ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΥΠΟΥΡΓΟ ΥΓΕΙΑΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΗΣ ΑΛΛΗΛΕΓΓΥΗΣ ΚΑΘΗΓΗΤΗ κ. ΧΡΗΣΤΟ ΚΙΤΤΑ Αθήνα, 28/5/12 Θέμα: Σχετικά με τις εφημερίες των νοσοκομειακών ιατρών Κύριε Υπουργέ, Τα τελευταία 2 χρόνια οι νοσοκομειακοί γιατροί είναι θύματα μεγάλων αδικιών, που αφορούν την αναστολή καταβολής δεδουλευμένων εφημεριών και, συνεπώς, τον καταναγκασμό τους σε απλήρωτη υποχρεωτική εφημεριακή υπερεργασία. 1) Υπενθυμίζεται πως οι νοσοκομειακοί γιατροί ουδέποτε επιθυμούσαν την υπερβολική εφημεριακή εργασία. Μάλιστα, τα έτη 2007-2009 με μαζικές και δυναμικές κινητοποιήσεις επέβαλαν στην πολιτεία την υπογραφή Συλλογικής Σύμβασης με την οποία προβλεπόταν αριθμός προσλήψεων γιατρών τέτοιος, ώστε σε καμία περίπτωση ο αναγκαίος αριθμός εφημεριών να μην υπερβαίνει τις 7 μηνιαίως για τον ειδικευόμενο ιατρό και τις 5 μηνιαίως για τον ειδικευμένο. Δυστυχώς οι δεσμεύσεις αυτές, αλλά και πολλές άλλες που είχε αναλάβει η πολιτεία με την υπογραφή της στη Συλλογική αυτή Σύμβαση, αθετήθηκαν κατάφωρα. 2) Σύμφωνα με την ισχύουσα νομοθεσία, τα νομολογιακά δεδομένα και το δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα, το πρόγραμμα εφημέρευσης στο οποίο αναγράφεται το όνομα του ιατρού θεωρείται «εντολή» της υπηρεσίας προς τον ιατρό, η μη εκτέλεση της οποίας επισύρει σοβαρότατες συνέπειες. 1
3) Η αμελής εκτέλεση των καθηκόντων εκ μέρους του εφημερεύοντος ιατρού, δηλαδή του αναγραφόμενου στο πρόγραμμα εφημερίας, διώκεται αυτονοήτως ανεξάρτητα από το αν οι εργοδότες (πολιτεία, νοσοκομείο) τελικά θα αποζημιώσουν πλήρως, μερικώς ή καθόλου την υποχρεωτική αυτή εφημεριακή υπερεργασία. 4) Δύο νομοθετικοί «φραγμοί» ήδη από ετών στερούν από μερίδα νοσοκομειακών γιατρών μέρος της αποζημίωσης αυτής. Α) Το λεγόμενο «συνταγματικό πλαφόν» που ορίζει πως σε καμία περίπτωση τα μικτά («ακαθάριστα») των εφημεριακών αποδοχών εκάστου μηνός δεν μπορεί να υπερβαίνουν τα αντίστοιχα μικτά των τακτικών αποδοχών. Β) Το λεγόμενο «πλαφόν του εφέτη», που ορίζει πως σε καμία περίπτωση το σύνολο των μικτών αποδοχών (τακτικών και εφημεριακών) εκάστου μηνός δεν μπορεί να υπερβαίνουν τις αντίστοιχες αποδοχές δικαστικού με βαθμό εφέτη και 19 έτη προϋπηρεσία. Έτσι, ποσά άνω του ενός ή και των δύο αυτών ορίων διαγράφονται και δεν αποζημιώνονται. 5) Με το Ν. 3868/10 (άρθρο 4) ορίστηκε συγκεκριμένος αριθμός εφημεριών ανά βαθμίδα και ανά Ζώνη που τύγχαναν τακτικής μηνιαίας αποζημίωσης («τακτικές» εφημερίες) από το αντίστοιχο κονδύλι του προϋπολογισμού. Αυτές ήταν 7 ενεργείς (5 καθημερινές, 1 Σάββατο, 1 Κυριακή) για τους ειδικευόμενους, 4 ενεργείς (2 καθημερινές, 1 Σάββατο, 1 Κυριακή) και 2 ετοιμότητας καθημερινές για τους Επιμελητές της Α Ζώνης κ.ο.