ΤΕΕ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ

ΤΕΕ ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ ΣΤΟ ΧΡΟΝΟ "δι,α πυρός και, σι,δήρου" Η δπμιουργlκπ συμβολπ του ΤΕΕ και των Ελλπνων Μπχανlκών

ΤΟ ΤΕΛΟΣ ΤΗΣ ΔΙΚΤΑΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ Ο ΔΥΝΑΜΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΜΕΤΑΠΟΛΙΤΕΥΣΗΣ Η Η δεκαετία του 1970 βρίσκει τη δικτατορία σε διεθνή απομόνωση. ενώ η αντιστασιακή δράση του λαού γίνεται περισσότερο αισθητή. Οι τριβές που υπάρχουν στην "' / η οεχ.αετtα του "κυβέρνηση" επιβεβαιώνονται με τον ανασχηματισμό που πραγματοποιείται στις αρχές του 1970. Το καθεστώς. προσπαθώντας να εμφανίσει κοινοβουλευτικό μανδύα ιδρύει τη Συμβουλευτική μικρή Βουλή. Το 1971 η απογραφή του πληθυσμού δίνει 8.8 εκατ. κατοίκους. Ο αστικός πληθυσμός ξεπερνάει το 53%. Στις 18 Δεκεμβρίου 1971 αναγγέλλεται άρση του στρατιωτικού νόμου. πλην Απικής. Αθήνας και Θεσσαλονίκης!!! Συνεχίζονται οι τριβές στο καθεστώς και αποπέμπεται ο αντlβασιλέας Ζωϊτάκης. θέση που καταλαμβάνει και πάλι ο δικτάτορας. Οι διώξεις συνεχίζονται για να κάμψουν την αντίσταση του λαού και ιδιαίτερα της νεολαίας. Τον Φεβρουάριο του 1973 εκδίδεται νόμος που επιτρέπει στον υπουργό Εθνικής Αμυνας να διακόπτει την αναβολή των "ανήσυχων" φοιτητών. Δικάζονται αντιστασιακοί φοιτητές με τον νόμο 4000 περί τεντιμποϊσμού. γεγονότα που δίνουν την αφορμή για μεγάλες κινητοποιήσεις φοιτητών και καταλήψεις της Νομικής. Το Μάιο του 1973. η Στάση στο αντlτορπιλικό" Βέλος" που καταφεύγει στην lταλία. αναδεικνύει την αντίδρα- ση που υπάρχει στο καθεστώς ακόμη και στο στρατό. Στις αρχές lουνίου το καθεστώς ανακοινώνει την κατάλυση της Βασιλείας και την εγκαθίδρυση Αβασίλευτης Δημοκρατίας. Νέος "πρόεδρος" αυτοορίζεταl ο δικτάτορας Παπαδόπουλος. Το φθινόπωρο του 1973 νέα προσπάθεια του καθεστώτος να αποκτήσει δημοκρατικό προσωπείο. οδηγεί σε κυβέρνηση με πρωθυπουργό τον Σπ. Μαρκεζίνη. Οι φοιτητές με τις κινητοποιήσεις τους αποκαλύπτουν την απάτη και καταλαμβάνουν το Πολυτεχνείο. αποδεικνύοντας ότι η δικτατορία μπορεί να πολεμηθεί με τη λαϊκή αντίσταση. Στο ραδιοφωνικό σταθμό που δημιουργείται. η θρυλική φωνή της φοιτήτριας Χημ. Μηχ. Μαρίας Δαμανάκη συγκλονίζει τη νεολαία και το λαό της Αθήνας. δημιουργώντας το έναυσμα για τη μαζική συμμετοχή του στην αντίσταση στη Χούντα. Στις 17 Νοεμβρίου 1973. η επίθεση του καθεστώτος στο Πολυτεχνείο. οι αιματηρές συγκρούσεις. οι δολοφονίες και οι διώξεις που ακολουθούν αποτελούν το "κύκνειο άσμα" της δικτατορίας. καθώς αποδεικνύεται περίτρανα ότι διατηρείται στην εξουσία μόνο χάρη στη βία. Λίγες μέρες μετά ανατρέπεται ο Γ. Παπαδόπουλος με νέο πραξικόπημα του Δ. Ιωαwίδη. Τον lούλιο του 1974 η δικτατορία προχωρά σε έγκλημα ενάντια στο λαό της Κύπρου. καθώς ανατρέπει με πραξικόπημα τον πρόεδρο της μεγαλονήσου Αρχιεπίσκοπο Μακάριο και δίνει την αφορμή στην Τουρκία να καταλάβει μεγάλο μέρος της Κύπρου. Η διάλυση στην οποία έχει περιέλθει η χώρα δεν της επιτρέπει να αντιδράσει. Επέρχεται πλήρης κατάρρευση του καθεστώτος και καλείται ο Κωνσταντίνος Καραμανλής οπό το εξωτερικό. ο οποίος δημιουργεί κυβέρνηση εθνικής ενότητας. Είναι η αρχή της μεταπολίτευσης. Επανέρχεται σε ισχύ το Σύνταγμα. καταργούνται οι αντιδημοκρατικοί νόμοι και επιτρέπεται η επαναλειτουργία των κομμάτων. Στις 17 Νοεμβρίου του 1974 πραγματοποιούνται ελεύθερες εκλογές που κερδίζει η Νέα Δημοκρατία του Κωνσταντίνου Καραμανλη με 54,4%. Η Ενωση Κέντρου - Νέες Δυνάμεις με επικεφαλής τον Γ. Μαύρο λαμβάνει 20.4%. το ΠΑΣΟΚ με επικεφαλής τον Ανδρέα Παπανδρέου 13.6% και η Ενωμένη Αριστερά 9.5%. Οι εξελίξεις που ακολουθούν είναι σημαντικές και σημαδεύονται από τη συμμετοχή του ελληνικού λαού και ιδιαίτερα της νεολαίας. από την ενίσχυση των μαζικών κινημάτων και την έντονη πολιτικοποίηση. Στις 7.6.1975 ψηφίζεται το νέο Σύνταγμα της Ελλάδας και αμέσως μετά υποβάλλεται αίτηση για την ένταξη στην Ευρωπαική Οικονομική Κοινότητα (ΕΟΚ). Στις νέες βουλευτικές εκλογές του 1977 νικητής είναι πάλι τη Νέα Δημοκρατία με 41.8%. Το ΠΑΣΟΚ γίνεται αξιωματική αντιπολίτευση και λαμβάνει 25.3%. Στις 28.5.1979 υπογράφεται η ένταξη της χώρας στην ΕΟΚ.

Αρχιτεκτονική κτιρίων Η δεκαετία αυτή χαρακτηρίζεται από αλλαγές αε παλιτισμικό και κοινωνικό επίπεδο. καθώς και στην αρxrτεκτανική γαήτρου του ιδιωτικού τομέα. Εμφανίζονται: - Οι "αμερικανόφωνοι". ότεχνοι πύργαl γραφείων. διαμερισμάτων. ξενοδοχείων. - Γιγαντιαία τουριστικά συγκροτήματα. - Κοσμοπολίτικεζ. εκκεντρικές. "αρχοντολαϊκές" επαύλεις της άρχαυσας τάξης. Από τους διονοούμενους αντιπάλους. οι αλλαγές αυτές θεωρούνται. σύμβολα νέο-αποικισμού. Το κύριο χαρακτηριστικό της επταετίας 1967-1974, είναι η άναρχη και ισοπεδωτική ανάπτυξη της πρωτεύαυσας. η περαιτέρω κακοποίηση της ιστορίαζ της και του Αroκού ταπϊαυ. Οι νέοι αρχιτέκτονεζ. οι οποίοι θα μπορούσαν να αποτελέσουν τις νέ. ες δυνάμεις της δεκαετίας του '70. βρίσκονται εκτός Ελλάδος ή παγι. δεύονται σε διάφορους χώρους -πολιτικούς. διοικητικούς. γραφειοκρατικούς. συνδικολιστικούς. Αντιπροσωπευτικά παραδείγματα. που παραπέμπουν στην ακαταλ/ηλότητα του Ουρανοξύστη γιο τις Ελληνικές συνθήκες. θεωρούνται α Πύργος των Αθηνών και ο Πύργος ''Atrina'' ως προϊόντα μίμησης των αμερικανικών και ευρωπαϊκών προτύπων. Διάνοιξη οδών σε σπάκρημνεζ ορεινίζ περiοχίζ( 1975). Πηγη: ΑΡΧΕΙΟ Α. ΧρονΙδη. Τα σοβαρά λειτουργικά κοl περιβαλλοντικά τους προβλήματα δεν προσφέρονται ως τυπικές λύσεις σε προβλήματα εργασίας ή καταικίας. Στις εξοιρέσεlς συγκαταλέγεται το συγκρότημα Δίφρος. Στη δημόσια αρχιτεκτονική, πάντως, τη συγκεκριμένη περίοδο δεν πορατηρούνται ουσιώδεις αλλαγές. Παρατηρείται. όμως. μια ποιοτική και ΟΙ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΚΑΙ ΤΟ ΤΕΕ ΑΝΑΚΤΟΥΝ ΤΗΘΕΣΗΤΟΥΣ Η δεκαετία αυτη μπορεl να χαρακτηριστεl σταθμός για την ιστορική πορεία των μηχανικών Στις αρχές της δεκαετίας. αν και η δικτστορία εμφανίζεται παντοδύναμη. οι μηχανικοί αντιδρούν. πρώτα σε ατομικό επιπεδο και στη συνέχεια μέσα από διάφορους φορείς. Εκφράζουν αρχικά την αντίθεσή τους αε ml μέραυς ζητή ματα και στη αυνέχεια σε συνολlκουςτομεις της πολιτικής της χούντας. Τα γεγονότατου Πολυτεχνειου το 1973. εκφράζουν -μεταξύ άλλων- και αυτήν την αντίδρααη του τεχνlκαύ κόαμου. Μετά τη μεταπολίτευση. σε αναλογία με την υπόλοιπη κοινωνία. πραγματοποιείται ένα πραγματικό δημοκρατικό "ξέσπααμα" στις τάξεις των μηχανικων και του ΤΕΕ. Η ανολοκλήρωτη αναγέwηαη της τελευταίας εκλεγμένης διοίκησης πριν από τη δικτατορία βρίακει διέξοδο την ελπιδοφόρα περίοδο της μεταπολίτευαης. Μια νέα. πολλά υποσχομενη. περίοδος για το ΤΕΕ και τους Ελληνες μηχανικούς αρχίζει. η οποια. παρά τα δικαιολογημένα λόγω της εmάχρονης δικτστορίας λάθη και παραλείψεις. δημιούργησε το αημερινό δημοκρατικό πλαίαιο λειτουργίας του ΤΕΕ και τις προϋποθέαεlς για τη διεκδίκηαη μια καλύτερης θέσης του μηχανικού στην κοινωνια. Ενας από ταυς σημαντικούς τομείς στους οποίους οι μηχανικοί είχαν τη δυνατότητα να αντιδράαουν ανοικτά στο διδακτορικό καθεστως. με το προκάλυμμα της επιστημονικής παρέμβοσης. ήταν αυτάς του περιβάλλοντος. Στο πρωτο πάρια μα αχετικής επιτροπής του ΤΕΕ προτεινονται. μεταξύ άλλων. η ίδρυση φορέα ο οποίος θα ελέγχει την ατμοαφαιρική ρύπανση. η ανάθεαη του ελέγχου στην Τοπική Αυτοδιοίκηαη. ειδικές άδειες για τα συνεργεία ελέγχου κινητήρων αυτοκινήτου. αντικειμενική "δι' οργάνων" μετρηαη καυσαερίων (α.