ΠΡΟΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ

ΠΡΟΤΥΠΑ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΝΘΕΚΤΙΚΟΤΗΤΑ ΚΑΙ ΣΥΝΤΗΡΗΣΗ ΤΟΥ ΞΥΛΟΥ Βασιλική Καμπερίδου 1 και Ιωάννης Μπαρμπούτης 2 Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Σχολή Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος, Εργαστήριο Δασικής Τεχνολογίας, 54124 Θεσσαλονίκη 1. Δασολόγος, Μεταπτυχιακή Φοιτήτρια, email: vkaberidou@yahoo.gr, 2. Επίκουρος Καθηγητής, email: jbarb@for.auth.gr ΠΕΡΙΛΗΨΗ Τα πρότυπα που εκπονούνται από αναγνωρισμένους φορείς, μέσω της διαδικασίας της τυποποίησης, αποτελούν βασικά στοιχεία για την σωστή λειτουργία της αγοράς και την διασφάλιση των καταναλωτών. Η ευρωπαϊκή επιτροπή τυποποίησης CEN και ο διεθνής οργανισμός τυποποίησης ISO καθώς και εθνικοί φορείς τυποποίησης, μέσω των ειδικών τεχνικών επιτροπών που δημιούργησαν, έχουν εκδώσει πολλά πρότυπα που αφορούν την ανθεκτικότητα του ξύλου και τις εμποτιστικές ουσίες που χρησιμοποιούνται για την προστασία του. Τα πρότυπα αυτά εξελίσσονται συνεχώς, λαμβάνοντας υπόψη τις ανάγκες και απαιτήσεις της βιομηχανίας καθώς και τις αυξανόμενες περιβαλλοντικές ανησυχίες των καταναλωτών. Λέξεις κλειδιά: Τυποποίηση, ISO, CEN, εμποτιστικές ουσίες, ανθεκτικότητα, ξύλο STANDARDS OF DURABILITY AND PRESERVATION OF WOOD Vasiliki Kamperidou 1 and Ioannis Barboutis 2 Aristotle University of Thessaloniki, Faculty of Forestry and Natural Environment, Laboratory of Wood Technology 1. Forester, Postgraduate student, email: vkaberidou@yahoo.gr, 2. Assistant Professor, email: jbarb@for.auth.gr Abstract The standards are documents which have been composed by several acknowledged and noble organizations through the procedure of standardization and represent essential factors of the proper function of the global market and the insurance of the consumers. The European Standardization Committee-CEN and the International Standardization Organization-ISO, as well as the National Organizations for Standardization have issued so far many standards, concerning the substances used for the impregnation and preservation of wood, through their specialized technical committees. These standards are in the process of constant development and evolution according to the demands of modern industry, the needs and the environmental anxieties of humanity. Key words: Standardization, ISO, CEN, preservatives, durability, wood ΕΙΣΑΓΩΓΗ Ποιότητα καλείται το σύνολο των χαρακτηριστικών ενός προϊόντος ή μίας υπηρεσίας που σχετίζεται με τη δυνατότητά του να ικανοποιεί δεδομένες και συναγόμενες ανάγκες. Επειδή όμως, είναι κατά βάση υποκειμενική έννοια και είναι δύσκολο να αξιολογηθεί, είναι αναγκαία η ύπαρξη καθορισμένων και αποδεκτών κριτηρίων σύμφωνα με τα οποία θα διασφαλίζεται η ποιότητα για όλη την κοινωνία (Μπαρμπούτης, 2002). Την ανάγκη αυτή κάλυψε η δημιουργία προτύπων, δηλαδή εγγράφων κοινής αποδοχής, που περιέχουν για κοινή και επαναλαμβανόμενη χρήση κατευθυντήριες οδηγίες ή χαρακτηριστικά, που εξασφαλίζουν, ότι τα διάφορα προϊόντα, υλικά ή διαδικασίες, ανταποκρίνονται στο σκοπό για τον οποίο προορίζονται (ΕΚΤ, 1996). - 1 -

Μιλώντας για τυποποίηση αναφερόμαστε ουσιαστικά στην εφαρμογή συγκεκριμένων προδιαγραφών ενός προϊόντος, υπηρεσίας ή διαδικασίας, που δηλώνουν την κοινώς αποδεκτή ποιότητα και πρόκειται ουσιαστικά για την διαδικασία καθιέρωσης προτύπων. Τα πρότυπα αποτελούν τα πλέον αναγνωρισμένα κείμενα για παραγωγούς, καταναλωτές, μελετητές κτλ. και συμβάλλουν στη σωστή λειτουργία μίας ενιαίας αγοράς, διότι τα περισσότερα κράτη ακολουθώντας τα πρότυπα υιοθετούν ενιαίες διαδικασίες παραγωγής και κυκλοφορίας των προϊόντων τους. Επίσης, εξασφαλίζεται η ποιότητα των προϊόντων, η καταλληλότητα χρήσης τους, αλλά και η συμβατότητα και εναλλαξιμότητά τους. Διασφαλίζεται επιπλέον, η ορθολογική συνεργασία μεταξύ των παραγωγικών μονάδων, καθίσταται προβλέψιμη η συμπεριφορά του προϊόντος, μειώνεται το κόστος και το ρίσκο του κατασκευαστή και αναγνωρίζεται η αξιοπιστία της επιχείρησης σε διεθνές επίπεδο (TEE, 2008). Αναγνωρισμένοι οργανισμοί τυποποίησης είναι: ο Διεθνής Οργανισμός ISO που εκδίδει διεθνή πρότυπα, ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός CEN που εκδίδει τα ευρωπαϊκά πρότυπα, οι Εθνικοί Οργανισμοί, ένας για κάθε κράτος, που εκδίδει εθνικά πρότυπα ή απλά μεταφράζει και διαθέτει τα διεθνή ή ευρωπαϊκά πρότυπα, οι Κλαδικοί Φορείς που εκδίδουν τα κλαδικά πρότυπα και τέλος ιδιωτικές επιχειρήσεις, οι οποίες μπορούν να συντάσσουν τα δικά τους ιδιωτικά πρότυπα (Μπαρμπούτης, 2003). Για να έχουμε ένα ολοκληρωμένο σύστημα διασφάλισης της ποιότητας, απαραίτητη είναι και η διαδικασία της πιστοποίησης. Πιστοποίηση καλείται ουσιαστικά, η διαδικασία αξιολόγησης και ελέγχου των προϊόντων ή υπηρεσιών, στο κατά πόσον αυτές ανταποκρίνονται στις απαιτήσεις και προδιαγραφές του ειδικού, κατά περίπτωση, προτύπου (ΕΛΟΤ, 1996). Σκοπός της εργασίας αυτής είναι η αναζήτηση των προτύπων, που έχουν εκπονηθεί από τους κυριότερους φορείς τυποποίησης και αναφέρονται στον προστατευτικό εμποτιστικό του ξύλου και των προϊόντων του και την ταξινόμηση και έλεγχο της ανθεκτικότητάς τους σε διάφορα περιβάλλοντα. ΟΡΓΑΝΙΣΜΟΙ ΤΥΠΟΠΟΙΗΣΗΣ ΚΑΙ ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΟΥ ΕΚΠΟΝΟΥΝ ΓΙΑ ΣΥΝΤΗΡΗΤΙΚΑ ΞΥΛΟΥ Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης ISO (International Organization for Standardization) Ο Διεθνής Οργανισμός Τυποποίησης ISO είναι ο μεγαλύτερος οργανισμός παγκόσμιας εμβέλειας, που εκδίδει πρότυπα διεθνούς ισχύος και αναγνώρισης. Εκτός από τα πρότυπα εκδίδει και τεχνικές αναφορές, δηλαδή επεξηγηματικά έγγραφα, έγγραφα πιστοποιήσεων, οδηγούς, λίστες λαθών κ.α. (Wikipedia, 2009). Επειδή από τα αρχικά των λέξεων International Organization for Standardization προέκυπτε το όνομα IOS, οι ιδρυτές του Διεθνούς Οργανισμού επέλεξαν να τον ονομάσουν ISO, από την ελληνική λέξη Ίσος, δηλαδή ισάξιος και έτσι επικράτησε το όνομα αυτό παγκοσμίως. Μέλη του αποτελούν οι εθνικοί οργανισμοί τυποποίησης 158 χωρών και η έδρα του βρίσκεται στη Γενεύη της Ελβετίας, από όπου και πραγματοποιείται η διεύθυνση του οργανισμού. Πρόκειται για έναν μη κυβερνητικό οργανισμό, ο οποίος καταλήγει σε συγκεκριμένες αποφάσεις πλειοψηφικά. Τα πρότυπα που εκδίδει ο ISO είναι προαιρετικά, αλλά πολλές φορές συμβαίνει να τα υιοθετούν οι εθνικοί οργανισμοί κάποιας χώρας και να τα επιβάλλει το κράτος μέσω νομοθεσίας, ειδικά τα πρότυπα αυτά που αφορούν την υγεία, την ασφάλεια ή το περιβάλλον. Επίσης, παρόλο που δεν είναι υποχρεωτική η εφαρμογή των προτύπων του ISO, τείνει να γίνει απαίτηση της αγοράς η εφαρμογή τους, λόγω της κάλυψης των αναγκών των καταναλωτών (ISO, 2009). Τα πρότυπα επανεξετάζονται τουλάχιστον κάθε 5 χρόνια και είτε επικαιροποιούνται, είτε καταργούνται. Η ομάδα των ειδικών η οποία δουλεύει στη δημιουργία των προτύπων, κατέχει συνδυασμό γνώσεων από το βιομηχανικό, τον τεχνικό, αλλά και τον επιχειρηματικό τομέα - 2 -

και στοχεύει στο σχεδιασμό προτύπων που θα είναι συμβατά σε όλο τον κόσμο, συμβάλλοντας έτσι στη δημιουργία μίας κοινής τεχνολογικής γλώσσας (ISO, 2009). Με τις εμποτιστικές ουσίες που χρησιμοποιούμε στην προστασία και συντήρηση του ξύλου, ασχολείται η τεχνική επιτροπή του ISO TC/165, της οποίας την γραμματεία έχει αναλάβει ο καναδικός οργανισμός τυποποίησης SCC και συγκεκριμένα η υποεπιτροπή SC1 (Wood materials Durability and preservation). Έχει εκδοθεί μόνο ένα πρότυπο, το οποίο αφορά όλα τα συντηρητικά του ξύλου και είναι το εξής: ISO 21887:2007 Durability of wood and wood-based products -- Use classes Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης CEN (European Committee for Standardization) Η CEN είναι ένας ιδιωτικός, μη κερδοσκοπικός οργανισμός, του οποίου στόχος είναι η εξάλειψη των τεχνικών εμποδίων που παρουσιάζονται στο εμπόριο, καθώς και η συμβολή του στην ευημερία της ζωής των ευρωπαίων πολιτών, μέσω της δημιουργίας και έκδοσης προτύπων για παρεχόμενα προϊόντα και υπηρεσίες (CEN, 2009). Ιδρύθηκε το 1961 και αποτελείται από 30 κράτη μέλη, τα οποία συνεργάζονται με σκοπό την έκδοση των ευρωπαϊκών προτύπων. Τα πρότυπα αυτά συμβάλλουν στη δημιουργία μίας ισχυρής ευρωπαϊκής αγοράς, απαραίτητης για τη συμμετοχή της Ευρώπης στην παγκόσμια οικονομία και το διεθνές εμπόριο. Παράλληλα, διευρύνεται η επιχειρηματική