ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ

Β ΓΕΛ 14 / 04 / 2019 ΑΡΧΑΙΑ ΕΛΛΗΝΙΚΑ Ο.Π. ΑΝΘΡΩΠΙΣΤΙΚΩΝ ΣΠΟΥΔΩΝ / Β Λ Γ Λ ΔΙΔΑΓΜΕΝΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Πλάτωνος Πολιτεία (514Α 515Α, 519C D) Μετὰ ταῦτα δή, εἶπον, ἀπείκασον τοιούτῳ πάθει τὴν ἡμετέραν φύσιν παιδείας τε πέρι καὶ ἀπαιδευσίας. Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει, ἀναπεπταμένην πρὸς τὸ φῶς τὴν εἴσοδον ἐχούσῃ μακρὰν παρὰ πᾶν τὸ σπήλαιον, ἐν ταύτῃ ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας, ὥστε μένειν τε αὐτοὺς εἴς τε τὸ πρόσθεν μόνον ὁρᾶν, κύκλῳ δὲ τὰς κεφαλὰς ὑπὸ τοῦ δεσμοῦ ἀδυνάτους περιάγειν, φῶς δὲ αὐτοῖς πυρὸς ἄνωθεν καὶ πόρρωθεν καόμενον ὄπισθεν αὐτῶν, μεταξὺ δὲ τοῦ πυρὸς καὶ τῶν δεσμωτῶν ἐπάνω ὁδόν, παρ ἣν ἰδὲ τειχίον παρῳκοδομημένον, ὥσπερ τοῖς θαυματοποιοῖς πρὸ τῶν ἀνθρώπων πρόκειται τὰ παραφράγματα, ὑπὲρ ὧν τὰ θαύματα δεικνύασιν. Ὁρῶ, ἔφη. Ὅρα τοίνυν παρὰ τοῦτο τὸ τειχίον φέροντας ἀνθρώπους σκεύη τε παντοδαπὰ ὑπερέχοντα τοῦ τειχίου καὶ ἀνδριάντας καὶ ἄλλα ζῷα λίθινά τε καὶ ξύλινα καὶ παντοῖα εἰργασμένα, οἷον εἰκὸς τοὺς μὲν φθεγγομένους, τοὺς δὲ σιγῶντας τῶν παραφερόντων. Ἡμέτερον δὴ ἔργον, ἦν δ ἐγώ, τῶν οἰκιστῶν τάς τε βελτίστας φύσεις ἀναγκάσαι ἀφικέσθαι πρὸς τὸ μάθημα ὃ ἐν τῷ πρόσθεν ἔφαμεν εἶναι μέγιστον, ἰδεῖν τε τὸ ἀγαθὸν καὶ ἀναβῆναι ἐκείνην τὴν ἀνάβασιν, καὶ ἐπειδὰν ἀναβάντες ἱκανῶς ἴδωσι, μὴ ἐπιτρέπειν αὐτοῖς ὃ νῦν ἐπιτρέπεται. Τὸ ποῖον δή; Τὸ αὐτοῦ, ἦν δ ἐγώ, καταμένειν καὶ μὴ ἐθέλειν πάλιν καταβαίνειν παρ ἐκείνους τοὺς δεσμώτας μηδὲ μετέχειν τῶν παρ ἐκείνοις πόνων τε καὶ τιμῶν, εἴτε φαυλότεραι εἴτε σπουδαιότεραι. \ Σελίδα 1 από 8

ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Α1. Ποιο είναι το θέμα της αλληγορίας του σπηλαίου όπως διαπιστώνεται από το παραπάνω απόσπασμα; (Μονάδες: 5) Το θέμα της αλληγορίας του σπηλαίου είναι η παιδεία ως παράγοντας που οδηγεί την ψυχή προς το φως, δηλαδή προς την Ιδέα του Αγαθού, και συγκεκριμένα η ουσιαστική επίδραση που ασκεί η παιδεία στην ανθρώπινη φύση, η υποχρέωση που έχουν οι ορθά πεπαιδευμένοι (οι φιλόσοφοι) να φωτίζουν με την παιδεία τους τους άλλους ανθρώπους, και γενικότερα η αντίθεση ανάμεσα στον κόσμο που συλλαμβάνουμε με τις αισθήσεις μας και στον κόσμο της νόησης. Α2. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ): α. Στην αλληγορία του σπηλαίου αποδίδεται παραστατικά η αντίθεση ανάμεσα στον κόσμο που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας και στον κόσμο της νόησης, τον κόσμο των Ιδεών, που συλλαμβάνουμε με τον νου. Σ β. Η αλληγορία είναι μία εκτεταμένη προσωποποίηση. Λ γ. Με τη φράση «τῶν οἰκιστῶν» ο Σωκράτης εννοεί μεταφορικά τον εαυτό του και τους συνομιλητές του, μαζί με τους οποίους «οικοδομεί» την ιδεώδη πολιτεία. Σ δ. Ο Πλάτωνας θεωρεί ότι ο άνθρωπος έχει κάποια φυσικά προτερήματα. Σ ε. Οι φύλακες οφείλουν μετά τα 30 τους χρόνια να κατέβουν στο σπήλαιο, δηλαδή στην πρακτική πολιτική. Λ (Μονάδες: 5) Β1. Να ερμηνεύσετε με βάση το κείμενο τους συμβολισμούς που υπάρχουν στους παρακάτω υπογραμμισμένους όρους: «Ἰδὲ γὰρ ἀνθρώπους οἷον ἐν καταγείῳ οἰκήσει σπηλαιώδει» (μονάδες 5) και «ἀνθρώπους ἐκ παίδων ὄντας ἐν δεσμοῖς καὶ τὰ σκέλη καὶ τοὺς αὐχένας» (μονάδες 5). (Μονάδες: 10) Σύμφωνα με την περιγραφή της αλληγορίας του σπηλαίου, οι δεσμώτες εγκαταβιώνουν σε μία υπόγεια σπηλιά από την παιδική τους ηλικία και, επομένως, δεν έχουν γνωρίσει ποτέ το φως και την ελευθερία. Απάνθρωπα και αδυσώπητα δεσμά τούς στερούν την ελευθερία και την παραμικρή κίνηση, με αποτέλεσμα να βλέπουν μόνο μπροστά. Το φως που βλέπουν δεν είναι φυσικό αλλά τεχνητό (από τη φωτιά). Τα αντικείμενα που αντικρίζουν, καθώς αυτά προβάλλονται στα τοιχώματα, δεν είναι αληθινά, είναι ομοιώματα. Αλλά και των ομοιωμάτων αυτών δεν βλέπουν παρά μόνο τις σκιές. Έχουν πλήρη άγνοια της πραγματικότητας και βρίσκονται σε πλάνη. Έτσι ο χώρος της σπηλιάς και οι αλυσίδες συμβολίζουν τα εξής: - Ο χώρος της σπηλιάς είναι η κατοικία των δεσμωτών, η αισθητή πραγματικότητα που δεν είναι αληθινή (σύμφωνα με τον Πλάτωνα ο κόσμος είναι διαχωρισμένος στα δύο, δηλαδή σε εκείνον που αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις και σε εκείνον που συλλαμβάνουμε με τη νόηση). Επιπλέον, συμβολίζει και την πολιτική κοινωνία, στην οποία δεν κυβερνούν οι φωτισμένοι και πεπαιδευμένοι Σελίδα 2 από 8

(σ αυτή την ερμηνεία μας οδηγεί το «ὁμοίους ἡμῖν»), αλλά οι απαίδευτοι που ασκούν την εξουσία με γνώμονα το δικό τους προσωπικό συμφέρον. Στην πολιτική κοινωνία κυριαρχούν η αδικία και η αναξιοκρατία, οι δημαγωγοί ασκούν την εξουσία και όχι οι φιλόσοφοι. Οι άνθρωποι ζουν μέσα στο σκοτάδι της αμάθειας, δέσμιοι των παθών τους, των προκαταλήψεων