168 Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΖΕΙ, ΓΛΕΝΤΑ, ΓΕΥΕΤΑΙ 1834-1938 169 1900: Είναι Κυριακή του Πάσχα και ο κόσμος ξεχύθηκε στην Ερμού. Αθήνα και Belle Époque μας Ευρώلη αλλά και για την Αθήνα όχι μόνο για την يοχήلε Ωραίαي των ١٣٠.٠٠٠ κατοίκων ουل όλο και ερισσότεροل μεταμορφώνεται σε μια όμορφη. όληل Φτιάχνει τις υلοδομές της δραστηριοلοιείται έντονα εلιχειρηματικά κι εξελίσσεται γαστρονομικά και όχι μόνο. Φιλοξενεί αρκετά θέατρα ενώ κάνει την εμφάνισή του και ο κινηματογράφος. Οι μαρτυρίες και οι ηγέςل ληροφόρησηςل ληθαίνουνل ενώ οι μεγαλύτερες σε κυκλοφορία εφημερίδες ουλάνεل ١٠.٠٠٠ φύλλα την ημέρα. Ο ερευνητής θα διαلιστώσει σε αυτές μια εντυلωσιακή υلοχώρηση των διαφημιστικών καταχωρίσεων ουل αφορούν τη γαστρονομία. Ο λόγος είναι : ροφανήςل Δεν μειώθηκε το ενδιαφέρον του κόσμου για το φαγητό και τη διασκέδαση αλλά αυξήθηκε η ανάγκη ενημέρωσης και για θέματα όلως υγεία εκلαίδευση κοινωνική ζωή... Το εلίلεδο και η οιότηταل ζωής έχουν βελτιωθεί σημαντικά και ο υلοψήφιος καταναλωτής βομβαρδίζεται καθημερινά με τις ιοل αلίθανες - ροτάσεις για σلάταλες αγορές. Είναι ράγματιل μια ωραία εلοχή γεμάτη ανακαλύψεις ουل συνοδεύονται αلό νέα ροϊόνταل τα οلοία θα κάνουν τη ζωή του κατοίκου της όληςل ιοل εύκολη και ιοل ευχάριστη. Μι- Ούτωςي αι Αθήναι εις τινά κέντρα αυτής μεταβάλλονται ολίγον εις λάνον και ουχί σلανίως νομίζει τις ότι ευρίσκεται εις γωνίαν τινά - αρισινού βουλεβάρτου. Κυρίως η συγκέντρωσις του λήθουςل γίνεται εις τας οδούς του Ερμού και του Σταδίου κατά δεύτερον δε λόγον εις τας οδούς του Αιόλου και της Αθηνάς. Αلό ολλούل αι δύο αυταί οδοί κυριαρχούσι του αθηναϊκού εμلορίου. Εις αυτάς συνεκεντρώθησαν τα ε- μلορικά των ειδών της ολυτέλειαςل και των γυναικείων καλλωلισμών ράγματαل ελκύοντα τας κυρίας ως τας χρυσαλίδας ή φλοξ ]...[ Αθη- Αιي οδοί του Αιόλου και της νάς δεν αلέβαλον εισέτι ολοτελώς τον χρωματισμόν εμلορικών οδών ανατολικής. όλεωςل Όλα αυτά τα έξωθεν των θυρών κρεμάμενα αντικείμενα ροδίδουσινل ακόμη τας ανατολικάς συνηθείας των - ραγματευτάδων οίτινες εκθέτουσιν έξωθεν της θύρας των ό τι εκλεκτόν έχει έν-.ي]...[ δον το κατάστημά των Εφημερίς, Δεκέμβριος ١٨٩١ Η οδός Αιόλου, η οδός Αθηνάς και η οδός Πατησίων. Μια ωραία εικόνα της εلοχής μάς δίνει η οδός Πατησίων όلου κάθε Πέμلτη και Κυριακή συναντούσε κανείς ρομαντικούς ατητέςلεριل κυρίες με φέσια και άλλες ντυμένες με ευρωلαϊκά φορέματα άτουلεριل ηδυلαθείς δανδήδες και οιητέςل ντυμένους σε στιλ λόρδος Βύρων! Όλοι ήγαινανل στις αραστάσειςل της μلάντας του στρατού διαλέγοντας εζοδρόμιοل με ταξικά κριτήρια: Η αριστοκρατία ήγαινεل δεممξιά φαντάροι νταντάδες υلηρέτες και λοιلός λαουτζίκος ήγαινανل αριστερά!
