ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΨΕΩΝ ΑΠΟ ΕΜΦΑΝΕΣ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ & ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ

ΑΠΟΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΟΨΕΩΝ ΑΠΟ ΕΜΦΑΝΕΣ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑ ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΕΠΕΜΒΑΣΗΣ & ΕΠΙΣΚΕΥΑΣΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ Οι όψεις εμφανούς σκυροδέματος αλλοιώνονται σταδιακά από διαφορετικούς μηχανισμούς, παρουσιάζοντας φθορές. Η συστηματική επιθεώρηση, αξιολόγηση και επιδιόρθωση των φθορών μπορούν να εξασφαλίσουν τη βιωσιμότητα και την αντοχή αυτών των κατασκευών στο χρόνο. Παρουσίαση: ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ ΤΙΤΟΝΗ, διπλ. αρχιτέκτονας μηχανικός, MSc www.ktirio.gr 91

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ 1 Στις αισθητικές αλλοιώσεις των όψεων σκυροδέματος συμπεριλαμβάνονται αντιαισθητικά ανομοιόμορφα ίχνη, ανοιχτόχρωμες ή σκουρόχρωμες κηλίδες, ξεφλουδίσματα της επιφάνειας, επιφανειακά ραγίσματα κτλ. 2 Η ταχύτητα και η έκταση των φθορών στις κατασκευές από σκυρόδεμα ποκίλλει και εξαρτάται σπό πλήθος παραγόντων. ΠΕΡΙΛΗΨΗ Οι όψεις εμφανούς σκυροδέματος φθείρονται με το πέρασμα του χρόνου, λόγω περιβαλλοντικών παραγόντων, θερμικών, μηχανικών και χημικών καταπονήσεων, ανθρώπινων παρεμβάσεων κτλ. Οι μηχανισμοί αλλοίωσης επιταχύνονται μάλιστα σε περιπτώσεις που υπήρξαν προβλήματα κατά την κατασκευή ή σε περιπτώσεις που το κτίριο βρίσκεται σε ακραίες κλιματικές ή έντονα διαβρωτικές συνθήκες. Οι φθορές ποικίλλουν σε σοβαρότητα και εμφανίζονται με τη μορφή ρωγμών, αποκολλήσεων, αποφλοιώσεων, αποχρωματισμών κτλ. Καθώς είναι σημαντικό οι αλλοιώσεις να προλαμβάνονται σε αρχικό στάδιο, συστήνονται συστηματικές επιθεωρήσεις της υφιστάμενης κατάστασης ανά τακτά χρονικά διαστήματα. Αν απαιτούνται επισκευές, πριν από κάθε έργο πρέπει να πραγματοποιείται μια συστηματική διάγνωση της κατάστασης, με αναλυτική καταγραφή των προβλημάτων και των αιτίων. Αυτή η διαδικασία βοηθάει στον καθορισμό των στόχων των επεμβάσεων και στην επιλογή των κατάλληλων υλικών και μεθόδων. Στις περισσότερες περιπτώσεις επιλέγεται ένας συνδυασμός ενδεδειγμένων επισκευαστικών μεθόδων, που ποικίλλουν από επεμβάσεις βελτίωσης της αισθητικής έως επεμβάσεις αποκατάστασης της στατικής επάρκειας και πρόληψης μελλοντικών προβλημάτων. Το εμφανές ή ανεπίχριστο σκυρόδεμα αποτελεί ένα συνθετικό υλικό, ιδιαίτερα αγαπητό στους αρχιτέκτονες, που χρησιμοποιήθηκε ευρύτατα από τη δεκαετία του 60 και μετά, χαρίζοντας εκφραστική ελευθερία και σύγχρονη αισθητική στα κτίρια. Στις όψεις το σκυρόδεμα του φέροντος οργανισμού μπορεί να παραμένει εμφανές στο σύνολό του ή σε επιλεγμένα δομικά στοιχεία, όπως σε υποστυλώματα, δοκούς και εξώστες ή να χρησιμοποιηθεί με τη μορφή προκατασκευασμένων στοιχείων επένδυσης. Αν και το σκυρόδεμα από τη φύση του είναι ανθεκτικό υλικό, τα περισσότερα κτίρια με εμφανή στοιχεία σκυροδέματος στις όψεις απαιτούν συνήθως μικρότερης ή μεγαλύτερης έκτασης επιδιορθώσεις μετά από 20 με 40 έτη λειτουργίας. Αν μάλιστα υπήρξαν προβλήματα κατά το στάδιο του