ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2018/2019

ΓΥΜΝΑΣΙΟ ΑΚΡΟΠΟΛΕΩΣ ΣΧΟΛΙΚΗ ΧΡΟΝΙΑ 2018/2019 ΒΑΘ.:... / 40 ΟΛΟΓΡ.:... ΓΡΑΠΤΕΣ ΑΠΟΛΥΤΗΡΙΕΣ ΕΞΕΤΑΣΕΙΣ ΙΟΥΝΙΟΥ 2019 ΥΠΟΓΡ.:... ΤΑΞΗ: Γ ΓΥΜΝΑΣΙΟΥ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑ:3.6.2019 ΜΑΘΗΜΑ: ΦΥΣΙΚΑ ( ΦΥΣΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ/ΒΙΟΛΟΓΙΑ ) ΣΥΝΟΛΙΚΟΣ ΧΡΟΝΟΣ: 2 ΩΡΕΣ (120 λεπτά) ΟΝΟΜΑΤΕΠΩΝΥΜΟ:... ΤΜΗΜΑ:... ΑΡ.:... ΠΡΟΣΟΧΗ Να προσέξετε την εμφάνιση του γραπτού σας και να γράψετε με μελάνι μπλε ή μαύρο. Απαγορεύεται η χρήση διορθωτικού (Tipp-Ex) Το εξεταστικό δοκίμιο αποτελείται από δεκατέσσερις (14 ) σελίδες. Κ Α Λ Η Ε Π Ι Τ Υ Χ Ι Α 1

ΜΕΡΟΣ Α: Αποτελείται από τέσσερις (4) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με δυόμιση (2.5) μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. Ερώτηση 1 (5Χ0.5=2.5μ)μ.. Να απαντήσετε στις πιο κάτω ερωτήσεις πολλαπλής επιλογής βάζοντας σε κύκλο ένα μόνο γράμμα α, β, γ, ή δ, που αντιστοιχεί στη σωστή απάντηση. Η οστεοπόρωση είναι η πάθηση κατά την οποία: α) η σπονδυλική στήλη παραμορφώνεται και παρουσιάζει κάμψη προς τα πλάγια β) τα οστά ατροφούν, παρουσιάζουν πόρους και παραμορφώνονται γ) τα οστά δεν έχουν αρκετά άλατα, γίνονται μαλακά και λυγίζουν δ) ο χόνδρος έχει φθαρεί και έχουν παραμορφωθεί τα οστά της άρθρωσης Το κάταγμα είναι: α) η βλάβη κατά την οποία οι αρθρικές επιφάνειες απομακρύνονται από τη θέση τους β) η μόνιμη αύξηση του θωρακικού κυρτώματος γ) η μετατόπιση ή βλάβες των μεσοσπονδύλιων δίσκων δ) το ράγισμα ή σπάσιμο ενός οστού Η κύφωση είναι η πάθηση κατά την οποία: α) οι αρθρικές επιφάνειες απομακρύνονται από τη θέση τους β) υπάρχει μόνιμη αύξηση του οσφυϊκού κυρτώματος γ) υπάρχει μόνιμη αύξηση του θωρακικού κυρτώματος δ) η σπονδυλική στήλη παραμορφώνεται και παρουσιάζει κάμψη προς τα πλάγια Η αρθρίτιδα είναι η πάθηση κατά την οποία: α) ο χόνδρος έχει φθαρεί και έχουν παραμορφωθεί τα οστά της άρθρωσης β) η σπονδυλική στήλη παραμορφώνεται και παρουσιάζει κάμψη προς τα πλάγια 2

