ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

ΚΕΦΑΛΑΙΟ 4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΗΣ ΖΗΤΗΣΗΣ

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ ΔΙΑΦ. 2 Θα εξετάσουμε τρεις περιπτώσεις ελαστικότητας ζήτησης. α) την ελαστικότητα τιμής β) την εισοδηματική ελαστικότητα της ζήτησης και γ) τη σταυροειδή ελαστικότητα της ζήτησης.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 3 Έχουμε μάθει ότι η τιμή και η ζητούμενη ποσότητα είναι μεγέθη που συνδέονται μεταξύ τους με αντίστροφη σχέση. Όταν το ένα αυξάνεται, το άλλο μειώνεται. Εκείνο που δεν έχει διευκρινισθεί ακόμα είναι το μέγεθος της μεταβολής των ζητουμένων ποσοτήτων ενός αγαθού, που είναι το αποτέλεσμα κάποιας μεταβολής στην τιμή του. Όταν η τιμή αλλάζει, η ζητούμενη ποσότητα συνήθως αλλάζει, αλλά ποιο θα είναι το μέγεθος της αλλαγής στη ζητούμενη ποσότητα σε σχέση με τη μεταβολή στην τιμή;

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 4 Αν υποθέσουμε μια μικρή μεταβολή στην τιμή, θα πρέπει να περιμένουμε μικρή αλλαγή στη ζητούμενη ποσότητα; Μεγάλη αλλαγή, ή η ζητούμενη ποσότητα θα παραμείνει σχετικά αδιάφορη; Είναι δυνατό να «μετρηθεί» το μέγεθος της μεταβολής; Εάν ναι, τότε αυτόματα μπορούμε να προβλέψουμε» τι επιπτώσεις θα έχει κάθε αλλαγή της τιμής στη ζητούμενη ποσότητα και αυτό πραγματικά αγγίζει την ουσία του θέματος.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 5 Οι επιχειρηματίες αλλά και το κράτος θέλουν να γνωρίζουν εκ των «προτέρων» την αντίδραση του αγοραστικού κοινού σε μια συγκεκριμένη αύξηση της τιμής κάποιου αγαθού. Εάν το κράτος αποφασίζει την επιβολή ενός φόρου στην τιμή της βενζίνης, θέλει να γνωρίζει εκ των προτέρων τις συνέπειες στην κατανάλωση της βενζίνης, γιατί από αυτήν θα προσδιοριστούν τελικά τα φορολογικά του έσοδα.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 6 Δεν αρκεί δηλ. να περιγράψουμε τη ζήτηση σαν φαινόμενο, αλλά να μπορούμε πλέον να τη μετράμε και να προβλέπουμε το μέγεθος κάθε μεταβολής της. Ως μέτρο προσδιορισμού της μεταβολής του μεγέθους αυτού χρησιμοποιείται η ελαστικότητα της ζήτησης.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 7 Η ελαστικότητα της ζήτησης μετρά το βαθμό στον οποίο οι ζητούμενες ποσότητες ανταποκρίνονται σε μια μεταβολή της τιμής. Εάν μια μικρή αλλαγή στην τιμή προκαλεί μια σχετική μεγάλη αλλαγή στη ζητούμενη ποσότητα, τότε λέμε ότι η ζήτηση είναι ελαστική. Εάν η αλλαγή στη ζητούμενη ποσότητα είναι σχετικά μικρή, τότε λέμε ότι η ζήτηση είναι ανελαστική.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 8 Είναι σημαντικό να τονίσουμε ότι οι μεταβολές τιμών και ποσοτήτων μετριούνται σε ποσοστιαία και όχι σε απόλυτα μεγέθη (π.χ. αύξηση της τιμής κατά 10%, μείωση της ποσότητας κατά 15%). Ελαστικότητα, λοιπόν, ζήτησης ως προς την τιμή ενός αγαθού είναι η ποσοστιαία μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας, που είναι το αποτέλεσμα μιας δεδομένης ποσοστιαίας μεταβολής της τιμής του.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 9 Μέτρηση της ελαστικότητας: Μαθηματικά η ελαστικότητα της ζητήσεως ως προς την τιμή ορίζεται ως ο λόγος: Ε Ζ = % Μεταβολή της ζητούμενης ποσότητας % Μεταβολή της τιμής Η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής είναι το πηλίκο της διαίρεσης της μεταβολής της τιμής, δια της αρχικής τιμής. Το ίδιο ισχύει και για την ποσότητα.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 10 Παράδειγμα Α: Ας υποθέσουμε ότι αποφασίζεται η αύξηση της τιμής του αγαθού X από 25 ν.μ. σε 35 ν.μ. Ως συνέπεια, η ζητούμενη ποσότητα από 500 μ. το μήνα πέφτει στις 400 μ. Ποια είναι η ελαστικότητα ζητήσεως ως προς την τιμή; (ή ελαστικότητα τιμής); Από τα δεδομένα έχουμε: ΔD = -100, D = 500, ΔΡ = 10, Ρ = 25

