών εκλογών και απάντηση στην ερώτηση 11 των ευρωεκλογών). Ερώτηση 14: Επιτρέπονται τα διαφημιστικά ραδιοφωνικά σποτάκια υποψήφιων βουλευτών από ενημερωτικούς ραδιοφωνικούς σταθμούς; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3348/19.6.2019) Η απάντηση στο ερώτημά σας είναι αρνητική. Βλ. ερώτηση 10 βουλευτικών εκλογών. Ερώτηση 15: Πόσες μπορούν να είναι οι εμφανίσεις των υποψηφίων όλων των κομμάτων την προεκλογική περίοδο; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3349/19.6.2019) Το άρθρο 12 παρ. 2 β του Ν. 3023/2002, όπως τροποποιήθηκε και ισχύει με τον Ν. 4255/2014 ορίζει ότι: «Οι εμφανίσεις υποψήφιων βουλευτών σε πάσης φύσεως εκπομπές δημόσιων ή ιδιωτικών ραδιοφωνικών ή τηλεοπτικών σταθμών ελεύθερης λήψης, καθώς και σε φορείς παροχής κάθε μορφής συνδρομητικών τηλεοπτικών υπηρεσιών, υπό οποιαδήποτε μορφή, επιτρέπεται, ως εξής: α. Σε κάθε ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό εθνικής εμβέλειας, επιτρέπεται η εμφάνιση του υποψήφιου βουλευτή, κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου, μόνο μία φορά. β. Σε κάθε ραδιοφωνικό ή τηλεοπτικό σταθμό τοπικής ή περιφερειακής εμβέλειας, επιτρέπεται η εμφάνιση του υποψήφιου βουλευτή, κατά τη διάρκεια της πιο πάνω περιόδου, μέχρι δύο φορές». Σελ. 5 από 14
25.6.2019 Ερώτηση 16: Στην ΚΥΑ για την προβολή των κομμάτων κατά την προεκλογική περίοδο (άρθρο 6, παρ. δ), αναφέρεται ότι «η εμφάνιση των εκπροσώπων των κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων στη Διακομματική Επιτροπή Εκλογών για θέματα της αρμοδιότητάς της, εφόσον αυτοί είναι και υποψήφιοι βουλευτές, δεν προσμετράται στις επιτρεπόμενες εμφανίσεις τους, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις». Στις από 21 ης Ιουνίου υπ αριθμ. 4 και 5 ερωτήσεις απαντήσεις του ΕΣΡ, αναφέρεται μεταξύ άλλων ότι σε περίπτωση που υπουργός, ο οποίος είναι και υποψήφιος βουλευτής κάτι που ισχύει στις πλείστες των περιπτώσεων προβεί σε δηλώσεις για θέμα που άπτεται του κυβερνητικού έργου στον τομέα ευθύνης του, αυτό προσμετράται ως εμφάνιση και υπόκειται στους σχετικούς περιορισμούς. Πέραν από την όποια αντίφαση μεταξύ των δύο προβλέψεων, η εν λόγω διάταξη επιφέρει σημαντικότατο πρόβλημα στην υποχρέωση της ΕΡΤ να παρέχει αξιόπιστη ενημέρωση, καθώς τα μείζονα θέματα της επικαιρότητας (ελληνοτουρκικές σχέσεις, ΔΕΗ κ.ά.) επιβάλλουν την συμπερίληψη αποσπασμάτων από δηλώσεις των αρμόδιων υπουργών στα ρεπορτάζ των δελτίων ειδήσεων και των ενημερωτικών εκπομπών. Παρακαλώ για την τοποθέτησή σας επί του συγκεκριμένου προβλήματος. (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3427/24.6.2019) Φρονούμε ότι οι απαντήσεις μας στις ερωτήσεις 4 και 5 που αφορούν σε παρουσίαση δηλώσεων ή συμμετοχή σε εκπομπές Υπουργών για θέματα της αρμοδιότητάς τους, οι οποίοι είναι και υποψήφιοι βουλευτές