κ για Επιμελητές και Διευθυντές Α, Β, και Γ Ζώνης. Επίσης ορίστηκε (πάλι με το άρθρο 4 του Ν. 3868) πως μετά από έγκριση και εντολή του Επιστημονικού Συμβουλίου, της Διοίκησης του νοσοκομείου και της Διοίκησης της αντίστοιχης ΥΠε, όπου αυτό απαιτείται, μπορεί να πραγματοποιούνται εφημερίες πέρα του αριθμού αυτού («υπεράριθμες» ή «πρόσθετες» εφημερίες) που αποζημιώνονται από τα ίδια έσοδα κάθε νοσοκομείου. Οι τακτικές εφημερίες, όπως προβλεπόταν από τον παραπάνω νόμο, αποζημιώνονταν ως το τέλος του επομένου της εκτέλεσής τους μηνός, διάταξη που τηρήθηκε ως και τον 11/2011 πριν αρχίσει να παραβιάζεται κατάφωρα, όπως αναφέρεται παρακάτω. 2
6) Από την αρχή κιόλας της υπουργικής θητείας του ο κ. Λοβέρδος έσπευσε σε σειρά αυθαιρεσιών σε βάρος των νοσοκομειακών ιατρών. Πριν προλάβει να εκτελεστεί για πρώτη φορά αποζημίωση ιατρών για εκτέλεση «πρόσθετων» εφημεριών, με Υπουργική Απόφαση που εξέδωσε όρισε πως το συνολικό ποσό των εφημεριών αυτών για κάθε μήνα δεν μπορεί να υπερβαίνει το 9% του συνολικού ποσού των αντίστοιχων «τακτικών» ανά Υγειονομική Περιφέρεια (η αρχική διατύπωση ήταν «ανά Νοσοκομείο» και διορθώθηκε εκ των υστέρων). Η απόφαση αυτή συνάντησε σφοδρότατες αντιδράσεις όχι μόνο από εκπροσώπους ιατρών, αλλά και από Διοικητές νοσοκομείων και ΥΠε. Ο κ. Λοβέρδος για να καθησυχάσει τις αντιδράσεις αυτές ως και τον 5/2011 εξέδιδε ανακοινώσεις υποσχόμενος την αναπροσαρμογή του ορίου 9% σε 12%, υπόσχεση που ουδέποτε ως και σήμερα υλοποιήθηκε. Το αποτέλεσμα είναι πως από τον 9/2010 ως και σήμερα οι οικονομικές υπηρεσίες των νοσοκομείων έχουν μεγάλα συνολικά ποσά ως οφειλόμενα εφημεριακής αποζημίωσης σε πολλές χιλιάδες ιατρούς. Υπενθυμίζεται πως οι «πρόσθετες» αυτές εφημερίες εκτελέστηκαν από τους ιατρούς υποχρεωτικά, κατόπιν εντολής, δηλαδή, κατόπιν αναγραφής των ονομάτων τους σε εφημεριακό πρόγραμμα η μη εκτέλεση του οποίου θα συνεπαγόταν πιθανή βλάβη σε υγεία ασθενών προκληθείσα εξ αμελείας, με τις ανάλογες εκ του νόμου συνέπειες. Υπήρξαν μάλιστα περιπτώσεις που ιατροί αρνήθηκαν να εκτελέσουν «πρόσθετες» εφημερίες, επικαλούμενοι την ελληνική και ευρωπαϊκή νομοθεσία περί ανωτάτων ασφαλών ορίων εβδομαδιαίων ωρών εργασίας, και έλαβαν ως απάντηση δεύτερη ακόμα και τρίτη γραπτή εντολή από την υπηρεσία (νοσοκομείο), σύμφωνα με το δημοσιοϋπαλληλικό κώδικα για την εκτέλεση των εφημεριών αυτών. 7) Με τον Ν. 3984/11 (άρθρο 66) τροποποιήθηκαν οι προβλεπόμενες τακτικές εφημερίες ανά βαθμίδα και Ζώνη με την προσθήκη της λέξης «έως» (π.χ. οι ειδικευόμενοι μπορεί να εκτελούν λιγότερες από 7 εφημερίες ανάλογα με την κρίση της υπηρεσίας) και την αφαίρεση του ορισμού συγκεκριμένου αριθμού καθημερινών και αργιών (π.χ. οι ειδικευόμενοι εκτελούν ως 7 ενεργείς εφημερίες το μήνα, χωρίς να ορίζεται πόσες καθημερινές, πόσα 3