σχεδιασμού, της επιλογής υλικών ή της εφαρμογής ή αν το κτίριο βρίσκεται σε ιδιαίτερα ψυχρό ή υγρό κλίμα ή σε έντονα διαβρωτικό περιβάλλον, οι μηχανισμοί αλλοίωσης επιταχύνονται. Οι φθορές των όψεων ποικίλλουν ως προς τη σοβαρότητα και συνήθως εμφανίζονται με τη μορφή ρωγμών, αποκολλήσεων, αποφλοιώσεων, αποχρωματισμών κτλ. Εκτός από τις αισθητικές ατέλειες που προκαλούν, μπορούν να οδηγήσουν και σε πιο σοβαρές καταστάσεις, όπως προβλήματα στεγανότητας των εσωτερικών χώρων, στατικής επάρκειας και ασφάλειας χρήσης. Σε κάθε κτίριο με όψεις εμφανούς σκυροδέματος πρέπει να γίνονται συστηματικές επιθεωρήσεις της υφιστάμενης κατάστασης ανά τακτά χρονικά διαστήματα, ώστε να εντοπίζονται και να αξιολογούνται πιθανά προβλήματα και όταν κρίνεται απαραίτητο, να επιδιορθώνονται. Η έγκαιρη αντιμετώπιση τυχόν προβλημάτων σε αρχικό στάδιο συμβάλλει στην παράταση της διάρκειας ζωής των κατασκευών και μειώνει σημαντικά το κόστος συντήρησης. Παθολογία σκυροδέματος Οι κατασκευές από σκυρόδεμα αλλοιώνονται σταδιακά από διαφορετικούς μηχανισμούς υποβάθμισης, που πολλές φορές βρίσκονται σε αλληλεξάρτηση μεταξύ τους. Η ταχύτητα και η έκταση φθορών εξαρτάται από μια πληθώρα παραγόντων, με αποτέλεσμα η αντοχή τους να ποικίλλει αισθητά από κτίριο σε κτίριο. Κατασκευή. Η συμπεριφορά μιας κατασκευής από σκυρόδεμα στο χρόνο και η τα- 1 92 ΤΕΥΧΟΣ 2/2017

2 χύτητα φθοράς εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το στάδιο της κατασκευής. Παράγοντες, όπως η ορθότητα της μελέτης, η σύνθεση του μείγματος, η υγρασία και η θερμοκρασία κατά την εφαρμογή, η φόρτιση αμέσως μετά την πήξη και γενικά η σύσταση του ίδιου του σκυροδέματος παίζουν πολύ σημαντικό ρόλο στην ποιότητα της κατασκευής. Γήρανση. Ο όρος αναφέρεται στην παθολογική υποβάθμιση που υφίσταται ένα υλικό με την πάροδο του χρόνου, εξαιτίας της φυσικοχημικής επίδρασης του περιβάλλοντος. Όπως και τα υπόλοιπα υλικά των όψεων, έτσι και το εμφανές σκυρόδεμα καταπονείται από τις διακυμάνσεις θερμοκρασίας και υγρασίας, από τις μηχανικές καταπονήσεις, από τις χημικές επιδράσεις του αέρα και του νερού, από τις ανθρώπινες παρεμβάσεις και από τις επιδράσεις φυτικών οργανισμών και μυκήτων. Περιβαλλοντικοί παράγοντες, όπως οι πολύ χαμηλές θερμοκρασίες, η έντονη υγρασία και το θαλάσσιο περιβάλλον, επιταχύνουν ακόμη περισσότερο τη διαδικασία της γήρανσης. Η γήρανση του σκυροδέματος μπορεί να οδηγήσει σε επιφανειακές αλλοιώσεις, όπως αποκολλήσεις και ανωμαλίες της επιφάνειας αλλά και σε πιο σοβαρές ζημιές, όπως ρηγματώσεις και θραύσεις. Ρύπανση. Η ρύπανση αφορά κυρίως στην επιφανειακή, αισθητική αλλοίωση που υφίσταται ένα κτίριο με το πέρασμα του χρόνου και προκαλείται από την επικάθιση κάθε είδους σωματιδίων στην επιφάνεια των όψεων. Οφείλεται σε περιβαλλοντικούς παράγοντες, όπως στην επίδραση του αέρα και της βροχής, σε ανθρώπινη ρύπανση, σε προβλήματα λόγω ασυμβατότητας υλικών κτλ. Οδηγεί σε αισθητικές κυρίως αλλοιώσεις, όπως κηλίδες, εξανθήματα και ανομοιόμορφα ίχνη και σπανίως σε ανωμαλίες της επιφάνειας και σε πιο σοβαρά προβλήματα. Συνήθεις φθορές Οι φθορές του σκυροδέματος μπορούν να κατηγοριοποιηθούν ανάλογα με τη βαρύτητα σε τρεις γενικές