α. υπονοεl καρτα καυσαερίων). βελτίωση των παραγάμενων απο τα διυλιστήρια καυαιμων. αυστηρός έλεγχος των βιομηχανlκων μανάδων κλπ. συμβολική υποβάθμιση του δημοσίου κτιρίου. που αρχίζει να aντιμετωπίζεται στενόμυαλα σαν μέσο για την επίλυση του ατεγαατικαύ προβλήματος των δημοσίων υπηρεσιών ή σαν ευκαιρία για την υπεραξιοποίηση της κρατικής γης. Παράδειγμα της κακής σχέσεως της κρατικής μηχανήζ με την αρχιτεκτονική είναι το Διοικητικό Μέγαρο του ΟΤΕ. για το οποία διενεργήθηκε διαγωνισμός σε δύο φάσεις. Στην πρώτη φάση (1970) οι αρχιτέκτονεζ Πλάτων Μασσέλος. Γρηγόρης Μαυρομόττης. και Δημήτρηζ ΝάκΟζ διακρίθηκαν για την πρότοσή τους με τις ολιγοώροφεζ ακτινωτέζ πτέρυγες. Στη δεύτερη φάση (1971) απέσπασαν το Β' βραβείο με μία ε ντελώς διαφορετική λύση: του μονολιθικού αστεροειδούς πυργου γροφείων. Τέλος στην εκπόνηση της μελέτης ο πύργοζ αυτός διογκώθηκ.ε ότεχνα προς όλες τις κατευθύνσεις -ύψοζ, πλότος. μήκοζ- με παρεμβασειζ του εργοδότη. Στις εξαιρέσειζ ανήκουν μερικά δημόσια αρχιτεκτονήματα. όπως α κεντρικός σταθμός αυτοκινήτων του ΟΤΕ στην Καλλιθέα. το κτίριο υποσταθμού διονομής και γραφείων τηζ ΔΕΗ. Η ΕΔΟΚ των 170 μηχανικών Η ΕΔΟΚ - ΕΤΕΡ τη δεκαετία του 1970 αποτελούσε ένα διεθνή κολοσσό. Τον lανουάριο του 1974 απασχολούσε σχεδόν 200 μηχανικούς και επιστήμονες (88 Π.Μ.. 40 Μ-Η. 7 χ.μ.. 6 Μ.Μ. 11 Α.Μ.. 20 Τ.Μ.. Ι Αγρονόμο. Ι 5Γεωλόγους. 2 Φυσικούς). κατασκευαζοντας έργα σε όλο τον κόσμο. 80

Θάνος Τσίγκος: αρχιτέκτονας - Ζωγράφος Ενας γνήσιος εκπρόσωπος των μηχανικών που σε ταραχώδεις εποχές ακολούθησαν μια άλλη πορεία εκτός του κυρίως επογγέλματος του μηχανικού, είναι ο Θάνος Τσίγκος, του οποίου ο πίνακας κοσμεί το γραφείο του προέδρου του ΤΕΕ. Γ εννημένος στην Ελευσίνα το 1914, σπούδασε αρχιτεκτονική στο Ε ΜΠ (1931-1936) και εργάσθηκε ως αρχιτέκτονας από το '37 έως το '39. Ο Β' Παγκόσμιος Πόλεμος τον βρίσκει στρατιώτη και στη συνέχεια ακολουθεί τον στρατό στη Μέση Ανατολή. 'Ελαβε μέρος με η γετικό ρόλο στα τρία στρατιωτικά κινήματα υπέρ του ΕΑΜ και καταδικάσθηκε σε θάνατο το 1944 από το στρατοδικείο. Η καταδίκη του μετατράπηκε σε ισόβια μετά τη συνθήκη του Λιβάνου και αφέθηκε ε λεύθερος το 1946. Έμεινε για λίγο στην Κρήτη, από όπου φυγαδεύτηκε μαζί με άλλους και χάρη στον Μερλιέ, της Γαλλικής Ακαδημίας, έφτασε στο Παρίσl "συστημένος" στον Le Corbusier. Ο διάσημος αρχιτέκτονας τον σύστησε στους Ο Niemeyer και Ο Palumpo, κοντά στους οποίους εργάσθηκε στην Βραζιλία με ένα εξάμηνο συμβόλαιο, στο σχεδιασμό της νέας πρωτεύουσας Brasilia. Το 1947 γύρισε στο Παρίσl και δούλευε κοντά στον Le Corbusier, στην πολεοδομική διαμόρφωση του προαστίου Sainr C1aud. Από το τέλος του 1948 εγκαταλείπει την αρχιτεκτονική και μαζί με τη σύζυγό του Χριστίνα Μαυροειδή αφοσιώνεται στο θέατρο, όπου αρχικά δουλεύει σαν σκηνογράφος και ενδυματολόγος, ενώ παράλληλα ζωγραφίζει' Μικρό μερίδιο, αλλά όχι ασήμαντο, από τις". ντομάτες, την παραγωγή του Θάνου Τσίγκου κατέχει το ΤΕΕ. Κατά τον πρώην Πρόεδρο της Δ.Ε. Ευάγγελο Κουλουμπή, προς το τέλος της ζωής του, ο καλλιτέχνης δέχονταν ένα μικρό βοήθημα από το Επιμελητήριο. Όταν πέθανε, βρέθηκε ανάμεσα στα έργα του ένας πίνακας (3χ2,5), με ένα ιδιόχειρο σημείωμα "δια το ΤΕΕ". Είναι ο πίνακας που κοσμεί το Γ ραφείο του Προέδρου του ΤΕΕ. Σύμφωνα, όμως, με άλλες μαρτυρίες, στην αρμόδια οικονομική υπηρεσία του ΤΕΕ. υπάρχει εγγραφή "ΔΡΧ 40.000 για αγαρά έργου του Θ. Τσίγκου". Προφανώς είναι η λογιστική αποτύπωση της σχέσης του αρχιτέκτονα-ζωγράφου με τον επαγγελματικό, συνδικαλιστικό φορέα στον οποίο ανήκε. ΟΙ ΔΙΟΡΙΣΜΕΝΕΣ ΔΙΟΙΚΗΣΕΙΣ Στην αρχή της δεκαετίας αυνεχίζει η διορια μένη από την αρχή της δικτατoρίας διοίκηαη Καρωναίου και στη ουνέχεlα (1971) διορίζεται νέα διοίκηοη ενός άλλου καθηγητή, του Αλέξανδραυ Σφήκα. Οι καιροι. όμως, έχουν αλλάξει και η λαϊκή αντίσταοη στη χούντα εκδηλώνεται με διάφαρους τρόπους. Η διαίκηοη δεν μπαρεί να αγναήοεl εντελώς τις διαθέοεlς των μηχανικών και τα προβλήματά τους και προαπαθεί να παρουσιάαει μια εικόνα ανεξάρτητης δράσης Ειναι χαρακτηριστικό ότι στον τρίχρονο απο ογισμό της το 973 5 αναφέρει: 'Άπηλ/αγμΈVη (0'.0'. η διοίκηαη) οιουδήπq'cε αιαθήματος δεαμεuαεω( το ποίον θα ηδύνατο να εκδηλωθή ένταντι του Κρότους, εκ του γεγονότος οτ αύτη δel' ήτο αιρετή, η παρούαα Διοίκησις προέβαλε μετ' ηυξπμενrις μ χητικοτητος. οσόκις τούτο σπσιτείτο, το θέματο των Μηχα;ικω\ KG 110 λόκις ήλθεν εις ανοικτήν αντιδικιαν μετά των παραγόντων της ΔΙΟΙΚ'10εως Υπουργών κλπ, (Θέμα το Υπομψανικων, φορολογίας, ΕΡγοληmικωv Επι χειρήσεων, Ραδιοηλεκτρολόγων κλπ) (...). Επιπροσθέτως η nαpouog διο κηοις πάντοcε διεπνέετο υπό της επιθυμίας όπως δημιουργηθουν αι πρου ποθέσεις επαναλειτουργίας της διαδικασίας αναδείξεως αιρετής διοικηοεως (..,)", Η διοίκηση αυτή, μέαα στο ασφυκτικό πλαίσιο που έθετε το καθεστώς, επεξεργάστηκε και υπέβαλε προτάσεις για επαγγελματικά θεματο (πχ επαγγελματικά δικαιώματα Χημ Μηχανικών. Τοπογράφων και Μεταλλουργών. Νομοθεσία Δημοαίων έργων, σχέαεις με Αφρ,κανοασιατές χωρες κ.λπ.), ενω αντέδρααε με ανακοινωσεις της σε διάφορες περιmώσεις. εκτός από τις προσναφερόμενες στο παραπάνω κείμενο, όπως για παράδειγμα στις "δωρεάν μελετες", α νάθεση σε ξένους της προμελέτης του νέου Αεροδρομίου. εισοδο των αξιωματικών στο ΤΕΕ κ.λπ. Πρανομιακό πεδίο για την "αποδεκτή" δράση της ήταν οι επιμορφωτικές εκδηλώσεις (44 σεμινάρια. από τα οποια το 30 στην περιφέρεια). μεταξύ των οποίων και το πρώτο συνέδριο Σκυροδέματος στο Βόλο. καθώς και εκδόσεις που πραγματοποιήθηκαν Επισης. διοργάνωσε αρκετές διεθνείς συναντήσεις. ενώ σε συνέχεια παλαιότερων πρωτοβουλιών του ΤΕΕ. συστάθηκε η Μόνιμη Διάσκεψη της Ενώσεως Μηχανικών Νοτιανανατολlκής Ευρώπης (COPISEE). στην οπσία αυμμετείχαν η Βουλγαρία, η Γιουγκασλαβία. η Κυπρος. η Ρσυμανια και η Τ ουρκία. Την ίδια περίοδσ το ΤΕΕ προτείνει τη "φθορίωσην του ποσιμου υ δατος προς προστααίαν της δημοσίας υγείας". ''οντιτίθεται εις την διακοπην της επιχειρήαεως Φωταερίου". συστήνει επιτροπή "προς δ,άσωσιν των χριστιανικών μνημείων της Ορθαδαξίας εις τους Αγlους Τόπους". οργανώνει έκθεση των πρώτων Ελλήνων Μηχανικών του 190υ αιωνα, μελετά το Πατριαρχικό Μέγαρο Αιθιοπίας, "μερίμνη του ΤΕΕ διεξάγονται επιτυχή πειράματο επαληθεύσεως και α ναπαράστασις της πυρπολήσεως του ρωμαϊκού στόλαυ δια κατόmpwv υπό του Αρχιμήδουςτον 30ν αιώνα π.... ενω εκτυπωνεl τον γεωλογικό και υδραυλικό χάρτη των Αθηνων, προετοιμάζει τε νlκές προδιαγραφές προκαταακευής και πραγματοποιει αυζητηση για την υδατική οικονομία, Αυτή την εποχή αγοράζονται οικόπεδα για την ανέγεραη γραφείων του ΤΕΕ στη Λ. Κηφισίας. απέναντι από τον ΟΤΕ και στα ανια για τη στέγαση του εκεί Τμήματος, Επίσης, πραγματοποιείται συνέντευξη του προέδρου του ΤΕΕ lα τσ μελλον της Αθήνας και δ,ατυπώνσντα, επιφυλάξεις για το σχεδ,ο ΝΔ περί οργανισμου τυποποιήσεως, Πραγματοποιείται καινό διάβημα των συλλόγων τω ΤΕλνικω\ για τις αποδο ές των Μηχανικων που υπηρετούν στο Δημοαιο. ΠΔΔ. ΟΤΑ, ενώ το ΤΕΕ συνηγορεί ε ραφως. Αθηνών για τη πολύπλευρο και επωφελη για το έθνος δραστηριό- 81