δράση, διασφαλίζεται η ποιότητα των προϊόντων και υπηρεσιών που παρέχονται στον καταναλωτή και προστατεύεται έμμεσα και το περιβάλλον, λόγω της οργανωμένης παραγωγής και μείωσης της σπατάλης υλικών, η οποία επιτυγχάνεται μέσω της εφαρμογής των προτύπων (Wikipedia, 2009). Τα ευρωπαϊκά πρότυπα καλύπτουν πάρα πολλούς τομείς και τα περισσότερα από αυτά δεν είναι υποχρεωτικό να εφαρμοστούν. Υπάρχει όμως και η περίπτωση να έχει γίνει έμμεσα, υποχρεωτική η εφαρμογή κάποιου ευρωπαϊκού προτύπου, μέσω νομοθεσίας, όπως για παράδειγμα τα εναρμονισμένα πρότυπα. Εκτός από τα 27 κράτη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέλη της CEN είναι και τρεις χώρες (Ελβετία, Σουηδία, Ισλανδία) που προέρχονται από το EFTA (European Free Trade Association). Η απόφαση των προτύπων γίνεται με πλειοψηφικό τρόπο και εκτός από τα πρότυπα, από την CEN εκδίδονται και τεχνικές προδιαγραφές, τεχνικές αναφορές και εργαστηριακές συμφωνίες (CEN Compass, 2009). Η CEN δρα με βάση τις ανάγκες και απαιτήσεις των καταναλωτών και γίνεται αξιόλογη προσπάθεια, ώστε τα ευρωπαϊκά πρότυπα να συμβαδίζουν με τις διεθνείς προδιαγραφές. Απόδειξη αυτού, είναι η λεγόμενη <<Vienna Agreement>>, η συμφωνία δηλαδή μεταξύ CEN και ISO, για ανταλλαγή πληροφοριών μεταξύ των δύο οργανισμών, ώστε τα ευρωπαϊκά πρότυπα να αναπτύσσονται παράλληλα με τα διεθνή. Έτσι, το 30% των ευρωπαϊκών προτύπων είναι κοινά με τα διεθνή πρότυπα και προσφέρουν τη δυνατότητα στα προϊόντα και τις υπηρεσίες που τα εφαρμόζουν, να καλύπτουν τις διεθνείς προδιαγραφές και να μπορούν να διακινηθούν σε παγκόσμιο επίπεδο. H τεχνική επιτροπή της CEN που ασχολείται με τις εμποτιστικές ουσίες του ξύλου είναι η CEN/TC 38, τη γραμματεία της οποίας έχει αναλάβει ο Γαλλικός Σύνδεσμος Τυποποίησης (AFNOR). Ανάλογα με το εκάστοτε αντικείμενο, αυτή η τεχνική επιτροπή διαχωρίζεται σε εννέα ομάδες εργασίας. Υπάρχουν 10 ευρωπαϊκά πρότυπα που βρίσκονται υπό εξέλιξη και 69 πρότυπα που έχουν ήδη εκδοθεί από την CEN και αφορούν τα συντηρητικά του ξύλου (Μάρτιος 2009). Παρακάτω παραθέτονται τα δημοσιευμένα πρότυπα. ΔΗΜΟΣΙΕΥΜΕΝΑ ΕΥΡΩΠΑΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ EN 20-1:1992 Wood preservatives - Determination of the protective effectiveness against Lyctus Brunneus (Stephens) - Part 1: Application by surface treatment (laboratory method) EN 20-2:1993 Wood preservatives. Determination of the protective effectiveness against Lyctus brunneus (Stephens). Application by impregnation (laboratory method) - 3 -

EN 21:1988 Wood preservatives. Determination of the toxic values against Anobium punctatum (De Geer) by larval transfer (laboratory method) EN 22:1974 Wood preservatives. Determination of eradicant action against Hylotrupes bajulus (Linnaeus) larvae (laboratory method) EN 46-1:2005 Wood preservatives - Determination of the preventive action against Hylotrupes bajulus (Linnaeus) - Part 1: Larvicidial effect (Laboratory method) EN 46-2:2006 Wood preservatives - Determination of the preventive action against Hylotrupes bajulus (Linnaeus) - Part 2: Ovicidal effect (laboratory method) EN 47:2005 Wood preservatives - Determination of the toxic values against larvae of Hylotrupes bajulus (Linnaeus) - (Laboratory method) EN 47:2005/AC:2007 Wood preservatives - Determination of the toxic values against larvae of Hylotrupes bajulus (Linnaeus) - (Laboratory method) EN 48:2005 Wood preservatives - Determination of eradicant action against larvae of Anobium punctatum (De Geer) (laboratory method) EN 49-1:2005 Wood preservatives - Determination of the protective effectiveness against Anobium punctatum (De Geer) by egg-laying and larval survival - Part 1: Application by surface treatment (Laboratory method) EN 49-2:2005 Wood preservatives - Determination of the protective effectiveness against Anobium punctatum (De Geer) by egg-laying and larval survival - Part 2: Application by impregnation (Laboratory method) EN 73:1988 Wood preservatives - Accelerated ageing tests of treated wood prior to biological testing - Evaporative ageing procedure EN 73:1988/AC:1992 Wood preservatives - Accelerated ageing of treated wood