και των ψευδαισθήσεών τους μακριά από την αλήθεια. - Οι αλυσίδες («ἐν δεσμοῖς») συμβολίζουν τις αισθήσεις που μας κρατούν δέσμιους και δε μας αφήνουν να αντιληφθούμε την πραγματικότητα με τη βοήθεια της λογικής. Γενικότερα, οι αλυσίδες μπορούν να παρομοιαστούν με τα εμπόδια που συναντάμε στη ζωή μας, όπως για παράδειγμα, πάθη, κακίες, καταχρήσεις, προσήλωση στις υλιστικές απολαύσεις, που μας κρατούν μακριά από τη θέαση του Αγαθού. Κάνοντας έναν παραλληλισμό με τον σύγχρονο άνθρωπο, αν δεν διαθέτει λογική, αντιλαμβάνεται μονοδιάστατα την πραγματικότητα, μένει προσηλωμένος δογματικά στις δικές του ιδέες και στην προτεραιότητα των υλικών αγαθών έναντι των ηθικών αξιών και, τέλος, κυριαρχείται από τα ένστικτά του και τις παρορμήσεις του. Β2. Να εντοπίσετε στο κείμενο τους όρους που χρησιμοποιεί ο Πλάτωνας για να χαρακτηρίσει το ἀγαθόν, την πορεία του προς αυτό και την προσέγγισή του. Τι φανερώνουν για τη φύση του ἀγαθοῦ; (Μονάδες:10) Το ἀγαθὸν κατέχει κυρίαρχη θέση στο όλο φιλοσοφικό οικοδόμημα του Πλάτωνα, χωρίς όμως ο φιλόσοφος να δίνει σε κανένα σημείο του έργου του σαφή ερμηνεία ενός από τους βασικότερους όρους του φιλοσοφικού του συστήματος. Γι αυτό, ήδη από την αρχαιότητα, είχε δημιουργηθεί σύγχυση και απορία για το πώς αντιλαμβανόταν ο ίδιος ο φιλόσοφος την έννοια αυτή. Μπορούμε, όμως, να συμπεράνουμε ότι «ἀγαθόν» είναι: α) το εἶναι και ό,τι το διατηρεί, β) η τάξη, ο κόσμος και η ενότητα που διαπερνά και συνέχει την πολλαπλότητα, γ) ό,τι παρέχει την αλήθεια και την επιστήμη. Η έκφραση «αὐτὸ τὸ ἀγαθόν» φαίνεται να δηλώνει την ύψιστη αρχή και την πηγή του όντος και της γνώσης. Πάντως, η παροιμιακή φράση «Πλάτωνος ἀγαθόν» χρησιμοποιούνταν συχνά στην αρχαιότητα, για να δηλώσει κάτι σκοτεινό και ασαφές! Στο κείμενό μας, για να χαρακτηρίσει ο Πλάτωνας το ἀγαθόν και την πορεία για την προσέγγισή του, χρησιμοποιεί τις ακόλουθες λέξεις: ἀφικέσθαι, μάθημα, μέγιστον, ἰδεῖν, ἀναβῆναι, ἀνάβασιν, ἀναβάντες, ἴδωσι. Οι λέξεις αυτές δηλώνουν ότι το ἀγαθὸν είναι η μεγαλύτερη αξία («μέγιστον μάθημα»), αφού αυτό πρέπει να κατακτήσουν οι άνθρωποι και κυρίως όσοι πρόκειται να αναλάβουν τη διακυβέρνηση της πολιτείας. Η κατάκτηση της ύψιστης γνώσης του «αγαθού» είναι βέβαια μία εξαιρετικά δύσκολη διαδικασία, όπως δηλώνουν οι λέξεις «ἀναβῆναι, ἀνάβασιν, ἀναβάντες». Προϋποθέτει μία