γ) απουσιάζουν τα άλατα και έτσι τα οστά γίνονται μαλακά και λυγίζουν δ) το οστό ραγίζει ή σπάζει Η λόρδωση είναι η πάθηση κατά την οποία: α) οι αρθρικές επιφάνειες απομακρύνονται από τη θέση τους β) υπάρχει μόνιμη αύξηση του οσφυϊκού κυρτώματος γ) υπάρχει μόνιμη αύξηση του θωρακικού κυρτώματος δ) η σπονδυλική στήλη παραμορφώνεται και παρουσιάζει κάμψη προς τα πλάγια Ερώτηση 2 Το σώμα μας, προκειμένου να διατηρείται σε κατάσταση υγείας, διαθέτει ένα εξαιρετικό σύστημα αντιμετώπισης των παθογόνων μικροοργανισμών. Να αντιστοιχίσετε τα όργανα 1-5, τα οποία φαίνονται στη στήλη Α του πιο κάτω πίνακα, με τους διάφορους τρόπους δράσης για παρεμπόδιση μικροβίων Α-Ε, τα οποία φαίνονται στη στήλη Β. (5Χ0.5=2.5μ)μ. Στήλη Α Στήλη Β Αντιστοίχιση 1. Στόμα α. Βλέννα και τριχίδια, που υπάρχουν στο εσωτερικό της, παγιδεύουν μικρόβια και σκόνη, που εισέρχονται με την εισπνοή και δεν τους επιτρέπουν να εισέλθουν στους πνεύμονες. 2. Στομάχι β. Το σάλιο, με τη λυσοζύμη που περιέχει, καταστρέφει μικρόβια. 3. Μύτη γ. Το υδροχλωρικό οξύ καταστρέφει τα μικρόβια, που εισβάλλουν με την τροφή. 4. Δέρμα δ. Τα δάκρυα, με τη λυσοζύμη που περιέχουν, καταστρέφουν μικρόβια. 5. Μάτια ε. Με τη συνέχεια που το διακρίνει και λόγω του σμήγματος, καθώς και με τον ιδρώτα που εκκρίνει, παρεμποδίζει τα μικρόβια να εισέλθουν στο σώμα. 1...β... 2...γ... 3...α... 4...ε... 5...δ... 3

Ερώτηση 3 α)στα πιο κάτω σχεδιαγράμματα, να ονομάσετε τα μέρη του γεννητικού συστήματος της γυναίκας και του άντρα που φαίνονται με τους αριθμούς 1 8. (8Χ0.25=2.0μ)μ. 1 8 Γεννητικό σύστημα γυναίκας 1ωοθήκη 2κόλπος 3ωαγωγός Γεννητικό σύστημα άντρα 5προστάτης αδένας 6 άρχεις 7σπερματοδόχος κύστη 4 ενδομήτριο-μήτρα 8ουρήθρα 4

β)υπάρχουν διάφοροι τρόποι αντισύλληψης. Να αναφέρετε έναν φυσικό και έναν χημικό τρόπο αντισύλληψης. (2Χ0.25=0.5μ)μ. (i)φυσικός τρόπος εγκράτεια.. (ii)χημικός τρόπος αντισυλληπτικά χάπια. Ερώτηση 4 α)να γράψετε δύο (2) δομικές και δύο (2) λειτουργικές διαφορές μεταξύ ερυθρών μυϊκών ινών και λευκών μυϊκών ινών. (8Χ0.25=2.0μ)μ. Ερυθρές Μυϊκές ίνες Λευκές Μυϊκές ίνες Δομικές Διαφορές 1. Άφθονη μυοσφαιρίνη Άφθονα μιτοχόνδρια 2. Επαφή με πολλά τριχοειδή Λειτουργικές Διαφορές 1. Συστέλλονται αργά μεγάλο χρονικό διάστημα 2. Εκτελούν κυρίως αερόβια αναπνοή Όχι μυϊκή κόπωση β)να γράψετε τι είδους μυϊκές ίνες θα πρέπει να διαθέτει σε μεγαλύτερο ποσοστό καθένας από τους πιο κάτω πρωταθλητές. (2Χ0.25=0.5μ)μ. 5

(i) Δρομέας ταχύτητας: λευκές (ii) Μαραθωνοδρόμος: ερυθρές ΜΕΡΟΣ Β: Αποτελείται από τρεις (3) ερωτήσεις. Κάθε ερώτηση βαθμολογείται με έξι (6) μονάδες. Να απαντήσετε σε όλες τις ερωτήσεις. α)στο παρακάτω σχήμα φαίνονται μέρη του αναπνευστικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού. (6Χ0.25=1.5μ)μ. Να ονομάσετε τα μέρη που παρουσιάζουν οι ενδείξεις 1 μέχρι 6, συμπληρώνοντας τον διπλανό πίνακα. Α/Α Όργανο 1. Δεξής πνεύμονας 2. Λάρυγγας επιγλωττίδα 3. μύτη 4. τραχεία 5. βρόγχοι 6. κυψελίδες β)στις προτάσεις που ακολουθούν να κυκλώσετε τη σωστή απάντηση από τις επιλογές (1,2,3) που σας δίνονται:. (2Χ 0.5=1.0μ)μ Η παραγωγή ήχου γίνεται στο(ν) 1. φάρυγγα 2. λάρυγγα 3. οισοφάγο Από χόνδρινους δακτυλίους αποτελείται... 6