είναι σωστές. Το άρθρο 6 παρ. 2 περ. δ της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 αναφέρεται σε εμφανίσεις εκπροσώπων των κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων, ειδικά, στη Διακομματική Επιτροπή Εκλογών και ορίζει τα εξής: «Η εμφάνιση των εκπροσώπων των κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων στη Διακομματική Επιτροπή Εκλογών για θέματα της αρμοδιότητάς της, εφόσον αυτοί είναι και υποψήφιοι βουλευτές, δεν προσμετράται στις επιτρεπόμενες εμφανίσεις τους, σύμφωνα με τις κείμενες διατάξεις». Επιπλέον, όσον αφορά στις δηλώσεις μελών της Κυβέρνησης ή Υφυπουργών για θέματα της αρμοδιότητάς τους, το άρθρο 6 παρ. 2 περ. ε της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 ορίζει ότι: «Σε περιπτώσεις δηλώσεων μελών της Κυβέρνησης ή Υφυπουργών για θέματα της αρμοδιότητάς τους, τα κόμματα έχουν δικαίωμα απάντησης δια των εκπροσώπων τους. Σε περίπτωση που ο εκπρόσωπος κόμματος Σελ. 6 από 14
είναι υποψήφιος βουλευτής, η κατά το προηγούμενο εδάφιο απάντηση προσμετράται στις εμφανίσεις του». Επίσης, το άρθρο 6 παρ. 2 περ. α της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 ορίζει ότι: «Απαγορεύονται, πέραν των επιτρεπόμενων εμφανίσεων, οι δηλώσεις των υποψήφιων βουλευτών σε τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς». Μόνη εξαίρεση από τους προαναφερθέντες περιορισμούς προβλέπεται στο άρθρο 6 παρ. 2 περ. στ της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 που ορίζει ότι: «Από τους περιορισμούς της παρ. 2 του άρθρου 47 του π.δ. 26/2012 (Α 57) και της παρούσας απόφασης, εξαιρούνται οι πρόεδροι ή αρχηγοί κομμάτων, ακόμα και αν τα αντίστοιχα κόμματα μετέχουν σε συνασπισμούς συνεργαζόμενων κομμάτων, και οι υποψήφιοι βουλευτές Επικρατείας». Εκ των ανωτέρω συνάγεται περαιτέρω ότι το άρθρο 6 παρ. 2 περ. δ της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 αναφέρεται σε μία ειδική περίπτωση εμφανίσεων εκπροσώπων των κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων (στη Διακομματική Επιτροπή Εκλογών), ενώ το άρθρο 6 παρ. 2 περ. α της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 θέτει γενική απαγόρευση μετάδοσης από τηλεοπτικούς και ραδιοφωνικούς σταθμούς «δηλώσεων υποψήφιων βουλευτών», στους οποίους περιλαμβάνονται και οι υποψήφιοι βουλευτές που είναι Υπουργοί, αφού στη διάταξη δεν γίνεται σχετική διάκριση. Ερώτηση 17: Παρακαλούμε διευκρινίστε μας εάν και κατά ποιο τρόπο εφαρμόζονται οι όροι της ΚΥΑ 1510/14/6/2019, για τη μετάδοση διαφημιστικών μηνυμάτων συνδυασμών κομμάτων που θα συμμετάσχουν στις βουλευτικές εκλογές, αλλά δεν έχουν ακόμα ανακηρυχθεί από τον Α.Π., ιδίως αυτοί που αφορούν στη μετάδοση διαφημιστικών μηνυμάτων. (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3346/18.6.2019) Ο χρόνος μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων των εν λόγω κομμάτων θα ρυθμιστεί με την έκδοση νέας ΚΥΑ μετά την ανακήρυξή τους από τον Α.