τητα του, ενω προετοιμάζεται η έκδοαη λευκώματος γιο τις ελληνlκες δυνατάτητες παραγωγής έργων.. ' Κατόπιν πρωτοβουλιος της ΚΕΤΠ, της Ελληνlκης Εταιρειας Προστααιας της Φύοεως, της Φιλοδααlκης Ενωοης Αθηνών και της Εληνlκης E~αιρεlας, το ΤΕΕ αναλαμβάνει υπό την αιγίδα του τη διοργανωοη δημόοιας ουζήτηοης για την προστασία ταυ Σαρωνlκου και των ακτων της Αργολίδας (Μάρτιος 1973). Το ΤΕΕ. η ΚΕΤΠ κοι ο Συ ογος Αρχιτεκτονων αντιτίθενται στη δημιουργία του αρχαίου Ολυμπιου Αλσους θησαυρών, γιστί "θα αλλοιώσει βασικά το χαρακτηρα του ιστορικού περιβά οντος της Ολυμπίας" Πραγματαποιειταl διαμαρτυρία του ΤΕΕ και των συλλογων Πολιτικω Μη ανlκω,μηχανολογων - Ηλεκτρολόγων, Αρ lτεκτόνων και ημικων για το σχεδιο Ν.Δ. με τα αποlο απονέμο;ταl επιστημον.ικες αρμοδιοτητες σε ιαφορες κατηγαρίες τεχυlκων και χορηγουνταl αδειες ασκηαεως επαγγέλματος αε ραδιοηλεκτρολόγους Παρά ηλα. υποβα εταl μελέτη για την Επαγγελματική Τ εχνική Εκπαιδευση. καθως και '1ροτασεlς για τα δlκσιώματα των αποφοίτων των ΚΑΤΕ, ενω διαμαρτύρεται για την ένταξη των Δημοσίων Ανωτέρων Τε ικων Σ ολων Υπομηχανικών στα ΚΑ ΤΕ. Το ΤΕΕ με έγγραφό του προς το υπσυργείο Συντονισμού ζήτησε την αναστολη εφαρμογής τσυ ΚΑΜΠΔΕ προκειμένου να βελτιω- "(...) η έναρ~ις εκβιαμηχανίαεως της Χώρας με πρώταν κέντραν την Δραπεταώνα, παρααληλως δε την περιαχήν ταυ Νέαυ Φαλήραυ και εν συνεχεία το λοιπον λεκανοπέδιον των Αθηνών, εν συνδυασμώ προς την ραγδαίαν αύ ~ησιν των κυκλοφορούντων αυτοκινήτων και την γενίκευσιν της θερμάνσεως των κατοικιών, ήρχισε να μολύνη την αrμόσφαιραν των Αθηνών, βαθ. μιαιως μεν. ααλα με συνεχώς επιταχυνόμενον ρυθμόν, εις τρόπον ώστε να αντιμετωπίζωμεν σημερον μίαν αοβαραν κατάστααιν, της οποίας η επιδείνωαις θα είναι ταχεία, εφ' όαον δεν ληφθούν εγκαίρως τα απαραίτητα μέτρα. (...) πόσα καθυστερησις ειναι απολύτως βέβαιαν ότι καθ' ημέραν θα καθι στό το μεν πρόβλημα αοβαρώτερον, την δε λύσιν του τόσον περισσότερον δαπανηρόν, ώστε ή θα απαιτηθή οοβαρά οικονομική θυσία προς επίλυσίν του η αι Αθήναι θα παύαουν να έχουν όχι μόνον την πλέον διαυγή και καθαράν αrμόαφαιραν ε~ όλων των γνωστών μεγαλουπόλεων, ααλά ουδέ καν στοιχειωδώς EnIτpEmrjv αrμόσφαιραν με τας γνωστάς επιmώσεις επί της οικονομίας και της υγείας των κατοίκων της πόλεως (...). (... Ι Εάν θα ήτο δυνατόν προς στιγμήν να λησμονήσωμεν τας δυσμενείς ε πιδράσεις μιας μολυσμένης αrμoσφαίρας επί της υγείας των κατοίκων του λεκανοπεδίου Αθηνών και να περιορισθώμεν εις τας υποχρεώσεις μας έ ναντι των αρχαίων μνημείων μας και του τοπίου, δια το οποίον επι Ι Οετίας περιωρίζετο το ύψος των οικοδομών προς ε~ασφάλισιν της θέας της Α κροπόλεως (σ.σ. έμμεση αναφορά στην απόφαση της δικτατορίας να αυ~ήση το επrτρεπoμενo ύψος των κτιρίων). και μόνη βεβαιότης, ότι η Ακρόπσλις εντος ολίγων μόνον ετών θα έχη ε~αφανισθή μονίμως εντός της αχλύος και της αιθαλομίχλης, ανε~αρτήτως ύψους οικοδομών, καθιστά την σοβαρότητα του προβλήματος απολύτως συγκεκριμένην και σαφή. Πρεπει επίσης να τονισθή, ότι εκ της υφισταμένης κατά την τελευταία ν εικοσιπενταετίαν μολυνσεως της ατμοσφαίρας, ήτις πολύ απέχει εκείνης την οποιαν θα αντιμετωπίσωμεν εις το αμεσον μέλλον, η Ακρόπολις υπέστη τόσας φθοράς, οσας δεν υπέστη επί εικοαιπέντε αιώνας". Το Ι ον Ποριομο της Εππροπης του ΤΕΕ διο την ΠΡOσrOOlOν της Αψοοφοιρσς εκ της Μολύνσεως, ΤΕΧΝ. ΧΡΟΝ. Μάιος 1970, σελ. 287. Ο υδροηλεκτρικός σταθμός Πολυφήτου (1974-75) στον Αλιόκμονα. Πηγη: EKημφωrιKo Μυπο rης ΕΔΟΚ - ΕΤΕΡ. θούν οι δ,ατόξε,ς αυτού, να καταρτισθεί το νέο Μητρώο Μελετητών και να τεθούν αε ισχύ συγχρόνως οι προδιαγραφές και ο κώδικας α μοιβών. Επίσης, ζητά να επισπευσθεί η έγκριση του κανονισμου μέτρων ασφαλείας για τα πόαης φύσεως έργα. Μεγάλη επιτυχία σημείωσε το Διεθνές Συνέδριο Συνεχιζόμενης Εκπαίδευσης. Μετείχαν σ. αυτό εκπρόσωπαl 12 χωρών και έλαβαν μερος 200 σύνεδροι. Τούτο έγινε υπό την αιγίδα της Μόνιμης δlασι.έψεως Μηχανικών ΝΑ Ευρώπης (COPISEE) Το υπουργείο Συντονισμού απεδέχθη πρόταση του ΤΕΕ για την υ ποχρεωτική δημοσίευση στο Ε.Δ. των προσκλήσεων εκδήλωσης Ενδιαφέροντος. Το ΤΕΕ επισημαίνει ότι θα έχει δυσμενείς κοινωνικές επιmώσεις η ε φαρμογή του Ν.Δ. 333/74 με το οποίο επιβάλλονται έκτακτο τέλος στις εκδιδόμενες οικοδομικές άδειες. Επίσης, το ΤΕΕ αντιδρά στην επίχωση θαλάσσιου τμήματος του κόμπου της Ελευσίνας (υπόθεση ΠΕΤΡΟΜ) αναφέροντας 'Ήδη δια της από πάσης απόψεως ανεπιφέmου εγκαταστάσεως του διυ. ιστηριου, και μάλιστα τσσον μεγάλης δυναμικότητος, η οικολογία ολοκλήρου [ης πε ΡΙΟΧής -θαλασσ[α και χερσαι'α- έχει ήδη σοβαρως διατσρσχθή. ώστε νσ μη δύναται ουδέ σκέψις καν να επιφέπεται περ[~oρηγησεωςτης οιτουμε νης αδε[ας (...) "252. Η ΔΗΜΟΚΡΑ Τ1ΚΗ ΑΝΑΓΕΝΝΗΣΗ ΜΕΤ Α ΤΗ ΧΟΥΝΤ Α Η ούντα καταρρέει και ξεκινάει για το λαϊκό κίνημα και τους μαζικούς φορείς η δυναμική περίοδος της μεταπολίτευσης, Οι δημοκρατικοί μηχανικοί έχουν ήδη κερδίαεl κάποιους αυλλoγo~ς μηχανικών. Δημιουργούν την επιτροπή των προέδρων τω μηχανικων.. δ αρικης διοικησης ΤΗ. Από την επίσημη εγκστσσταση της πρωτης μπα ικτατ Πηγη: Ε.Δ. 1166-10.8.81. 82

καl.ζηταύν το διοριομό νέας διοίκηοης στο ΤΕΕ. Η κυβέρνηαη Εθνικής E~oτητoς. που δημιουργείται τότε. διαρίζεl στις 8 Αυγούστου 1974 νεα δlοlκηαη με επικεφαλής τον πρόεδρο των Πολιτικών Μηχανlκων. Ευαγγελο Κουλουμπή. αντιπρόεδρο τον Ερρίκο Μπάρδα. πρόεδρο τωvμηχανολόγων Μηχονlκών και Γραμματέα τον Αρχιτέκτονα κοθηγητη Δημητρη Φατούρο. ΜΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΟΜΙΛΙΑ Ο τελευταιος εκλεγμένος πρόεδρος του ΤΕΕ πριν από τη δικτατορία Ι. ριστοδουλίδης. κατό την τελετή της εγκατόσταοης της νεας διοίκηαης του ΤΕΕ. μεταξύ όλλων επεσήμανε: ''Δεν σσς onoκpumw ποσο μεγάλη ε/νσι η συγκiνησις μου σνερχομενος μετά εmά έτη έστω κσι δι' σλιγσ λεmά. εις το βημσ συτο εις το οπο/ον μσς ετοποθέτησεν η δημοκρστική έκφρσσις της θελήσεως των μελών του ΤΕΕ κσι μσς κστεβιβσσε βια/ως η πρά~ις ενός αυταρχικού καθεστωτος... Ηδη ο κ. Υπουργός δια των πρωτων δηλωαεών του αχετικώς με το ΤΕΕ εγκατέστησε αυτό εις τον ρόλοι' δια ΤOI,' οπο/οl ιδρύθη. ρόλοι' του πρώτου τεχνικού συμβούλου της Κυβερνήσεως. όπως αυτος προδιαγράφεται εις το σ ετικόν άρθρον του Καταστατικου του. α ρόλος όμως αυτός δια να πραγματοποιηθη έχει ανάγκην δημοκρστικής λειτουργiας του αργαl'/σμού, αυl'αγερμού ατόμων και γνώσεων και καθολικης αυμμετοχής των μελων του εις την προσπάθεια\'. Ας μη λησμοi'ώμεν ότι το ΤΕΕ ιδρύθη ουσιαστικώς εις moxήl κατά την οποιο\' το πολ[τευμα της Ελλάδος ήτο η αβασ/λευτος Δημοκρατ/α. εφ ω και το Καταστατικόν αυτού ε(ναι πλήρες διατά~εωl' δημοκραυκού πνεύματος. Ελαμπρύνθη δεν κατά το Ι 930 όταl Eni ΚυβεΡνησεως Ελ, Βενιζέλου, πάλιν υπό Δημοκρστικόν Πολιτευμα. υ πέβαλει εις την ΚυβεΡνησιl' τας εισηγησεις του δια την εκτέλεσιν των μεγάλων υδραυλικώl' έργωl' της Δυτικής και Ανατολικής Μακεδονιος την έκτασιν των οποιων δια πρωτην φοράν α"τιμετώπισεν η Ελλάς, Αι εισηγήσεις αυτα( συνετέλεσαν ωστε ι α καταρρεύση δια πρώτην φοράν το τότε κυριαρ ουν εις τον πολιτικόν κοσμον' σλόγκαν της mωχής Ελλάδσς. Ας μη νομισθή κύριοι ότι λέγων τα ανωτέρω θέλω καθ' οιονδήποτε φόπον να πσλιτικολογήσω. Τουναντ/ον, πιστευω βαθύτατα ότι το ΤΕΕ πρέπει να μεινει μακράν της πολιτικής δια να εκφράζει ελευθέρως τας απόψεις του, εiτε αυται ε/ναι αυμπαθεις ε/τε οχι προς την εκάστοτε κρατούσαν κατάστασιν. και αυτήν την αρχή εφαρμόσαμεν με θρησκευτική" ευλάβειαν