Πατραϊκή Πυγμαχία
Ο Τάσσος Σταθόπουλος, 44 ετών, είναι δηµοσιογράφος αθλητικός συντάκτης στην εφηµερίδα της Πάτρας «Πελοπόννησος». Είναι µέλος του ΠΣΑΤ και της ΕΣΗΕΠΗΝ έχει εκδώσει στο παρελθόν τα βιβλία «Εθνική Ελλάδας µια οµάδα µια ιστορία», «Αχαϊκό ποδόσφαιρο 120 χρόνια», ενώ έχει συµµετάσχει στη συγγραφή επτά ακόµα βιβλίων αθλητικού και ιστορικού περιεχοµένου. Συγγραφέας: Τάσσος Σταθόπουλος Τίτλος: Πατραϊκή Πυγµαχία / Μια ιστορία δόξας Ο συγγραφέας και ο εκδότης E mail συγγραφέως: stathop@pelop.gr Πρώτη έκδοση: Σεπτέµβριος 2014, Εκδόσεις «Πικραµένος» ISBN: 978 960 6628 60 3 Στο εξώφυλλο: Δηµήτρης Δηµητρόπουλος Φωτογραφία εξωφύλλου: Δηµήτρης Βαλσαµής Επιµέλεια φωτογραφιών: Νίκος Σταθόπουλος Φιλολογική επιµέλεια: Φωτεινή Σταθοπούλου Διορθώσεις χειρογράφων: Αθανασία Κοτσά Εκτύπωση / Βιβλιοδεσία: Tαχυεκτυπώσεις Γραβάνης ΕΠΕ E mail: info@tachytypo.gr Τηλ.: 2610 461.780 Γκότσης Κωνσταντίνος & Σια ΕΕ Ρήγα Φεραίου 19 21, 26223 Πάτρα Μαιζώνος 20 22, 26223Πάτρα Τερψιθέας 2, 26442 Πάτρα Τηλ.: 2610 432.200, Fax: 2610 430.884 E mail: yapi@yapi.gr Internet: www.yapi.gr Επιτρέπεται η αναδημοσίευση, η αναπαραγωγή, ολική μερική ή περιληπτική ή κατά παράφραση ή διασκευή, απόδοση του περιεχομένου του βιβλίου με οποιονδήποτε τρόπο, μηχανικό, ηλεκτρονικό, φωτοτυπικό, ηχογράφησης ή άλλο, με την προηγούμενη γραπτή άδεια του εκδότη. Νόμος 2121/1993 και κανόνες Διεθνούς Δικαίου που ισχύουν στην Ελλάδα.
Πηγές Αρχείο εφηµερίδων Πελοπόννησος, Ηµέρα, Νεολόγος, Αθλητική Ηχώ, Φως των Σπορ. Wikipedia.gr iaen.gr Αρχείο Ελληνικής Οµοσπονδίας Πυγµαχίας. Μουσείο Τύπου Ένωσης Συντακτών Ηµερησίων Εφηµερίδων Ηπείρου Πελοποννήσου Νήσων. Αρχείο εφηµερίδων Γιώργου Αστερή. Φωτογραφικό υλικό Οι φωτογραφίες που περιλαµβάνονται στην έκδοση, προέρχονται από: Αρχείο εφηµερίδας «Πελοπόννησος». Αρχείο εφηµερίδας «Ηµέρα». Φωτογραφικό πρακτορείο «Action Images», Γρηγόρη Χρυσοχοΐδη. Φωτογραφικό πρακτορείο «Ιn Time», Αργύρη Μακρή. Αρχείο Ανδρέα Αλεξόπουλου και Γιάννη Ανδρουτσόπουλου. Αρχείο Ανδρέα Καλογερόπουλου. Αρχείο Σάκη Πεφάνη. Aρχείο Άρη Μπετχαβά. Προσωπικό αρχείο του συγγραφέα, και από διάφορους ιδιώτες και συλλογές. 6
Αφιερώνεται σε όλους εκείνους τους πυγµάχους που πόνεσαν, µάτωσαν και δοξάστηκαν πάνω στο ρινγκ