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 11 Παράδειγμα Α: ΔD = -100 / 500 = - 0,20 ή -20% ΔP / Ρ = 10 / 25 = 0,40 ή 40% Αντικαθιστώντας στον τύπο της ελαστικότητας έχουμε: Ε Ζ = - 0,20 0,40 = 1 / 2 = - 0,5

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 12 Παράδειγμα Α: Αυτό σημαίνει ότι αν η τιμή αυξηθεί κατά 10%, η ζητούμενη ποσότητα θα μειωθεί κατά 5%, ενώ αν η τιμή μειωθεί κατά 10%, η ζητούμενη ποσότητα θα αυξηθεί κατά 5%. Η ζήτηση για το αγαθό X χαρακτηρίζεται ως ανελαστική. Η ποσοστιαία μεταβολή της τιμής είναι μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολής της ζητήσεως. Με άλλα λόγια, το καταναλωτικό κοινό αντιδρά αλλά όχι έντονα σε δεδομένες μεταβολές της τιμής.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 13 Παράδειγμα Β: Έστω ότι μεταβάλλεται η τιμή του αγαθού Ψ από 100 ν.μ. σε 110 ν.μ. και η ζητούμενη ποσότητα μειώνεται από 1.000 μ. σε 900 μ. το μήνα. Να υπολογιστεί η ελαστικότητα τιμής για το αγαθό Ψ. Από τα δεδομένα έχουμε: ΔD = -100, D = 1000, ΔΡ = 10, Ρ = 100

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 14 Παράδειγμα B: ΔD / D = -100 / 1.000 = - 0,10 ή -10% ΔP / Ρ = 10 / 100 = 0,10 ή 10% Αντικαθιστώντας στον τύπο της ελαστικότητας έχουμε: Ε Ζ = - 0,10 0,10 = -1

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 15 Παράδειγμα B: Αυτό σημαίνει ότι δεδομένη ποσοστιαία μεταβολή της τιμής επιφέρει την ίδια ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα. Εάν π.χ. η τιμή αυξηθεί κατά 10%, θα έχουμε αντίστοιχη μείωση της ζητούμενης ποσότητας κατά 10%. Παρόμοια, αν η τιμή μειωθεί κατά 10%, θα έχουμε αντίστοιχη αύξηση της ζητούμενης ποσότητας κατά 10%. Στην περίπτωση αυτή λέμε ότι έχουμε μοναδιαία ελαστικότητα ζητήσεως.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 16 Παράδειγμα Γ: Εστω ότι η τιμή του αγαθού X λόγω επιβολής κάποιου φόρου έχει αυξηθεί από 250 ν.μ. σε 260 ν.μ. Ως συνέπεια η ζητούμενη ποσότητα μειώθηκε από 1.250 μ. σε 1.150 μ. Να υπολογιστεί η ελαστικότητα τιμής για το αγαθό X. Από τα δεδομένα έχουμε: ΔD = -100, D = 1.250, ΔΡ = 10, Ρ = 250

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 17 Παράδειγμα Γ: ΔD / D = -100 / 1.250 = - 0,08 ΔP / Ρ = 10 / 250 = 0,04 ή 10% Αντικαθιστώντας στον τύπο της ελαστικότητας έχουμε: Ε Ζ = - 0,08 0,04 = -2