Π. Ερώτηση 18: Κατόπιν εντολής του Υπουργού Εξωτερικών και εν όψει της συνεδρίασης του Εθνικού Συμβουλίου Εξωτερικής Πολιτικής, το οποίο θα συνεδριάσει την Τετάρτη 26 Ιουνίου στο ΥΠΕΞ, με συμμετοχή εκπροσώπων όλων των κοινοβουλευτικών κομμάτων πλην Χρυσής Αυγής και ΚΚΕ, θα παρακαλούσαμε να μας ενημερώσετε για την περίπτωση που τα μέλη του ΕΣΕΠ θελήσουν να προβούν σε σύντομες δηλώσεις ενώπιον καμερών, αν τούτο θα παραβίαζε τους Σελ. 7 από 14
περιορισμούς δηλώσεων/τηλεοπτικής παρουσίας που ισχύουν στο πλαίσιο της προεκλογικής περιόδου. (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3458/25.6.2019) Αναφερόμαστε στις απαντήσεις που δόθηκαν στα ερωτήματα 4, 5 και 16 που θεωρούμε ότι είναι ορθές. Συγκεκριμένο, δε, ερώτημα φρονούμε ότι δεν είναι νομικώς εφικτό να απαντηθεί εκ των προτέρων, διότι προϋποθέτει εκτίμηση πραγματικών δεδομένων, τα οποία, πάντως, δεν μπορεί να είναι μέλλοντα και αβέβαια. 26.6.2019 Ερώτηση 19: α) Ενόψει των εθνικών εκλογών θα θέλαμε να μας διευκρινίσετε τις αναλογίες ως προς την παρουσία των εκπροσώπων των κομμάτων στις τηλεοπτικές πολιτικές εκπομπές. β) Επίσης, ποιες είναι οι υποχρεώσεις μας απέναντι στα κόμματα που δεν έχουν σήμερα κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3381/19.6.2019) α) Το άρθρο 2 παρ. 1 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 ορίζει ότι: «Η ΕΡΤ Α.Ε., οι ιδιωτικοί ενημερωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί επίγειας μετάδοσης ελεύθερης λήψης, καθώς και οι φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών μέσω δορυφόρου οφείλουν να μεριμνούν, ώστε, κατά τη μετάδοση δελτίων ειδήσεων, συνεντεύξεων, εκπομπών πολιτικού διαλόγου ή άλλων ενημερωτικών εκπομπών, σχετικά με τις θέσεις και την δραστηριότητα των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων να μην παραβιάζεται η αρχή της αναλογικής ισότητας και να εξασφαλίζεται η ουσιαστική ενημέρωση των πολιτών για τις θέσεις και τις δραστηριότητες όλων των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων σε σχέση με το αντικείμενο της προεκλογικής εκστρατείας σύμφωνα με τη νομοθεσία». Το άρθρο 3 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 προσδιορίζει τους κοινούς όρους προβολής για τα πολιτικά κόμματα και τους συνασπισμούς συνεργαζόμενων κομμάτων, όπως: α) μετάδοση συνέντευξης διάρκειας 45 λεπτών (παρ. 1), μετάδοση συνέντευξης τύπου 45 λεπτών ή άλλης ίσης διάρκειας προεκλογική πολιτική εκδήλωση (παρ 2), οργάνωση τριών τουλάχιστον οργανωμένων ομαδικών συζητήσεων με εκπροσώπου των πολιτικών κομμάτων και των συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων (παρ. 3), κάλυψη μίας προεκλογικής συγκέντρωσης ή άλλης προεκλογικής πολιτικής εκδήλωσης καθενός από τα πολιτικά κόμματα και τους συνασπισμούς συνεργαζόμενων κομμάτων που θα επιλέξουν τα ίδια, καθώς και μίας προεκλογικής συγκέντρωσης ή άλλης προεκλογικής πολιτικής εκδήλωσης σε οποιαδήποτε επαρχιακή πόλη (παρ. 4) και δωρεάν διάθεση ενός δεκαλέπτου την εβδομάδα (παρ. 5). Σελ. 8 από 14