δύσκολη, ανηφορική πορεία πνευματικών και προσωπικών θυσιών, το τέλος της οποίας όμως ανταμείβει τον πνευματικά και ηθικά αναγεννημένο απελευθερωμένο δεσμώτη φιλόσοφο. Στο σημείο αυτό πρέπει να προσθέσουμε ότι στον Πλάτωνα αρκετά συχνά χρησιμοποιούνται με τη μεταφορική τους σημασία οι λέξεις «ἄνω» και «ἀνάβασις», όταν ο φιλόσοφος αναφέρεται στην παιδεία και στα αγαθά που απορρέουν από αυτήν. Ωστόσο, οι εξαιρετικά προικισμένες προσωπικότητες («τὰς βελτίστας φύσεις») μπορούν να Σελίδα 3 από 8

προσεγγίσουν την ανώτατη γνώση του «αγαθού», όχι βέβαια, με τις αισθήσεις τους, αλλά με την καθαρή νόηση. Αυτό γίνεται φανερό με τις λέξεις «ἀφικέσθαι, ἰδεῖν, ἴδωσι». Και οι τρεις αυτοί ρηματικοί τύποι καθώς ανήκουν σε αόριστο χρόνο, ο οποίος δηλώνει κάτι το στιγμιαίο πιστοποιούν ότι η προσέγγιση της ιδέας του «αγαθού» είναι εφικτή. Άρα, κατανοούμε ότι πρόκειται για μία κλιμακούμενη ανοδική πορεία, η οποία οδηγεί στην ολοένα υψηλότερη γνώση και διάπλαση ενός ανώτερου ήθους. Β3. Να χαρακτηρίσετε τις παρακάτω προτάσεις ως σωστές (Σ) ή λανθασμένες (Λ): α. Ο Πλάτωνας, λόγω των απογοητεύσεων που βίωσε, κατέληξε στην πεποίθηση ότι μόνο αν οι φύλακες επίκουροι αναλάμβαναν την εξουσία, μόνο τότε θα μπορούσε να υπάρξει υγιής πολιτική ζωή. Λ β. Το πρώτο στάδιο εκπαίδευσης των φυλάκων περιλαμβάνει κυρίως τις μαθηματικές επιστήμες. Λ γ. Στην αθηναϊκή δημοκρατία, για μεγάλα διαστήματα, η ανάθεση πολλών αξιωμάτων γινόταν με κλήρωση. Σ δ. Οι φιλόσοφοι βασιλείς μπορούσαν να διαθέτουν προσωπική περιουσία. Λ ε. Ο Κριτίας, διανοούμενος που συνδέθηκε στενά με το σοφιστικό κίνημα και κυρίως με το ολιγαρχικό πραξικόπημα των Τριάκοντα, ήταν αδερφός της μητέρας του Πλάτωνα. Λ (Μονάδες:10) Β4. Να γράψετε μία λέξη του αρχαίου κειμένου με την οποία σχετίζεται ετυμολογικά καθεμιά από τις ακόλουθες λέξεις που σας δίνονται: παρείσακτος: περιάγειν οισοφάγος: φέροντας (ή: παραφερόντων) ύποπτος: ἰδέ (ή: ὁρᾶν, ὁρῶ, ὅρα, ἰδεῖν, ἴδωσι) κειμήλιο: πρόκειται παθολόγος: πάθει (ή: εἶπον, λέγεις) καλλιέπεια: εἶπον (ή: λέγεις) φήμη: ἔφη (ή: ἔφαμεν) σχέδιο: ἐχούσῃ (ή: ὑπερέχοντα, μετέχειν) ευφυής: φύσιν (ή: φύσεις) επιβάτης: ἀναβῆναι (ή: ἀνάβασιν, ἀναβάντες, καταβαίνειν) (Μονάδες: 10) Σελίδα 4 από 8