Σάββατα και πόσες Κυριακές -δηλαδή θεωρητικά ένας ειδικευόμενος θα μπορούσε να εκτελεί 7 καθημερινές ή 4 Σάββατα και 3 Κυριακές και να αποζημιώνεται ανάλογα- αντίστοιχα για Επιμελητές και Διευθυντές κάθε Ζώνης). 8) Με την κατάρτιση του προϋπολογισμού για το 2012, για πρώτη φορά τα τελευταία χρόνια οι εφημερίες των νοσοκομειακών γιατρών δεν αναγράφτηκαν σαν ξεχωριστό ανεξάρτητο κονδύλι, αλλά εντάχθηκαν στα υπόλοιπα κονδύλια του υπουργείου Υγείας. 9) Με αποφάσεις του υπουργείου Οικονομικών και του Γενικού Λογιστηρίου του Κράτους, από 1-12-11 διακόπηκε πάλι με αυθαίρετο και καταχρηστικό τρόπο- η αποζημίωση των τακτικών εφημεριών μέχρι το τέλος του επομένου μηνός όπως ορίζει ο Ν. 3868. Έτσι, ενώ μπαίνουμε στον Ιούνιο, σε πολλά νοσοκομεία δεν έχουν καταβληθεί οι «τακτικές» εφημερίες του Φεβρουαρίου, σε μερικά μάλιστα ούτε καν αυτές του Ιανουαρίου 10) Με το Ν. 4052/12 προβλέφθηκε η μείωση του ωρομισθίου της εφημερίας κατά 12%, με πρόβλεψη από την πολιτική ηγεσία του Υπουργείου πως έτσι θα επιτευχθεί (οριζόντια) μείωση του κονδυλίου εφημεριών κατά 50 εκ. ευρώ (από 367 εκ. σε 317 εκ.). Η μείωση αυτή υπενθυμίζεται πως προέκυψε σε συνεδρίαση Υπουργικού Συμβουλίου της κυβέρνησης Παπαδήμου, όταν αναζητούνταν 325 εκ. ευρώ εν μέσω αντιπαράθεσης μεταξύ των κομμάτων που στήριζαν την κυβέρνηση και ο κ. Λοβέρδος έσπευσε να «προσφέρει» αυτά τα 50 εκατομμύρια 11) Μετά την έκδοση του παραπάνω Ν. 4052/12, στις αρχές Μαρτίου, άρχισαν να εκδίδονται Υπουργικές Αποφάσεις για τα ποσά των τακτικών εφημεριών μηνών Ιανουαρίου 2012 και εξής ανά νοσοκομείο. Με έκπληξη διαπιστώθηκε πως τα ποσά αυτά δεν αντιστοιχούσαν στην κατά 12% περικοπή του ωρομισθίου, αλλά υπολείπονταν αυτής κατά 20-25% επιπλέον! Οι οικονομικές υπηρεσίες των νοσοκομείων εκτέλεσαν την περικοπή αυτή με σωρεία αυθαιρεσιών, η «εναρμονισμένη πρακτική» των οποίων ανά τη χώρα μαρτυρά εντολές από ενιαίο κέντρο. Π.χ. περικοπή των μικτών εφημεριών, αποζημίωση κάθε εφημερίας κατά 83% (!) κλπ. Τότε η 4
πολιτική ηγεσία του Υπουργείου διά του Γ.Γ. κ. Πολύζου, προκειμένου να «καθησυχάσει» τις δίκαιες αντιδράσεις και αγωνιστικές κινητοποιήσεις των νοσοκομειακών γιατρών, κατ επανάληψη υποσχέθηκε πως τα ποσά που υπολείπονται θα εξοφληθούν μέσω της διαδικασίας των «πρόσθετων» εφημεριών, και μάλιστα υποσχέθηκε πως το σύνολο των οφειλών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου θα είχε εξοφληθεί ως το Πάσχα. Τα παραπάνω είχαν τονιστεί σε επίσημες συναντήσεις με αντιπροσωπίες της ΕΙΝΑΠ, της ΟΕΝΓΕ και ιατρών νοσοκομείων. 12) Ουδέποτε προχώρησε η υλοποίηση της παραπάνω δέσμευσης. Μάλιστα, με διάταξη του Ν. 4071 (17-4-12) σύμφωνα με νομικές ερμηνείες τίθεται εν αμφιβόλω η διαδικασία εκτέλεσης και αποζημίωσης των πρόσθετων εφημεριών γενικά. Εν πάση περιπτώσει, με διάφορα προσχήματα οι διοικήσεις των ΥΠε αρνούνται ως σήμερα να εγκρίνουν τις πρόσθετες εφημερίες Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου 2012, ώστε αυτές να