prior to biological testing - Evaporative ageing procedure EN 84:1989 Wood preservatives. Accelerated ageing of treated wood prior to biological testing. Leaching procedure EN 84:1997 Wood preservatives - Accelerated ageing of treated wood prior to biological testing - Leaching procedure EN 113:1996 Wood preservatives - Test method for determining the protective effectiveness against wood destroying basidiomycetes - Determination of the toxic values EN 117:2005 Wood preservatives - Determination of toxic values against Reticulitermes species (European termites) (Laboratory method) EN 118:2005 Wood preservatives - Determination of preventive action against Reticulitermes species (European termites) (Laboratory method) EN 152-1:1988 Wood preservatives. Laboratory method for determining the protective effectiveness of a preservative treatment against blue stain in service. Brushing procedure EN 152-2:1988 Wood preservatives. Laboratory method for determining the protective effectiveness of a preservative treatment against blue stain in service. Application by methods other than brushing EN 212:2003 Wood preservatives - General guidance on sampling and preparation for analysis of wood preservatives and treated timber EN 252:1989 Field test method for determining the relative protective effectiveness of a wood preservative in ground contact EN 273:1992 Wood preservatives. Determination of the curative action against Lyctus brunneus (Stephens) (Laboratory method) EN 275:1992 Wood preservatives. Determination of the protective effectiveness against marine borers EN 330:1993 Wood preservatives. Field test method for determining the relative protective effectiveness of a wood preservative for use under a coating and exposed out-of-ground contact. L-joint method - 4 -

EN 335-1:2006 Durability of wood and wood- based products - Definition of use classes - Part 1: General EN 335-2:2006 Durability of wood and wood-based products - Definition of use classes - Part 2: Application to solid wood EN 335-3:1995 Durability of wood and wood-based products - Definition of hazard classes of biological attack - Part 3: Application to wood-based panels EN 350-2:1994 Durability of wood and wood-based products - Natural durability of solid wood - Part 2: Guide to natural durability and treatability of selected wood species of importance in Europe EN 351-1:2007 Durability of wood and wood-based products - Preservative-treated solid wood - Part 1: Classification of preservative penetration and retention EN 351-2:2007 Durability of wood and wood-based products - Preservative-treated solid wood - Part 2: Guidance on sampling for the analysis of preservative-treated wood EN 370:1993 Wood preservatives. Determination of eradicant efficacy in preventing emergence of Anobium punctatum (De Geer) EN 460:1994 Durability of wood and wood-based products - Natural durability of solid wood - Guide to the durability requirements for wood to be used in hazard classes EN 599-1:1996 Durability of wood and wood-based products - Performance of preventive wood preservatives as determined by biological tests - Part 1: Specification according to hazard class EN 599-2:1995 Durability of wood and wood-based products - Performance of preventive wood preservatives as determined by biological tests - Part 2: Classification and labelling ENV 807:2001 Wood preservatives. Determination of the effectiveness against soft rotting micro-fungi and other soil inhabiting micro-organisms CEN/TS 839:2008 Wood preservatives - Determination of the protective effectiveness against wood destroying basidiomycetes - Application by surface treatment EN 1014-1:1995 Wood preservatives - Creosote and creosoted timber - Methods of sampling and analysis - Part 1: Procedure for sampling creosote EN 1014-2:1995 Wood preservatives - Creosote and creosoted timber - Methods of sampling and analysis - Part 2: Procedure for obtaining a sample of creosote from creosoted timber for subsequent analysis EN 1014-3:1997 Wood preservatives - Creosote and creosoted timber - Methods of sampling and analysis - Part 3: Determination of the benzo(a)pyrene content of creosote EN 1014-4:1995 Wood preservatives - Creosote and creosoted timber - Methods of sampling and analysis - Part 4: Determination of the water-extractable phenols content of creosote ENV 1250-1:1995 Wood preservatives. Methods of measuring losses of active ingredients and other preservative ingredients from treated timber. Laboratory method for obtaining samples for analysis to measure losses by evaporation to air ENV 1250-2:1995 Wood preservatives. Methods of measuring losses of active ingredients and other preservative ingredients from treated timber. Laboratory method for obtaining samples for analysis to measure losses by leaching into water or synthetic sea water EN 1390:2006 Wood preservatives. Determination of the eradicant action against Hylotrupes bajulus (Linnaeus) larvae. Laboratory method CEN/TS 12037:2003 Wood preservatives - Field test method for determining the relative protective effectiveness of a wood preservative exposed out of ground contact - Horizontal lap-joint method ENV 12038:2002 Durability of wood and wood-based products - Wood-based panels - Method of test for determining the resistance against wood-destroying basidiomycetes - 5 -

ENV 12404:1997 Durability of wood and wood-based products - Assessment of the effectiveness of a masonry fungicide to prevent growth into wood of Dry Rot Serpula lacrymans (Schumacher ex Fries) S.F. Gray - Laboratory method EN 12490:1998 Durability of wood and wood-based products - Preservative-treated solid wood - Determination of the penetration and retention of creosote in treated wood EN 13991:2003 Derivatives from coal pyrolysis. Coal tar based oils. Creosotes. Specifications and test methods EN 14128:2003 Durability of wood and wood-based products - Performance criteria for curative wood preservatives as determined by biological tests CEN/TR 14542:2003 Durability of wood and wood-based products - Guidelines for the validity of test results from former standards after their revision CEN/TR 14723:2003 Durability of wood and wood-based products - Field and accelerated conditioning tests (FACT) for wood preservative out of ground contact CEN/TR 14734:2004 Determination of treatability for impregnation CEN/TR 14823:2003 Durability of wood and wood-based products. Quantitative determination of pentachlorophenol in wood. Gas chromatographic method CEN/TR 14839:2004 Wood preservatives - Determination of the preventive efficacy against wood destroying basidiomycetes fungi CEN/TS 15003:2005 Durability of wood and wood-based products - Criteria for hot air processes for curative uses against wood destroying organisms CEN/TR 15046:2005 Wood preservatives. Artificial weathering of treated wood prior to biological testing. UV-radiation and water-spraying procedure CEN/TS 15082:2005 Wood preservatives - Determination of the preventive effectiveness against sapstain fungi and mould fungi on freshly sawn timber - Field test CEN/TS 15083-1:2005 Durability of wood and wood-based products - Determination of the natural durability of solid wood against wood-destroying fungi, test methods - Part 1: Basidiomycetes CEN/TS 15083-2:2005 Durability of wood and wood-based products - Determination of the natural durability of solid wood against wood-destroying fungi, test methods - Part 2: Soft rotting micro-fungi CEN/TR 15119:2005 Durability of wood and wood-based products. Estimation of emissions from preservative treated wood to the environment. Wood held in the storage yard after treatment and wooden commodities exposed in use class 3 (not covered, not in contact with the ground), and wooden commodities exposed in use class 4 or 5 (in contact with the ground, fresh water or sea water). Laboratory method CEN/TS 15119-2:2008 Durability of wood and wood-based products - Determination of emissions from preservative treated wood to the environment - Part 2: Wooden commodities exposed in Use Class 4 or 5 (in contact with the ground, fresh water or sea water) - Laboratory method CEN/TR 15314:2006 Durability of wood and wood-based products - Quantitative