1. η τραχεία 2. η ρινική κοιλότητα 3.Ο φάρυγγας γ)στο πιο κάτω σχεδιάγραμμα να συμπληρώσετε τα κενά, ώστε να περιγράφεται σωστά η χημική αντίδραση της λειτουργίας της αερόβιας κυτταρικής αναπνοής που γίνεται στα κύτταρα του οργανισμού μας (3Χ0.25=0.75μ)μ Γλυκόζη οξυγόνο Νερό Διοξ.ανθρ ενε ργ ii. Να ονομάσετε το οργανίδιο του κυττάρου στο οποίο γίνεται η πιο πάνω χημική αντίδραση....μιτοχόνδριο.. (1Χ 0.25 = 0.25μ)μ δ. Να αναφέρετε και να εξηγήσετε τρεις λόγους για τους οποίους η αναπνοή πρέπει να γίνεται από τη μύτη και όχι από το στόμα. (1Χ 0.5 = 1.5μ)μ 1..Τριχιδια φιλτράρισμα 2..αιμοφορα αγγεία ζέσταμα αέρα. 3.βλεννα υγραίνει τον αέρα. ε. Να συμπληρώσετε τις ακόλουθες προτάσεις. (4Χ 0.25 =1μ)μ Η αναπνοή στον άνθρωπο περιλαμβάνει την...εισπνοή... και την...εκπνοή... Η μικρή προεξοχή που κλείνει το στόμιο του λάρυγγα κατά την κατάποση ονομάζεται...επιγλωττίδα... Η τραχεία αποτελείται από χόνδρινους δακτυλίους 7

Ερώτηση 2 α)να αντιστοιχίσετε τους όρους της Στήλης Α με τις περιγραφές της Στήλης Β (5Χ0.5=2.5μ)μ. Στήλη Α Στήλη Β Αντιστοίχιση Α. Οικοσύστημα 1. Το σύνολο των οργανισμών του ίδιου είδους που κατοικούν στην ίδια περιοχή. Β. Χλωρίδα 2. Τα διαφορετικά είδη φυτών σχηματίζουν διάφορες ομάδες στο φυσικό περιβάλλον Γ. Βιοκοινότητα 3. Το σύνολο των διαφορετικών πληθυσμών που συνυπάρχουν στην ίδια περιοχή Δ. Πληθυσμός 4. Οι βιοτικοί παράγοντες μαζί με τους αβιοτικούς παράγοντες και όλες οι μεταξύ τους σχέσεις Ε. Βλάστηση 5. Τα διαφορετικά είδη φυτών που υπάρχουν σε μία περιοχή Α 4.. Β 5.. Γ 3.. Δ 1.. Ε 2.. β)πιο κάτω φαίνεται μια θαλάσσια τροφική αλυσίδα. Σε αυτήν την τροφική αλυσίδα να ονομάσετε ένα ζευγάρι θηρευτή και θηράματος. (2Χ0.5=1.0μ)μ. Θηρευτής: φώκια.. Θήραμα: πιγκουΐνος ( Υπάρχουν και άλλα ζεύγη ) 8

γ)στην πιο προηγούμενη τροφική αλυσίδα να γράψετε ένα σαρκοφάγο, ένα φυτοφάγο και ένα κορυφαίο θηρευτή. (3Χ0.5=1.5μ)μ. Σαρκοφάγο οργανισμό. πιγκουΐνος. Φυτοφάγο οργανισμό. γαρίδα Κορυφαίο θηρευτή φώκια δ)να αναφέρετε τι είδους καταναλωτής(1 ης, 2 ης,ή 3 ης τάξης) είναι η φώκια και η γαρίδα. (2Χ0.5=1.0μ)μ. Φώκια: 3 ης Γαρίδα: 1 ης Ερώτηση 3 Να απαντήσετε στα πιο κάτω ερωτήματα που αφορούν στη δομή και τη λειτουργία των νευρώνων του νευρικού συστήματος του ανθρώπινου οργανισμού (α)να ονομάσετε τα μέρη του νευρώνα που παρουσιάζουν οι πιο κάτω ενδείξεις αξιοποιώντας τους πιο κάτω όρους: κυτταρικό σώμα, νευράξονας, δενδρίτες. 1 (6 Χ0.25= 1.5μ)μ: 2 3 Μέρος νευρώνα 1.δεντριτης Λειτουργία μεταφορά μηνύματος προς κυτταρικό σώμα 9

2.κυτταρικο σώμα Έλεγχος λειτουργιών νευρώνα 3. Μεταφορά μηνύματος στο επόμενο κύτταρο νευραξονας β)το πιο κάτω σχήμα παρουσιάζει το αντανακλαστικό της απομάκρυνσης του χεριού από καυτό αντικείμενο. Τα γράμματα Α, Β, Γ δείχνουν διαφορετικούς τύπους νευρώνων. Στον πίνακα που ακολουθεί: Να ονομάσετε τον τύπο του νευρώνα που δείχνει κάθε γράμμα Α,Β,Γ (6 x 0.25= 1.5μ)μ. Να εξηγήσετε τη λειτουργία κάθε τύπου νευρώνα. Νωτιαίος Γ Α Β Μυ 10