170 Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΖΕΙ, ΓΛΕΝΤΑ, ΓΕΥΕΤΑΙ 1834-1938 171 Τα καφενεία Στον καφενέ απ έξω σαν μπέης ξαπλωμένος του ήλιου τις ακτίνες αχόρταγα ρουφώ και στων εφημερίδων τα νέα βυθισμένος κανέναν δεν κοιτάζω κανέναν δεν ψηφώ. Γεώργιος Σουρής Ο αριθμός τους είναι τόσο μεγάλος ουل η σατυρικοلολιτική καθημερινή εφημερίδα Ραμπαγάς : αρατηρείل Έχουμεي τόσα όσαι αι τάμεναιلεριιل υلέρ τον αχνίζοντα καφέν.يμυΐαι Υلάρχει τώρα ιαل μια μεγάλη - οικιλία διαφορετικού τύلου καφενείων όلως: κεντρικά συνοικιακά εξοχικά αναψυκτήρια. Μέχρι και αλυσίδες εμφανίζονται όلως αυτή του Ζαχαράτου με ٣ μαγαζιά στο Σύνταγμα και την Ομόνοια! Στα κεντρικά καφενεία αύουνل τα ολιτικάل να μονοلωλούν το ενδιαφέρον των. ελατώνل Κάلοιοι αίζουνل χαρτιά άλλοι μلιλιάρδο. Σχηματίζονται ακόμη φιλολογικές συντροφιές ουل όταν δεν... φιλοσοφούν σχολιάζουν την καλλιτεχνική ζωή της. όληςل Σε ορισμένα συνοικιακά καφενεία στη Δεξαμενή και την Ομόνοια ο φιλολογικός χαρακτήρας κά- οιωνل καφενείων είναι ιδιαίτερα έντονος. Στα καφενεία αυτά η σχέση του ιδιοκτήτη με τους ελάτεςل του είναι ολύل. ικήلροσωل Στο ειοللζά και στην εριοχήل όلου βρίσκονται οι Στύλοι του Ολυμلίου Διός λειτουργούν αρκετά εξοχικά καφενεία όلως του Γιαννάκη του Ορφανίδη και του Ρήγα. Οι εριοχέςل αυτές εξακολουθούν να είναι.يερημίταςي αυτό και οι Αθηναίοι τα ονομάζουν لاγι ροσβάσιμεςل δύσκολα Το ١٨٨٠ ανοίγει στη γωνία Σταδίου και Μουσών (όلως λεγόταν τότε η Καραγιώργη Σερβίας) το Καφενείο του Γιαννόلουλου ουل γρήγορα θα γίνει στέκι των λογοτεχνών της εلοχής. Το ١٨٨٥ ο Ζαχαράτος και ο Καلερώνης ανοίγουν δύο καφενεία στην Ομόνοια ενώ εθερόςل του ο το ١٨٨٨ ξεκινά στην Πλατεία Συντάγματος ο θρυλικός يΖαχαράτοςي ουل θα γράψει τη δική του αθηναϊκή ιστορία. Μلόρεσε κι εلιβίωσε μέχρι το ١٩٦٠ ενώ ο Γ. Παلανδρέου το χαρακτήρισε ως τοي δεύτερο και ιοل ελεύ-!يχώρας θερο κοινοβούλιο της Στα εγκαίνια τον Δεκέμβριο του ١٨٨٨ η Εφημερίς θα γράψει: αθρό- ολυτελούςل και μεγάλου εντευκτηρίου Ανοίγονταιي αι θύραι του ον δε το κοινόν και ανυلόμονον εισήρχετο εν αυτώ. Η διακόσμησις των αιθουσών συνδυάζουσα μετά της εκτάκτου ολυτελείαςل ερισσήνل κομψότητα και φιλοκαλίαν σημείοι لاαρل ημίν αληθή. ρόοδονل Τράلεζαι κομψαί και ανάκλιντρα αναلαυτικότατα κάτοلτρα εκτάκτου ολυτελείαςل βαρύτιμα ετάσματαلαραل υلηρεσία ευلρόσωلος και ρόθυμοςل σφαι- ριστήρια αψόγου εντέλειας λούτοςل εφημερίδων ροςل τούτοις δε άلλετος φωτισμός την ημέραν μεν διά μεγάλων υαλωτών θυρών τη νύκτα δε διά ολυαρίθμωνل λαμلτήρων αεριόφωτος. Ταύτα άνταل δύνανται να ικανοلοιήσωσιν λήρωςل και τον μάλλον ιδιότροلον. ε- νεύμαل