κατηγορίες: Αισθητικές αλλοιώσεις. Αφορούν στην εμφάνιση του υλικού και θεωρούνται ήσσονος σημασίας, καθώς δεν επιδρούν στη στατική επάρκεια, στην ασφάλεια και στη λειτουργικότητα της κατασκευής. Στις αισθητικές αλλοιώσεις συμπεριλαμβάνονται αντιαισθητικά ανομοιόμορφα ίχνη, ανοιχτόχρωμες ή σκουρόχρωμες κηλίδες (εξανθήματα), κρυπτοεξανθήματα, ξεφλουδίσματα της επιφάνειας, επιφανειακά ραγίσματα κτλ. Δομικές αλλοιώσεις. Αφορούν στη δομή του υλικού και σε πολλές περιπτώσεις απαιτούν άμεση επισκευή, προκειμένου να μη βλάψουν το εσωτερικό του κτιρίου και τη στατική επάρκεια της κατασκευής. Εμφανίζονται με τη μορφή ρωγμών, θραύσεων, ανωμαλιών, αποκολλήσεων και αποσαθρώσεων. Διάβρωση οπλισμού. Η διάβρωση του οπλισμού λόγω της οξείδωσης - ενανθράκωσης και της μόλυνσης από χλωριούχα οξέα είναι το πιο σοβαρό φαινόμενο αλλοίωσης στις όψεις εμφανούς σκυροδέματος. Αν από την επιφάνεια του σκυροδέματος, το οποίο προστατεύει τον οπλισμό χάρη στην αλκαλικότητά του, διεισδύσουν τριχοειδώς CO 2 ή ακόμη και SO 2, τότε ο οπλισμός διαβρώνεται, προκαλώντας αύξηση του όγκου με αποτέλεσμα τη δημιουργία εσωτερικών τάσεων και ρηγματώσεων και ακολούθως μείωση της στατικής επάρκειας του φέροντος οργανισμού. Εξωτερικά www.ktirio.gr 93

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΦΘΟΡΕΣ ΣΤΙΣ ΟΨΕΙΣ ΕΜΦΑΝΟΥΣ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ. ΑΙΤΙΑ & ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Αισθητικές αλλοιώσεις Ανοιχτοί πόροι Επιφανειακές οπές - πόροι στην επιφάνεια. Δεν μειώνουν τη στατική επάρκεια, αλλά δημιουργούν αισθητικές ατέλειες, ειδικά σε περίπτωση εφαρμογής επιχρισμάτων. Κυψελοειδείς πόροι Επιφανειακές ρωγμές Επιφανειακές αποκολλήσεις Ίχνη και εξανθήματα Αποχρωματισμός Προβλήματα σκυροδέτησης (ανεπαρκής συμπύκνωση, χαμηλή εργασιμότητα, κακή ποιότητα υλικών), παγιδευμένος αέρας ή νερό στο εσωτερικό, εφαρμογή ακατάλληλων επιστρώσεων. Πλήρωση με ειδικό τσιμεντοειδές κονίαμα. Κυψελοειδής εμφάνιση που προκαλεί αισθητικές ατέλειες, δεν επηρεάζει τη στατική επάρκεια. Πλήρωση με ειδικό Ανεπαρκής ανάμειξη ή κακή ποιότητα μείγματος σκυροδέτησης, δονήσεις. τσιμεντοειδές κονίαμα. Λεπτές, επιφανειακές ρωγμές, που δεν επηρεάζουν τη στατική επάρκεια της κατασκευής. Απότομο στέγνωμα του σκυροδέματος (ρωγμές συρρίκνωσης), μηχανικές και ανθρώπινες καταπονήσεις. Εποξειδική ρητίνη ή τσιμεντένεμα, όπου είναι εφικτό, λόγω του μικρού πάχους των ρωγμών. Αποκολλήσεις μικρών κομματιών του δομικού στοιχείου. To πλάτος τους μπορεί να ποικίλλει, αλλά το βάθος πρέπει να είναι το πολύ 2,5 cm για να θωρηθούν αλλοιώσεις αισθητικής. Αν επεκταθούν θεωρούνται δομικές. Πλήρωση με ειδικό Καταπονήσεις χρήσης. τσιμεντοειδές κονίαμα. Επιφανειακές αισθητικές αλλοιώσεις, που μπορεί να εμφανίζονται με τις εξής μορφές: αντιαισθητικά ανομοιόμορφα ίχνη, από τη ρύπανση του αέρα και την επίδραση της βροχής, ανοιχτόχρωμες κηλίδες (εξανθήματα), από τη διείσδυση νερού που περιέχει άλατα, κρυπτοεξανθήματα (ξεφλούδισμα επιφάνειας), από κρυσταλλοποίηση αλάτων στο εσωτερικό του υλικού, κηλίδες σκουριάς από ασυμβατότητα υλικών ή διάβρωση οπλισμού. Καθαρισμός με νερό υπό πίεση, υγρή Ρύπανση, υγρασία, διείσδυση νερού