Τύπος Νευρώνα Λειτουργία Α αισθητικός Μεταφέρουν εντολές από διάφορες περιοχές του σώματος στον εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό. Β κινητικός Μεταφέρουν εντολές από εγκέφαλο και νωτιαίο μυελό σε εκτελεστικά όργανα όπως μύες. Γ ενδιάμεσος Βρίσκονται αποκλειστικά στον εγκέφαλο και στο νωτιαίο μυελό και κατευθύνουν μηνύματα η εντολές μεταξύ διαφόρων ειδών νευρώνων. γ)να εξηγήσετε τι είναι τα αντανακλαστικά και να ονομάσετε τις δυο κατηγορίες που χωρίζονται. (3Χ 0.5= 1.5μ)μ: Αυτόματες ακούσιες απαντήσεις του οργανισμού σε μεταβολές εντός και εκτός σώματος. Έμφυτα και επίκτητα. δ).να δώσετε ένα παράδειγμα για την κάθε κατηγορία αντανακλαστικών. Κλείσιμο βλεφάρων, θηλασμός κλπ Έμφυτα. Χορός γραφομηχανή κλπ :Επίκτητα (2Χ 0.75= 1.5μ)μ: ΜΕΡΟΣ Γ : Αποτελείται από μία (1) ερώτηση των 12 μονάδων. Να απαντήσετε στην ερώτηση αυτή. (α) Να παρατηρήσετε προσεκτικά το πιο κάτω τροφικό πλέγμα ενός χερσαίου οικοσυστήματος και να απαντήσετε στις ερωτήσεις που ακολουθούν: 11

(ί)να ονομάσετε (από τους οργανισμούς του τροφικού πλέγματος): (8Χ 0.5= 4 μ)μ:. 1. Έναν σαρκοφάγο οργανισμό 2. Έναν κορυφαίο θηρευτή Κουκουβάγια,κοτσυφας,φιδι,βάτραχος,δρυοκολάπτης κλπ Φίδι,κουκουβάγια 3. Έναν παραγωγό Πεύκο,βελανιδιά,ποώδη 4. Έναν φυτοφάγο οργανισμό 5. Έναν καταναλωτή 1 ης τάξης 6. Έναν καταναλωτή 2 ης τάξης 7. Ένα θηρευτή του ποντικού 8. Ένα θήραμα του κότσυφα Κάμπια, πεταλούδα, μελίγκρα Κάμπια, πεταλούδα, μελίγκρα Κότσυφας, δρυοκολάπτης, κλπ (ανάλογα πια τροφική αλυσίδα θα επιλέξεις) Φίδι, κουκουβάγια Σαλιγκάρια,πεταλούδα, κάμπια,μελίγκρα 12

(ii)με βάση το πιο πάνω τροφικό πλέγμα να δημιουργήσετε μια τροφική αλυσίδα με τέσσερις (4) οργανισμούς: (4Χ0.25=1.0μ) μ:. Ποώδη φυτά κάμπια κότσυφας κουκουβάγια (Υπάρχουν και άλλες επιλογές.ανάλογα ποια τροφικη αλυσίδα με 4 οργανισμούς θα επιλέξεις) (β)ποια από τις παρακάτω δηλώσεις που αφορά στους κορυφαίους θηρευτές δεν είναι ορθή; Να την κυκλώσετε. (1Χ0.5= 0.5μ) μ:. 1 Οι κορυφαίοι θηρευτές βρίσκονται στο τέλος μιας τροφικής αλυσίδας 2.Οι κορυφαίοι θηρευτές είναι ετερότροφοι οργανισμοί 3.Οι κορυφαίοι θηρευτές μπορεί να είναι είτε φυτοφάγοι είτε σαρκοφάγοι οργανισμοί 4.Οι κορυφαίοι θηρευτές είναι καταναλωτές (γ)από το παραπάνω τροφικό πλέγμα να αναφέρετε δυο οργανισμούς που ανταγωνίζονται για την τροφή τους (3Χ 0.25= 0.75μ) μ:. Οργανισμός 1 Οργανισμός 2 Για ποια τροφή ανταγωνίζονται; Σαλιγκάρια Μελίγκρα Καμπια φίδι Κάμπια Κάμπια Ποντικος κουκουβάγια Ποώδη φυτά Πεύκο Βαλανιδιά ποντικό (Υπάρχουν και άλλες επιλογές) δ)να χαρακτηρίσετε τις προτάσεις που ακολουθούν ως σωστό ή λάθος. (4Χ 0.5= 2.0μ) μ:. Κατά τη μελέτη ενός οικοσυστήματος είναι καλύτερα να επιλέξουμε μόνο μία δειγματοληπτική επιφάνεια: Λ. Οι φωλιές πουλιών και τα αποτυπώματα ζώων μπορούν να μας δηλώσουν την παρουσία ενός ζώου σε ένα οικοσύστημα: Σ. Ένα τροφικό πλέγμα παριστάνει τους οργανισμούς σε σχέση με το μέγεθός τους:...λ... 13