εν μέσω μιας ταραχώδους πολτικής ατμοσφαiρας κατά τα δυο και ήμισυ έτη της θητει'ας μας εις το Ισως να αντιταχθή ότι η δικτατορική ατμόαφαιρα δει' επέτρεπε την τοιαύτην λειτουργιον. δεν πρέπει όμως να μας διαφεύγει ότι το όπλον της παραιτήαεως ή της μη αποδοχής ας,ωμάτων ε/ναι ε~ iaou ισχυρόν... ". \. ΤΕΕ. Δια παράβασιν αυτής ακριβώς της αρχής κατηγορήσαμεν τας επ( δικτατορiας Δισικησεις, Αμέοως μετά την ανάληψη της διοίκηαης του επιμελητηρίου πραγματοποιείται αυνάντηση με τον υπουργό Δημοσίων Εργων. Γ. Α. Μαγκάκη, κσl τίθεντσl τα βσαlκά θέμστα που απααχολούν τους μηχανlκους. Στη φωτογραφία ένα οτιγμιοluπο απο την καινή συσκεψη της παλιός και νέας διοικούσας Επιτροπής mo ΤΗ που πραγματοποιήθηκε μπό τις Εκλογές του 1978, Πρωτοπόρα για τπν τυποποίπσπ π δρόσπ του ΤΕΕ Το ΤΕΕ ε~νoι ο πρ~τoς. φoρ~oς που οσχολήθηκε με την τυποποίηση στην Ελλοδο. Μετο οπο εισηγηση του οείμνηστου συνάδελφου Πολ. Μηχ. Δημ. Eυστρ~ιάδη επί π~oεδρίoς Νικολάου Κιτσίκη, ιδρύεται το 1933 η Ελληνlκη Επιτροπη Προτυποποίησης. συμβολlκο ΕΝΟ (συ~oμoγρoφί~ της λέξης Ενοποίηση), η οποία συγκεντρωνεl τις πρω:ε ς ~υλλoγες προτύπων στην χώρο μος κοl συντάσσει δοκιμα. στικο προτυπο κοι τις γνωστές προδlογροφές ΤΕΕ/ΕΝο. Σ τα πλαισιο τη~ λειτoυ~γίoς της ENQ. δημιουργήθηκε το Ειδικό Πογκόσμια Αρχεισ Προτυπων, το οποίο περιελάμβονε συλλογές όλων των Εθνικών Οργονισμών: κοθώς ~αι του Διεθνούς Οργανισμου Τυποποιησης 150, προσφεροντος ετσι τη μονοδική πηγή πληροφορησης στο είδος ουτό. Με διακοπή στο χρόνιο του πολέμου, η ΕΝΟ λειτουργουσε ω~ Εθνικός φο.ρέος Τυποποίησης μέχρι το Ι 968, οποτε ανελαβε το τοτε υπουργειο Βιομηχονίος κοι ίδρυσε το 1976 τον Ελληνlκο Οργονισμό Τυποποίησης (Ελοη, που είνοl ο αρμοδιος εθνlκος φορέος τυποποίησης στη χώρο μος. Τ ο ΤΕΕ παραχώρησε στον ΕΛΟΤ το έργο της επιτροπής ΕΝΟ και μέρος του παγκοσμιου αρχείου προτύπων κοι εξακολούθησε νο συμβάλλει στην αναmυξη και διάδοση της τυποποίησης με κόθε τρόπο. Υποβάλλονται Ι Ι υπομνήματα 54 με το εξης θεματα: Συμμετοχή του τεχνικού κόσμου κσl του ΤΕΕ στη λήψη των σ ποφάσεων: Σαν πρώτο θέμα τίθεται η ΤεΥνlκη Παιδεια. ενω μεταξυ αλλων προτεινονταl διάφορα θέματα ανάmυξης. αναδιάρθρωση του κρατικού μη ανιαμου κ ~π. Κοτοικίο - κρίση στον τεχνικό κόσμο: Παρατίθενται ατοιχεια για τις ανάγκες στέγασης του λσου και επισημαινεταl η άμεση ανάγκη χαραξεως συγκεκριμένης πολιτικης αίκης κατοικίας Επιαης. αναφέρεται άτι "η ανυπαρ~ια πραγραμμάτωl εργων υποδομής και η υπερφοφικη μέχρι το 1972 αναmυ~η της οικοδομης προσανι:ιτολισε εν? μεγαλο μέρος του Τεχνικου κόσμου προς την κατευθυνση αυτη. Ε τσι. η σειρά σ πο τα ε~oντωτιkά μέτρσ που πάρθηκσν στον τομεσ της οικοδομής ει, σι' α ρακτήρα ποινής πάνω σε ένσ μεγάλο τμήμσ του Τεχνικου Κοσμου (... 1. Η δραστική περικοπή τωl επει δύσεων σε δημόσισ εργα. η πληρης διακοπή της δανειοδοτήσεως κσι η ανυπαρ~ισ ερευνητικων φορεων κσι προγρσμμάτων εχει πισ κορυφώσει την κριση σ' ολόκληρο τον επιστημονικό κοσμο και το εργστοτεχνικό δυναμικό ". Στη συνέχεια υποβάλλονται προτάσεις για την άρση των έκτακτων τελών της οικοδομής και την τονωση του προγράμματος δημοσίων επενδύσεων. τη συμπλήρωαη των κενών θέαεων τεχνlκου προσωπικου. στο Δημοσιο και τους Οργανισμούς, τη χρηματοδότηση αναmυξιακών μελετών και προτυποποιησης και την καθιέρωση Συλλογlκων Συμβάσεων για τους μηχανlκούς. Μελετητές δημοσίων έργων: Αναφέρονται το θεματο ανεργιας των μελετητικων γραφειων. ο εκσυγχρονισμος του Κωδlκα Αμοιβων και η τροποποίηση της διαδικασίας αναθέσεως και επιβλέψεως εργων. Γενικός Οlκοδομlκος Κανονισμός (ΓΟΚ) ''0 σημερινος Γα ρειαζεται σι σθεωρηση γιατι' σε κσμμιά ΠεΡimωση δεν μπορεl να θεω ηθη αν κα\'ονισμος δομήσεως του ελληνικού πε ιβόλοιτος, Δεσμιος ενος rrνeυμσ τος συιτηρητισμού και nεpimwqioιio ιας. στερειται στοι \ειωδους υε,lις,ας, πρωταρ. ικου στοι \ειου συν θέσεως ι όθε κοτασ"ε ιη< (ΓΟ \ωμd". Κανονισμός Ασφαλείας ΕΡΥων - Ευθύνη Μηχανικών: Αναφερεταl ΟΤΙ ο κανονισμός που lσχυεl βασίζε":αl στο ΒΔ του 1920 με οριομενες τροποποιησεις του 1956 κα< αρακτηρίζεταl απαρ αlωμένος. 83

Κέντρα Ανώτερης Τεχνικής Εκπαιδεύσεως (ΚΑΤΕ): ''EivaI επιται τική η αl αγκη δημιουργιας τεχι"κω\ εφαρμογής με καθωριαμένο αντικειμενο. εναρμονιαμένο στις αl'αmυςιακές ανάγκες της χώρας. Υπάρχουν όμως σοβσρωτατες επιφυλάςεις για rηl δομή και την AEIroupyia roυ νέου θεσμου rwl ΚΑ ΤΕ και την ορθολογική έ'ιrαςη των αποφοirων ίων αντιοτοl 'ων σ'ο wl μεσα στην παραγωγική δ/αδlκασiσ. Η πραγμαrιkότητα της παραγωγικής δομης και roυ Τεχνικού δυναμικού που τψ στελε ώνει επιβάλει 0>1 αοριστα mαγυελμαrικά δικαιωματα στους Τεχνικούς εφαρμογής. Q α δι αιη αίο<υρωσή roυς σε ωρο με σαφηνεια καθωρισμένο και σε πλήρl σ Νε γασ/α με roυς Μηχανικούς Παl m/στημ/ακής στάθμης". Θέματα υπαλλήλων: AναφέρoVΊαl θέματα μονίμων και επί συμβάσει υπαλληλων. Θέματα Εργοληπτών Δημοσίων Εργων: "(".) ίον reλrυraio καιρο ίο δημοσιο ε,ε σταντησει αναςιόπιστος εργοδοτης. Από την μια δεν εςοφλουσε rις υποχρεωσεις roυ σπο πιστοποιήσεις. απο την άλλη μεριά απαιίούαε την εςοφληαη τωl υποψεωαεων των εργοληmών προς ίο ΙΚΑ και ίο Δημοσιο επιβάλλοντας προστιμα και ποινές. Aυro ει~xε ααν αυνέπεlα την κα 'αρρευαη ίωl μιι:ρων και μεσαιων ι αrσσκευαστιι ώ\ επιχειρήαεων". Θεσμός Εργολήπτου Ιδιωτικών Εργων: "Οταν η καίοικιό κατααr:ευαζεrαι από εναν επι<ειρημαίια και πωλειrσι σε έναν φιίο. αμέσως προκυmει η οναγκη προστααiας αυίού του rpirou -ίου αγοραστού. (".) ΤΨ εμπορiα της καroικ/ας μπορε! να εςαακή ο καθένας. την KαrσαKευή ό μως αναλογα με ίο μέγεθός της πρέπει να αναλαμβανη ο υπεύθυνος μη,αlll<.ός'ό Ασκηση επογγέλματος: Δεν υπάρχει νομικό πλαίαιο για τις ειδικότητες ημιr:ών μηχανικων. Μηχανικών Μεταλλίων Μεταλλουργών αl ~~αυrη ων ΜηχανικωΙο. Εποπτεία του ΤΣΜΕΔΕ από το υπουργεία Δημασίων Εργων. Η ΠΡΩΤΗ ΜΕΤΑ ΤΗ ΔΙΚΤ ΑΤΟΡΙΑ ΑΝΤιΠΡΟΣΩΠΕIΑ ΤΟΥ ΤΕΕ Στις 299 975 συγ σλείται η Avίιπρoσωπεία του ΤΕΕ με την παρουσια του υπουργού Δημοσιων Εργων, Χρ. Στρατου. Στην ομιλία του ο πρόεδρος Ε. Κουλουμπής. μεταξύ άλλων. σναφέρει: "Σήμερα ε' ει γινει πια κοινή ουνεiδηση όίι η ΔημOi<ραrια δεν εkφράζεrαl μόο με την απλη εκπροαωπηση. Η δημoi<ραrική ArItoupyia rivat αμεσα συνδεδεμέvη με την ενεργο συμμεroxη στην σωστά απoκεvrρωrική διαμόρφωση Πείθεται π πολιτεία για τπ Ζεύξπ Ρίου - Αντιρρίου Το συγκεκριμένο θέμα. απασχόλησε το ΤΕΕ κοτ' αρχάς τη δεκαετία του 1960, ενώ το Δεκέμβριο του 1974 διαργανώθηκε νέα εκδήλωση - συζήτηση* όπου εξετάστηκαν οι τεχνικές λύσεις που προτείνονταν. αλλά συγχρόνως τέθηκαν και πορεμφερή ζητήμοτα. όπως η α νάγκη χωροταξικών μελετών, θέματα τα οποία εξσκολουθούν να διατηρούν την επικοιρότητά τους μέχρι σήμερα που η γέφυρα βρίσκεται στο τέλος της. Στην εισογωγική ομιλία του. ο πράεδρος του ΤΕΕ, Ε. Κουλουμπής μεταξύ άλλων ανέφερε: ''Το θέμα το οποίον αποσχολεί σήμερον τους συγκεντρωθέντος είναι τεράστιον και σοβαρώτατον. Αρκεί να σημειωθή άτι 700.000 κάτοικοι της Δυτικής Ελλάδος ταλαιπωρούνται και θα ταλαιπωρούνται σν δεν γίνη η χερσαία σύνδεσις". Το Τεχνικάν Επιμελητήριο της Ελλάδος, κατά νάμον Τεχν/κάς Σύμβουλος της Πολιτείας, έχει αποφασίαει να οργανώση παρεμφερείς συζητήσεις δι' άλα τα μεγάλα τεχνικό προβλήμστα με σκοπόν να συγκεντρώση τας τεκμηρlωμένας απόψεις των Ελλήνων Μηχανικών και να τας θέση υπ' όψιν των αρμοδίων". Ο