Περιεχόµενα Έχει αγώνα στην ΕΑΠ, πάµε... 11 Κώστας Θεοδωρόπουλος Αποκαλύπτει τη δική του ποίηση... 13 Δηµήτρης Αβραµίδης Πρόλογος: Η πυγµαχία τίµησε την Πάτρα... 15 Το πιο δύσκολο στον κόσµο... 17 Τα προϊστορικά χρόνια... 18 Το ξεκίνηµα στην Ελλάδα... 19 Έτσι άρχισαν όλα... 21 Θεσµός τα διεθνή τουρνουά... 27 «Δελτίον αθλητού»... 31 Που νίκησε νίκην πρώτην!... 36 Στο στήθος του νικητή... 39 Οι ακριβοδίκαιοι πατρινοί διαιτητές... 41 Παναχαϊκή: Λαµπρή ιστορία από το 1891... 43 ΕΑΠ: Συνώνυµο της πυγµαχίας... 45 Πρόκοψαν χάρη στο µποξ... 47 Τα πυγµαχικά τερέν στην Πάτρα... 48 Σωµατεία και προπονητές... 53 Ήταν παράγοντες ανάπτυξης... 57 Οικογενειακές υποθέσεις... 59 Μορφές: Βαγγέλης Μαυρόπουλος... 61 Μορφές: Νίκος Οικονόµου... 63 Ο Θεριανός στο Μόναχο το 1972... 65 Ο Καπερώνης στην Αθήνα το 2004... 67 9
10 Π ΑΤ ΡΑ Ϊ Κ Η Π Υ Γ Μ Α Χ Ι Α Μ Ι Α Ι Σ ΤΟ Ρ Ι Α Δ Ο Ξ Α Σ / Ε Ν Ε Ν Η Ν ΤΑ Χ Ρ Ο Ν Ι Α ( 1 8 2 5 2 0 1 4 ) Η φανέλα µε το Εθνόσηµο... 69 Τους σηµάδεψε ο χάρος... 71 Ένα µοναδικό αρχείο... 75 Το αρχείο της Οµοσπονδίας... 80 Όλες οι διοργανώσεις... 81 Το Ηall of Fame... 85 Οι ήρωες της πυγµαχίας... 92 Στην κορυφή της δόξας... 171 Συλλογή µεταλλίων... 172 Όχι µόνο πυγµαχία... 174 Τρεις εκκρεµότητες... 175 Χρονική διάρκεια... 177 Στο Ίντερνετ... 178
Έχει αγώνα στην ΕΑΠ, πάµε Του Κώστα Θεοδωρόπουλου * «Έχει αγώνα στην ΕΑΠ, πάµε». «Ο Μαυρόπουλος ετοιµάζει δυναµίτες». «Γαλανός, Λουµπαρδέας, Θεριανός, Σολωµός, Δαρλαµήτσος, Καούρης, Καραµπέτσος». Υπάρχει εξήγηση για την δηµοφιλία της πυγµαχίας στην Πάτρα; Πως οι πατρινοί έτρεχαν τότε στο ανοιχτό γήπεδο της ΕΑΠ, στο γήπεδο της Παναχαϊκής (το ρινγκ πίσω από το πάνω τέρµα, προς το πέταλο) και στο κινηµατοθέατρο «Πάνθεον», για µποξ; Πώς νέα παιδιά πήγαιναν για πυγµαχία; Πώς τα άφηναν οι γονείς τους, όταν εκείνη την εποχή ακόµα και το ποδόσφαιρο ήταν «αλήτικο άθληµα; Είναι αλήθεια ότι τα περισσότερα παιδιά ανέβαιναν στο ρινγκ µε µαγκιά για επιβεβαίωση; Ενα είναι σίγουρο: Η πυγµαχία στην Πάτρα είναι άθληµα κορυφής. Το µποξ είναι στο DNA των πατρινών, όπως το πόλο. Για το πόλο, όµως, υπάρχει εξήγηση. Η πόλη έχει θάλασσα, οι κάτοικοί της είναι απολύτως εξοικειωµένοι µε το υγρό στοιχείο, είχε και πρωτοπόρους παράγοντες και αθλητές στο πόλο. Για το µποξ αυτό που µπορούµε να πούµε είναι ότι ως δυναµικό αγώνισµα συνέπαιρνε τον ανδρικό πληθυσµό και συγκινούσε τις ατίθασες, για εκείνη την εποχή, γυναίκες. Για το βιβλίο τούτο µπορούµε να πούµε ότι παρουσιάζει την πυγµαχία στην πιο λαϊκή της µορφή και ταυτόχρονα την προσεγγίζει µε τεχνικά και άλλα χαρακτηριστικά που µόνο ειδικοί του αθλήµατος θα το έκαναν. Ο Κώστας Θεοδωρόπουλος είναι δηµοσιογράφος αθλητικός συντάκτης, στην εφηµερίδα Πελοπόννησος, µέλος του ΠΣΑΤ και της ΕΣΗΕΠΗΝ 11