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 18 Παράδειγμα Γ: Αυτό σημαίνει ότι αν η τιμή του αγαθού X αυξηθεί κατά 10% η ζητούμενη ποσότητά του θα μειωθεί κατά 20% και αντίστοιχα αν η τιμή του πέσει κατά 10% η ζητούμενη ποσότητα αυτού θα αυξηθεί κατά 20%. Η ζήτηση, στην προκειμένη περίπτωση, χαρακτηρίζεται ελαστική. Οι καταναλωτές αντιδρούν έντονα σε κάθε μεταβολή της τιμής του αγαθού. Τα συμπεράσματα που εξάγονται από την παρουσίαση των προηγούμενων τριών παραδειγμάτων είναι τα ακόλουθα:

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 19 Η τιμή του συντελεστή της ελαστικότητας είναι πάντοτε αρνητική. Αυτό συμβαίνει γιατί η τιμή και η ποσότητα συνδέονται με αρνητική σχέση. Έτσι, πάντοτε οι λόγοι ΔD/D και ΔΡ/Ρ έχουν αντίθετα πρόσημα μεταξύ τους και ως εκ τούτου το πηλίκο της διαιρέσεως αυτών δίνει πάντα αρνητική τιμή. Σε πολλά συγγράμματα παραλείπεται το μείον προ του συντελεστού ελαστικότητας και αυτό γιατί θεωρείται αυτονόητο.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 20 Χρησιμοποιούμε πάντα ποσοστιαίες μεταβολές και όχι απόλυτες. Αυτό φαίνεται αν ρίξουμε μια πιο προσεκτική ματιά στα τρία προηγούμενα παραδείγματα. Οι απόλυτες μεταβολές τιμών και ποσοτήτων και στις τρεις περιπτώσεις είναι οι ίδιες, όμως ο συντελεστής ελαστικότητας αλλάζει από τη μια στην άλλη.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 21 Χρησιμοποιούμε πάντα ποσοστιαίες μεταβολές και όχι απόλυτες. Εάν είχαμε θεωρήσει μόνο τις απόλυτες μεταβολές, τα αποτελέσματά μας θα ήταν λανθασμένα. Αυτό συμβαίνει γιατί η απόλυτη μεταβολή δεν εκφράζει την πραγματική σημασία της μεταβολής. Άλλο το να αυξήσουμε την τιμή κατά 10 ν.μ. όταν αυτή είναι 25 και άλλο όταν είναι 250. Η διαφορά είναι ολοφάνερη. Στη μία περίπτωση έχουμε αύξηση 40% ενώ στην άλλη μόνο 4%. Το ίδιο συμβαίνει και με τη ζητούμενη ποσότητα.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 22 Και στα τρία παραδείγματά μας έχουμε την ίδια αλλαγή (-100 μονάδες). Όταν η αρχική ποσότητα είναι μικρή, τότε μια αλλαγή 100 μονάδων είναι σημαντικό γεγονός, όταν όμως η αρχική ποσότητα είναι μεγάλη, μια αλλαγή της τάξεως των 100 μονάδων θεωρείται ασήμαντη.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΖΗΤΗΣΗΣ: ΔΙΑΦ. 23

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 24 Η μέτρηση της ελαστικότητας είναι δυνατόν να γίνει για κάποιο τμήμα της καμπύλης ή για ένα και μόνο σημείο της. Στην πρώτη περίπτωση μιλάμε για ελαστικότητα τόξου ενώ στη δεύτερη για ελαστικότητα σημείου επί της καμπύλης ζητήσεως. Στο παρακάτω σχήμα θεωρούμε 2 σημεία επί της καμπύλης ζητήσεως DD τα α και β. Θα μετρήσουμε την ελαστικότητα του τμήματος της καμπύλης μεταξύ α και β.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 25

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 26 Είναι προφανές ότι η ελαστικότητα είναι διαφορετική στα σημεία α και β. Για το λόγο αυτό, χρησιμοποιούμε τις μέσες τιμές και έτσι ο τύπος της ελαστικότητας παίρνει την εξής μορφή:

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: Αυτό συμβαίνει για το συγκεκριμένο τμήμα α και β της καμπύλης ζήτησης και δεν ισχύει για οποιοδήποτε τμήμα της. ΔΙΑΦ. 27 Είναι δυνατόν στην ίδια καμπύλη ζήτησης να έχουμε διαφορετικές Ελαστικότητες; Θεωρούμε μια νέα καμπύλη ζήτησης στο παρακάτω σχήμα και εξετάζουμε τρία ξεχωριστά τμήματά της ως προς την ελαστικότητα τόξου τους: α) το α - β, β) το γ - δ και γ) το ε - ζ.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 28 κ λ