στο εσωτερικό, ασυμβατότητα υλικών, διάβρωση οπλισμού. αμμοβολή ή ειδικές χημικές ουσίες. Επιφανειακές διαφοροποιήσεις του χρωματισμού, εμφάνιση ανοιχτόχρωμων ή σκουρόχρωμων περιοχών στην επιφάνεια του σκυροδέματος. Συνδυασμός διαφορετικών τύπων σκυροδέματος, ανομοιόμορφη κατανομή αδρανών, ρύπανση, υγρασία. Καθαρισμός με νερό υπό πίεση, υγρή αμμοβολή ή εφαρμογή ειδικών χημικών ουσιών, που ανοίγουν ή σκουραίνουν το χρώμα. το πρόβλημα εμφανίζεται με τη μορφή ρηγματώσεων, αποκολλήσεων και λεκέδων σκουριάς. Σχεδιασμός επεμβάσεων επιδιόρθωσης Καθώς οι φθορές του εμφανούς σκυροδέματος διαφέρουν αισθητά σε κάθε κατασκευή και δεν είναι πάντα ορατές, πρέπει σε πρώτο στάδιο να γίνει μια συστηματική διάγνωση της υφιστάμενης κατάστασης. Στόχος αυτής της διαδικασίας είναι να καταγραφούν αναλυτικά τα προβλήματα και η έκτασή τους και να διερευνηθούν τα αίτια που προκάλεσαν τις φθορές. Αυτή η συστηματική μελέτη θα καθορίσει την αναγκαιότητα και την έκταση των επεμβάσεων επισκευής, την επιλογή μεθόδων και υλικών και παράλληλα θα συντελέσει στην αποτελεσματική πρόληψη για μελλοντικά προβλήματα. Καταγραφή φθορών. Αρχικά πρέπει να μελετηθεί η συνολική κατασκευαστική δομή του κτιρίου και να καταγραφούν αναλυτικά οι φθορές της όψης, η έκταση και η σοβαρότητά τους. Για να γίνει αποτελεσματική καταγραφή, συνιστάται να προηγηθεί προσεκτικός καθαρισμός των όψεων, που θα αποκαλύψει την πραγματική θέση και έκταση των αλλοιώσεων και θα καθορίσει τη στρατηγική επέμβασης. Για να διαπιστωθούν τυχόν φθορές του στατικού φορέα, υπάρχει μια πληθώρα "μη καταστροφικών" μεθόδων, όπως υπέρηχοι, κρουσίμετρα, εξόλκευση ήλου, αλλά για πιο σοβαρές περιπτώσεις συστήνεται η πυρηνοληψία, που είναι μεν καταστροφική, καθώς απαιτεί αποκοπή πυρήνων σκυροδέματος, αποτελεί δε το κατεξοχήν ασφαλές μέσο εκτίμησης της ομοιομορφίας του φορέα. Προσδιορισμός αιτίων. Καθώς τα αίτια αλλοίωσης μιας όψης είναι ποικίλα, η καταγραφή των φθορών πρέπει να συνοδεύεται πάντα από διερεύνηση των αιτίων. Μόνο έτσι θα μπορέσουν να επιλεχθούν οι κατάλληλες τεχνικές επεμβάσεων, τα ενδεδειγμένα υλικά αλλά και να προλη- 94 ΤΕΥΧΟΣ 2/2017

ΣΥΝΗΘΕΙΣ ΦΘΟΡΕΣ ΣΤΙΣ ΟΨΕΙΣ ΕΜΦΑΝΟΥΣ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ. ΑΙΤΙΑ & ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΗΣ Δομικές αλλοιώσεις Ρωγμές Αποκολλήσεις Αποσάθρωση Διάβρωση οπλισμού Ασυνέχεια της επιφάνειας του σκυροδέματος με τη μορφή ρωγμής, που μπορεί να προκαλεί ή όχι μείωση της στατικής επάρκειας της κατασκευής. Μηχανικές, θερμικές και χημικές καταπονήσεις, καταπονήσεις χρήσης, σεισμικές ή άλλες δονήσεις, υγρασία, εσωτερική διάβρωση του υλικού και του οπλισμού. Σφράγιση με ρητίνες και τσιμεντενέματα, αν η ζημιά είναι επιφανειακή. Αφαίρεση της πληγείσας περιοχής και συνολική αντιμετώπιση, αν η ζημιά έχει προχωρήσει εσωτερικά ή οφείλεται σε εσωτερική διάβρωση. Αποκολλήσεις με βάθος μεγαλύτερο των 2,5 cm, που μπορεί να προκαλούν ή όχι μείωση της στατικής επάρκειας της κατασκευής. Πρόωρη αφαίρεση ξυλότυπων, με ειδικό τσιμεντοειδές επίθεμα. καταπονήσεις χρήσης, μηχανική καταπόνηση. Αποσάθρωση του σκυροδέματος εσωτερικά, που επηρεάζει τη στατική επάρκεια και την αντοχή