Για τον προσδιορισμό του συγκεκριμένου χρόνου που πρέπει να διατεθεί σε κάθε κόμμα ρητώς ορίζεται στο άρθρο 2 παρ. 1 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 ότι πρέπει να τηρηθεί η αρχή της αναλογικής ισότητας, ήτοι ο χρόνος πρέπει να είναι ανάλογος προς την κοινοβουλευτική δύναμη κάθε κόμματος. β) Ρύθμιση για κόμματα που δεν έχουν κοινοβουλευτική εκπροσώπηση δεν περιλαμβάνεται, εκτός από το άρθρο 3 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019. Σχετικές είναι και οι υπ αρθμ. 34 και 35/1999 αποφάσεις του Ανωτάτου Ειδικού Δικαστηρίου και η υπ αριθμ. 3427/2010 απόφαση του Συμβουλίου της Επικρατείας. Ερώτηση 20: Θα παρακαλούσα να μου διευκρινίσετε: Αν γίνει μία συνέντευξη σε κάποιον υποψήφιο, η επανάληψη της εκπομπής την ίδια ημέρα πριν τις 00.00 εμπίπτει στην «καταγραφή» εμφανίσεων του υποψηφίου στις οποίες έχει δικαίωμα; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3466/26.6.2019) Θεωρούμε ότι ο προφανώς εξαιρετικός χαρακτήρας του άρθρου 12 παρ. 2 του Ν. 3023/2002 επιβάλλει να ερμηνεύεται στενά και, ως εκ τούτου, δεν είναι δυνατή η επανάληψη εκπομπής που παρουσιάζει συνέντευξη υποψηφίου την ίδια ή άλλη ημέρα από την αρχική ημέρα μετάδοσης της εκπομπής αυτής. (Βλ. σχετικά ερωτήσεις 18 και 14 αυτοδιοικητικών εκλογών). Κατ εξαίρεση, σύμφωνα με το άρθρο 6 παρ. 2 γ της ΚΥΑ 1510/14.6.2019 «επιτρέπεται η επανάληψη της μετάδοσης εμφανίσεων υποψηφίων βουλευτών στα δελτία ειδήσεων της ίδιας ημέρας». Ερώτηση 21: Παρακαλώ να μου απαντήσετε στις παρακάτω ερωτήσεις: α. Είμαι υποχρεωμένος ως δημοσιογράφος να πάρω συνέντευξη από εκπρόσωπο της Χρυσής Αυγής, στο πλαίσιο της ενημερωτικής πολιτικής εκπομπής την οποία επιμελούμαι και παρουσιάζω και στην οποία καλώ εκπροσώπους κομμάτων που συμμετέχουν στις εκλογές; Στην περίπτωση που δεν καλέσω εκπροσώπους της Χρυσής Αυγής για λόγους που έχουν να κάνουν με προσωπικές μου επιλογές, έχει επιπτώσεις το ΜΜΕ στο οποίο εργάζομαι; β. Αν κάποιο κόμμα (Χρυσή Αυγή) επιθυμεί διαφημιστικό χρόνο πέραν αυτού που του δίνει η σχετική νομοθεσία, μπορεί να την αγοράσει, πληρώνοντας το μέσο; Μπορεί το μέσο να αρνηθεί πολιτική διαφήμιση (πέραν αυτής που οφείλει από το νόμο); (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3465/26.6.2019) Σελ. 9 από 14