υπουργός Εθνικής Αμύνης, Ε. Αβέρωφ. πριν την εκδήλωση υποστήριξε ότι "δεν είναι δυνατόν όμως να εκφρασθώμεν πριν ακούσωμεν τας απόψεις σας. διότι και τα τεχνικό δεδομένα και τα οικονομικά μας ενδιαφέρουν." ". Ενώ μετά την εκδήλωση δήλωσε "ότι πρέπει να προχωρήαωμεν δεν έχω καμμίαν αμφιβολίαν. Είχα ολίγας αμφιβολίας πριν, τώρα δε έχω ακόμα ολιγωτέρας από τα δεδομένα που άκουσα". Ο υπουργός Δημοσίων Εργων. Χρ. Στράτος στο χαιρετισμά του α νέφερε ότι "είναι αδιαφιλονίκητος η συμπαράστασις και η εργασία, που οι τεχνικοί της Ελλάδος έχουν προσφέρει έως τώρα. Και επομένως, από τα πορίσματα οιασδήποτε συζητήσεως, η αποία γίνεται γύρω από κάθε τεχνικόν έργον, έχει να ωφεληθή το Κρότος". ". Οι μαζικές συγκεντρώσεις μηχανικών χαρακτηρίζαυν ίην ΠεΡίαδα της μεταπαλίτευσης. ίων επιλογών. Εται βλεπουμε την Αvrιπροαωπεiα αε αυνεχή διααύνδεση με την Διοικηαη. ίο Τοπικά Τμήμαrσ. rσ Επιστημονικά Τμήματα. τις Επlφοπές και τις ομάδες δουλειάς... Η εφrσετiα τ/ς δικτατοριός όχι μόνο δεν έλυαε κανένα από ίο βααικά προβλήμαrσ της Χώρας αλλά με πρόχειρα. σσύνδετα και αλλοπρόσαλα μεrpσ: - οδήγησε ίην χώρα σε ένα πληθωρισμό υπερδιπλάσιο ίων a,v,wv ευρωπαί~ κών χωρών - διεύρυνε mlκ/νδυνα ίο έλλειμμα roυ ισοζυγι'ου πληρωμων _rεrραπλασiασε το εξωτερικόν χρέος και μάλιστα με όρους εςαιρετικα επα Χθεις - διατήρησε σε μεγάλα miπεδα ro ά οιγμα Οίη α <έαη εισα ωγων -εςαγωγωl - αποδ/οργάνωαε ίοi' i<ρατιkό μηχανισμό _δημιούργηαε γενικότερα τέλμα στηl οικονομική ζωη ίης \ωρας. και - επέδρααε ανασταλrιkά στην πολιτιστική άνσδο ίου λαού μας. Είαι. η χώρα μας βρίακεται σε μια δύσκολη καμπή της ιστοριας της. αl τ/ μεrωπίζοιτας τεράστια εθνικά και ο/κοloμικά πρσβλημαίο. 84

Εμείς οι μι]χονlκοι πρέπει 1'0 βοηθήοουμε 1'0 ξεπεροστή η κριοιμη ουτή περίοδος"!". Στη συνέχεlσ εκλέ θηκε το πρσεδρείσ της Αντιπρσσωπεισς με πρόεδρσ τον Ι. Μπσνισ. Αντιπρόεδρο τον Π. Πάγκσλσ κσl Γενικό Γρσμμστέσ τον. Ντόλκσ. Αρχίζει μισ σπό τις πλέον δημιουργικές περιόδους στην lστορίσ του ΤΕΕ. με κύριο αρακτηριστlκό της τη μσζlκή εθελσντική συμμετοχή των μη ανlκών και ιδιαίτερα των νέων. Οπως μας δήλωσε ο τότε πρόεδρσς Ε. Κουλουμπής. "ήω" μια κοτοπληκτική περίοδος γιο ΙΟ ΤΕΕ. όπου μοζικά οι μηχονικοι συμμετείχον στις διοδικσσίες κοι στις επlφοπές. Αν ΟΙ στόχοι των πρώτων μετά τη δικτοιορίο διοικήσεωl' πέrυχσν σε μεγάλο βσθμό. οφείλετοι στο γεγονος ότι στο ΤΕΕ δούλεψον πολλές εκοτοντάδες συνοδελφοl -τόσο στο Κέvrρo όσο κοι στη Περlφέρεlο-μηχονικοl' που προσέφερον τις υπηρεσίες τους χωρίς ομοιβή στο ΤΕ[ μελετώντος προτάσεις, προβάλλοντσς θέσεις κοι διεκδlκώντος ένον πρωτεύοντο ρόλο του Επιμελητηρίου στην κοι,'ωνίο". Μετά τον διορισμά της Διοίκησης της μεταπολίτευσης. εκλέγεται η πρώτη Διοίκηση ευρείσς συνεργασίας με επικεφσλής και πάλι τον Ε. Κσυλουμπή. Από αυτήν την περίοδο. το ΤΕΕ έχει πλέον κατακτήσει τις ανοικτές συλλογικές διαδικασίες, την ελεύθερη παρακολούθηση των συνεδριάοεων των οργάνων του και τη δημοσίευοη των πρακτικών στο Ενημερωτικό Δελτίο, με στόχο την ευρύτατη ενημέρωαη των μη α νικών. Παράλληλα με τις διεκδικήσεις, το ΤΕΕ διαδραματίζει και πάλι πρωτεύοντα επιμορφωτικό ρόλο για τους μηχανικούς κσl για την κοινωνία. ""(...) οργσνώθηκον στο επιμελητήριο μιο σειρά Σεμινορίων -ορκετά οπό συτά σε δύο πσράλληλους κύκλους, κοl με πολλές οιτήσεις συμμετοχής σνl 0 νοποίητε - πολυάριθμο επιστημονικά συνέδριο, άλλσ σπό συτά κσθορά Τεχνικά, άλλσ πάλι πάνω σε θέμοτο γενικότερου ενδιοφέροντος, δημόσιες συζητήσεις σι ημερίδες, Πσράλληλο, οργονώθηκε κοι λειτούργησε ο θεσμός των δισλέξεων - συζητήσεων ιου ΤΕΕ, που επί δύο σχεδόν χρόνιο, κάθε Τετάρτη έφερνε στο βήμσ του ΤΕΕ εκλεκroυς επιστήμονες γισ 1'0 μιλήσουν ΚΟι συζητήσουν μιο μεγάλη ποικιλίσ θεμάτων"256 Αποτέλεσμσ της συλλογικής ράσης και της επιστημονικής δουλειάς του ΤΕΕ, είναι η επεξεργασία θέσεων για διάφορα κοινωνικά και αναmυξιακά θέματα, όπως ενδεικτικά αναφέρει άρθρο του τότε Γ ενικού Γραμματέα του ΤΕΕ Δ. Ρόκου: 257 Μέτρσ για τη λαϊκή στέγη. Ουσιαστικοποίηαη του ρόλου της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Διερεύνηση της οικονομικής σκοπιμότητας προώθησης έργων σαν το Αεροδρόμιο της Αθήνας και το ΜΕΤΡο. Μέτρα για τη λύαη των μεγάλων συμβάσεων της δικτατορίας, Μέτρα για την αντιμετώπιση του αποχετευτικού και του συγκοινωνιακού προβλήματος της πρωτεύουσας κσl προτεραιότητες για τα έργα υποδομής αμέσου ανάγκης, Διαδικασίες για τη θεσμοθέτηση Ενιαίου Εθνικού Κτηματολογίου ("και σντ' αυτού θεσμοθετούνται, δαπανούνται εκατοντάδες εκατομμυρίων το χρόνο, κσl τελικά τελματώνονται κι εγκαταλείπονται στην πράξη, Δσσlκά, Αμπελουργικά, Ελαιουργικά κλπ. κτηματολόγια"), Λύσεις για την αναθεώρηση της Σύμβασης τσυ Μόρνου. Μέτρα για την άρση της απαράδεκτης κστάστασης στα πολεοδομικά γραφεία. Σχέδιο για νέο Νόμο Πλαίσιο για τα Πανεπιστήμια. "(".) ΤΟ ενημερωτικά Δελτιο του ΤΕΕ της φιετlος που λήγει (σ,σ, 1975 1978) βρίθουν οπό τέroιες προτάσεις του ΤΕΕ προς την κυβέρνηση. σε μορφή εγγράφω\', προτάσεων σχεδίω, νόμω", συνεvrεύξεων τύπου. μελετημάτω. πορισμάτω ομάδων δουλειάς. συνδιοσκέψεω,', επιστημονικων ημερίδων κλπ, (".) ", Η επιστημονική και μελετητική δρσστηριότητα του ΤΕΕ σπό αυτό το διά- Η Ευρωηαϊκή Κοινότητα και οι ΕΑΑηνες μηχανικοί Το Συνέδριο που οργάνωσε το ΤΕΕ από 13- Ι 8.2.1978,απατέλεσε ο ρόσημο στη μεχρl τότε δραστηριότητά ταυ. Μεταξυ των εισηγητών αναφέρουμε ενδεικτικά: Κ. Σημίτης. Β. Παπανδρέου. Α. Τ ριτσης, Α. Τ σοχατζόπουλος, Γ. Μαύρος, Γ. Φαράκος, Η. Ηλιου, Μ. Δρακοπουλος, Γ, Α. Μαγκάκης, Γ. Ράλλης, Γ. Γιάνναρος, Ι Πεσμαζογλου, Δ Δενιόζος, Π. Ντούσκος, Ι. lωαννίδης, Μ, Νικολινακος, Γ Σαρηγιαννης, Ν. Κουμούτσος, Ρ. Φακιολάς, Δ. Φατούρος, Ε. Βαρδάκας, Ν. Ζαρντινίδης -υπουργός Δημοσίων Εργων, Κ. Χατζηοργύρης Κ.λπ. "Η ένταξη της Ελλόδας στην Καινότητα των εννω, έχει χαρακτηριστεί και είναι πραγματικό η αημαvτιkότεpη απόφααη της χώρας μας κατα την τελευταία περιαδα της ιστορίας της. Απόφαση που θα έχει καθσρlστικές επιmώσεις, πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές πόνω στο μα/ον μας. Η ολόπλευρη και αvτikειμενιkή ενημέρωση της κοινης γνώμης πανω στις επιmώσεις αυτές σποτελούσε κστό συνέπειο μια βασlκη υποχρέωση για το Τεχνικό Επιμελητήριο". Σ το συνέδριο εκφράστηκε ο εντονος προβληματισμός της εποχής για το θέμα της ΕΟΚ, όπου υπηρξε παlκιλία α πόψεων, ΤΕΧΝ. ΧΡΟΝ. 2-3Π9. στημσ και μέχρι σήμερα είνσl σνεξαντλητη. Τσ περισσστερα θεμοτα ο νάmυξης. περιβάλλοντος κσl πσραγωγικής δραστηρloτητaς εχσυν μελετηθεί κσl έχουν υποβληθεί προτσσεις στσυς αρμοδίους. ενω τσ μελετητικό υλικό έχει βσηθήσεl σημαντικά στην ανσmυξη ι<σl στο\ άποιο προγραμμοτισμό της ώρας. στσ βαθμά, βέβαια, 'Ίου λήφθηκε υπσψη απο τσυς αρμσδιους. Ακόμη ι<σι στις περιmώσεις που μπορει κοποιος να κατηγσρηοεl το ΤΕΕ ότι δεν έλαβε τις σωστές οποφάσεις. η δημoκpατlκj'l τσυ ειτουργια, που επέτρεπε την έκφραση του ουνόλου των αποψεων εδ,νε τη δυνοτοτητα σε όπσισν ήθελε και lδισίτερα στην πολιτεια, ο γνω lσεl τις τεκμηριωμε νες αποψεις του συνόλου των μηχανικων και να επιλέξει τις ορθες, BS