του και προκαλεί διάβρωση του οπλισμού. Εξωτερικά εμφανίζεται με ρηγμάτωση, ξεφλούδισμα, αποκόλληση υλικού. Μηχανικές και θερμικές καταπονήσεις, ανεπαρκής στατική επάρκεια κατασκευής, παγετός. Αλλοιώσεις οπλισμού με ειδικό τσιμεντοειδές επίθεμα και εφαρμογή ηλεκτροχημικών μεθόδων. Διάβρωση του σιδηρού οπλισμού του σκυροδέματος, που προκαλεί αύξηση του όγκου, με αποτέλεσμα τη δημιουργία εσωτερικών τάσεων και ρηγματώσεων και μείωση της στατικής επάρκειας. Εξωτερικά το πρόβλημα εμφανίζεται με τη μορφή ρηγματώσεων, αποκολλήσεων και λεκέδων σκουριάς. Οξείδωση - ενανθράκωση, μόλυνση από χλωριούχα οξέα. Καθαρισμός της διαβρωμένης περιοχής, αφαίρεση των στρώσεων οξείδωσης, ενίσχυση του οπλισμού, αν κριθεί ότι έχει επέλθει μείωση της στατικής επάρκειας, χρήση αντιδιαβρωτικών επικαλύψεων και εφαρμογή ηλεκτροχημικών μεθόδων. Οι ρωγμές, καθώς και η διάβρωση του οπλισμού αποτελούν μερικές από τις πιο σοβαρές αλλοιώσεις του σκυροδέματος. Οι κατασκευές από σκυρόδεμα αλλοιώνονται σταδιακά από διαφορετικούς μηχανισμούς υποβάθμισης, παρουσιάζοντας φθορές με το πέρασμα του χρόνου. φθεί η επανεμφάνιση ανάλογων προβλημάτων. Η διερεύνηση είναι αρκετά χρονοβόρα, καθώς τα αίτια δεν είναι πάντοτε ορατά και επιτυγχάνεται με μια σειρά επιτόπιων και εργαστηριακών ελέγχων ανάλογα με την κάθε περίπτωση. Καθορισμός στόχων της επιδιόρθωσης. Μόλις γίνει συστηματική ανάλυση της υφιστάμενης κατάστασης, πρέπει να καθοριστεί ο σκοπός των επεμβάσεων. Στις περισσότερες περιπτώσεις συνοψίζεται στα εξής: Βελτίωση της αισθητικής της όψης. Αν τα προβλήματα αφορούν μόνο σε επιφανειακές αλλοιώσεις και δεν έχουν επηρεάσει το στατικό φορέα, την αντοχή και τη στεγανότητα του κελύφους. Αποκατάσταση της αντοχής των δομικών στοιχείων. Αν έχουν πληγεί ορισμένα δομικά στοιχεία, με σκοπό να περιοριστεί η φθορά και να επιβραδυνθεί η αλλοίωση. Αποκατάσταση της στατικής επάρκειας. Αν η αλλοίωση έχει προχωρήσει σε τέτοιο βαθμό, που να διακυβεύεται η στατική επάρκεια της κατασκευής. Έλεγχος διαρροών. Αν η υποβάθμιση της όψης οφείλεται σε διείσδυση νερού στο εσωτερικό των υλικών. Αξιολόγηση μεθόδων και υλικών. Ακολούθως πρέπει να εξεταστούν οι πιθανές τεχνικές συντήρησης και επιδιόρθωσης. Υπάρχει μια πληθώρα επισκευαστικών μεθόδων, που ποικίλλουν από έναν απλό καθαρισμό έως συνολική αφαίρεση και κατασκευή εκ νέου ενός δομικού στοιχείου. Η ανάλυση των προηγούμενων σταδίων, σε συνδυασμό με την οικονομοτεχνική σύγκριση των διαθέσιμων μεθόδων, θα καθορίσει τη στρατηγική που θα ακολουθηθεί για κάθε τύπο φθοράς. Στις περισσότερες περιπτώσεις οι επιδιορθώσεις που θα προσφέρουν ένα πιο μόνιμο αποτέλεσμα, www.ktirio.gr 95

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ 1 Ο καθαρισμός των όψεων μπορεί να εξαλείψει αισθητικές ατέλειες, όπως αποχρωματισμούς, λεκέδες, κηλίδες κτλ. 2 Αν οι επεμβάσεις επηρεάζουν τη στατική επάρκεια της κατασκευής, θα πρέπει να προβλεφθεί αφαίρεση των κινητών φορτίων και προσωρινή αντιστήριξη. 3 Η σφράγιση με ρητίνες και τσιμεντενέματα είναι η πιο αποτελεσματική τεχνική επισκευής επιφανειακών ρωγμών και οπών στο σκυρόδεμα, σε περιπτώσεις κατά τις οποίες δεν έχει προκληθεί διάβρωση του οπλισμού. 