φιλοلρόοδον αυτό εριώρισεل το ο κ. Ζαχαράτος δεν لاΑλλي ντός των ευρείων αιθουσών του καφενείου του لاαλλ εσκέφθη και ερίل των εκτός τοلοθετήσας εلί της γωνίας του καταστήματος ηλεκτρικήν λυχνίαν ήτις τη νύχτα της χθες κατηύγαζε τα έριξل διά του αلλέτου αυτής φωτός και ροσείλκυεل τους διαβάτας εκ των οلοίων ουδείς έμεινεν ο μη ρίψας εν βλέμμα εντός του ροκλητικούل εντευκτηρίου και μη εισελθών εν.يαυτώ Τον Μάρτιο του ١٩٢٨ το Ελεύθερον Βήμα θα γράψει: των νεοελληνικών تمσυνισταμένηتم Δενي είναι καφενείο αυτό. Είναι η. ολιτικήςل Το. αλμώνل Η κλώσσα όλων ανεξαιρέτως των νεοσσών της να εράσηςل ένα μέρος της ζωής σου στου Ζαχαράτου είνε η μόνη ασφαλής εγγύησις για την καρριέρα σου. Άμα ο Ζαχαράτος σε αγνοεί εχάθηκες. Είσαι αلών αلό την ραγματικότηταل και η τυχόν αξία σου - ροώρισται να αραγνωρισθήل οικτρώς διότι εκεί είνε ο στίβος ουل θα δοκιμασθής ουل θα κριθής και αلό κει θα ξεκινήσης για να λάβης χαρτοφυλάκιο. Άلαξ σου δώση το δίلλωμα χωρείς ακατάσχετος ροςل την κυβέρνησιν. Ετελείωσε. Είνε το φυτώριο των εلισήμων θέσεων ο - ροθάل ي! ιστημώνلε ολιτικώνل λαμος των εξουσιών. Ανωτάτη έδρα Το ١٩١٠ ακολουθώντας το νεύμαل της εلοχής ο Ζαχαράτος λειτούργησε αράλληλαل και κινηματογράφο. Και όλοι τότε φοβήθηκαν ότι Το καφέ-ζαχαροπλαστείο Ζαχαράτου στο Σύνταγμα, με τα τραπεζάκια του σε πλήρη ανάπτυξη στην πλατεία.
172 Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΖΕΙ, ΓΛΕΝΤΑ, ΓΕΥΕΤΑΙ 1834-1938 173 Το Καφενείο Νέον στην Ομόνοια (1900). ο Ζαχαράτος κλείνει! Οι θρήνοι και οι οδυρμοί ξεκίνησαν αلό τους - ελάτες ολύل νωρίς ο δε Σουρής έσلευσε κι αυτός να γράψει: Μη ρωτάς ερατεινέ για το κράτος συμφορά του! Κλάψε για τον καφενέ μοναχά του Ζαχαράτου. Φυσικά η εلιτυχημένη ορείαل του μαγαζιού συνέχισε θριαμβευτικά μέχρι το ١٩٦٠! Να σημειώσουμε τέλος ότι η μεγάλη ατραξιόν του μαγαζιού ήταν... το :يοβρύχιοلυي μια μεγάλη κουταλιά μαστίχας μέσα σε - αγωμένο νερό. Στην αρχή του βουλεβάρτου της Πανεلιστημίου ανάμεσα στις γαζίες βρίσκονται αντικριστά δύο κοσμικά καφενεία-ζαχαροلλαστεία. Κατεβαίνοντας يΓιαννάκηςي στα δεξιά ενώ ο يΝτορέي ροςل την Ομόνοια βρίσκεται το ακριβώς αلέναντι στο νούμερο ٥. Όλοι οι δανδήδες και οι κοσμικές κυρίες της αριστοκρατικής Αθήνας έχουν μόνιμη αρουσίαل εδώ. Με τα Ανάκτορα σε αلόσταση αναلνοής μιλάμε σίγουρα για διαφορετικό. ىف ن Το κουτσομلολιό لاγι αلασχόλησης είναι μοναδικό αντικείμενο αυτό και οι φαρμακόγλωσσες ονομάζουν - εل.يδαρδανέλλια ταي : έρασμαل ριلαικτικά το يΑίγληي Ονομαστά ακόμη καφενεία είναι η δίلλα στο Μέγαρο είουللζα και τα δύο καφενεία της يΔεξαμενήςي στο Κολωνάκι: του.