ΛΑΤΙΝΙΚΑ Γ ΛΥΚΕΙΟΥ ΘΕΡΙΝΑ ΤΜΗΜΑΤΑ 02/12/2018 ΓΚΥΡΤΗ ΜΑΡΙΑ ΦΡΑΓΚΟΣ ΙΩΑΝΝΗΣ ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΑΠΑΝΤΗΣΕΙΣ ΚΕΙΜΕΝΑ Α1. (Μονάδες: 40) Α. Τότε ο Σουλπίκιος Γάλλος μίλησε για τη φύση του ουρανού και για τη στάση και τις κινήσεις των αστεριών και της σελήνης και με αυτό τον τρόπο έστειλε τον στρατό στη μάχη με αναπτερωμένο το ηθικό. Έτσι οι ελευθέριες τέχνες του Γάλλου άνοιξαν τον δρόμο για τη λαμπρή εκείνη νίκη του Παύλου. Β. Αυτόν μόλις ο Κάσσιος είδε, φόβος τον έπιασε και το όνομά του θέλησε να πληροφορηθεί. Εκείνος απάντησε ότι ήταν ο Πλούτωνας. [ ] Ο Κάσσιος φώναξε τους υπηρέτες και τους ρώτησε για τον άνθρωπο. Εκείνοι δεν είχαν δει κανέναν. Γ. Δεν επιτρέπουν να εισάγεται σ αυτούς κρασί από τους εμπόρους, επειδή από αυτό το πράγμα, όπως πιστεύουν, οι άνδρες γίνονται μαλθακοί και εκθηλύνονται. Δ. Ένας στρατιώτης που (ή ενώ) έτρεχε εδώ κι εκεί παρατήρησε τα πόδια του τον αναγνώρισε ότι κρυβόταν αφού τον τράβηξε, τον προσαγόρευσε αυτοκράτορα. Από εκεί τον οδήγησε στους συντρόφους του. Από αυτούς μεταφέρθηκε στο στρατόπεδο λυπημένος και έντρομος, ενώ το πλήθος που τον συναντούσε τον λυπόταν σαν να επρόκειτο να πεθάνει. Την επόμενη μέρα ο Κλαύδιος έγινε αυτοκράτορας. Ε. Τότε ο Κάμιλλος, ο οποίος είχε παραμείνει εξόριστος για πολύ καιρό στην Αρδέα, εξαιτίας της λείας από τους Βηίους, η οποία δεν είχε μοιραστεί ακριβοδίκαια, έγινε δικτάτορας, αν και ήταν απών αυτός ακολούθησε τους Γαλάτες, ενώ πια έφευγαν: αφού τους εξολόθρευσε, πήρε πίσω όλο το χρυσάφι. Αυτό επειδή ζυγίστηκε εκεί, έδωσε το όνομά (του) στην πολιτεία: δηλαδή ονομάζεται Πίσαυρο, επειδή εκεί ζυγίστηκε το χρυσάφι. Μετά από αυτή την πράξη γύρισε στην εξορία, από όπου όμως, αφού τον παρακάλεσαν, επέστρεψε. B. ΠΑΡΑΤΗΡΗΣΕΙΣ Β1. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθεμία από τις παρακάτω λέξεις: Sulpicius: την κλητική ενικού αριθμού: Sulpici caeli: την ονομαστική πληθυντικού αριθμού: caeli 1
motibus: τη γενική πληθυντικού αριθμού: motuum alacrem: την ονομαστική ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος: alacris neminem: τη γενική πληθυντικού αριθμού στο ουδέτερο γένος: nullarum rerum miles: την αιτιατική ενικού αριθμού: militem castra: την αφαιρετική του ίδιου αριθμού: castris exilio: τη γενική πληθυντικού αριθμού: exiliorum civitati: την ίδια πτώση του άλλου αριθμού: civitatibus [Μονάδες: 9 (1Χ9)] Β2. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται στις παρακάτω συνεκφορές: commilitones suos: την αιτιατική ενικού αριθμού: commilitonem suum obvia turba: τη δοτική του ίδιου αριθμού: obviae turbae postero die: τη γενική πληθυντικού αριθμού: posterorum dierum aequo iure: την ονομαστική πληθυντικού αριθμού: aequa iura aurum omne: την αφαιρετική ενικού αριθμού: auro omni hoc factum: την αιτιατική πληθυντικού αριθμού: haec facta [Μονάδες: 6 (0,5Χ12)] Β3. Να γράψετε τους τύπους που ζητούνται για καθέναν από τους παρακάτω ρηματικούς τύπους (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο του ρήματος, όπου είναι αναγκαίο): misit: το απαρέμφατο μέλλοντα στην άλλη φωνή: missum iri dederunt: το β ενικό πρόσωπο υποτακτικής ενεστώτα στην ενεργητική φωνή: des aspexit: το απαρέμφατο ενεστώτα στην ενεργητική φωνή: aspicere concepit: το β ενικό πρόσωπο της οριστικής ενεστώτα στην παθητική φωνή: conciperis / concipere respondit: το β ενικό πρόσωπο της οριστικής του παρακειμένου στην ενεργητική περιφραστική συζυγία: responsurus fuisti viderant: τον ίδιο τύπο στην άλλη φωνή: visi erant arbitrantur: τη γενική του γερουνδίου: arbitrandi adgnovit: τη μετοχή του μέλλοντα (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο του ρήματος για το γένος, τον αριθμό και την πτώση): adgniturus secutus est: το α ενικό πρόσωπο υποτακτικής παρατατικού: sequerer 2
interemptis: το γερουνδιακό στη δοτική του ενικού αριθμού στο θηλυκό γένος: interimendae rediit: το γ πληθυντικό πρόσωπο της οριστικής του μέλλοντα στην ίδια φωνή: redibunt reversus est: το β πληθυντικό πρόσωπο οριστικής ενεστώτα: revertimini [Μονάδες: 12 (1Χ12)] B4. delatus est: Να γράψετε το β ενικό πρόσωπο της υποτακτικής όλων των χρόνων στην ενεργητική φωνή και το απαρέμφατο ενεστώτα στην παθητική φωνή (να ληφθεί υπόψη το υποκείμενο του ρήματος, όπου είναι αναγκαίο): Ενεστώτας: deferas Παρατατικός: deferres Μέλλοντας: delaturus sis Παρακείμενος: detuleris Υπερσυντέλικος: detulisses Απαρέμφατο Ενεστώτα Παθητικής Φωνής: deferri [Μονάδες: 3 (0,5Χ6)] Γ1.α. Να αναγνωρίσετε συντακτικά τις παρακάτω λέξεις: imperator (Δ): είναι κατηγορούμενο στο Claudius μέσω του συνδετικού ρηματικού τύπου factus est iure (E): είναι απρόθετη αφαιρετική οργανική του τρόπου στη μετοχή non divisam nomen (E): είναι άμεσο αντικείμενο στο ρήμα dedit [Μονάδες: 3 (1Χ3)] Γ1.β. «ad se importari»: Να δηλώσετε το είδος της αυτοπάθειας (μονάδα 1), αιτιολογώντας την απάντησή σας (μονάδες 2). Παρατηρείται το φαινόμενο της έμμεσης ή πλάγιας αυτοπάθειας. Αιτιολόγηση: Η εμπρόθετη αντωνυμία ad se λειτουργεί ως εμπρόθετος προσδιορισμός της κίνησης σε πρόσωπο στο importari (ανήκει συντακτικά στην απαρεμφατική φράση ad se importari vinum), το οποίο έχει υποκείμενό του το vinum. Το se όμως δεν αναφέρεται στο υποκείμενο του ρηματικού τύπου από τον οποίο εξαρτάται (vinum) αλλά στο υποκείμενο του ρήματος non sinunt (Germani), άρα έχουμε έμμεση ή πλάγια αυτοπάθεια. 3