determination of quaternary ammonium compounds in wood CEN/TS 15397:2006 Wood preservatives - Method for natural preconditioning out of ground contact of treated wood specimens prior to biological laboratory test Γερμανικός Φορέας Τυποποίησης DIN (Deutsches Institut für Normung) Ο Γερμανικός Φορέας Τυποποίησης DIN ανήκει στον DIN Group μαζί με τον οργανισμό DIN e.v. και ιδρύθηκε το 1917, με έδρα του το Βερολίνο. Πρόκειται για έναν μη κερδοσκοπικό οργανισμό, ο οποίος έχει καθήκον του την έκδοση προτύπων, ώστε να εξυπηρετεί με αυτόν τον τρόπο την βιομηχανία, το κράτος και γενικότερα την κοινωνία. Στην - 6 -

διαδικασία έκδοσης των προτύπων συμμετέχουν 26.000 εμπειρογνώμονες και η απόφαση για τα πρότυπα γίνεται με πλειοψηφικό τρόπο (DIN, 2009). Επιπρόσθετα, ο γερμανικός Οργανισμός DIN είναι επίσημα αναγνωρισμένος από το κράτος, ώστε να εκπροσωπεί τη χώρα στην ευρωπαϊκή CEN και στο διεθνή οργανισμό τυποποίησης ISO. Αυτό σημαίνει πρακτικά, ότι υιοθετούνται τα ευρωπαϊκά και διεθνή πρότυπα, αλλά υπάρχει η δυνατότητα να συνταχθούν και κάποια πρόσθετα γερμανικά πρότυπα, ώστε να καλυφθούν όλες οι απαιτήσεις των καταναλωτών και της βιομηχανίας. Τέλος, το 90% των DIN προτύπων χρησιμοποιούνται σε διεθνές επίπεδο. Τα πρότυπα που έχει συντάξει ο DIN για τις εμποτιστικές ουσίες, ώστε να καλύψει τις ανάγκες της Γερμανίας, οι οποίες δεν καλύπτονταν εξ ολοκλήρου από τα ευρωπαϊκά ή διεθνή πρότυπα είναι 11(Μάρτιος 09). Βρετανικός Φορέας Τυποποίησης BSI (British Standards Institution) Η BSI British Standards ανήκει στην BSI Group μαζί με την BSI Management και την BSI Product Services. Πρόκειται για τον εθνικό οργανισμό τυποποίησης του Ηνωμένου Βασιλείου και εκπροσωπεί τη χώρα στην Ευρωπαική Επιτροπή Τυποποίησης (CEN) και στο Διεθνή Οργανισμό Τυποποίιησης (ISO). Δηλαδή, υιοθετεί κυρίως τα ευρωπαϊκά πρότυπα, έχοντας το δικαίωμα όμως, να συντάσσει και να εκδίδει τα δικά της βρετανικά πρότυπα, όταν προκύπτουν πρόσθετες ανάγκες για τυποποίηση (StandardsUK, 2009). Έχουν εκδοθεί περίπου 30.000 πρότυπα BSI μέχρι σήμερα και συμβαίνει συχνά να προσαρμόζεται στα πρότυπα αυτά η νομοθεσία του Ηνωμένου Βασιλείου (ΒSI, 2009). Η τεχνική επιτροπή της BSI British Standards, ως έχει υποχρέωση υιοθετεί τα περισσότερα ευρωπαϊκά πρότυπα που αφορούν τις εμποτιστικές ουσίες του ξύλου (Coggins, 2003). Τα πρότυπα που έχουν εκπονηθεί από την BSI, ώστε να καλύψουν πρόσθετες ανάγκες του Ηνωμένου Βασιλείου και αναφέρονται στις εμποτιστικές ουσίες του ξύλου είναι 16 (Μάρτιος 2009). Αμερικανική Εταιρία Δοκιμών και Υλικών ASTM (American Society for Testing and Materials) Η ASTM είναι μία από τις μεγαλύτερες εθελοντικές οργανώσεις ανάπτυξης προτύπων στον κόσμο. Αρχικά ήταν γνωστή με την ονομασία Αμερικάνικη Εταιρία Δοκιμών και Υλικών, ενώ από το 2001 έχει επικρατήσει ως ASTM International. (Wikipedia, 2009). Τα πρότυπα ASTM είναι διεθνή πρότυπα και συγκεκριμενοποιούν τις τεχνικές προδιαγραφές διαφόρων υλικών, προϊόντων, συστημάτων και υπηρεσιών (Green et.al., 2004). Επιπρόσθετα, η ASTM απαρτίζεται από 30.000 μέλη στα οποία συμπεριλαμβάνονται παραγωγοί, χρήστες, καταναλωτές, κυβερνήσεις και ακαδημαϊκοί από 120 χώρες (ASTM, 2009). Τα πρότυπα που έχουν εκδοθεί από την ASTM International και αφορούν τις εμποτιστικές ουσίες του ξύλου ανέρχονται μέχρι σήμερα σε 13 (Μάρτιος 2009). Αμερικανική Ένωση Προστασίας Ξύλου AWPA (American Wood Protection Association) Η Αμερικάνικη Ένωση Προστασίας Ξύλου είναι ένας μη κερδοσκοπικός οργανισμός που είναι υπεύθυνος κοινοποίησης εθελοντικών προτύπων, που αφορούν τη συντήρηση του ξύλου στις ΗΠΑ. Τα πρότυπα αυτά εκδίδονται από τις τεχνικές επιτροπές της Ένωσης και είναι παγκοσμίως αναγνωρισμένα. Η τεχνική επιτροπή της Ένωσης είναι υπεύθυνη για τη σύνταξη των προτύπων AWPA, αλλά και για την ετήσια ανανέωσή τους (AWPA, 2009).Η AWPA έχει φροντίσει την οργάνωση και κατηγοριοποίηση των προτύπων, βάζοντας διαφορετικό αρχικό γράμμα στα πρότυπα ανά κατηγορία. Τα πρότυπα της AWPA, που αφορούν τις συντηρητικές ουσίες του ξύλου είναι 46 (Μάρτιος 2009) και συνήθως κάθε πρότυπο καταπιάνεται με μία μόνο εμποτιστική ουσία. - 7 -