ΣΥΝΕΔΡΙΑ ΠΟΥ ΠΡΑΓΜΑΤΟΠΟΙΗΘΗΚΑΝ ΑΠΟ ΤΟ ΤΕΕ Ελληνικό συνεδριο υψηλών κτιριων (7-9 Οκτ. 1975. Αθήνα) Ελ/ηνlκο συνέδριο οκυροδέματος (το 20, 28-31 Μαίαυ 1975. Θεαααλονίκη) ΚΩΔΙΚΑΣ ΑΜΟΙΒΩΝ ΜΗΧΑΝΙΚΩΝ ΤΟ Π.Δ. 696174 για τις αμοιβές αποτελεί μια σπουδαία '., επιτυχlα Του ΤΕΕ και θεομοθετηθηκε.μετα από παρέμβαοη τηr Διοικη' Κ " ~ αεως αυλουμπη προς την κυβερνηοη Εθνικής Ενότητας. Το ιστορικό του Κώδικα έχει ως εξής: δ Με τη θεα μοθέτηοη του από 17,71 16-8-1923 Ν, Διατάγματο". ' 'λ', ς περι οχε lων πο εων" κωμων και αυνοlκιαμων του Κράταυc;'Ό προβλέπεται εκδοαη Διαταγματος, με το οποια θα καθοριίζονταl Οι α β', " μαι ες των Μηχανlκων ΤΟ διαταγμα εκδοθηκε από Ι 3.6.1924 με 10 οποίο K~θoρίσθηK~νοι αμοιβές των ιδιωτών Μηχανικών,ΤΟ Διάταγμο αυτο αναθεωρηθη~εμε το Β-Δ. 19/21.2.1938, το οποίο lαχυαε μέχρι το 1974, οπου εκδοθηκε το Π.Δ. 696/74 Πο ές διατάξεις ταυ Διατά _ ματος 19/21.2.1938 lα ύουν και αήμερα, γιατί δεν καθορίζονται γε το τελευταίο αυτό Διόταγμα αμοιβές για κάποια έργα, όπως για ~ς κυρίως Η/Μ εργααίες, που δεν είναι εξυπηρετικές οικοδομικού έργου, ναυπηγικές Κ.λπ. Το Π.Δ. 696174 καθόρισε αμοιβές μόνο για α) τοπογραφlκες εργασίες β) Συγκοινωνιακά έργα γ) Υδραυλικά έργα και δ) Κτιριακά έργα Η επεξεργααία του Διατάγματος (696174) άρχιαε ατα ΤΕΕ από τη Διοίκηση Χριστοδουλίδη και συνε ίσθηκε από τις επόμενες Διοlκήαεις. Το Διάταγμα 696174 τροποποιήθηκε και συμπληρώθηκε με το Π.Δ. 5 15/89 επί υπουργίας Κ. Λιάσκα τα 1989, το οπαίο επίσης επεξεργάσθηκε από το ΤΕΕ και συμπεριέλαβε την αναθεωρηση των αμοιβών με χρηαιμοποίηση του συντελεστή "λ", πσυ μέ Ρ' τότε ίσχυε μόνο για τις τοπογραφικές εν γένει εργασίες, την αναθεωρηαη των προκαταβολών ή ενδιάμεσων πληρωμών κ.λπ. ΑΛΛΑ ΑΙΙΟΣΗΜΕΙΩΤ Α ΓΕΓΟΝΟΤΑ ΤΗΣ ΕΠΟΧΗΣ Συ ιεδριο των μηχανlκων της Ανατολικής Κρήτης (το Ι ο. Ι Ι - 12 ΔεΙ<. 976. Ηρακλειο) Ελληνικό συνέδριο σκυροδέματος (το 30, Ι - 4 Οκτ. 1977, ίος) Το ενεργειακό πρόβλημα της ελληνικής οικονομίας σήμερο (23-28 l'1οίου 1978) :υνέδρlο των μηχανικών της Ανατολικής Κρήτης (το 20, 3 Ι Απρ.1978) Μαρτ. - Ι Πρακτικό του δευτερου περιφερειακού ουμποσίου για την καταπολέμηοη θορύβων και κραδασμών (9-14 Οκτ. 1978, Θεοοαλονίκη) Η Ευρωπαϊκή Κοινότητα και οι Ελληνες μηχανικοί ( Ι 3 - Ι 8 Φεβρ. 1978, Αθήνα) Ελ/ηνlκος ορυκτός πλούτος (το Ι ο, 15-20 Μα10υ 1978, Αθήνα) ΔIΓ'μερο ρυθμιατlκού Θεσοαλονίκης (17-18 Μαιου 1978, Θεσσαλον'κη) Υδατ ο δυναμlκο Θεσααλίας (26-28 Μαlου 1978, Λάριοα) 20 ουμnοοιο επl των προβλημάτων αναβιώαεως των,στορ,κων 011<) σμων α, ~ης τυπολογίας της λαικής αρχιτεκτονικής (3 - Ι Ο Οκτ. 1973. ΘεσαολοV'κ'1, Καατοριά) Οι ατασκει,ες ατην Ελλάδα (18-23 l0υν. 1979, Αθήνα) Η ευρωπαικη κοινοτνα και οι Ελ/ηνες μηχανικοί ( Ι 3-18 Φεβρ. 1978,,.. Ιηνα) Ε, '1νικο συνέδριο οκυροδέματος (το 40, 10-12 Μα10υ 1979, Ηράειο), και 9r α\./ ~lαακε.jjη αρχιτεκτόνωνβαλκανικώνχωρών- u.lα. "Προγραμματιαμος και αχεδιααμάς ανάmυξης των πόλεων μας" ( 12-15 Νοεμβ. 1978. Αθήνα). Η Δ.Ε. θέτει επίαημα στην κυβέρνηαη το αιτημα για την ενεργο συμμετοχη του ΤΕΕ στα κέντρα λήψης των αποφάαεων ταυ Τ ε ασlκσ νομικού Τ ομεα και ο Πρόεδρας του ΤΕΕ ενημερώνει και προ ορlκα τους αρμοδιους. Το ΤΕΕ προτείνει τη λήψη αειράς μέτρων υπέρ των εργαληmlκων ε πιχειρήοεων Δημοσίων Εργων. Ο Πρόεδρος του ΤΕ Ε, Ευάγγελος Κουλουμπής, ορκίζεται υπουργός Δημοαίων Έργων στη σχηματιαθείσα Υπηρεσιακή Κυβέρνηση. Πραγματοποιείται σεμινάριο για τα συστήματα Αυτόματου Ελέγχου. Διενεργείται δημόσια συζήτηαη στο ΤΕΕ για τη αύνδεση Ρίου - Α ντιρρίου. Δημοσιεύεται το Π.Δ. 696/1974 που αναφέρεται στον τρόπα υπολογισμού της σμοιβής των μηχανικών τοπογραφικών εργασιων, συγκοινωνιακων, υδρσυλlκών κσl οικοδομικών έργων και οι προδιαγρσφές εκπονησης συτών., Πραγματοποιείται συνέντευξη τύπου του ΤΕΕ για την πρωταφανη σε μέγεθος χρηματοδότηση των ΚΑΤΕ από την Διεθνή Τ ράπεζο. υ ψους 14 εκα1. δολαριων. Στη νέα Βουλή που ανεδειχθη από τις εκλογές μετέχου, 18 μη ανlκοί βουλευτές,. Καταρτίσθηκε και ενεκρίθη ο νέος πίνακας τιμώ υ ικών π" βασεl του οποίου θα υπολογίζονται οι αμοιβές μελετων.. Υπεβλήθη στο υπουργείο Δημοσίων Εργων το πόριαμα Ομσ ας Εργααίας του ΤΕΕ για τις αυθαίρετες και επικίνδυνες κατοακευες. Στο τέλος της δεκαετίας. "[\ α ΤΕΕ συμβατικσ. όπως το θε, ησε {1 OυVΤιJ " 'βλ 'θ 'στη δσυιειο,,1 u σ ολη τη δ,αρκεια της δι 'τοτοριας, μετα η ηκε ωρη δων μγ)χανlκω, σ' ΕVα ουσιαοτικό τεχ\ ικο συμβουλο του ΚριJΤOυ( α του Λαου μα(, δίνovτας αυχ\ ό μα ες \ ια τα ΠεΡιασόΤεΡα 0/\ ω\' ιj θευοτα.,,".'8. 86

Αυτή τη περίοδο ΚΟ1ΟσΚΕυάζοντ01 νέο εργοστάσιο ΚΟΙ χρησιμοποιείτο ι η μέθοδος της προκοτοσκευής. Στη φωτογροφίο το εργοστάσιο της ΠΙΤΣΟΣ (1970-71). Πηγη: Αρχιιο ΠΡΟΔΟI1Η_ θυγaφικη ΕΔΟΚ-ΠΕΡ. Η ΑΝΟΔΟΣ ΚΑΙ Η ΠΤΩΣΗ ΤΩΝ ΜΕΓ ΑΛΩΝ ΚΑ ΤΑΣΚΕΥΑΣΤΩΝ Η δεκαετία ταυ 1970 αποτελεί την κορυφαία περιοδο της ελληνικής καταοκευαστlκής μηχανής, η οποία δημιούργηοε εκατοντάδες έργα στην Ελλάδα και το εξωτερικό. Από την προηγούμενη δε αετία δημlαυργούνταl μεγάλες εταιρείες. οι οποίες αφού προγμστοποlούν οημαντικό μέρος των υποδομών της ώρας. στην αρ ή σε ουνεργασία με ξένες εταιρείες και στη συνέ εια με αμιγή ελληνικά σήματα. πραγματσπσισύν τη μεγάλη έξσδο στις χώρες της Μέαης Ανατολής και της Αφρικής. '"Εντυπωσιάζει το μεγάλο ύψος των επι μέρους προϋπολογισμών των εκτελσύμενων έργων και το σύνολο του προϋπολογισμού των αναληφθέντων έργων. Δύο συμβάσεις σπ' αυτές. της ΑΡ ΙΡΟΔΟΝ στη Σαουδική Αραβια (36 δισ. δρχ.) και της ΕΜΗΝΙΚΗΣ ΤΕΧΝΙΚΗΣ στο /ραν (30 δισ. δρχ.) εί\'αι της ί διας τάξεως με τον προϋπολσγισμό ολων των έργω\' των Δημοσιων Επενδύσεων της Ελλάδος για το 1976 (35,5 δισ. δρχ.)25 9. Η "άνδρωαη" ταυ ελληνικού κατασκευαστικού κλάδου δεν ήταν τυχαία. Σε τεχνικό επίπεδο ο Ελληνας μηχανικός, αναγκασμένος να δραστηριοποιείται σε ένα περιβάλλον χωρίς προγραμματισμό, με λειψές μελέτες και χωρίς προδlαγραφές. έχει αναmύξεl πρωτοφανείς δεξιότητες, Αυτές του επιτρέπουν να αντιμετωπίζει με επιτυ lα τις α ντιξοότητες των έργων στην Ελλάδα και το εξωτερικό, Όμως, ΟΙ δυσκολίες που αντιμετωπίζουν οι Ελ/ηνες καταοκευοστές δεν είναι μόνο τεχνικές, Σε μια αγορό που γενικότερα χσρακτηρίζεταιιδιαίτερα α σταθής. απαιτείται από τις εταιρίες και την Πολιτεία μακρο ρόνιος προγραμματιομός και στρατηγική αντιμετώπισης της κάμψης της α γοράς ή των έκτακτων ουνθηκών. Κάτι τέτοιο, όμως, δεν έχει επιτευχθεί, Οι τεχνικές ετοιρίες που έχουν αντιμετωπίοεl αρκετές δυσκολίες όλα τα χρόνια της δροστηρlοποίηοής τους θεωροι.ίν ότι θα βρουν και πάλι λύση, Η κατόστοοη επιβαρύνετοl με μεγάλα διεθνή γεγονότα, όπως η διεθνής οικονομική κρίοη. η mώοη του Σα>,η και στη συνέχεια ο πόλεμος lράν - lράκ. Σύμφωνα με το Σωματείο Εργαζομένων στον Ομιλο Ελληνlκης Τεχνικής, στην ειοήγηοή του 10 1979 στο συνέδριο του ΤΕΕ, "οι κατασκευ- ές Ελλ'δ "'60. στην,α α -,η πορεια της αγοράς ιδιαίτερα μετά το 60 άλλαξε δραματικα. "Ο :oμέα~ τω\ δημόσιων και lδιωrιkών έργων στην Ελλάδα εχει γνω ίσεl μια ιδιαπερη εξσρση δραστηριότητας την τελευταια 20ετια. Αποτέλεσμα, η σλματωδ?ς αυξηση του αριθμού των τεχνικών εταιρειών που ήδη το 1Q 7~ ξε περνουν rις 600 (Α.