α. Από τη νομοθεσία, όπως την ερμηνεύουμε, δεν προκύπτει υποχρέωση του δημοσιογράφου για λήψη συνέντευξης από εκπρόσωπο συγκεκριμένου κόμματος και μετάδοσή της από συγκεκριμένη ενημερωτική πολιτική εκπομπή, ούτε υποχρέωση αποκλεισμού εκπροσώπων συγκεκριμένων κομμάτων από τη λήψη τέτοιας συνέντευξης. β. Σχετικές είναι οι διατάξεις των άρθρων 10 παρ. 1 και 11 παρ. 1 β του Ν. 3023/2002. Το άρθρο 10 παρ. 1 του Ν. 3023/2002 ορίζει ότι: «1. α. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου οι δημόσιοι και οι ιδιωτικοί ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί ελεύθερης λήψης, καθώς και οι φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, κάθε μορφής, υποχρεούνται να μεταδίδουν μηνύματα κομμάτων και συνασπισμών σε διάρκεια που καθορίζεται με κοινή απόφαση των Υπουργών Εσωτερικών, Δημόσιας Διοίκησης και Αποκέντρωσης και Τύπου και Μέσων Μαζικής Ενημέρωσης, η οποία εκδίδεται μετά από γνώμη του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης και γνώμη της Διακομματικής Επιτροπής Εκλογών και δημοσιεύεται στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως. Με όμοια απόφαση, ο κατά τα ανωτέρω οριζόμενος χρόνος κατανέμεται μεταξύ των κομμάτων και των συνασπισμών με βάση την αρχή της αναλογικής ισότητας και την εξασφάλιση της μετάδοσης των θέσεων και του προγράμματος των κομμάτων και των συνασπισμών. β. Η ανωτέρω μετάδοση διενεργείται δωρεάν και απαλλάσσεται από κάθε τέλος». Το άρθρο 11 παρ. 1 β του Ν. 3023/2002 ορίζει ότι: «1. Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής περιόδου απαγορεύεται στα κόμματα και τους συνασπισμούς κομμάτων: β. Η μετάδοση από δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ελεύθερης λήψης, καθώς και από φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, διαφημιστικών μηνυμάτων και μηνυμάτων κοινωνικού περιεχομένου του άρθρου 3του Ν. 2328/1995 (ΦΕΚ 159 Α ), τα οποία προβάλλουν, με οποιονδήποτε τρόπο, πολιτικά κόμματα ή συνασπισμούς πολιτικών κομμάτων, με εξαίρεση τη μετάδοση τέτοιων διαφημιστικών μηνυμάτων, σύμφωνα με τα οριζόμενα στο προηγούμενο άρθρο». Σελ. 10 από 14
28.6.2019 Ερώτηση 22: Παρακαλώ να μας ενημερώσετε αν ο ραδιοφωνικός σταθμός έχει υποχρέωση μετάδοσης της διακαναλικής συνέντευξης και των 20 κομμάτων που συμμετέχουν στις εθνικές εκλογές 2019 και αν ναι για πόσο χρόνο; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3498/27.6.2019) Αναφερόμαστε στο περιεχόμενο του άρθρου 3 παρ. 2 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019, η οποία είναι αναρτημένη στον ιστότοπο του Συμβουλίου. Ερώτηση 23: Είμαστε υποχρεωμένοι να μεταδώσουμε δεκάλεπτο πολιτικού κόμματος σύμφωνα με το άρθρο 3 παρ. 5 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019, στο οποίο εμφανίζονται άνθρωποι με μάσκες χιμπατζήδων και ταμπέλες με τις επωνυμίες γνωστών αλυσίδων super market; (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3490/27.6.2019) Φρονούμε ότι δεν συνάδει με την σοβαρότητα της εκλογικής διαδικασίας η εμφάνιση προσώπων άγνωστης ταυτότητας και, πάντως, συγκεκριμένο ερώτημα δεν μπορεί να απαντηθεί