Αποκαλύπτει τη δική του ποίηση Του Δηµήτρη Αβραµίδη * Ο ιδρώτας ανακατωµένος µε αίµατα, η πετσέτα, ο κουβάς µε το νερό, η µυρουδιά του φόβου και της αδρεναλίνης, η αίσθηση του θάρρους, οι φωνές του κόσµου και δύο άντρες πάνω στο ρινγκ έτοιµοι να χτυπηθούν έως τέλους. Ο κόσµος του µποξ είναι σκοτεινός αλλά αν επιµείνεις σου αποκαλύπτει τη δική του ποίηση. Είναι ελάχιστοι οι αθλητές που έχουν τόση ταχύτητα, δύναµη και αρµονία στα πόδια και στα χέρια τους. Είναι ελάχιστοι οι αθλητές που εκθέτουν το πρόσωπο και το κορµί τους σε τόσο βίαια χτυπήµατα, περιµένοντας τη δική τους στιγµή που θα βρουν την ακάλυπτη στιγµή του αντιπάλου τους. Αλλά όλα αυτά είναι γνωστά. Τα έχουν πει σπουδαίες φωνές και τα έχουν γράψει ακόµα σπουδαιότερες πένες. Εδώ και τώρα έχουµε να κάνουµε µε την «Πατραϊκή πυγµαχία» του Τάσσου Σταθόπουλου. Πρόκειται για µια αληθινή κιβωτό µνήµης που διασώζει από τη λήθη µια σπουδαία στιγµή του τοπικού αθλητικού βίου. Η Πάτρα υπήρξε µια τυχερή πόλη. Ευτύχησε να ζήσει και δει από κοντά σπουδαίους πυγµάχους. Ο Λουµπαρδέας, ο Θεριανός, ο Σολωµός ήταν στ αλήθεια µεγάλοι πυγµάχοι, κι από κοντά ήταν οι δύο µυθικοί προπονητές της εποχής, ο Μαυρόπουλος της Παναχαϊκής και ο Γαλανός της ΕΑΠ που έγραψαν τη δική τους ιστορία. Θέλω να είµαι ειλικρινής. Γεννηµένος και µεγαλωµένος στα Προσφυγικά, δεν είχα πολλές πολλές σχέσεις µε τον κόσµο του µποξ. Στις γειτονιές µας µόνο ποδόσφαιρο υπήρχε. Κι όταν κάποτε εµφανίστηκε στα αποδυτήρια του γηπέδου των Προσφυγικών ένα ρινγκ το κοιτάγαµε µε περιέργεια. Ηταν το * Ο Δηµήτρης Σ. Αβραµίδης είναι δηµοσιογράφος στην εφηµερίδα Πελοπόννησος, µέλος της ΕΣΗΕΠΗΝ 13
Πρόλογος: Η πυγµαχία τίµησε την Πάτρα Του Τάσσου Σταθόπουλου Ηταν 1η Μαρτίου του 2013, όταν ολοκλήρωνα ας µου επιτραπεί ο ενικός µία µεγάλη έρευνα για τον στίβο στην Αχαΐα. Ενας καλός φίλος και πολύ σπουδαίος συν ερευνητής, ο Γιώργος Κοκοής, µου έριξε την ιδέα: «Γιατί δεν κάνεις κάτι ανάλογο για την πυγµαχία;» Μέσα σε µερικά λεπτά είχε ήδη ξεκινήσει η έρευνα για την παρούσα έκδοση. Δεν χρειάζεται ιδιαίτερη ανάλυση για να καταλάβει κανείς πόσο δύσκολο, κυρίως, όµως, πόσο