Β5. Να συγκρίνετε την έννοια του Ἀγαθοῦ στην αλληγορία του σπηλαίου, όπως αποδίδεται από τον Πλάτωνα, με την έννοια της Αρετής, όπως περιγράφεται στο ακόλουθο ποίημα του Σιμωνίδη του Κείου. Η αρετή Ένας λόγος λέει: Σε βράχια η Αρετή δυσκολοπάτητα φωλιάζει κι έναν τόπο θείο και πάναγνο αφεντεύει δεν µπορούν του καθενός θνητού τα µάτια να τη δουν την αντικρίζει µόνο εκείνος που από µέσα του ο ιδρώτας, σπαραγµός της καρδιάς του, θ αναβρύσει, µόνο εκείνος που ως τ ακρόκορφο θα φτάσει της αντρείας. (µτφρ. Θρ. Σταύρου) (Μονάδες: 10) Η έννοια του Ἀγαθοῦ στην αλληγορία του σπηλαίου, όπως αποδίδεται από τον Πλάτωνα, με την έννοια της Αρετής, όπως περιγράφεται στο ακόλουθο ποίημα του Σιμωνίδη του Κείου παρουσιάζει ομοιότητες. Συγκεκριμένα όπως και το Ἀγαθὸν στον Πλάτωνα, έτσι και η Αρετή παρουσιάζεται από τον Σιμωνίδη σχεδόν θεοποιημένη. Επιπλέον, όπως η προσέγγιση του Ἀγαθοῦ στον Πλάτωνα είναι δύσκολη και επίπονη διαδικασία, έτσι και ο τόπος στον οποίο κατοικεί η Αρετή είναι δυσπρόσιτος. Τέλος, όπως και στην Πολιτεία δεν κατακτούν όλοι οι δεσμώτες το Ἀγαθόν αλλά μόνο οι εξαιρετικά προικισμένες προσωπικότητες («αἱ βέλτισται φύσεις»), έτσι δεν έχει τη δυνατότητα να δει την Αρετή (ή να την κατακτήσει) οποιοσδήποτε άνθρωπος. Λίγοι μπορούν να υποστούν τον κόπο και την προσπάθεια που απαιτείται για να την πλησιάσουν. Η κατάκτησή της είναι επίτευγμα πολύ δύσκολο, που απαιτεί κόπο και ψυχική δύναμη. ΑΔΙΔΑΚΤΟ ΚΕΙΜΕΝΟ Το έργο του Ξενοφώντα «Κύρου Ἀνάβασις» αναφέρεται στη συμμετοχή των «μυρίων», δέκα χιλιάδων Ελλήνων μισθοφόρων στην εκστρατεία του Κύρου εναντίον του αδερφού του βασιλιά Αρταξέρξη του Β και η περιπετειώδης περιπλάνησή τους ως τον Εύξεινο Πόντο και από εκεί στην Θράκη, το 401 π.χ. Στο συγκεκριμένο απόσπασμα ο Κύρος, επειδή είχε πληροφορίες και υπολόγιζε ότι την επόμενη μέρα θα γινόταν η μάχη με τον βασιλιά των Περσών, κάλεσε σε συμβούλιο τους στρατηγούς και λοχαγούς των Ελλήνων και εκφώνησε τον παρόντα παραινετικό λόγο. Σελίδα 5 από 8

Κῦρος δὲ συγκαλέσας τοὺς στρατηγοὺς καὶ λοχαγοὺς τῶν Ἑλλήνων συνεβουλεύετό τε πῶς ἂν τὴν μάχην ποιοῖτο καὶ αὐτὸς παρῄνει θαρρύνων τοιάδε. Ὦ ἄνδρες Ἕλληνες, οὐκ ἀνθρώπων ἀπορῶν βαρβάρων συμμάχους ὑμᾶς ἄγω, ἀλλὰ νομίζων ἀμείνονας καὶ κρείττους πολλῶν βαρβάρων ὑμᾶς εἶναι, διὰ τοῦτο προσέλαβον. ὅπως οὖν ἔσεσθε ἄνδρες ἄξιοι τῆς ἐλευθερίας ἧς κέκτησθε καὶ ἧς ὑμᾶς ἐγὼ εὐδαιμονίζω. εὖ γὰρ ἴστε ὅτι τὴν ἐλευθερίαν ἑλοίμην ἂν ἀντὶ ὧν ἔχω πάντων καὶ ἄλλων πολλαπλασίων. ὅπως δὲ καὶ εἰδῆτε εἰς οἷον ἔρχεσθε ἀγῶνα, ὑμᾶς εἰδὼς διδάξω. τὸ μὲν γὰρ πλῆθος πολὺ καὶ κραυγῇ πολλῇ ἐπίασιν ἂν δὲ ταῦτα ἀνάσχησθε, τὰ ἄλλα καὶ αἰσχύνεσθαί μοι δοκῶ οἵους ἡμῖν γνώσεσθε τοὺς ἐν τῇ χώρᾳ ὄντας ἀνθρώπους. ὑμῶν δὲ ἀνδρῶν ὄντων καὶ εὖ τῶν ἐμῶν γενομένων, ἐγὼ ὑμῶν τὸν μὲν οἴκαδε βουλόμενον ἀπιέναι τοῖς οἴκοι ζηλωτὸν ποιήσω ἀπελθεῖν, πολλοὺς δὲ οἶμαι ποιήσειν τὰ παρ ἐμοὶ ἑλέσθαι ἀντὶ τῶν οἴκοι. ἐνταῦθα Γαυλίτης παρών, φυγὰς Σάμιος, πιστὸς δὲ Κύρῳ, εἶπεν Καὶ μήν, ὦ Κῦρε, λέγουσί τινες ὅτι πολλὰ ὑπισχνῇ νῦν διὰ τὸ ἐν τοιούτῳ εἶναι τοῦ κινδύνου προσιόντος, ἂν δὲ εὖ γένηταί τι, οὐ μεμνήσεσθαί σέ φασιν ἔνιοι δὲ οὐδ εἰ μεμνῇό τε καὶ βούλοιο δύνασθαι ἂν ἀποδοῦναι ὅσα ὑπισχνῇ. Λεξιλόγιο ἴστε (προστ. του ρ. οἶδα) = να γνωρίζετε καλά ἐπίασι [μέλλ. του ρ. ἐπέρχομαι (ἔπειμι)] = εξορμώ, επιτίθεμαι αἰσχύνομαι = νιώθω ντροπή ἀπιέναι [απρμφ. ενεστ. του ρ. ἀπέρχομαι (ἄπειμι)] = επιστρέφω οἴκοι = στην πατρίδα ἀποδίδωμι = εκπληρώνω Ξενοφῶντος Κύρου Ἀνάβασις, Ι, 7, 2 5 ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Γ1. Να μεταφράσετε το παρακάτω απόσπασμα από το κείμενο που σας δίνεται: «Κῦρος δὲ συγκαλέσας τοὺς στρατηγοὺς καὶ λοχαγοὺς τῶν Ἑλλήνων καὶ ἄλλων πολλαπλασίων.». (Mονάδες: 10) Και ο Κύρος, αφού συγκάλεσε τους στρατηγούς και τους λοχαγούς των Ελλήνων και συσκεπτόταν (με αυτούς) πώς θα έπρεπε να κάνει τη μάχη (πώς θα παρέτασσαν τα στρατεύματα για τη μάχη), και ο ίδιος τους συμβούλευε ενθαρρύνοντάς τους με τα εξής (προτρεπτικά λόγια): «Άνδρες Έλληνες, σας οδηγώ μαζί μου ως συμμάχους (μου), όχι γιατί μου έλειπε ο βαρβαρικός στρατός, αλλά επειδή πιστεύω ότι εσείς είστε πιο γενναίοι και πιο δυνατοί από πολλούς βαρβάρους. Σελίδα 6 από 8

Προσπαθήστε λοιπόν να φανείτε άξιοι της ελευθερίας που έχετε και για την οποία εγώ σας καλοτυχίζω. Την ελευθερία αυτή μάθετε ότι εγώ θα την προτιμούσα από όλα τα αγαθά που έχω και άλλα περισσότερα. Γ2.α. Ποιες πληροφορίες για το αντίπαλο στράτευμα και ποια συμβουλή δίνει ο Κύρος στους Έλληνες, για να μπορέσουν να το αντιμετωπίσουν (μονάδες 5) και β) τι υπόσχεται ότι θα τους προσφέρει σε περίπτωση που νικήσουν (μονάδες 5); (Mονάδες: 10) α. Ο Κύρος, γνωρίζοντας τον τρόπο που πολεμούν οι Πέρσες, πληροφορεί τους Έλληνες, ώστε να ξέρουν τι αγώνα αρχίζουν και να είναι προετοιμασμένοι, ότι το πλήθος των αντιπάλων