يτέρψηي και η يα-ΓιάννηلάρμلΜي Καφές μετά μουσικής Με τις ρώτεςل ζέστες βγαίνουν έξω οι καρέκλες και τα τραلεζάκια και στήνεται η εξέδρα της μουσικής ουل θα κρατήσει συντροφιά στην αξιότιμη ελατείαل όλο το καλοκαίρι. Εδώ θα εράσειل καθημερινά τις - διαيέςلκο της η يαγίαي οικογένεια. Μετά το βραδινό φαγητό μلαμلάς μαμά.يμουσική ακούσουν λίγη لاν άρουνل κάτι και άνεل να θαي αιδιάل και τα Πλησιάζουμε με τρόلο μια τέτοια χαρακτηριστική οικογένεια και... στήνουμε αυτί: Η μεγάλη κόρη μαθήτρια του Ωδείου θεωρεί υلοχρέωσή της να εلεξηγεί στον μلαμلά ανίδεο μουσικής: μلαμلά. αίζουνل του Ραβέλ يολερόلΜي تح Ραβέλης αίζειل το βιολί ο όρθιος είναι ο ουل Αυτός تح συνθέτης. μلαμلά. Ο Ραβέλ είναι Όχι تح είναι Τι تح κομμάτια. Συνθέτης. Έχει γράψει μουσικά تح μουσικό αίζουνل είναι κομμάτι ουل Αυτό تح!يολερόلΜي Είναι تح Εδώ εلεμβαίνει η μαμά. ιαل εلοχή μας. Τώρα δεν είναι Μلολερό φορούσαμε κι εμείς στην تح όνلλοι αίζουνεل της μόδας. Τι το μου- αριστουργήματα της لاτ αلό του Ραβέλ είναι ένα يολερόلΜي Το تح σικής μαμά. μلολερό ήταν αριστούργημα όλο κέντημα και Και το δικό μου το تح... ουσκούλιαل είχε Τι تح Φούντες... λέτε Πουσκούλια... Πώς τα تح ξεκαρδί- μلαμلάς και λογοلαίζει ο Δουλειές με φούντες δηλαδή تح ζεται στα γέλια. Καταφθάνουν οι καφέδες και οι λεμονάδες. Σερβίρεται η οικογένεια μετά μουσικής. Μετά αلό ένα μικρό διάλειμμα η ορχήστρα ξαναρχίζει. Η οικογένεια συγκινείται. μلαμلάς. ρωτά ο αίζουνεل Τώρα τι تح εκκλησιαστικό. είναι κομμάτι يΜαρία Άβεي Αυτό είναι του Γκουνό το تح Εί-. ροσέξωل μلαμلάς. Για στάσου να το ρωτά ο Εκκλησιαστικό تح μαι κι εلίτροلος στην εκκλησία και τι θα ούνεل αν με δούνε να μην - ρο σέχω Κι ενώ ρουφά θορυβωδέστατα τον καφέ του αلολαμβάνει την ελάχιστη αلόلειρα νυχτερινής δροσιάς... Πηγαίνουμε λίγο ιοل δίلλα σε μια άλλη μεγάλη αρέαل ουل μόλις ήρθε. αρακαλώل έχετε αγωτάل Τι تح Το γκαρσόνι με μια μαρτυρική έκφραση στο όلρόσωل του ετοιμάζεται να αلαγγείλει για ολλοστήل φορά. βύσ- καρلούζι όνιلεل βερίκοκο Κρέμα تح σινο μους ντε νταμ καφέ αχλάδι κασάτα... Η κυρία Ελلινίκη δεν κρατιέται. όχι Εμένα να μου δώσεις κρέμα... تح لاδώσ μου καλύτερα... όνιلεل ρίξε και λίγο κονιάκ. αρακαλώل Αναζητώντας λίγη δροσιά μετά μουσικής.
174 Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΖΕΙ, ΓΛΕΝΤΑ, ΓΕΥΕΤΑΙ 1834-1938 175 Είναι η σειρά της κυρίας Ευανθίας το γκαρσόνι την κοιτάζει. Η κυρία Ευανθία έφτειل σε σκέψεις. έχετε είلατε ότι αγωτάل Τι تح Εκφωνούνται εκ νέου αι θεριναί ηδύτητες με λήρηل αلόγνωση στο χρωματισμό της φωνής. Η κυρία Ευανθία αلοφαίνεται: λέω. ρώταل οι άλλοι και σου Πολύ καλά. Ας εκλέξουν تح Οι άλλοι διαμαρτύρονται.! ροτιμάσθεل Ευανθία Α όχι κυρία تح Παρακαλώ. تح τίلοτε. Περιμένουμε το γούστο σας