συναρπαστικό, ήταν το ταξίδι µέχρι την ολοκλήρωσή του! Η διαδικασία είναι γνωστή: Ψάξιµο στα «τετραδιάκια» ιστορικά κειµήλια της Ελληνικής Οµοσπονδίας, στις σελίδες της Αθλητικής Ηχούς (κυρίως), στο αρχείο των τοπικών εφηµερίδων µέσω του πολύτιµου ιστότοπου του Μουσείου Τύπου της ΕΣΗΕΠΗΝ, ατέλειωτες συζητήσεις µε παλιούς αθλητές. Ακόµα και στα δελτία παλιών πρωταθλητών βρήκαµε σπουδαία στοιχεία. Το ζητούµενο ήταν πια κτήµα µας: Ξέραµε όλους τους Αχαιούς που έστω και µία φορά ανέβηκαν στο βάθρο ενός πανελλήνιου πρωταθλήµατος! Κι όσο περισσότερο ψάχναµε τόσο περισσότερο βρίσκαµε στοιχεία, φωτογραφίες, παλιές ξεχασµένες ιστορίες. Δεν είχαµε τίποτε άλλο να κάνουµε παρά να τα µοιραστούµε µαζί σας. Γιατί όσο κι αν σε κάποιους φαντάζει περίεργο, η αλήθεια είναι τελείως διαφορετική: Η πυγµαχία είναι ένα σπουδαίο και συναρπαστικό άθληµα. Η πυγµαχία έχει λαµπρές στιγµές, τίµησε και τιµήθηκε στην Πάτρα! Υ.Γ:: Θα έχουµε πετύχει τον στόχο µας αν το συγκεκριµένο βιβλίο δώσει την ευκαιρία σε αρκετούς να διορθώσουν τυχόν λάθη και να συµπληρώσουν παραλείψεις, που είναι δεδοµένο ότι υπάρχουν, και για τα οποία εκ των προτέρων απολογούµαστε. 15
Το πιο δύσκολο στον κόσµο Η πυγµαχία, κοινώς µποξ ή µπόξινγκ (αγγλ. boxing), είναι ένα από τα πιο δη- µοφιλή αγωνίσµατα και µαχητικές πολεµικές τέχνες, που στηρίζεται στην ικανότητα των αντιπάλων (που είναι δύο πάντα) να αντικρούσουν µόνο µε τις γροθιές τους ο ένας τον άλλο και να καταφέρουν, µε εύστοχα και γερά κτυπήµατα, να βγάλουν εκτός µάχης ο καθένας τον αντίπαλό του. Σε όλα τα είδη αγώνων απαγορεύονται τα χτυπήµατα κάτω από τη ζώνη (δηλαδή χαµηλότερα από τους γοφούς), στην πλάτη, στο πίσω µέρος του κεφαλιού ή στον αυχένα. Κατατάσσεται στις πολεµικές τέχνες. Ο ένας και µοναδικός Μοχάµεντ Άλι σε συνηθισµένο στιγµιότυπο. Ο πρώτος γνωστός πρωταθλητής σε παγκόσµια κλίµακα ήταν ο Άγγλος Τζον Μπράουτον κι αυτός είναι που εφάρµοσε τους κανονισµούς του αθλήµατος. Μετά, το αγώνισµα µεταφέρθηκε στην Αµερική, όπου και διαδόθηκε πολύ. Με αυτό πιο πολύ ασχολήθηκαν οι µαύροι της χώρας αυτής, που ανάδειξαν κατά καιρούς πολλά αστέρια της πυγµαχίας όπως τον Μοχάµεντ Άλι και τον Μάικ Τάισον. Το Αµερικανικό κανάλι µετάδοσης αθληµάτων, ESPN, έχει κατατάξει την πυγµαχία ως το πιο δύσκολο άθληµα στον κόσµο. 17 Εβάντερ Χόλιφιλντ και Μάικ Τάισον µεγάλοι πρωταγωνιστές των ρινγκ για πολλά χρόνια