είναι μεγάλο και εξορμά με πολλούς αλαλαγμούς (κραυγές). Τους συμβουλεύει να μην φοβηθούν αυτά τα δύο πράγματα και να μη δειλιάσουν. β. Ο Κύρος υπόσχεται στους Έλληνες ότι, αν φανούν γενναίοι και νικήσουν, θα καταβάλει κάθε προσπάθεια να γυρίσουν όσο το δυνατόν πιο τιμημένοι και αξιοζήλευτοι στους συμπατριώτες τους, αν θελήσουν να γυρίσουν στην πατρίδα τους. Εκφράζει όμως και την πεποίθησή του ότι πολλοί θα προτιμήσουν τα αγαθά που θα βρουν στη χώρα του, και θα θελήσουν να μείνουν κοντά του και να μην επιστρέψουν στην πατρίδα τους. Γ3.α. Για καθεμιά από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου να γράψετε τον τύπο που σας ζητείται: ἀμείνονας: τον ίδιο τύπο στον υπερθετικό βαθμό: ἀρίστους ἀγῶνα: τη δοτική πληθυντικού αριθμού: ἀγῶσι(ν) τὸ πλῆθος: τη δοτική ενικού αριθμού: τῷ πλήθει νομίζων: το γ πληθυντικό πρόσωπο οριστικής μέλλοντα στην ενεργητική φωνή: νομιοῦσι(ν) προσέλαβον: το β ενικό πρόσωπο προστακτικής του ίδιου χρόνου και της ίδιας φωνής: πρόσλαβε ἀποδοῦναι: το γ ενικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα στην ίδια φωνή: ἀποδίδωσι(ν) (Mονάδες: 6) Γ3.β. «ὅπως οὖν ἔσεσθε ἄνδρες ἄξιοι τῆς ἐλευθερίας»: Να μεταφερθούν οι κλιτοί τύποι της πρότασης στον άλλο αριθμό. ὅπως οὖν ἔσῃ / ἔσει ἀνὴρ ἄξιος τῶν ἐλευθεριῶν (Mονάδες: 4) Σελίδα 7 από 8

Γ4.α. Να χαρακτηρίσετε συντακτικά τους παρακάτω όρους και να αναφέρετε τον όρο που προσδιορίζουν: συγκαλέσας: επιρρηματική χρονική μετοχή, συνημμένη στο υποκείμενο του ρήματος (Κῦρος) δηλώνει το προτερόχρονο βαρβάρων (το 2 ο του κειμένου): β όρος σύγκρισης, γενική συγκριτική (συγκριτικές λέξεις: ἀμείνονας, κρείττους) διὰ τοῦτο: εμπρόθετος επιρρηματικός προσδιορισμός της αιτίας στο προσέλαβον τὴν ἐλευθερίαν: αντικείμενο του ρήματος ἑλοίμην ἂν μοι: δοτική προσωπική του κρίνοντος προσώπου στο δοκῶ ζηλωτόν: επιρρηματικό κατηγορούμενο του τρόπου που αναφέρεται στο τὸν βουλόμενον και προσδιορίζει το ἀπελθεῖν (Mονάδες: 6) Γ4.β. «ὅπως δὲ καὶ εἰδῆτε εἰς οἷον ἔρχεσθε ἀγῶνα, ὑμᾶς εἰδὼς διδάξω»: Να βρείτε τις δευτερεύουσες προτάσεις του παραπάνω αποσπάσματος και να τις χαρακτηρίσετε ως προς το είδος τους. (Mονάδες: 4) ὅπως δὲ καὶ εἰδῆτε: δευτερεύουσα επιρρηματική τελική πρόταση επιθυμίας, καταφατική εἰς οἷον ἔρχεσθε ἀγῶνα: δευτερεύουσα ονοματική πλάγια ερωτηματική πρόταση κρίσεως, καταφατική Σελίδα 8 από 8