Γ1.γ. «Vinum a mercatoribus ad se importari non sinunt (Germani)»: Να χρησιμοποιήσετε το ενεργητικό απαρέμφατο στη θέση του παθητικού (μονάδα 1) και να κάνετε τις απαραίτητες αλλαγές [μονάδα 1 (0,5Χ2)]. (Germani) mercatores vinum (αντικείμενο στο importare) ad se importare non sinunt. Γ1.δ. «Cassius servos inclamavit»: Να μετατρέψετε την ενεργητική σύνταξη σε παθητική. Servi a Cassio inclamati sunt. Γ1.ε. «Quem simul aspexit Cassius»: Να αναγνωρίσετε το είδος της δευτερεύουσας πρότασης (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την έγκλιση και τον χρόνο εκφοράς της (μονάδες 2). «Quem simul aspexit Cassius»: Είναι δευτερεύουσα επιρρηματική χρονική πρόταση. Εκφέρεται με οριστική, γιατί δηλώνει μόνο τον χρόνο και τίποτε άλλο συγκεκριμένα χρόνου παρακειμένου (aspexit), γιατί εκφράζει το προτερόχρονο στο παρελθόν. Γ2.α. «propter Veientanam praedam»: Να αντικαταστήσετε την πρόθεση propter με την πρόθεση de και να επιφέρετε τις απαραίτητες αλλαγές. de Veientana praeda Γ2.β. «Respondit ille se esse Orcum»: Να εντοπίσετε το υποκείμενο του απαρεμφάτου (μονάδα 1) και να αιτιολογήσετε την πτώση του (μονάδες 2). Το se είναι το υποκείμενο του ειδικού απαρεμφάτου esse η προσωπική αντωνυμία γ προσώπου se αναφέρεται στο υποκείμενο του ρήματος respondit που είναι το ille δηλαδή στην ουσία έχουμε νοηματική ταυτοπροσωπία όμως, το υποκείμενο επαναλαμβάνεται σε πτώση αιτιατική (με τον τύπο se της προσωπικής αντωνυμίας) και δεν παραλείπεται, επειδή το ειδικό απαρέμφατο δέχεται το υποκείμενό του μόνο σε πτώση αιτιατική ακόμη και στην περίπτωση της ταυτοπροσωπίας, όταν εξαρτάται από ρήμα λεκτικό ενεργητικής φωνής (λατινισμός του ειδικού απαρεμφάτου). 4
Γ2.γ. absens, abeuntes, interemptis: Να βρείτε το είδος των μετοχών (μονάδες 3) και το υποκείμενό τους, επισημαίνοντας αν είναι συνημμένες ή απόλυτες (μονάδες 3). (Μονάδες: 6) absens: Είναι μια επιρρηματική εναντιωματική μετοχή, χρόνου ενεστώτα (δηλώνει το σύγχρονο). Υποκείμενό της είναι το Camillus (συνημμένη στο υποκείμενο Camillus του ρήματος est factus). abeuntes: Είναι μια επιρρηματική χρονική μετοχή, χρόνου ενεστώτα (δηλώνει το σύγχρονο). Υποκείμενό της είναι το Gallos (συνημμένη στο αντικείμενο Gallos του ρήματος secutus est). interemptis: Είναι μια επιρρηματική χρονική μετοχή, χρόνου Παρακειμένου (δηλώνει το προτερόχρονο). Υποκείμενό της είναι το quibus (νόθη ή ιδιάζουσα αφαιρετική απόλυτη). Γ2.δ. non divisam: Να αναλύσετε τη μετοχή στην αντίστοιχη δευτερεύουσα πρόταση. quae non divisa erat Γ2.ε. liberales artes: Να αναλυθεί ο επιθετικός προσδιορισμός σε δευτερεύουσα αναφορική πρόταση. artes, quae liberales erant 5