Ε, και ΕΠΕ). Ιδιαίτερη θέση σνάμεσσ τους κατέχουν ΟΙ εργοληmικές ετσιρείες 5ης Εάξεως, Μετά τη δημιουργια τους το 19~ 9, οι ελληνικες ΕΕαιρίες Ε' τοξης (ΕΕ) δρα στηριοποιουνται στη 10ετια '50 - '60. κυρίως σαν υπεργολάβοι αμοδαπω κατασκευσστικων εταιρειών, στις οποίες οι κυβερνήσεις Εης εποχης πιε"ομενες απ τους ορους των εξωτερικων δανείων που συνήψσν σναθεσσ το σύνo~o σχεδόν των μεγ~λων Δημοσίωl Εργων. επιφυλασσοντας για rις ωρις κεφαλαια και εξοπλιαμο ελληνικες, δευτερεύοντα ρόλο. Η ιωτάστααη αλλάζει την περιοδο '60 -'67 που xαρακτηρl~ετ ι απο φ δοξα προγράμματα δημοσιων επενδυσεων που ομως ποτε δεν ο οκλ ριu νται. Το χρήμα τώρα ρέει αφθονότερο. πο 'ά δε αναλαμβανονται'3π κά από ελληνικές ΕΕ. Εμφανίζονταιοι πρώτες εταιρειες μεσσιου μεγεθο μ< επικεφαλής rις ΟΔΩΝ - ΟΔΟΣΤΡΩΜΑΤΩΝ, ΔΟIVIfΚΗ KOI αρ μ ΕΔΟΚ - ΕΤΕΡ και ΣΚΑΠΑΝΕΑ. Ήδη απ' την αρχη της Ι Οετίας του '60 μερικές ΕΕ παίρνουν μερος σε διε θνεις διαγωνισμούς και αναλαμβάνουν έργα στη Λιβύη, Περσια, Λιβανο και Κύπρο. Οι προοmικές για τις κατασκευαστικές εταιρειες της Δυσf'( στο ω ρο της Μέοης Ανατολής (ΜΑ) διαφαινονται πολυ ελπιδοφορες Ο δοομος ισ rις ελληνικές ΕΕ μάλιστσ φαινεταl ιδιαίτερα ευκολος και η ανταυω ΙΟ1'κοτητο ταυς αυξημένη. Αν και όχι εργοληmικη, αναφέρεται συνήθως μεταξύ τωl μευσλων τε' ων ε ταιρειών και ο ΟΜΙΛΟΣ ΔΟΞ/ΑΔΗ του οποιου η μητρικη εταιρεια (πo~ περιηλθε πρόσφατα στην ιδιοκτησια του συγκροτήματος ΑΡ /ΡΟΔΟΝ) ειχε c ναλάβει μέχρι το ι 976 μελέτες και επιβλέψεις στο εξωτερlκο ύψους 1O~.000.000 δολαριων απ' τα οποια τα ~ 2.000.000 μετα το 1973." Στην ίδια εισήγηση 10 σωμστείο υπσστηρίζεl ότι κοτά τη διάρκεια της δικτατορίσς. περαν της σημαντlκης ανάmυξης των σνταγωνlοτικων πλεονεκτημάτωντων μεγάλων τε ικών εταιρειών κοτό τη πρατερη περίοδο, εισάγονται δυο νέα στοι> εία οτην αγορά των Δημσσίων Εργων, που συνέβαλαν απσφασlοτικάστα γιγαντισμό των Μεγάλω Εργαληmlκών Εταιριών (ΜΕΕ). 'Ά) Η χρηματοδότηση μεγάλων Δημοοίων έργων απ' rις ίδιες rις Μεγάλες ΕργοληmικέςΕταιρίες (ΜΕΕ) με δάνεια απ' το εξωτερικο- γνωστη σαν "ουτοχρηματοδότηση". Β) Η πoλιrικη της ενιαιας δημοπράτησης των μεγαλω Δημοοιω Εργων Qyη της κατάτμησης τους αε μικρότερες εργολαβιες. Στη αυνέχεια το rjδη απίο 1971 διαφαινόμε\ο αδιεξοδο τω δικτατορων και οι νέες οικονομικές δυνατότητες αυμβάλουν αε μια ι εα εξορμηση Εω\ ΜΕΕ στο χωρο της ΜΑ και Αφρικής οπου μερικες απ' αυτές (οπως '1 ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ. '1 ΑΡΧΙΡΟΔΩΝ και '1 ΒΙΟΚΑ Τ) έχουν ήδη δημιουρυησει ανεξάρτητη απ' τη μητρόπολη υποδομrj, Οι μεααίες ΕΕ ακολουθουν τον ιδιο δρόμο με σημαντική καθυστέρηση. Η ατροφrj αυτή επιταχύνθηκε ιδιαιτφ] μετα τη mwa') της δικτατορίας. Η αναπόφευκτη στενοτητα πορων και '1 κάθετη rτrωση TC<JY διιurιkώl επενδυσεωι' εξωθοιλ πια ολες rις ΕΕ στο εξωτεοικο. Η ον μο\αχα το γεγονός όrι οι περιοσοτερες ΜΕΕ δεν ει ων αν αmυξει δομγι στο εξωτερ κο. που κρατησε ΕΟ διάστημα εκεινο rις ΜΕΕ στην Ελλαδα, ΤΟ ενεργηrιkό των ΜΕΕ τα τελευταια..φονισ πιστοποιει το γευονος αυτο. Παρ' ολα αυτα τα έργα δεν πάνε καλά ουτε στο εαωτερικο ούτε στο εξωτερικο. Μια σοβαρότατη κριαη σοβει εδω και πολύ καιρο στο χωρο Εων ΜΕΕ, πολυ πιο αυνθετη και πολύεπιπεδη απ' τη γνωστή κριση που μαστίζει το ουνολο των μι Ε(έΑι(η οριθμού ετοιρειών Ε' τά(ης (ΕΕ) Έτοc; Εταιρείεc; 1949 15 1960 29 1967 1973 58 87

li. ~εx(1ι:'\'ί(1 '\'ou 1970 ι ΤΕΧ '[ΚΟ ΕΠ[ΜΕΛΗΤΗΡΙΟ ΕΛΛΑΔΟΣ κρομεσοιων κσταακευασυκw\ επιχειρήαεων (που --....&...ολ ΤΕ ΠΙ Ε2: Μιο οπο τις σημovτikoτερες εκδόσεις του ΤΕΕ μετό τη μετοπολίτευση, είνοl το Λεύκωμο ΟΙ nρωτοi ΕΛ ΛΗΝΕΣ ΜΗΧΑΝΙΚΟΙ ΕΤΑΙΡΙΑ ΕΔΟΚ- ΕΤΕΡ ΣΚΑΠΑΝΕΑΣ ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΤΕΧΝ/ΚΗ ΕΤΕΘ ΕΡΓΟΛΗΠΤΙΚΗ ΞΕΚΤΕ ΣΥΝΟΛΟ ΑΡΙΘΜΟΣ ΔΑΝΕΙΩΝ 17 7 4 2 32 oφείλεrαι κύρια στην περικοπή των πιστώαεων. δανειω\' και τη θεσμαυκή κάμψη της οικοδομικής δραστηριότητας). Μόνο στην περίοδο 1968-1970 έξι μεγάλες τεχνικiς εrαιρειες πραγματοποιού\ (ουαιαστικά για λογαριασμό του ελληνικού δημοσίου) 32 δάνεια εξω [ερικού σlλ'oλικής σε/ας 4.280.000.000 δρχ. σύμφωνσ με τον ακόλουθο πινακα: ΠΕΡΙΟΔΟΥ ΑΠΕΛΕΥΘΕΡΩΣΗΣ Θα ηταν όμως παράλειψη να μην αναφέρουμε ότι ε- λάxιστες ΕΕ (με επικεφαλής την ΕΔΟΚ - ΕΤΕΡ) κστάφεραν στη φάση αυ [ή να λύσουν σημαvτιkά οργανωόκά ΑΞΙΑ (εκατ. δρχ) 1.832 875.3 787,8 350 225 210 4.280./ προβλήμστα δ αιτερο στο τομεσ της αlλ εργασιας τω\ εργοταεων με τα τμήμστα τεχνικής υ rιooτ1ριξης. στο νευρολι'κο τομεσ της αlλτ/ρηoης του εξοπλισμού και στον τομεσ προυηθειας --διακιvησης υλικων κοι ανταλ/ακvkών. Οι ορ α\'ωτlκές όμως αυτες β& υωαεις -που αυνηθως oφείλovταν συς πρoσωπlκiς προσπάθειες κόποιου στελtxoυς- δεν επεκταθηκαν ούτε στη δομή [ων εrαιρεlών ούτε. πολύ πεpioaorεpo. α' άλλες ΕΕ. αυχ ά δε ακολούθηααν ΤΗv τύχη του εμπνευστή τους... Τα αυμπερασματα για [η δομή και τα χαρακτήρα των ΜΕΕ νομίζουμε πως αυνοψίζουν αε μεγάλο βαθμό ης κύριες αιrίες της σύνθετης κρίσης που μαστίζει ης εrαιρειες αυτες. Τσ επακόλουθσ αυτής [ης κρίσης έγιναν ήδη ορατά. Είναι πια κοινο μυσυrο όυ τα έργσ των ΜΕΕ στη ΜΑ και Αφρική δεν πάνε καθόλου κσλα. οη η Εθνική Τράπεζα ασκει έλεγχο στα οικονομικά των τριών μεγαλύτερων ΕΕ. που [εινει να γινει αναγkασrική διαχείριση αε ορισμένα έργα του εξω [ερικου. Ειναι πια φανερό όη οι ελληνικές ΜΕΕ δεν είναι πια ovrαγωνισrικές αε μια μεγσλn περιο ή της ΜΑ Οι συνθήκες αήμερα είναι διαφoρεrικiς. Ο αvτα- '" σμος,διως αε έργα οικοδομικά. αρδευτικά, οδοποιίας έγινε πολύ σκληρός ι διως μεrίl [ην "εισβολή" [ωl εrαιρειώ\ της Νόηας Κορέας στη /v1a ΟΙ περισσοίερες δυτικi( εrαιρειες δuτηkα τη\ πρόκληαη και βελτίωαα ης τεxνικiς μεθοδους. οργάνωσαν καλυτερα τα εργοτάξια τους. βελυωσαν την ποιότητα του '1ροσωπικου ωυ( για να γινουν πιο αvταγωνιστιkές. Ήδη ευρωπαϊκές εrαιρειες αυναγωνίζονται στις προσφορές υς τιμές των Νοηοκορεστω\'. γεγονός αδιαoηro πριν δυο φονια... Όπως επισης δε'. είναι τuxαια η εμφάνιση ζημιών στην ΟΔΩΝ - ΟΔΟΣΤΡΩ ΜΑ ΤΩΝ αν συνδυαστει με ω\' θάνστο του ιδιοκτ/τη της ( εγονός που πιστοποιεί μεσ υς επιrπωαεις ωυ έvroνα προαωποπαγους χαρακτήρα τω\ ΜΕΕ) ". Ωστοσο στο έργα του εξωτερικού αποδείχθηκε η κατασκευαστική 1- κανότητα του ελληνικού δυναμικού. όσον αφορά στ.. " ην ποιατητο KOI την τεχνογνωσια που ειχε. αλλα και η ταχύτστη προσα.,. ρμοστlκοτητο στην νεα τεχνολογισ και στα δεδομένατης κάθε χώροr vθ., ",. στις Ου Γ)κες εργασιας και ζωης. στις αυνηθειες και στον πολιτισμότων τ '. ΟΠlκων KOI. νωνιων. Οι Ελληνες κατασκευαστές επέδειξαν μια ασύγ " κρrτη ovτoγωνιστlκοτητα σε σχεση με αλλου<;. καθώr στσν Ελληνα τα Ρ.ζ " ' Ι lα ει η κατοσκευαστlκη δουλεια. η μηχανικη σκεψη. η μαστοριά ΚΟI εr'., σι το επlτευγματο της τεχνολογιας και τσ εργαλεία τα χρησιμοποιείπερισσότερο αποδσtlκά 26 ι. Ενδεικτική είναι και η εισήγηαη της ΠΕΔΜΕΔΕ στο σwέδριο του ΤΕΕ, 262 ξ" γιο τις κστασκευες. οπου μετα υ αλλων αναφέρει: "Ειναl γνωστή και αποτελεί μόνιμη κστάσταση στον ελληνικό χώρο η w.ει δ" ψη πρoγραμμσrισμoυ και ι lαιτερσ στον ωμεσ της εκτελέσεως [ων Δημο.... " οιων ΕΡγων. οχι μονον μσκροχρονου αλλσ κσι σμέαου. Αλλά κοι ro σναkoιvoύ εν κάθε χρόνο με, Kαθυσrέρη?η πρόγραμμα έργων. συμβαίνει να μην εφαρμόrπα~ λογω περικοπης των πισrωσεων κατά την διάρκεια της εφαρμογής του Υια λόγους οικονομιών. με αποrέλεσμα ακόμη και την διακοπή [ων ε.κτεαουμένων έργων...