μπορούν να αποζημιωθούν από τα νοσοκομεία. Μάλιστα, οι οικονομικοί υπεύθυνοι των ΥΠε δήλωσαν πως δεν πρόκειται σε καμία περίπτωση να εγκρίνουν τα ποσά που υπολείπονται από την αποζημίωση των τακτικών εφημεριών (των πρώτων 7 εκάστου μηνός για τον ειδικευόμενο και αντίστοιχα για τους Επιμελητές και Διευθυντές κάθε Ζώνης) δηλαδή για την αναπλήρωση της περικοπής για την οποία ακριβώς είχε δεσμευθεί ο κ. Πολύζος. Έτσι αποδεικνύεται εκτός από την ασυνέπεια των δεσμεύσεων και η σκόπιμη υποκρισία των λέξεων και των ορισμών, αφού οι αρμόδιοι κατά το δοκούν και όπως τους συμφέρει «βαφτίζουν» σαν «τακτικές» εφημερίες άλλοτε τον αριθμό εφημεριών ανά ιατρό που ορίζουν οι Ν. 3868 και 3984 (7 ενεργείς για τους ειδικευόμενους κ.ο.κ.) πριν αυτές εκτελεστούν και άλλοτε το χρηματικό ποσό που δίνει για κάθε μήνα και κάθε νοσοκομείο το Υπουργείο για την αποζημίωσή τους αφού έχουν εκτελεστεί. 13) Ενόψει της κατάρτισης των προγραμμάτων εφημεριών για το Μάιο 2012, και μετά τις κατάφωρες αδικίες σε βάρος των νοσοκομειακών ιατρών που περιγράφονται παραπάνω, σε ορισμένα νοσοκομεία, όπως π.χ. το Γενικό Νίκαιας και άλλα, οι ιατροί δήλωσαν την απόφασή τους να σταματήσουν να 5
εκτελούν «πρόσθετες» εφημερίες, αφού δεν αποζημιώνεται ούτε καν το σύνολο των τακτικών. Αμέσως οι Διοικήσεις των νοσοκομείων αλλά και οι υπηρεσίες του υπουργείου Υγείας διά της Γενικής Διευθύντριας κ. Τσαγδή, έσπευσαν προφορικώς και εγγράφως να διαβεβαιώσουν τους ιατρούς πως οι πρόσθετες εφημερίες δεν έχουν καταργηθεί και πρέπει οπωσδήποτε να εκτελεστούν για να μην μείνουν ακάλυπτα τα νοσοκομεία. Μετά τις εκκλήσεις και διαβεβαιώσεις αυτές, και άλλη μια φορά αναλογιζόμενοι τις ανάγκες των ασθενών, οι ιατροί συμπλήρωσαν τα προγράμματα με πρόσθετες εφημερίες, όπου αυτό ήταν αναγκαίο. Προς το τέλος του μηνός, και ενώ τα προγράμματα αυτά είχαν ήδη εκτελεστεί σ ένα τουλάχιστον από τα νοσοκομεία αυτά (Γενικό Νίκαιας), οι ιατροί δέχθηκαν έγγραφο από τον Διοικητή που αναφέρει πως τα προγράμματα εφημεριών αφού εκτελέστηκαν πρέπει εκ των υστέρων να περικοπούν(!) γιατί «υπερβαίνουν το 12μόριο», δηλαδή, γιατί περιέχουν πρόσθετες εφημερίες (!!). Δηλαδή, οι ίδιοι αρμόδιοι που στην αρχή του μήνα πίεσαν τους ιατρούς να εκτελέσουν πρόγραμμα με πρόσθετες εφημερίες «διαρρηγνύοντας τα ιμάτιά τους» πως αυτές δεν έχουν καταργηθεί, έρχονται εκ των υστέρων και αφού το πρόγραμμα εκτελέστηκε να ζητήσουν την αναδρομική περικοπή δεδουλευμένων, ομολογώντας πως όντως, οι πρόσθετες εφημερίες έχουν καταργηθεί! Κύριε Υπουργέ, Είναι προφανές πως από τα παραπάνω αβίαστα αποδεικνύεται πως τα 2 τελευταία χρόνια οι νοσοκομειακοί ιατροί δέχονται από την πολιτεία μια αντιμετώπιση που χαρακτηρίζεται από αδικία, περιφρόνηση, απαξίωση και κουτοπονηριά. Η κουτοπονηριά έγκειται στη σκόπιμη τακτική εξαναγκασμού σε απλήρωτη υποχρεωτική εφημεριακή υπερεργασία με διάφορες μεθόδους (πρώτα σε βάζω να εφημερεύεις και να ξενυχτάς καθημερινές, Σάββατα και αργίες μέσα σε άθλιες συνθήκες και μετά εφευρίσκω τρόπους για να μην σε πληρώσω). 6