εκ των προτέρων, ήτοι χωρίς να είναι γνωστό στο Συμβούλιο συγκεκριμένο περιεχόμενο. Ερώτηση 24: Παρακαλούμε επιβεβαιώστε μας τα κατωτέρω: 1. Ότι η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 12 του Ν. 3023/2002, καταλαμβάνει και πρώην αρχηγούς/προέδρους κομμάτων, που έχουν διατελέσει πρωθυπουργοί, οι οποίοι λαμβάνουν κατά τεκμήριο για την εκλογή τους σταυρούς προτίμησης, ίσους με το σύνολο των έγκυρων ψηφοδελτίων του συνδυασμού τους (κατά τους όρους του άρθρου 72 παρ. 8 του π.δ. 26/2012). 2. Ότι, ειδησεογραφική κάλυψη περιστατικού βανδαλισμού πολιτικού γραφείου υποψήφιας βουλευτή (με αναφορά του ονόματός της), συνοδευόμενη από δηλώσεις της ιδίας (αποκλειστικά) επί του εν λόγω περιστατικού, δεν συνιστά «εμφάνιση» κατά τους όρους του νόμου. (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3481/27.6.2019) 1. Φρονούμε ότι η διάταξη της παρ. 3 του άρθρου 12 του Ν. 3023/2002 εφαρμόζεται μόνο στους αρχηγούς των πολιτικών κομμάτων ή συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων που συμμετέχουν στις βουλευτικές εκλογές της 7.7.2019. 2. Θεωρούμε ότι ο προφανώς εξαιρετικός χαρακτήρας του άρθρου 12 παρ. 2 του Ν. 3023/2002 επιβάλλει να ερμηνεύεται στενά, και ως εκ τούτου, φρονούμε ότι οι δηλώσεις υποψήφιας βουλευτή Σελ. 11 από 14
όπως περιγράφονται στο ερώτημα συνιστούν εμφάνιση και εμπίπτουν στους περιορισμούς του νόμου (άρθρο 12 παρ. 2 και άρθρο 6 της ΚΥΑ 1510/14.6.2019). Ερώτηση 25: Προς το τέλος της διάρκειας (8.11 έως 8.32) τηλεοπτικού 10λεπτου κόμματος, προβάλλονται πλάνα τεσσάρων (4) εκ των υποψηφίων βουλευτών του, οι οποίοι δηλώνουν, ο 1 ος «εγώ θα συνεχίσω να προσπαθώ να κάνω τον κόσμο μας λίγο καλύτερο», η 2 η «εμείς τραγουδάμε για να σμίξουμε τον κόσμο», ο 3 ος «έλα να γνωριστούμε, να παλέψουμε, για να αποκτήσει ζωή η Βουλή» κι ο 4 ος «θα είμαι υποψήφιος στη Β Περιφέρεια Πειραιά, σας ευχαριστώ πολύ», ενώ στη συνέχεια εμφανίζεται και κάρτα με διάσπαρτες φωτογραφίες υποψηφίων του κόμματος (περιλαμβανομένων και κάποιων εκ των ανωτέρω). Δεδομένης της νομοθετικής απαγόρευσης μετάδοσης διαφημιστικών μηνυμάτων υποψηφίων βουλευτών και άμεσης/έμμεσης προβολής τους (εκτός των «εμφανίσεων» της παρ. 2 του άρθρου 12 του Ν. 3023/2002), παρακαλούμε γνωρίστε μας, το συντομότερο δυνατό δεδομένης και της επικείμενης λήξης, στις 28.6.2019 της 2 ης εβδομάδας μετάδοσης 10λεπτων), εάν η μετάδοση του ως άνω 10λεπτου κρίνεται σύμφωνη με τη ραδιοτηλεοπτική νομοθεσία. (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ /.6.2019) Περιεχόμενο και στόχος των δεκαλέπτων των πολιτικών κομμάτων αποτελεί, δυνάμει του άρθρου 3 παρ. 5 της ΚΥΑ 1510/2019, η «παρουσίαση του προγράμματος των πολιτικών κομμάτων ή συνασπισμών συνεργαζόμενων κομμάτων ή όποια άλλη πολιτική δραστηριότητα επιλεγεί από αυτά». Περαιτέρω το ίδιο άρθρο ορίζει ότι «κατά