να συμμορφωθούμε με Τίلοτε تح αυτό. Ευτυχώς ο μικρός Γιαννάκης διακόلτει. κασάτα. Εμένανε μια تح αلό- ροδιαγεγραμμένηل την Μلράβο Γιαννάκη μου. Ο μικρός έχει تح φασή του! Το γκαρσόνι με τα τελευταία ίχνη υلομονής ουل διαθέτει: αρακαλώل Λοιلόν تح Η σειρά του κυρίου Ευριلίδη. ανάμεικτον. Εμένα δώσε μου ένα تح ιδέα. Ωραία تح Ευριلίδης έχει τις καλλίτερες άντοτεل ότι ο κύριος Ε εγώ το έλεγα تح ιδέες. Το γκαρσόνι έχει ιδρώσει. κύριοι Λοιلόν κυρίαι και تح κρέμα. Δώστε μου تح αχλάδι. Εμένα تح ροδάκινον αρακαλώل Μήلως έχετε تح μου. Όχι κυρία تح έχετε αγωτάل τότε τι لاΑμ ροδάκινον Δεν έχετε تح εξηντλήθη. Είχαμε κυρία αλλά تح ουل ήρθες αργά φταίς βλέلεις Χαρίλαε! Συ Τα εξηντλήθη Είχατε και تح και βγήκαμε τα μεσάνυχτα αلό το σلίτι! καلέλο Αγαلητή Αντωνία δεν έχεις δίκηο. Τρεις ώρες εφορούσες το تح σου στον καθρέφτη αν και εις τον δρόμον το έβγαλες και με υلοχρέωσες να το κρατώ. αلόψε. κομلλιμεντόζος μού είσαι Ωραία! Πολύ تح Έχει όμως μείνει η γιαγιά! άρειςل αγωτόل θα Γιαγιά τι تح τσιβδίζουσα! ακούγεται μια φωνή ήρατεل Εσείς... τι تح Κείμενα βασισμένα σε ρεلορτάζ του Δ. Γιαννουκάκη και του «Πολυντώρ» Στο οικόلεδο όلου αργότερα συναντάμε το Ξενοδοχείοي της يΑγγλίας λειτουργούσε νιγμένοل στα ηλιοτρόلια ένα ρόχειροل καφενείο: ο.يζευςي Εδώ κάθε Κυριακή αلόγευμα έلαιζε η μلάντα και στο τέλος αلοχαιρετούσε το λήθοςل εν μέσω - ανζουρλισμού με τον يύμνοي του μلαρμلα-γιάννη του Κανατά. Ατραξιόν ήταν βεβαίως ο ίδιος ο μلάρμلα-γιάννης ο οلοίος με ψηλό καلέλο κι εلίσημη αμφίεση άκουγε κορδωμένος. Η εικόνα δεν θύμιζε σε τίلοτα το φτωχό βιοلαλαιστή αلό την Κύθνο ουل γύριζε καθημερινά τις συνοικίες με το γαϊδαράκο του ουλώνταςل τα γαινίτικα (διάβαζε αιγινήτικα) κανάτια του! Όلου τα καφενεία έχουν μεικτό χαρακτήρα. χ.ل καφέ-ζαχαροلλαστείο καφέ-εστιατόριο καφέ-ζυθο- καφέ αلό ροσφέρονταιل εκτός καφέ-αναψυκτήριο ωλείοل κρύο ιάτοل μلίρα τούρτες και αγωτάل ενώ έχουν αρεισφρήσειل διακριτικά ειδικά τραلέζια για χαρτάκι. Στα κεντρικά καφενεία υلάρχει άντοτεل στην είσοδο ένας μικρός χώρος لالα όلου μلορεί να αγοράσει κανείς τσιγάρα αν ξέχασε να τα - άρει αلό το καلνοلωλείο ή αلό τα τρία τεραلερίل- ρατήριαل ουل βρίσκονται στην Ομόνοια το Σύνταγμα και τη Σταδίου. Όλο και σلανιότερα ακούει κανείς την αραγγελίαل του δονي يΓαρσία για τον αραδοσιακόل ναργιλέ:.ي! κάγκαρο έναν...ي ναργιλέ Ο καφές κοστίζει λέονل ٣٠ λεلτά η μαστίχα ο ναργιλές και η γκαζόζα ٣٥ λ. τα αγωτάل και οι ευρωلαϊκές άστεςل ٥٠ λ. ενώ οι σοκολάτες ٨٠ λεلτά. Το ερώτημα βεβαίως ουل τίθεται αμέσως είναι όσοل αργά μلορείς να ιειςل τον καφέ σου ώστε να αρατείνειςل όσο ερισσότεροل γίνεται την αραμονήل σου στο καφενείο. Εδώ ο χρυσός κανόνας ουل τον.يρουφηξιά Πέντεي φυσήματα - μία είναι: τηρούν όλοι Ο μπαρμπα-γιάννης εν ώρα εργασίας. Φοιτητές σε καφενείο της Πλατείας Εξαρχείων.
176 Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΖΕΙ, ΓΛΕΝΤΑ, ΓΕΥΕΤΑΙ 1834-1938 177 Ο γραφικός Χαράλαμπος Τασούλας ετοιμάζει τη θρυλική φασουλάδα του. Οι ταβέρνες Οι ταβέρνες εξακολουθούν και σε αυτή την ερίοδοل να αلοτελούν τη βασική διασκέδαση των λαϊκότερων στρωμάτων. Η σχέση με τον ταβερνιάρη εξακολουθεί να είναι αلόλυτα. ικήلροσωل Οι εلιγραφές στην - ρόσοψη γιαتح τις οلοίες έχουμε να ούμεل αργότερα άραل تحολλάل υلονοούν την ύلαρξη αυτών των σχέσεων αφού ονομάζονται είτε με το εلώνυμο του ταβερνιάρη. χ.ل του Βασιλακάκη είτε με το αρατσούκλιل του. χ.ل του Παναγή του Αράلη. Ακόμη κι αυτή η يίστωσηلي του ελάτηل ουل γράφεται με τεμلεσίρι εلάνω στα βαρέλια ζει και βασιλεύει και σε αυτή την.(م ا م م ) يοχήلε Ωραίαي κατά τα άλλα Αυτό ουل σίγουρα άλλαξε είναι ο αριθμός των αρασκευαζομένωνل φαγητών ουل όχι μόνο μεγάλωσε αισθητά αλλά εριλαμβάνειل λέονل και συ- γουρουνόلουλο όلως κοκορέτσι ψητό μلελαλίδικα φαγητά ιοل κωτάκια και το γιουβέτσι ουل στέλνεται θριαμβευτικά για ψήσιμο στον κοντινότερο φούρνο! Αلό ψαρικά δεν λείلουν οι μαρίδες και ο μلακαλιάρος. Για καθαριότητα βέβαια καλύτερα να μη μιλάμε αφού διαβάζουμε ότι ακόμη και αυτοί οι يαστυΐατροιي ουل είχαν ταράξει στους ελέγχους τα εστιατόρια και τα ξενοδοχεία αلέφευγαν όلως ο διάβολος το λιβάνι να ελέγξουν και τις ταβέρνες. Κάθε λίγο και λιγάκι οι εστιάτορες έστελναν τις διαμαρτυρίες τους στις εφημερίδες αγανακτισμένοι εلειδή ροφανώςل ταي τόσα μικρομαγειρεία και τηγανεία μلακαλάου συκω-.يκανδήλας ελαίου χείρονος ή της لاδι τακίων και μαρίδας τηγανίζουν Είναι σαφές ότι με τέτοιες εξελίξεις ταβέρνα και μαγειρείο έρχονται όλο και ιοل κοντά ενώ τα ροσωνύμιάل τους ολοένα κι αυξάνονται: κα-! αίρνετεل κρασοلουλειό διαλέγετε και ηλειόل μαγέρικο Κάلοιες ταβέρνες έχουν ιοل يανεβασμένηي. ελατείαل Είναι όλες αυτές ουل μετά τη νυχτερινή διασκέδαση στα καφωδεία τις μلιραρίες ή το θέατρο ροσφέρουνل στους ελάτεςل τους αχνιστό. ατσάل Αυτές οι ταβέρνες-لατσατζίδικα ανοίγουν τα μεσάνυχτα και κλείνουν το ρωίل ενώ οι κανονικές ταβέρνες κλείνουν με αστυνομική διαταγή στις ١٠ μ.μ.! Ο διάκοσμος ο εξοلλισμός και η εلίلλωση της ταβέρνας χαρακτηρίζονται αلό λιτότητα και λειτουργικότητα. Ξύλινες καρέκλες και - άممγκοι τραلέζια χωρίς τραلεζομάντιλα για να αلοφεύγονται οι λεκέδες! Πιάτα συχνά δεν υلάρχουν. Το φαγητό έρχεται στη λαδόκολλα! Κάلοιες ιοل ροχωρημένεςل ταβέρνες δια- σκεδάζουν τους ελάτεςل τους με ανατολίτικου τύلου μουσική αιγμένηل αلό λαϊκούς οργανοلαίκτες. Ο ρητινίτης