Κύριε Υπουργέ, Ακόμα και αν θεωρηθούν δεδομένα τα συμβατικά όρια παρέμβασης μιας υπηρεσιακής κυβέρνησης, θεωρούμε αναγκαία ορισμένα επείγοντα μέτρα για την άρση μερικών έστω από τις σοβαρότατες αδικίες και εκκρεμότητες που αναφέρονται παραπάνω, ώστε να αποφευχθεί ενδεχόμενο εφημεριακό «κραχ» εν μέσω θέρους και τουριστικής περιόδου. 1) Οι «τακτικές» εφημερίες Ιανουαρίου έως και Μαΐου 2012 πρέπει άμεσα να αποζημιωθούν κατά το δυνατόν πριν από τις εκλογές. Τα ποσά είναι προβλεπόμενα και προϋπολογισθέντα. Καμία καθυστέρηση στην καταβολή τους δεν νοείται. Η απαράδεκτη γραφειοκρατία που καθιερώθηκε (σκόπιμα) από 1-12-11 από την προηγούμενη πολιτική ηγεσία του υπουργείου Οικονομικών πρέπει να αναιρεθεί (αρκεί απλή διευκρινιστική Υπουργική Απόφαση, που θα προβλέπει την επάνοδο στο προ της 30-11-11 καθεστώς, δηλαδή μισθοδοτική κατάσταση απευθείας από το κάθε νοσοκομείο προς την Ενιαία Αρχή Πληρωμών). 2) Οι «πρόσθετες» εφημερίες των ίδιων μηνών πρέπει επίσης άμεσα να τακτοποιηθούν. Η λύση μπορεί να είναι η ακόλουθη: Να καλέσετε σε επείγουσα σύσκεψη τους Διοικητές των ΥΠε και να τους δώσετε εντολή να μπει αμέσως τέλος στην απαράδεκτη καθυστέρηση έγκρισης της αποζημίωσης των δεδουλευμένων πρόσθετων εφημεριών Ιανουαρίου και Φεβρουαρίου. Να δοθεί λύση στα υπολειπόμενα από τις «τακτικές» εφημερίες με άλλο ίδιο κονδύλι σαν αυτή που ήδη έχει αρχίσει να δρομολογεί η 4 η ΥΠε. Να αρχίσουν άμεσα οι ίδιες διαδικασίες για την έγκριση των δεδουλευμένων πρόσθετων εφημεριών μηνών Μαρτίου Μαΐου. Για να πραγματοποιηθούν τα παραπάνω χρειάζεται Υπουργική Απόφαση που θα ορίζει πως από 1-1-12 τουλάχιστον, λόγω μεγάλης μείωσης του μηνιαίου κονδυλίου «τακτικών» εφημεριών, το όριο του 9% για τις «πρόσθετες» δεν ισχύει. 3) Πρέπει να γίνει σαφές από την πολιτεία τι ισχύει επιτέλους για τις πρόσθετες εφημερίες από 1-6-12 και μετά. Αν έχουν καταργηθεί, αυτό πρέπει άμεσα 7
να διευκρινιστεί και να δοθούν ακριβείς οδηγίες για την αντιμετώπιση των ασθενών σε τμήματα που αναπόφευκτα θα κλείνουν από μια ημερομηνία του μήνα και μετά ως την πρώτη του επομένου, γιατί δεν θα διαθέτουν εφημερεύοντες ιατρούς. Αν δεν έχουν καταργηθεί, πρέπει να ανακληθούν στην τάξη άμεσα Διοικητές νοσοκομείων και ΥΠε που ζητούν την περικοπή τους και μάλιστα αναδρομικά μετά την εκτέλεσή τους. Κύριε υπουργέ, Ευελπιστούμε στην από μέρους σας γνώση της κατάστασης και του επείγοντος της ανάγκης λήψης των παραπάνω στοιχειωδών μέτρων. Στη διάθεσή σας για κάθε αναγκαία διευκρίνιση ή επιπρόσθετη πρόταση. Με τιμή, ΤΟ ΔΣ ΤΗΣ ΕΙΝΑΠ Ο ΠΡΟΕΔΡΟΣ Ο ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΣΤΑΘΗΣ ΤΣΟΥΚΑΛΟΣ ΘΑΝΑΣΗΣ ΝΗΣΙΩΤΗΣ 8