1 2 3 στοιχίζουν περισσότερο, αλλά το αρχικό κόστος αντισταθμίζεται με την καλή λειτουργία και τη μεγαλύτερη διάρκεια ζωής. Περιβαλλοντικοί & υλικοτεχνικοί περιορισμοί Σε ορισμένες περιπτώσεις επεμβάσεων, ειδικά σε μεγάλης έκτασης ή σε μεγάλου ύψους κτίρια, πρέπει να ληφθούν υπόψη κατά το στάδιο του σχεδιασμού επεμβάσεων, ορισμένοι περιβαλλοντικοί και υλικοτεχνικοί περιορισμοί, που συνδέονται με τη φύση των εργασιών, όπως ο δυνατός άνεμος, που επιταχύνει τη σκλήρυνση των υλικών, η δυσκολία και ο χρόνος ανύψωσης υλικών σε υψηλά κτίρια, η κούραση των εργατών, η προστασία των διερχόμενων πεζών, η ταλαιπωρία των ιδιοκτητών του κτιρίου εξαιτίας θορύβου και δονήσεων κτλ. Επιπροσθέτως, αν οι επεμβάσεις θα επηρεάσουν τη στατική επάρκεια της κατασκευής, πρέπει να προβλεφθεί αφαίρεση των κινητών φορτίων και προσωρινή αντιστήριξη. Τεχνικές επέμβασης & επισκευαστικά υλικά Συνήθως σε κάθε όψη χρησιμοποιείται ένας συνδυασμός ενδεδειγμένων επεμβάσεων, που ικανοποιούν τους στόχους που έχουν τεθεί. Η επιλέξιμη λύση πρέπει να εξασφαλίζει το καλύτερο δυνατό αποτέλεσμα, με το μικρότερο δυνατό κόστος και χωρίς αρνητικές επιπτώσεις στη συνολική δομή του κτιρίου. Παράλληλα, καθώς οι επεμβάσεις αφορούν στις όψεις του κτιρίου, η αισθητική ποιότητα της τελικής επιφάνειας πρέπει να λαμβάνεται πολύ σοβαρά υπόψη, γεγονός που αποκλείει μεθόδους που μεταλλάσσουν την αρχιτεκτονική σύνθεση. Σε πολλές περιπτώσεις ενδείκνυται η πραγματοποίηση σημειακών δοκιμαστικών επιδιορθώσεων, πριν να επιλεχθούν οι τελικές μέθοδοι και τα κατάλληλα υλικά. Ενδεδειγμένες επισκευαστικές τεχνικές Οι τεχνικές επισκευής όψεων εμφανούς σκυροδέματος μπορούν σε γενικές γραμμές να καταταχθούν στις εξής κατηγορίες ανάλογα με το βαθμό επέμβασης: Καθαρισμός. Ο καθαρισμός των όψεων έχει ως στόχο την αντιμετώπιση αισθητικών ατελειών στην επιφάνεια του σκυροδέματος, όπως αποχρωματισμών, λεκέδων, κηλίδων κτλ. Είναι σκόπιμο να γίνει από το στάδιο της διάγνωσης, για να διαπιστωθεί πιο αποτελεσματικά το είδος και η έκταση των φθορών. Ανάλογα με την περίπτωση, μπορεί να επιτευχθεί με τη χρήση νερού υπό πίεση, με υγρή αμμοβολή ή με ειδικές χημικές ουσίες. 96 ΤΕΥΧΟΣ 2/2017

ΣΥΓΧΡΟΝΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ ΕΠΙΔΙΟΡΘΩΣΗΣ ΟΨΕΩΝ ΕΜΦΑΝΟΥΣ ΣΚΥΡΟΔΕΜΑΤΟΣ * 1. Καθαρισμός 2. Σφράγιση με ρητίνες και τσιμεντενέματα 3. Αφαίρεση κατεστραμμένων περιοχών 4. Καθαρισμός του οπλισμού Ο καθαρισμός με νερό, αμμοβολή ή ειδικές χημικές ουσίες διορθώνει τις αισθητικές ατέλειες και παράλληλα απομακρύνει τα σωματίδια και τη βρομιά, ώστε να προετοιμαστεί η επιφάνεια για την επιδιόρθωση. Διορθώνει τις επιφανειακές ρωγμές, σφραγίζοντας το άνοιγμα και αποκαθιστώντας τη στατική ακεραιότητα. Ακριβής εντοπισμός των πληγεισών περιοχών και αφαίρεση των κατεστραμμένων κομματιών σκυροδέματος, μέχρι να αποκαλυφθεί ο οπλισμός. Καθαρισμός του οπλισμού που έχει πληγεί και της περιμέτρου γύρω του έως ότου εξαφανιστεί κάθε ίχνος διάβρωσης 5. Ενίσχυση και προστασία οπλισμού 6. Πλήρωση σκυροδέματος 7. Επικάλυψη με ειδικές επιστρώσεις 8. Επίστρωση τελικής επιφάνειας Ενίσχυση του οπλισμού, αν απαιτείται, και προστασία από μελλοντική διάβρωση με αντιδιαβρωτικά προϊόντα ή