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 29 Περίπτωση Α Στην περίπτωση αυτή στην τιμή των 19 ν.μ., η ζήτηση για το αγαθό Θ είναι 21 μονάδες. Όταν η τιμή ανεβαίνει στις 21 ν.μ. η ζήτηση πέφτει στις 19. Όπως βλέπουμε στην περίπτωση αυτή, όχι μόνο οι απόλυτες μεταβολές τιμής και ποσότητας είναι ίδιες αλλά και οι ποσοστιαίες. Τα εμβαδά των δύο σχηματιζόμενων παραλληλογράμμων είναι ίσα.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 30 Περίπτωση Α Εάν υπολογίσουμε την ελαστικότητα τόξου στην περιοχή α- β θα έχουμε το παρακάτω αποτέλεσμα: Άρα, στην περιοχή α - β της καμπύλης ζήτησης DD έχουμε μοναδιαία ελαστικότητα.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 31 Περίπτωση Β Στην περιοχή μεταξύ των σημείων γ - δ λόγω των υψηλών τιμών, η ζητούμενη ποσότητα παραμένει σε χαμηλά επίπεδα. Έτσι, στην τιμή των 35 ν.μ. η ζήτηση είναι 5 μ. αγαθού, ενώ όταν η τιμή ανέβει στις 36 ν.μ. η ζήτηση πέφτει ακόμη περισσότερο στις 4 μόνο μονάδες αγαθού.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: Περίπτωση Β ΔΙΑΦ. 32 Παρατηρούμε: η απόλυτη μεταβολή τιμής και ποσότητας είναι ίδια, όμως οι ποσοστιαίες μεταβολές έχουν μεγάλη διαφορά μεταξύ τους. Η ποσοστιαία μεταβολή στη ζήτηση είναι κατά πολύ μεγαλύτερη από την ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή. Αυτό αποδεικνύεται από τα εμβαδά των δύο σχηματιζόμενων παραλληλογράμμων.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: Περίπτωση Β ΔΙΑΦ. 33 Το εμβαδό του κ, δ, 5, 4 παριστάνει την ποσοστιαία μεταβολή στην ποσότητα ενώ το γ, κ, 35, 36 την ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή. Στην περιοχή λοιπόν γ - δ η ελαστικότητα τόξου θα λάβει την ακόλουθη τιμή: Άρα, στην περιοχή γ - δ η ζήτηση είναι ελαστική. Αυτό σημαίνει ότι αν η τιμή αυξηθεί κατά 1%, η ζητούμενη ποσότητα θα μειωθεί κατά 7,89%.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 34 Περίπτωση Γ Η περίπτωση Γ είναι το αντίστροφο της περίπτωσης Β. Οι τιμές είναι χαμηλές και ως εκ τούτου οι ζητούμενες ποσότητες μεγάλες. Στις 4 ν.μ. η ζήτηση είναι 36 μ., ενώ μια αύξηση της τιμής στις 5 ν.μ. περιορίζει τη ζήτηση μόνο κατά μια μονάδα, δηλαδή στις 35. Η απόλυτη μεταβολή τιμής και ποσότητας είναι η ίδια, όμως οι ποσοστιαίες μεταβολές διαφέρουν σημαντικά.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 35 Περίπτωση Γ Αυτό φαίνεται από το εμβαδό των παραλληλογράμμων : ε, μ, 4, 5, που παριστάνει την ποσοστιαία μεταβολή στην τιμή και μ, ζ, 36, 35, που παριστάνει την ποσοστιαία μεταβολή στην ζητούμενη ποσότητα. Εφαρμόζοντας τον τύπο της ελαστικότητας τόξου έχουμε τα εξής αποτελέσματα:

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 36 Συνοψίζοντας τα αποτελέσματα των τριών περιπτώσεων: - σε διαφορετικά τμήματα της ίδιας καμπύλης ζήτησης μετρούμε διαφορετικά μεγέθη ελαστικότητας τόξου. - και στις τρεις περιπτώσεις τονίστηκε η σημασία των ποσοστιαίων μεταβολών τιμών και ποσοτήτων βάσει των οποίων υπολογίζεται η Ελαστικότητα.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: ΔΙΑΦ. 37 Μια ενδιαφέρουσα εξαίρεση είναι η περίπτωση της καμπύλης ζήτησης όπου σε κάθε τμήμα αυτής η μετρούμενη ελαστικότητα τόξου είναι ίση με τη μονάδα. Η ποσοστιαία αλλαγή της τιμής σε οποιοδήποτε επίπεδο είναι ίδια με την ποσοστιαία αλλαγή της ζητούμενης ποσότητας. Στο παρακάτω σχήμα παρουσιάζεται μια καμπύλη ζήτησης με μοναδιαία ελαστικότητα τόξου σε όλο το μήκος της.

ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ ΤΟΞΟΥ: Μοναδιαία Ελαστικότητα Τόξου (Ισοσκελής Υπερβολή): ΔΙΑΦ. 38

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: α) Υποκατάστατα αγαθά : ΔΙΑΦ. 39 είναι ο πλέον σημαντικός προσδιοριστικός παράγοντας για την ελαστικότητα ζήτησης κάποιου αγαθού X. Εάν υπάρχουν άλλα αγαθά που καλύπτουν την ίδια ανάγκη με την ίδια περίπου τιμή, τότε η ελαστικότητα ζήτησης του αγαθού X θα είναι μεγάλη. Αυτό συμβαίνει γιατί αν αυξηθεί η τιμή του αγαθού X, οι αγοραστές θα στραφούν προς κάποιο άλλο υποκατάστατο αγαθό, σχετικά φθηνότερο.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 40 α) Υποκατάστατα αγαθά: Αντίθετα, αν δεν υπάρχουν υποκατάστατα, τότε η μεταβολή της τιμής του αγαθού δεν επιφέρει μεγάλες αλλαγές στη ζητούμενη ποσότητα και έτσι η ελαστικότητα ζήτησης είναι μικρή, π.χ. το αλάτι έχει μικρή ελαστικότητα ζητήσεως ως προς την τιμή. β) Ο βαθμός αναγκαιότητας του αγαθού: Ανάλογα με την ανάγκη που καλύπτει, το αγαθό διακρίνεται σε αγαθό πρώτης ανάγκης ή αγαθό πολυτελείας.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 41 β) Ο βαθμός αναγκαιότητας του αγαθού (συνέχεια): Γενικά, τα αγαθά πρώτης ανάγκης έχουν μικρή, ενώ αντίθετα τα αγαθά πολυτελείας έχουν μεγάλη ελαστικότητα ζήτησης. Παρόλα αυτά, θα πρέπει να αναζητήσουμε την ύπαρξη υποκατάστατων και στις δύο περιπτώσεις, κάτι που όπως «προαναφέραμε επηρεάζει σημαντικά την ελαστικότητα ζήτησης.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 42 β) Ο βαθμός αναγκαιότητας του αγαθού (συνέχεια): Μπορεί δηλ. να έχουμε περίπτωση ανελαστικότητας για αγαθά πολυτελείας όταν αυτά δεν έχουν υποκατάστατα ή όταν η τιμή των υποκατάστατων είναι συγκριτικά πολύ υψηλή. Εάν λοιπόν έχουμε αρκετά υποκατάστατα, λίγο ενδιαφέρει αν τα αγαθά είναι πρώτης ανάγκης ή πολυτελείας. Εάν όμως δεν υπάρχουν υποκατάστατα, τότε η ελαστικότητα του αγαθού εξαρτάται κατά πολύ από το βαθμό αναγκαιότητάς του.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 43 γ) Το ποσοστό του εισοδήματος που δαπανάται για την αγορά του αγαθού: Αν το ποσοστό του εισοδήματος που δαπανάται για την αγορά ενός αγαθού είναι σχετικά μεγάλο, σε σύγκριση προς τα άλλα αγαθά, τα οποία αγοράζει ο καταναλωτής, τότε η ζήτηση του αγαθού αυτού είναι περισσότερο πιθανό να είναι ελαστική. Αυτό συμβαίνει γιατί η μεταβολή της τιμής του αγαθού θα θεωρηθεί σημαντική από τους καταναλωτές σχετικά με την ίδια ποσοστιαία μεταβολή της τιμής ενός αγαθού μικρής σχετικά αξίας.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 44 δ) Η συνήθεια: Η συνήθεια σε πολλές περιπτώσεις καθιστά τον καταναλωτή αδιάφορο ως προς τη μεταβολή της τιμής κάποιου αγαθού. Ένα παράδειγμα είναι η περίπτωση των καπνιστών. Αν η τιμή του καπνού λόγω πρόσθετης φορολογίας αυξηθεί σημαντικά, μπορεί η ζήτηση γι αυτόν να παραμείνει σχεδόν αμετάβλητη. Η ζήτηση για τον καπνό έχει αποδειχτεί ανελαστική πρώτον γιατί η συνήθεια του καπνίσματος είναι δυνατή και δεύτερον γιατί δεν υπάρχει ανάλογο υποκατάστατο του καπνού.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 45 ε) Το μέγεθος μεταβολής της τιμής του αγαθού: Όσο πιο μικρή η μεταβολή της τιμής του αγαθού, τόσο πιο ανελαστική η Ζήτησή του και αντίστροφα, όσο μεγαλύτερη η μεταβολή της τιμής του αγαθού, τόσο ελαστικότερη η ζήτησή του. Εάν π.χ. η τιμή των εφημερίδων αυξηθεί κατά 0,10 ευρώ, η ζήτησή τους θα παραμείνει όπως είχε και έτσι θα έχουμε ανελαστικότητα ζήτησης, εάν όμως η τιμή τους αυξηθεί κατά 2 ευρώ, τότε θα έχουμε ελαστική ζήτηση, γιατί ο ημερήσιος αριθμός φύλλων θα ελαττωθεί σημαντικά.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 46 στ) Η ποικιλία χρήσεων ενός αγαθού: Όσο μεγαλύτερη είναι η ποικιλία χρήσεων ενός αγαθού, τόσο περισσότερο ελαστική είναι η ζήτησή του. Η μεταβολή της τιμής ενός αγαθού που χρησιμοποιείται για την ικανοποίηση πολλών αναγκών αναμένεται να προκαλέσει αξιόλογη μεταβολή στη ζητούμενη ποσότητα του αγαθού αυτού σε σύγκριση με ένα αγαθό που χρησιμοποιείται για την ικανοποίηση μιας μόνο ανάγκης. Επομένως, μεγαλύτερη ελαστικότητα έχουμε στην πρώτη περίπτωση.