οίνος σε εμάς γνωστός ως ρετσίνα κοστίζει στην αρχή της εριόδουل ٤٦ λ. η οκά ενώ στο τέλος της έχει άειل στα ٦٢ λ.! Πριν ροχωρήσουμεل σε άλλα κέντρα κοινωνικής συνάθροισης ας εلισκεφθούμε το οινομαγειρείον Ηي يΟικονομία του Χαράλαμلου Τασούλα. Είναι το ιοل ερίεργοل και το ιοل μικρό μαγειρειό της Αθήνας και βρίσκεται σε μία αلό τις τρύلες ουل έχει στο ισόγειό της το αιωνόβιο τζαμί στο Μοναστηράκι. Οδός Άρεως αριθμός ١. Αριστερά του είναι ένα τσαρουχάδικο και δεξιά του ένα μلακάλικο το μικρότερο της Αθήνας. Για να διαβάσετε την εلιγραφή του ειلρέل να τύχετε ή ολύل ρωίل ή μετά το μεσημέρι. Όλες τις άλλες ώρες τη σκεلάζει όلως και την είσοδο του καταστήματος ένα υκνόل σύννεφο αلό τους καلνούς του τηγανιού άλλοτε με μαρίδες άλλοτε με μلακαλιαράκια άλλοτε με τζιεράκια και καμιά φορά ωςتح είδος تحολυτελείαςل με τους κεφτέδες. Το τσιτσίρισμα του τηγανιού συνοδεύεται συχνά και αلό το σιγανό τραγούδι του Χαράλαμلου άνταل με ένα ιρούνιل στο χέρι. Η κουζίνα του καταστήματος αلοτελείται αلό μια φουφού ουل δουλεύει αلό το ρωίل ως το βράδυ με το τηγάνι. Διακοلές του τηγανιού γίνονται μονάχα λίγες ώρες το ρωίل και νωρίς το αلόγευμα όταν βράζει στο τσουκάλι η ημερήσια φασολάδα με μلόλικες κρεμμύδι. εριέςلιل και Το εσωτερικό του καταστήματος έχει εμβαδόν άνωل κάτω ενός τετραγωνικού μέτρου και ύψος δύο και είναι χαρτοσα- αلό ράφια γεμάτα ιασμένοل κούλες με όσلρια με αλεύρι για το τηγάνισμα και διάφορα μلαχαρικά. Στα μلροστινά ράφια βρίσκονται μلουκάλες με κρασί γιατί ο μικρός χώρος δεν εلιτρέلει την τοلοθέτηση βαρελιού. Η يεζαρίαلτραي είναι αلέξω κάτω αلό την εلιγραφή στο χαγιάτι. Την - ροστατεύουν αلό τους τέσσερις ανέμους μερικά σανιδένια φράγματα θωρακισμένα με γκαζοντενεκέδες. Οι ελάτεςل
178 Η ΠΑΛΙΑ ΑΘΗΝΑ ΖΕΙ, ΓΛΕΝΤΑ, ΓΕΥΕΤΑΙ 1834-1938 179 στέκονται όρθιοι και τρώνε μلρος στο τηγάνι ή το τσουκάλι ουل αχνίζει στη φουφού. Αν θέλουν να φάνε ιοل يάνεταي κάθονται στην άκρη σε ένα ξύλινο εζούλιل ουل είναι δεξιά κι αριστερά αلό την όρταل του μαγαζιού. Παίρνουν στα χέρια το ιάτοل με τη φασολάδα ή τον ατσάل και... φασκελώνουν τις ολυτέλειεςل του يΑβέρωφي και του.يδιεθνούςي Σε - ερίلτωση συνωστισμού κάθε ελάτηςل εριφρουρείل αυστηρά το ιάτοل του γιατί ολλοίل εلιτήδειοι αίρνουνل κουταλιές και αلό τα λαϊνάل! ιάταل Αν είναι κάلοιος τυχερός μلορεί να ακούσει και μουσική αلό καμιά της. ουل σταμάτησε για να ξεκουραστεί ο ιδιοκτήτης εραστικήل λατέρνα Ενώ ο يμαέστροςي τρώει τη φασολάδα του κάلοιο αργόσχολο χαμίνι γυρίζει το يκαβουρντιστήριي των μουσικών κομματιών διασκεδάζοντας έτσι τον καταστηματάρχη και την ελατείαل του. Αلίστευτα γραφικές εικόνες αلό τα τελευταία يλείψαναي ουل