Σε μίαν οικολογική πυραμίδα πληθυσμού συνήθως παρατηρούμε αύξηση πληθυσμού από τα κατώτερα στα ανώτερα επίπεδα της πυραμίδας: Λ (ε)η ενέργεια που δεν περνάει από το ένα τροφικό επίπεδο στο άλλο " χάνεται" στο περιβάλλον. Να αναφέρετε δύο λόγους για τους οποίους συμβαίνει αυτό. (2Χ 0.25= 0.5μ) μ:. Δεν τρώγονται όλοι οι οργανισμοί Ορισμένοι οργανισμοί πεθαίνουν Ένα μέρος της οργανικής ύλης αποβάλλεται με τα κόπρανα και τα ούρα στ)η αποικοδόμηση είναι μια πολύ σημαντική λειτουργία. Να εξηγήσετε τι είναι η αποικοδόμηση και γιατί είναι τόσο μεγάλη η σημασία της. (2Χ 0.5= 1μ) μ:. Η λειτουργία κατά την οποία νεκρή οργανική ύλη διασπάται σε ανόργανα υλικά. Μεγάλη σημασία για την ανακύκλωση της Ύλης ζ)να ονομάσετε έναν οργανισμό που είναι αποικοδομητής. (1Χ 0.25= 0.25μ) μ:. μύκητες,μυρμήγκια, σκαθάρι κλπ η) Δύο μαθητές θέλουν να εκτιμήσουν τον πληθυσμό των φυτών των κυκλάμινων που εντόπισαν σε μια περιοχή στην ακτή της Λάρας στον Ακάμα. μεθοδολογία που ακολούθησαν οι δύο μαθητές: Πιο κάτω δίνεται η Οριοθέτησαν την περιοχή μελέτης Χ με ένα σχοινί. Η περιοχή αυτή είχε εμβαδό 500m 2. Χρησιμοποίησαν τετράγωνα πλαίσια με εμβαδό 1m 2 για να καταγράψουν τον αριθμό των φυτών των κυκλάμινων που βρίσκονταν μέσα στο κάθε πλαίσιο. Στην οριοθετημένη περιοχή μελέτης των 500m 2 τοποθέτησαν τυχαία 10 πλαίσια. Ονόμασαν τα πλαίσια Α έως Κ και μέτρησαν τον αριθμό των φυτών του κυκλάμινου μέσα σε κάθε πλαίσιο. Κατέγραψαν τα αποτελέσματά τους στον πιο κάτω πίνακα. Φυτά κυκλάμινων Πλαίσιο Α Β Γ Δ Ε Ζ Η Θ Ι Κ Αρ. φυτών 2 3 4 1 5 2 4 2 3 4 (i) Να υπολογίσετε τον συνολικό αριθμό των φυτών των κυκλάμινων στα 10 πλαίσια για την περιοχή μελέτης Χ και να τον χρησιμοποιήσετε για να βρείτε τον μέσο όρο των φυτών κυκλάμινων ανά πλαίσιο 1m 2. Να γράψετε τους υπολογισμούς σας. Συνολικός αριθμός των φυτών στα 10 πλαίσια: 30 (1Χ 0.5= 0.5μ) μ:. 14

(1Χ 0.5= 0.5μ) μ:. Μέσος όρος των φυτών/1m 2 : 3 (ii) Το οριοθετημένο εμβαδό της περιοχής μελέτης Χ είναι 500m 2. Να υπολογίσετε το συνολικό μέγεθος του αναμενόμενου πληθυσμού των φυτών κυκλάμινων στην περιοχή μελέτης Χ. Να γράψετε τους υπολογισμούς σας. 500χ3= 1500 (2Χ0.5= 1.0μ) μ:. Η Εισηγήτρια Η Διευθύντρια Κούσπου Γεωργία Αθηνά Κλεάνθους 15