εφαρμογή ηλεκτροχημικών μεθόδων. Πλήρωση σκυροδέματος με έγχυση ειδικού τσιμεντοκονιάματος. Χρήση προστατευτικών επιστρώσεων για αποφυγή μελλοντικής διάβρωσης, προστασία από τοιχογραφήματα, υγρασία κτλ., όπου απαιτείται. Εφαρμογή ειδικής επίστρωσης επιχρίσματος για επίτευξη ομοιόμορφης τελικής επιφάνειας. *Πηγή: Remmers, Repair and Protection of Concrete Structures Σφράγιση με ρητίνες και τσιμεντενέματα. Είναι η πιο αποτελεσματική τεχνική επισκευής επιφανειακών ρωγμών και οπών στο σκυρόδεμα, σε περιπτώσεις που δεν έχει προκληθεί διάβρωση του οπλισμού. Η σφράγιση γίνεται με εποξειδικές ρητίνες (ρητινενέσεις) ή με τσιμεντενέματα, τα οποία εγχέονται στη ρωγμή, σφραγίζοντας το άνοιγμα και αποκαθιστώντας πλήρως τη στατική ακεραιότητα και τη μονολιθικότητα της κατασκευής. Η διαδικασία έχει ως εξής: Καθαρισμός της ρωγμής με αέρα υπό πίεση, ώστε να απαλλαχθεί από σκόνη, μικρά αδρανή, λάδια και οποιοδήποτε άλλο ξένο υλικό. Σφράγισμα της ρωγμής με ειδική ταινία ή κόλλα, για να μη διαρρεύσει το υλικό. Διάνοιξη μικρών οπών (5-10 mm) κατά μήκος της ρωγμής, στις οποίες θα τοποθετηθούν ειδικά στόμια. Προετοιμασία του συγκολλητικού υλικού, σύμφωνα με το εγχειρίδιο τεχνικών χαρακτηριστικών. Έγχυση της υλικού σφράγισης στη ρωγμή, από το κατώτερο προς το ανώτερο σημείο. Αφαίρεση των στομίων και επεξεργασία της επιφάνειας (τρίψιμο) για καλύτερο αισθητικό αποτέλεσμα. Τοποθέτηση ειδικού τσιμεντοειδούς επιθέματος. Αποτελεί την πιο συνηθισμένη μέθοδο αντιμετώπισης δομικών αλλοιώσεων και επιδιόρθωσης του διαβρωμένου οπλισμού. Η διαδικασία έχει ως εξής: Ακριβής εντοπισμός των πληγεισών περιοχών και της έκτασης φθοράς, με το κτύπημα ενός σφυριού ή με άλλες ειδικές μεθόδους. Αφαίρεση των ρηγματωμένων, κατεστραμμένων ή ενανθρακωμένων κομματιών σκυροδέματος με ειδικό τρυπάνι, δημιουργώντας ένα κενό σε βολικό γεωμετρικό σχήμα. Καθαρισμός του οπλισμού που έχει πληγεί και της περιμέτρου γύρω του με αμμοβολή, εκτόξευση νερού ή χημικές μεθόδους έως ότου εξαφανιστεί κάθε ίχνος διάβρωσης. Ενίσχυση του οπλισμού, αν διαπιστωθεί μειωμένο πάχος διατομής ή τοποθέτηση επιπρόσθετου υποστηρικτικού πλέγματος. Χρήση ειδικών μεθόδων για αποφυγή μελλοντικής διάβρωσης, αν κριθεί απαραίτητο, με αναστολείς διάβρωσης και εξειδικευμένες ηλεκτροχημικές μεθόδους. Τελική προετοιμασία του υποβάθρου με καθαρισμό και δημιουργία μιας τραχιάς επιφάνειας για καλύτερη πρόσφυση του κονιάματος. Πλήρωση του σκυροδέματος με έγχυση ειδικού τσιμεντοκονιάματος και χρήση ξυλότυπου. www.ktirio.gr 97

ΤΕΧΝΙΚΕΣ ΣΕΛΙΔΕΣ ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Η τοποθέτηση ειδικού τσιμεντοειδούς επιθέματος αποτελεί την πιο συνηθισμένη μέθοδο αντιμετώπισης δομικών αλλοιώσεων και επιδιόρθωσης του διαβρωμένου οπλισμού. Αφαίρεση ξυλότυπων και τοποθέτηση πλαστικών φύλλων ή ειδικών σκληρυντικών ουσιών για τη διατήρηση της υγρασίας και τη σταδιακή σκλήρυνση του επιθέματος, για να αποφευχθεί επιφανειακή ρηγμάτωση. Επιθεώρηση για επιφανειακές φθορές μετά τη σκλήρυνση και πλήρωση με ειδικό τσιμεντοειδές κονίαμα, όπου χρειάζεται. Εφαρμογή ειδικών επιστρώσεων, ώστε να επιτευχθεί ομοιόμορφη τελική επιφάνεια και να αποφευχθεί μελλοντική