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΩΝ ΟΡΙΣΜΕΝΩΝ ΒΑΣΙΚΩΝ ΠΡΟΤΥΠΩΝ ISO 21887:2007 Durability of wood and wood-based products - Use classes (Ανθεκτικότητα του ξύλου και των προϊόντων ξύλου Κατηγορίες χρήσεων) Στο πρότυπο αυτό γίνεται ουσιαστικά ταξινόμηση του ξύλου ή του προϊόντος αυτού, σε πέντε διαφορετικές κατηγορίες, με βάση τον βαθμό έκθεσής του σε διαφορετικές συνθήκες κινδύνου (νερό, έδαφος, βιολογικούς παράγοντες όπως μύκητες, βακτήρια κ.α.). Κάθε κατηγορία προσδιορίζει με ακρίβεια τις εκάστοτε απαιτήσεις σε προστατευτικό εμποτισμό, ώστε να παρέχεται επαρκής προστασία σε κάθε περιβάλλον. Έτσι, μέσω αυτής της ταξινόμησης προσφέρεται καθοδήγηση, ώστε να επιλεχθεί η κατάλληλη εμποτιστική ουσία για την συντήρηση του ξύλου. EN 335-1:2006 Durability of wood and wood-based products - Definition of use classes - Part 1: General (Ανθεκτικότητα του ξύλου και των προϊόντων ξύλου Προσδιορισμός των κατηγοριών χρήσεων Μέρος 1 ο : Γενικά) Το πρότυπο αυτό έχει εκπονηθεί από την ομάδα εργασίας 1 (WG1) «Κατηγορίες κινδύνου» της Τεχνικής Επιτροπής CEN/TC 38 της Ευρωπαικής Επιτροπής Τυποποίησης και αναφέρεται στην αντοχή του ξύλου και των προϊόντων ξύλου. Στο πρώτο μέρος του προτύπου δίνεται ο ορισμός των κατηγοριών κινδύνου βιολογικής προσβολής, που είναι κοινός με αυτόν του διεθνούς προτύπου ISO 21887:2007. Ορίζονται δηλαδή, οι πέντε κατηγορίες κινδύνου, που αντιστοιχούν στις διάφορες συνθήκες χρήσης, στις οποίες είναι δυνατόν να εκτεθούν το ξύλο και τα προϊόντα του. Επιπρόσθετα, υποδεικνύονται οι βιολογικοί παράγοντες, που σχετίζονται με κάθε μία από τις συνθήκες αυτές. Τέλος, δίνονται πληροφορίες για κάθε μικροοργανισμό που απαντάται σε αυτές τις κατηγορίες, όπως και για την αντιμετώπισή τους. EN 335-2:2006 Durability of wood and wood-based products - Definition of use classes - Part 2: Application to solid wood (Ανθεκτικότητα του ξύλου και των προϊόντων ξύλου - Προσδιορισμός των κατηγοριών χρήσεων Μέρος 2 ο : Εφαρμογή σε συμπαγές ξύλο) Στο δεύτερο μέρος του συγκεκριμένου προτύπου εξετάζεται η εφαρμογή της ταξινόμησης σε κατηγορίες κινδύνου που έγινε στο πρώτο μέρος, σε συμπαγές ξύλο. Η ταξινόμηση γίνεται εξετάζοντας την περιεκτικότητα του ξύλου σε υγρασία και την πιθανότητα προσβολής του συμπαγούς ξύλου από μικροοργανισμούς. EN 335-3:1995 Durability of wood and wood-based products - Definition of hazard classes of biological attack - Part 3: Application to wood-based panels (Ανθεκτικότητα του ξύλου και των προϊόντων ξύλου Προσδιορισμός των κατηγοριών κινδύνου από προσβολές μικροοργανισμών Μέρος 3 ο : Εφαρμογή σε προϊόντα ξύλου) Εδώ εξετάζεται η εφαρμογή της ταξινόμησης σε κατηγορίες κινδύνου που έγινε στο πρώτο μέρος, σε προϊόντα ξύλου όπως αντικολλητά, μοριοσανίδες, ινοσανίδες, ξυλοπλάκες με μεγάλα προσανατολισμένα ξυλοτεμαχίδια και τσιμεντοσανίδες. Η ταξινόμηση γίνεται με βάση το επίπεδο περιεχόμενης υγρασίας του προϊόντος και την ύπαρξη βιολογικών παραγόντων EN 351-1:2007 Durability of wood and wood-based products - Preservative-treated solid wood - Part 1: Classification of preservative penetration and retention (Ανθεκτικότητα του ξύλου και των προϊόντων ξύλου Εμποτισμένο συμπαγές ξύλο Μέρος 1 ο : Ταξινόμηση με βάση τον βαθμό διείσδυσης και τον βαθμό διατήρησης του συντηρητικού στο ξύλο) Το συγκεκριμένο ευρωπαϊκό πρότυπο έχει συνταχθεί από την τεχνική επιτροπή CEN/TC 38, τη γραμματεία της οποίας έχει αναλάβει ο Γαλλικός Σύνδεσμος Τυποποίησης - AFNOR. Το - 8 -

πρώτο μέρος του προτύπου εξετάζει την αντοχή των προϊόντων ξύλου και του εμποτισμένου συμπαγούς ξύλου, εξετάζοντας τον βαθμό διείσδυσης του συντηρητικού στο ξύλο και το βαθμό διατήρησής του σε αυτό. Μέσω αυτού του προτύπου προσφέρεται καθοδήγηση για το ποιά εμποτιστική ουσία θα πρέπει να επιλεχθεί, ανάλογα με τον βαθμό διείσδυσης και διατήρησής της στο ξύλο. Η ταξινόμηση γίνεται σε έξι κατηγορίες, οι οποίες αντιπροσωπεύουν τις απαιτήσεις σε διείσδυση του συντηρητικού για κάθε ξύλο, ξεκινώντας από τις χαμηλότερες και φτάνοντας στις υψηλότερες. EN 351-2:2007 Durability of wood and wood-based products - Preservative-treated solid wood - Part 2: Guidance on sampling for the analysis of preservative-treated