τη διάρκεια των δεκαλέπτων αυτών επιτρέπεται στα πολιτικά κόμματα και τους συνασπισμούς συνεργαζόμενων κομμάτων να μεταδίδουν διαφημιστικά μηνύματα, τα οποία δεν μπορούν να υπερβούν το 1/3 του εκάστοτε διατιθέμενου δεκάλεπτου χρόνου». Θεσπίζεται όμως, ρητή απαγόρευση προβολής διαφημιστικών μηνυμάτων υποψηφίων βουλευτών κατά την προεκλογική περίοδο στις εξής διατάξεις: α) στο άρθρο 12 παρ. 1 γ του Ν. 3023/2002, το οποίο ορίζει ότι: «1. Κατά την προεκλογική περίοδο απαγορεύεται στους υποψήφιους βουλευτές: γ. Η προβολή διαφημιστικών μηνυμάτων μέσω των δημόσιων και ιδιωτικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών σταθμών ελεύθερης λήψης ή των φορέων παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών. Απαγορεύεται επίσης, από δημόσιους και ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς ελεύθερης λήψης, καθώς και από φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών, η μετάδοση κάθε είδους εκπομπών, οι οποίες παρουσιάζονται, αμέσως ή εμμέσως, από υποψήφιους βουλευτές» και β) στο άρθρο 6 παρ. 2 β της ΚΥΑ 1510/14.6.2019, το οποίο ορίζει ότι: «Απαγορεύεται στην ΕΡΤ Α.Ε. και στους ιδιωτικούς ραδιοφωνικούς και τηλεοπτικούς σταθμούς επίγειας μετάδοσης, καθώς Σελ. 12 από 14
και στους φορείς παροχής συνδρομητικών ραδιοφωνικών και τηλεοπτικών υπηρεσιών μέσω δορυφόρου να μεταδίδουν μηνύματα των υποψηφίων βουλευτών, καθώς και η με οποιονδήποτε τρόπο έμμεση προβολή τους, όπως η αναφορά σε αυτούς κατά την διάρκεια εκπομπών, εκτός των εκπομπών πολιτικού λόγου». Εκ των ανωτέρω φρονούμε ότι συνάγεται ότι δεν είναι επιτρεπτή η ανωτέρω προβολή υποψηφίων βουλευτών, ούτε κατά τη διάρκεια των «δεκαλέπτων», αφού ο νόμος δεν εισάγει σχετική εξαίρεση. Ερώτηση 26: Στο πλαίσιο της αναλογικής προβολής των κομμάτων κατά την προεκλογική περίοδο βάσει των όσων προβλέπονται από τη σχετική ΚΥΑ, η ΕΡΤ έχει υποχρέωση να μεταδώσει συνέντευξη των αρχηγών κομμάτων, διανέμοντας το υλικό σε ιδιωτικά κανάλια. Από πολιτικό κόμμα, ο αρχηγός του οποίου παραμένει κρατούμενος σε σωφρονιστικό κατάστημα, διατυπώθηκε αίτημα για διάθεση συνεργείου της ΕΡΤ, προκειμένου να μαγνητοσκοπηθεί η συνέντευξη σε χώρο της φυλακής. Δεδομένου του γεγονότος ότι κατά πάγια τακτική οι συνεντεύξεις των πολιτικών αρχηγών γίνονται σε στούντιο της ΕΡΤ και όχι σε επιλεγμένους από τα κόμματα χώρους, παρακαλούμε για την άμεση τοποθέτησή σας σχετικά με το κατά πόσο αυτό το αίτημα υπόκειται στις υποχρεώσεις της δημόσιας τηλεόρασης και ως εκ τούτου πρέπει να ικανοποιηθεί. (αρ. πρωτοκ. ΕΣΡ 3509/28.6.2019) Φρονούμε ότι οι υποχρεώσεις της δημόσιας τηλεόρασης έναντι των κομμάτων δεν διαφοροποιούνται στη βάση των ειδικών συνθηκών που περιγράφονται στο ερώτημα και, επομένως, η ΕΡΤ Α.Ε. δεν έχει υποχρέωση αποστολής συνεργείου στον χώρο των φυλακών. Σελ. 13 από 14
Σελ. 14 από 14