ΠΡΟΣΔΙΟΡΙΣΤΙΚΟΙ ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΤΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΩΣ ΠΡΟΣ ΤΗΝ ΤΙΜΗ: ΔΙΑΦ. 47 ζ) Η χρονική περίοδος κατά την οποία αναμένεται η ζήτηση: Διακρίνουμε τη βραχυχρόνια και μακροχρόνια ελαστικότητα ζήτησης. Ο βαθμός ελαστικότητας περιμένουμε να είναι μικρότερος στη βραχυχρόνια περίοδο σε σύγκριση με τη μακροχρόνια.

ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΗ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΔΙΑΦ. 48 Εισοδηματική Ελαστικότητα Ζήτησης είναι η ποσοστιαία μεταβολή της ζήτησης ενός αγαθού που προκαλείται από δεδομένη ποσοστιαία μεταβολή του εισοδήματος: Ey = Ποσοστιαία μεταβολή στη ζητούμενη Ποσότητα Ποσοστιαία Μεταβολή στο Εισόδημα

ΕΙΣΟΔΗΜΑΤΙΚΗ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΔΙΑΦ. 49

ΣΤΑΥΡΟΕΙΔΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΔΙΑΦ. 50 Σταυροειδής Ελαστικότητα Ζήτησης ενός αγαθού X είναι το ποσοστό της μεταβολής στη ζήτηση του αγαθού X που προέρχεται από τη μεταβολή της τιμής κάποιου άλλου αγαθού Ψ.

ΣΤΑΥΡΟΕΙΔΗΣ ΕΛΑΣΤΙΚΟΤΗΤΑ: ΔΙΑΦ. 51