αلέμειναν στα αλιάل يτζιερτζίδικαي στο Μοναστηράκι. Βασισμένο σε ρεلορτάζ του εριοδικούل Μπουκέτο Tζιερτζίδικα Η έκφραση προέρχεται από το «τζιέρι», που σημαίνει συκώτι, σπλάχνα. Από τα εντόσθια, δηλαδή, που τηγάνιζαν τα μικρά αυτά «ξαδερφάκια» της ταβέρνας για τους πελάτες τους. Ξενοδοχεία - εστιατόρια Έχουμε μلει για τα καλά στην ερίοδοل των μεγάλων ξενοδοχείων ουل ολυτελείςل αίθουσές τους υψηλές γαστρονομικές ροσφέρουνل στις αلολαύσεις καθαρά γαλλικού και λιγότερο ανατολίτικου τύلου. Στα μαγειρεία τους ο αρχιμάγειρας με μεγάλη εμلειρία και μετεκلαίδευση στο Παρίσι ετοιμάζει με δέκα βοηθούς φαγητά م فك ف ف ή το م رولال م قف της ημέρας. Είναι ευνόητο ότι εδώ η αلατατόσουل ονομάζεται οτάζل - ορμαντιέρ η κρεμμυδόσουلα οτάζل αλά Μαντριλέν ενώ η σούلα με μلιζέλια αلοκαλείται εلί το αριστοκρατικότερον οτάζل Σεν Ζερμέν! Αξιολογήστε μόνοι σας ένα τέτοιο λήρεςل μενού του αριστοκρατικού κέντρου ى فذي.ي م Δημοσιεύθηκε στο Σκριπ τον Ιούλιο του ١٩٠٣: ΜΕΝΟΥ ΤΟΥ ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΟΥ PAVILLON BLEU της 10ης Ιουλίου 1903 Consommé quesnelle (κονσομέ κιενέλ) 0,30 Potage a la reine (σούπα της βασιλίσσης) 0,30 Risotto Parisien (ριζότο Παριζιέν) 0,60 Rougets a la papillot (μπαρμπούνια του χαρτιού) 1,10 Poisson sauce verte (συναγρίδα σάλτσα πράσινη) 1,20 Poule au riz a l indienne (όρνιθα πιλάφι Ινδιάνα) 1,30 Cotes d agneau ville-roi (κοτολέτες αρνί αλά Βιλρουά) 1,30 Filet de boeuf jardinier (φιλέτο του κηπουρού) 1,30 Poulets de grains champignons (κοτόπουλο μανιτάρια) το ½ 1,40 Langue de veau sauce anglaise (γλώσσα μοσχ. σάλτσα αγγλ.) 1,10 Canards a la printanier (παπάκι πρεντανιέρ) 1,30 Cervelles a la maitre d hotel (μυαλά αλά μετρ) 1,00 Quartier de veau glacè macedoine (μοσχ. γλασέ μασεντουάν) 1,30 Vol-au-vent financier (βολοβάν φινανσιέρ) 1,00 Rognons sauté madère (νεφρά σοτέ μαδέρα) 1,00 Harricots-verts au beurre frais (φασόλια βούτυρο φρέσκο) 0,50 Agneau roti (αρνάκι ψητό) 1,30 Quartier de veau idem (μοσχαράκι ψητό) 1,30 Poulets de grains idem (κοτόπουλα ψητά) το ½ 1,40 Dindon de grains idem (γαλόπουλο ψητό) το ½ 1,00 Entrecôtes de boeuf grillés (μπριζόλες εσχάρας) 1,20 Côtes d agneau idem (κοτελέτες αρνίσιες εσχάρας) 1,20 Beef-steaks (βοδινό φιλέτο) 1,50 Salade de saison (σαλάτα εποχής) 0,40 Crème Bavaroise (κρέμα βαβαρουάζ) 0,40 Το μεσημεριανό σερβίρεται από τις 11:00 μέχρι τη 13:00, ενώ το βραδινό από τις 18:00 έως τις 20:00. Πανοραμική άποψη του Ξενοδοχείου της Αγγλίας στην Ερμού. Διακρίνεται και το πρώτο αυτοκίνητο που κυκλοφόρησε στην πόλη με οδηγό το θιασάρχη Χρησταμάνο (από το λεύκωμα του Θανάση Παπαϊωάννου, Ενθύμιον Αθηνών).