η έλλειψις πoλυεroύς κραηκού προγράμματος. με καθοριομό roυ ovuσroίxoυ ετηαίου ύψους χρημαroδοτήσεων αποκλειει τη δυνσrότηrσ Ε/Καιρου οργανώαεως με την πρόσληψη ικανού προσωπικού καθως και την προμήθεια rσυ αναγκαιου μηχανολογικού εξοπλισμού [ων επιχειρήαεων εις την ΚιliμαKα Που απαιτείται από το αvτίστoιxo πρόγραμμα. Και βλέπουμε ης Eλληνlκiς Τεxνικiς Εταιρειες να δροστηριοποιουvrαι σro χωρο της Μέσης Ανατολής και Αφρικής. Όμως η εξωελληνική αυτή δραστηριότηro αποδείχθηκε πως δεν ειναι <ωρις κινδύνους λόγω της ημι-εμπολέμου Kστασrάαεως που επικροτεί α' αuτες. με rη διομάχη των Αραβικών χωρω\ με ro /σραήλ αλλά και την πολιτικής αατάθειας που υπάρχει (περimωαις /ΡΑΝ) επί πλέον των επικρατουοών εκει δuoμενων κλιμοrσλoγιkων συνθηκών για το εργαζόμενο τεχνικό προσωπικό. Η πρooπrική για αυτες τις Ελληνικές Τεxνικiς Εroιρειες δ[l, φαινπαι ευνoίί<ιj και υπάρχει ο κινδυνος μια οδυνηρής επιστροφής λόγω ΠεΡιοριαμού της δρoσrη Ριόrηrός [ων και ίου σκληρού αvταγωνισμoύ που υπάρχει εις rην Αοιο κοι Α φρική από ξένες Εroιρείες (Ιταλικiς. Γαλλικές. Κορεάτικες ΚQΙ ΠαΚJατOνικές). οι οποιες επιxoρηγoύvrαι και ενιαχύοvrαl από τις Κυβερνήσεις ωυς. Avτιθπo. οι Ελληνικές Επιχειρήαεις δεν έχουν αvτίσroιxα υποστήριξη και ouvσvroi.l\o σοβαρές δυαχέρειες (όπως η έκδοαη εγγυηηκών επισroλών με μεγάλες προμήθειες. χρηματοδότηαη με υψηλούς τόκους) ώσrε να γιυεται πρoβλημσrικη η ovrσyw\ 1 σrιkoτητά τους. Απαιτειται η λήψις οοβαρων μέφων για την υποστήριξη [ω\ Τεχνικων Επl ειρήσεων. των εργαζομένων εις ω εξωrερικό. ωσrε να συνεχιοθει η εκει δραστηριότης τους. αvvμεrωπιζόμενη σαν ένας εξαγωυικός κλάδος της ελληνικής Οικονομίας. Σε περιόδους ιδιως οικονομικήςκάμψης. όπως η αημερινή. ο περιορισμός rης Q πααχολησης των εργολαβικών επιχειρήαεων οδηγεl σε αλόl ιατο QιταΥωνιομο. ΈίΟΙ. ε/ναι πολύ συνηθισμένες οι ασύμφορες και αδικαιολόγητες προσφορές που αποβλέπουν στην ανάληψη κάποιου έργου για να απασχοληθοιλ rσ μη 0 νήματα και το προσωπικό. έσrω και με οικονομική ζημία. για να δισrηρηθεiη ε πιχειρηαη με την ελπίδα πως θα ξημερώοουνκαι Kαλύrερεςμέρες... ". Η 'ΈΙΑΓΩΓΗ" ΔΗΜΟΣΙΩΝ ΕΡΓΩΝ ΤΩΝ ΧΩΡΩΝ ΤΗΣ ΕΥΡΩΠΗΣ Κστστοπιστική για την εθνική στρστηγική που έχσυν άλλες χωρες της Ευρώπης είναι η εισήγηση του αείμνηστου Γ. Γεννηματά στο αυνέδρlσ του ΤΕΕ: 263 "Την ίδια επο ή που οι έλληνες Kαταακευασrές δινουν τη μοl'αχική rouς μό,η στο εξωτερικό. οι σvτιστoιxες ευρωπαίί<ές εrαιριες έχουν τι/ν αμερισrη συμπαράσrαoη [ωl' κρατων τους και οργανώνου τη διεισδυσή τους σrις Kσrασκευoσrικές αυορές του εξωτερικου. (..) απειko\'iζovταl μέσα από ένα μικρό ισroριkό οι στό 'οι και ο ρόλος rης εξογωγής [ων δημοσιών έργων (α.α. στη ΓαλλιΟ). ΞεΚJνησα\' από την καroσκευή ωυ κα\'αλιού ίου Σουέζ σrα Ι 8ό9 οαl o~εrηριo της επεκτααης σε παγκόαμια κλψακα. Στη, αρχή. βλεπουμε δpoστηριorηrίl οε 88

ιμόνια. αιδηροδρόμους. τεχνικό έργα αε περιοχές της Β. ΑμεΡικης και orη Μεαόγειο. Mεrό το,' πρωτο παγκόαμιο πόλεμο η εςαγωγική mlχεiρηση πραγμorοποιεi νέες δραorηplόrητες (φρόγμorα, δρόμοι. αεροδρόμια κλπ.) με πεδiο δράαης τα εργοτόςια orις χωρες που απαρτιζουν rη Γαλλική Aπolκιoκporlκη Aυroκporopio (Empire Froncois). Στις παραμονές του Β' παγκόαμιου πολέμου μπροorό orις δυακονες που προδιαγραφοvrαι. οι εςαγωγικές εmχειρηαεις opyovwvovroi αε rpoor. Στα 1953 δημιουργεπαι η "ΣυνδlKαλιorική mrφonrj Γαλλικών ΕπιχειΡήαεων orο Εςωτερικό". MεrαπoλεμlKά. η δημιουργiα αγορώ δημ. Εργων ευνοε(ται μέαω τωl' πιorωαεωl των διαφόρωl' οργανι μών (ΔιεΘVής Τράπεζα ΟΗΕ Παναμερικανική Τράπεζα Aναmύςεως. Ευρωπαϊκός Οργανιαμός Ανάmυςης κλπ.) orις λιγότερο αναπrυyμένες χώρες. Παράλληλα: ΟΙ εmxειpήαεις xpημoroδoτoύvrαι από ίο γαλλικό προϋπολογιαμό και από τις Οργανώαεις Βοήθειας και Συνεργααiας (FA.C). Οι ανόγκες εςαγωγής πpokύmoυν από rην αρχική διόγκωση των mlχειρήσεων. από rη συμμεroχή τους σrην ανασυγκρότηση orο μηφοπολπικό έδαφος και rη δημιουργια πλεονάσματος (κεφαλαl'ου - εςοπλισμού). Παράλληλα η Γαλλ(α "καλύmει" τις μεγάλες ανάγκες αε εςοπλιαμο orις χωρες ε πιρροής rης και ωθε( τις mιχειρήσεις για συμμεro ή orα "προγράμμorα ". Σrη διάρκεια ίου 1960 υπάρχει ανααχεδιααμός "με ενεργητική υπoσrrjptζη ίου Δημόσιου για να μπορέσουν να πολεμήσουν orο εςωτερlκό με (σους όρους ". Στα 1968 προωθε(ται μεrαμόpφωση δομών και ανάλογη μεroνoμααία του φαor των mιχειρήσεων δημοαιών έργω με διεθvή δράαη (SEF/) με orόχους '''σχυρό πιorοποιητικά και δpασrηpιόrητα προσανατολιαμένη σrη orαθερή αναζήrηση νέων εργοroςιώl' orο εςωτερlκό". Τα 25 μέλη ίου φαor ΠΡοΥμorαποιούν ίο 80",{, τωl' γαλλικών εςουωγών αε δημόαιαέργα. Στα 1975 σ' ένα αυνολlκό αριθμό έργων rης τάςεως των 60 δισ. γαλλικων φραγκων οι εργασiες orο εςωrεpιkό ovuπρασώπευαν τα 12 δια.. δηλαδη. αυvτελεσrrjς εςαγωγής 20%". "Κρατική συμπαράσταση απαιτείται Υια τη διεύρυνση των εργασιών μας στη Σααυδική Αραβία. Διαπιστώσεις εκπροσώπου του ΤΕΕ μετά επίσκεψη του εκει". Με τον παραπάνω τίτλο παρουαιάζεταl στο Ενημερωτικό Δελτίο του ΤΕΕ το υπόμνημα το οποίο υπέβαλε στο ΤΕΧΥlκό Ε πιμελητήριο ο Α Ι. Ρογκόν. που επlακέφθηκε ααν εκπρόσωπος του ΤΕΕ την Αραβική χώρα σπό 9-16.3.79 σε συνέχεια της επίσημης επίσκεψης τουελ/ηνα πρωθυπουργού στη χώρα αυτή. το οποίο μεταξύ άλ/ων α ναφέρει: "(".) Οι E.λλΗVIKές μελετητικές και εργοληmικές εταιρεiες έχουν δραorηριοποιηθεί με επιτυχ ία. μέσα σε αυτά τα πλαίσια. και αυτή τη στιγμή εργά (Ovral ή κατοικούν orην Σαουδική Αραβία άνω των 10.000 Ε.λλήνων. Οι μεσαίες - μεγάλες εταιρείες ειναl άνω των 25 και έχουν αναλάβει εργα της τάξεως των 3.500.000.000 δολαρίων ΗΠΑ (περίπου 125.000.000.000 δρχ.) (...). - Για σοβαρά μελεrητikό γραφεiα και εργοληmικές εrαιpιες με οικονομική mi- Έργα και εγκαταστάσεις της ΕΔΟΚ-ΕΤΕΡ στη Νιγηρία. Πηγη: ΕνημιΡωτικο EVlUffO ΠΟΙΡΙΟζ. φovεια κοι οργάνωση. υπάρχουν ndvrore δυνατόrητες επεκτασεως των δpoσrηpιorήτων ίους. - Η εγκorόorαση νέων γραφείων ή εrαιpειων εκτος των παραπανω ΠΡοϋποθεσεων απαιτει και ύπαρςη Σαουδόραβα 'Άνrιπρoσωπoυ" (SPONSOR) με σημoνrική δύναμη για να προωθεl τις υποθέαεις. - Σε σημανrιkά έργα (όπως π.χ. Ο περιφερειακος δακτι.iλιoς του R/YADH) αρ σαν ι'α YIVOvrol δεκτές για συμμεroxή μόνο Σαουδαραβικές εργοληmlκες εrαlρειες. - Υπόρχει εvroνoτατoς αvrαγωνισμός Νοτιοκορεατικών εργoληπu"ων εrαιpεlων. Οι προσφορες τους ε(ναl συχνό. 25% χαμηλότερες των ευρωπαϊκων εrαιpεlωl. Για ίο χαμηλό κόorος των εrαιpεlών αυrών υπαρχουν διάφορες ερμηνειες. οπως π.χ. ότι οι εργάτες υπηpεroύν rην orρorιωτική ίους θητεiα με μειωμένο χρονο ή ότι υποχρεωνοvrαl να εργαστούν μεrά rη' απόλυση τους. για ενα διόστημα στη Σαουδική Αροβ(α και μεrά μποροιλ ι'α βρουν δουλειο σrη Κορεο. Ε πάση πεplmwaei η εκτελεση rwl' έργων φolνεrαl οτι γlνεrαl με συμφωνια πεrpελαιωi. πράγμα που ειvαι εφικτό γιorι' οι Ν.Κ εrαιplες ελέyxovroi απο το κpσroς. _Σε διαπραγματεύσεις για rην ανaθεση μεγα \ων εργωl οι εrαιpεlες ο 'νιω κρατών ενισ. ύοvrαι κporιkως με αποστολές εμπειρουνωμονων κοl re-\vj"wv συμβοιιλων. Συμφωνα με τις πληροφοριες ΠΟ1. αυγκέiτpωσα απο uς σul OV'J)σεlς 1'0 ε ο με τον Ελληνα πρεσβευτή και ίους συναδέρφους σrη Σαουδικη Αραβια πσοουσ J. σrηkαν προβλήμστα σημovrικα μεχρl πολυ σημαl'uκο orις εrαl ειες. ΜΕΜΑ Τ _ ΤΕΧΝιΚΟΔΟΜΙΚΗ. ΕΚΤΕΡ ΑΙΞ-. ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗ ΑΕ κοι ΚΛΙΜΑΙΙΙΥ ΙΚΗ Ε.ΠΕ (...) Να δ,ακοmοvrαι οι πληρωμες και σε μια nεpimωof) (ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΗΣ Α,Ε.) να αυλλαμβό,'εrαl (τις μέρες αυrες ΕΙVαl έγκλειστος orις φ1.\ακες του RfYADH a φπη συνεχη φορά) συνάδερφος. ο Δημ. Σπ. Λ'lπα J\'ός. ΠΜ απο u; Θεσσαλονικη. Γενlκος ΔιευθUl-τής ΚOI Aνrιπρoαωπoς rης εrαιplας του στη Σσουόικη ΑΡο βια. του οποιου η κατασταση ειvαι ΤΡοΥική"- 89