διάβρωση. Εξελιγμένες ηλεκτροχημικές μέθοδοι. Πρόκειται για τεχνολογικά εξελιγμένες μεθόδους, που μπορούν να εφαρμοστούν κατά τη διαδικασία των επεμβάσεων ή προληπτικά για προστασία του οπλισμού. Οι πιο διαδεδομένες είναι η τεχνική της καθοδικής προστασίας, που αναστέλλει τη διαδικασία διάβρωσης του οπλισμού με χρήση ηλεκτροδίων για αντιμετώπιση προβλημάτων ενανθράκωσης και μόλυνσης από χλωριούχα οξέα, η μέθοδος επαναφοράς του ph χωρίς την απομάκρυνση του ενανθρακωμένου σκυροδέματος και η τεχνική αφαίρεσης διαβρωμένων στοιχείων με χρήση ηλεκτρικού πεδίου. Επιλογή υλικών επιδιόρθωσης Η επιλογή των σωστών υλικών επισκευής είναι μέγιστης σημασίας για την επιτυχία οποιασδήποτε επέμβασης. Σε κάθε περίπτωση τα υλικά που θα χρησιμοποιηθούν πρέπει να είναι απολύτως συμβατά με το σκυρόδεμα, ώστε να διασφαλιστεί η αποτελεσματικότητα της επέμβασης και η βιωσιμότητα της κατασκευής. Στο εμπόριο κυκλοφορεί μια μεγάλη ποικιλία επισκευαστικών κονιαμάτων υψηλών προδιαγραφών, που καλύπτουν από περιπτώσεις αισθητικών αλλοιώσεων έως σοβαρές δομικές φθορές. Πρόκειται συνήθως για έτοιμα κονιάματα με βάση το τσιμέντο, στα οποία έχουν προστεθεί βελτιωτικά, όπως αναστολείς διάβρωσης, πολυμερή για αυξημένη ελαστικότητα, πρόσμεικτα που μειώνουν την πιθανότητα εμφάνισης ρωγμών λόγω συρρίκνωσης, επιβραδυντές ή επιταχυντές κτλ. Αν και τα έτοιμα κονιάματα, προσφέρουν ευκολία χρήσης και εξασφαλίζουν ένα πιο σίγουρο αποτέλεσμα, σε μεγάλα έργα που το κόστος είναι αυξημένο, μπορούν να χρησιμοποιηθούν τα κλασικά τσιμεντοκονιάματα με εξίσου ικανοποιητικά αποτελέσματα. Επιπλέον, στο εμπόριο υπάρχουν εξειδικευμένα προϊόντα επικάλυψης, που πέρα από την αισθητική προσφέρουν ποιοτικά χαρακτηριστικά, όπως προστασία από μελλοντική διάβρωση, καιρικά φαινόμενα, τοιχογραφήματα κτλ. Ζαχαριάδης Ά., Οικοδομική τεχνολογία, University Studio Press, 2004. Farahmandpour K., Considerations for repair of concrete building façades, RCI Inc., 2003. National Precast Concrete Association (N.P.C.A.), Precast concrete: Architectural repair guide, 2011. Portland Cement Association (P.C.A.), Types and causes of concrete deterioration, 2002. Sahmenko G., Aispurs S., Krasnikovs A., The use of high performance cement composite in renovation and restoration of architectural elements of buildings façades, International Scientific Conference Urban Civil Engineering and Municipal Facilities, 2015. Soudki K., Concrete problems and repair techniques, 2001. Weijo I., Lahdensivu J., Varjonen S., Prediction of repair needs in weathered concrete façades and balconies, Fracture mechanics of concrete and concrete structures design, vol. 2, 2007. ΣΧΕΤΙΚΑ ΘΕΜΑΤΑ ΠΟΥ ΕΧΟΥΝ ΔΗΜΟΣΙΕΥΤΕΙ ΣΤΑ ΤΕΥΧΗ ''ΚΤΙΡΙΟ'' Επισκευές σκυροδέματος. Αντιμετώπιση βλαβών, τεχνικές & υλικά. Τεύχος 1/2014, σελ. 55. Εποξεικές ρητίνες στην επισκευή στοιχείων οπλισμένου σκυροδέματος. Τεύχος 1/2012, σελ. 87. Όψεις από εμφανές σκυρόδεμα. Βλάβες, πρόληψη, επιδιόρθωση. Τεύχος 83, σελ. 41. Ρύπανση και καθαρισμός όψεων από σκυρόδεμα. Τεύχος 63, σελ. 35. ΣΧΕΤΙΚΑ ΥΛΙΚΑ ΜΠΟΡΕΙΤΕ ΝΑ ΒΡΕΙΤΕ ΣΤΗΝ ΕΙΔΙΚΗ ΕΚΔΟΣΗ Υ - ΚΑΤΑΛΟΓΟΣ 2017 Χρήσιμα υλικά δόμησης ή επισκεφθείτε το www.ktirio.gr 98 ΤΕΥΧΟΣ 2/2017