wood (Ανθεκτικότητα του ξύλου και των προϊόντων ξύλου - Εμποτισμένο συμπαγές ξύλο Μέρος 2 ο : Καθοδήγηση δειγματοληψίας για την ανάλυση του εμποτισμένου ξύλου) Το δεύτερο μέρος του προτύπου αυτού ασχολείται ουσιαστικά με την καθοδήγηση της σωστής δειγματοληψίας από το εμποτισμένο ξύλο ή προϊόν αυτού, ώστε να εξεταστεί αποτελεσματικά ο βαθμός διείσδυσης και διατήρησης της εμποτιστικής ουσίας σε αυτό. Ιδιαίτερη προσοχή δίνεται στη σωστή αναλογία μεγέθους παρτίδας και μεγέθους δείγματος, καθώς και στην απουσία σφαλμάτων, διότι η αποδεκτή ποιότητα δείγματος είναι ορισμένη. ΣΥΜΠΕΡΑΣΜΑΤΑ Με την εκπόνηση προτύπων, που αφορούν την ανθεκτικότητα και τον προστατευτικό εμποτισμό του ξύλου και των προϊόντων του, έχουν ασχοληθεί πολλοί φορείς τυποποίησης. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή Τυποποίησης CEN, μέσω της τεχνικής επιτροπής TC 38 που ίδρυσε για το σκοπό αυτό, έχει εκδώσει μέχρι σήμερα 69 σχετικά πρότυπα, τα περισσότερα από κάθε άλλο φορέα. Μελετώντας τα πρότυπα αυτά, διαπιστώνει κανείς τον υψηλό βαθμό εξέλιξης και εξειδίκευσής τους, παρέχοντας τις απαραίτητες κατευθυντήριες οδηγίες για την εφαρμογή και τον ποιοτικό έλεγχο της αποτελεσματικότητας του προστατευτικού εμποτισμού των προϊόντων ξύλου. Η εκπόνηση και έκδοση όλο και περισσότερων προτύπων συνεχίζεται και οφείλεται κυρίως στη συνεχή εξέλιξη των απαιτήσεων της βιομηχανίας και τις αυξανόμενες απαιτήσεις της κοινωνίας για την ανάπτυξη εμποτιστικών ουσιών περισσότερο φιλικών προς το περιβάλλον. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ASTM, 2009. ASTM International, Standards Worldwide - Home. USA, West Conshohocken (http://www.astm.org/) AWPA, 2009. Preserving the past, protecting the future. American Wood Protection Association (www.awpa.com) ΒSI, 2009. Raising standards worldwide TM (http://www.bsi-global.com/en/about-bsi/) CEN, 2009. European Committee for Standardization. (http://www.cen.eu) CEN Compass, 2008. THE WORLD OF EUROPEAN STANDARDS. The CEN Management Center (www.cen.eu). Coggins Dr C R, 2003. Wood-protecting chemicals, Chemical technology. Wood protection Association. BWPDA (http://www.wood-protection.org/wood-preservation_2.htm CSA, 2009. Standards Development. Canadian Standards Association (http://www.csa.ca/standards) DIN, 2009. Deutsches Institut fur Normung. (http://www.din.de) - 9 -

ΕΚΤ -ΚΑΙΝΟΤΟΜΙΑ ΕΡΕΥΝΑ και ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΑ, 1996. ΕΛΟΤ- Η Τυποποίηση στην Αρχαία Ελλάδα - Μια Πανάρχαια Παράδοση. Τεύχος 3. (http://hirc.ekt.gr/opencms/opencms/hirc/services/newsletter/inn3/home.htm) Green David W., Ethington Robert L., King Edward G., Shelley Bradley E., and Gromala David S., 2004. ASTM COMMITTEE D-7: Wood, Promoting Safety and Standardization for 100 Years. FOREST PRODUCTS JOURNAL Vol. 54, No. 9 (www.fpl.fs.fed.us/documnts/pdf2004/fpl_2004_green001.pdf -) ISO, 2009. International Standards for Business, Government and Society. (http://www.iso.org/iso/iso_catalogue/catalogue_ics/) Μπαρμπούτης Ι., 2002. Ποιότητα, βασικός παράγοντας ανταγωνιστικότητας στην βιομηχανία επίπλου. Εισήγηση στην ημερίδα «Από το ξύλο στο έπιπλο» στα πλαίσια της έκθεσης Furnima and Furnidec (10-3-02). Μπαρμπούτης Ι., 2003. Τυποποίηση: η εφαρμογή της στην Ελλάδα και την Ευρωπαϊκή Ένωση. ΕΠΙΠΛΕΟΝ Νο 5 :30-32, Ιούλιος -Αύγουστος 2003 (http://users.auth.gr/~jbarb/dimosieyseis/dimosieyseis.htm) Standards UK, 2009. British Standards (http://www.standardsuk.com/?gclid=cj2ulpf2qpgcfuwb3god5kqomq) TEE, 2008. Τυποποίηση και ποιότητα στη σύγχρονη κοινωνία. ΜΕ-ΤΠΔΠ. P. 134 Wikipedia the free encyclopedia, 2009. International Organization for Standardization (http://en.wikipedia.org/wiki/international_organization_for_standardization) Wikipedia the free encyclopedia, 2009. ASTM International (http://en.wikipedia.org/wiki/astm_international) Wikipedia the free encyclopedia, 2009. European Committee for Standardization. (http://en.wikipedia.org/wiki/european_committee_for_standardization) Wikipedia the free encyclopedia, 2009. Canadian Standards Association (http://en.wikipedia.org/wiki/canadian_standards_association) - 10 -