Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 1 ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης Ο δηγός Π ρογράμματος Μ εταπτυχιακών Σ πουδών στην Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ Πειραιάς 2008

2 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» Συντελεστές Η σύνταξη του οδηγού σπουδών έγινε από τον Καθηγητή Μάρκο Κούτρα και τον Επίκουρο Καθηγητή Μπούτσικα Μιχαήλ του τμήματος Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς.

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 3 ΠΡΟΛΟΓΟΣ Ο παρών οδηγός σπουδών απευθύνεται στους φοιτητές του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.) στην «Εφαρμοσμένη Στατιστική» το οποίο ξεκίνησε τη λειτουργία του το Ακαδημαϊκό Έτος 2001-2002 στο Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς. Κύριος σκοπός της έκδοσής του είναι η ενημέρωσή τους σχετικά με την εκπαίδευση που παρέχει το Π.Μ.Σ. και πιο συγκεκριμένα τη δομή του προγράμματος, την κατανομή και το περιεχόμενο των διδασκομένων μαθημάτων καθώς επίσης και μια πρώτη γνωριμία με τους διδάσκοντες του προγράμματος και τη διαθέσιμη υλικοτεχνική υποδομή. Με τη διαμόρφωση του ολοκληρωμένου προγράμματος σπουδών, όπως αυτό περιγράφεται στον παρόντα οδηγό, φιλοδοξούμε να προσφέρουμε στους φοιτητές μας μια σύγχρονη, γενική και πλήρη (στο μέτρο του δυνατού) «Στατιστική Παιδεία» που θα τους επιτρέψει να ανταποκριθούν με επιτυχία στις επαγγελματικές και ερευνητικές προκλήσεις του 21ου αιώνα. Η όλη δομή του προγράμματος σπουδών ακολούθησε το πρότυπο της ύπαρξης ορισμένων βασικών (υποχρεωτικών) μαθημάτων κορμού τα οποία περιέχουν όλες εκείνες τις στατιστικές γνώσεις που κρίνονται απαραίτητες για κάθε επιστήμονα που θέλει να ασχοληθεί με την Εφαρμοσμένη Στατιστική, καθώς επίσης και μαθημάτων επιλογής σε ικανοποιητικό αριθμό, διαφυλάσσοντας έτσι την ενότητα του γνωστικού αντικειμένου αλλά και επιτρέποντας ταυτόχρονα την περαιτέρω εμβάθυνση σε ειδικότερες γνωστικές περιοχές. Η οριοθέτηση τριών διαφορετικών κατευθύνσεων δίνει τη δυνατότητα στους διδασκόμενους να επιλέξουν ειδικότερες περιοχές (Βιοστατιστική και βιομετρία, Ποιοτικός έ- λεγχος, Στατιστικές μέθοδοι στα χρηματοοικονομικά) κάτι το οποίο αναμένεται να αυξήσει τα μέγιστα τις προοπτικές απασχόλησής τους όταν, ολοκληρώνοντας τις σπουδές τους, επιχειρήσουν να κτίσουν τη θέση τους στον επαγγελματικό στίβο. Παράλληλα, όσοι δεν επιθυμούν μια τέτοια ειδίκευση, μπορούν να επιλέξουν ελεύθερα τα μαθήματά τους από έναν ευρύ κατάλογο μαθημάτων συμπληρώνοντας έτσι την ονομαζόμενη «γενική» κατεύθυνση. Εμείς, οι συντελεστές του προγράμματος, παρότι καταβάλλουμε συνεχώς προσπάθεια να δώσουμε στους φοιτητές που μας εμπιστεύθηκαν τις μεταπτυχιακές τους σπουδές το καλύτερο δυνατό, γνωρίζουμε ότι η επίτευξη του τέλειου χρειάζεται ακόμη πολύ δρόμο και τα περιθώρια βελτίωσης θα είναι πάντα μεγάλα. Περιμένουμε λοιπόν και από εσένα, το σημερινό σπουδαστή και αυριανό επιστήμονα και συνεργάτη, να μας βοηθήσεις προς αυτή την κατεύθυνση με τη γόνιμη και εποικοδομητική κριτική σου. Καθηγητής Μάρκος Κούτρας Διευθυντής Σπουδών Π.Μ.Σ. στην Εφαρμοσμένη Στατιστική

4 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» «ΣΥΝΤΑΓΜΑ ΤΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ» ΤΟΥ 1975 / 1985 Άρθρο 16 1. Η τέχνη και η επιστήμη, η έρευνα και η διδασκαλία είναι ελεύθερες. Η ακαδημαϊκή ελευθερία και η ελευθερία της διδασκαλίας δεν απαλλάσσουν από το καθήκον της υπακοής στο Σύνταγμα. 2. Η παιδεία αποτελεί βασική αποστολή του Κράτους και έχει σκοπό την ηθική, πνευματική, επαγγελματική και φυσική αγωγή των Ελλήνων, την ανάπτυξη της εθνικής και θρησκευτικής συνείδησης και τη διάπλασή τους σε ελεύθερους και υπεύθυνους πολίτες. 3. Τα έτη υποχρεωτικής φοίτησης δεν μπορεί να είναι λιγότερα από εννέα. 4. Όλοι οι Έλληνες έχουν το δικαίωμα δωρεάν παιδείας, σε όλες τις βαθμίδες της, στα κρατικά εκπαιδευτήρια. Το Κράτος ενισχύει τους σπουδαστές που διακρίνονται, καθώς και αυτούς που έχουν ανάγκη από βοήθεια ή ειδική προστασία, ανάλογα με τις ικανότητές τους. 5. Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται αποκλειστικά από ιδρύματα που αποτελούν νομικά πρόσωπα δημοσίου δικαίου με πλήρη αυτοδιοίκηση. Τα ιδρύματα αυτά τελούν υπό την εποπτεία του Κράτους, έχουν δικαίωμα να ενισχύονται οικονομικά από αυτό και λειτουργούν σύμφωνα με τους νόμους που αφορούν τους οργανισμούς τους. Συγχώνευση ή κατάτμηση ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων μπορεί να γίνει και κατά παρέκκλιση από κάθε αντίθετη διάταξη, όπως ο νόμος ορίζει. Ειδικός νόμος ορίζει όσα αφορούν τους φοιτητικούς συλλόγους και τη συμμετοχή των σπουδαστών σ αυτούς. 6. Οι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων είναι δημόσιοι λειτουργοί. Το υπόλοιπο διδακτικό προσωπικό τους επιτελεί επίσης δημόσιο λειτούργημα, με τις προϋποθέσεις που νόμος ορίζει. Τα σχετικά με την κατάσταση όλων αυτών των προσώπων καθορίζονται από τους οργανισμούς των οικείων ιδρυμάτων. Οι καθηγητές των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων δεν μπορούν να παυθούν, προτού λήξει σύμφωνα με το νόμο ο χρόνος υπηρεσίας τους, παρά μόνο με ουσιαστικές προϋποθέσεις που προβλέπονται στο άρθρο 88 παράγραφος 4 και ύστερα από απόφαση συμβουλίου, που αποτελείται κατά πλειοψηφία από ανώτατους δικαστικούς λειτουργούς όπως ο νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει το όριο ηλικίας των καθηγητών των ανώτατων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων. Έως ότου εκδοθεί ο νόμος αυτός οι καθηγητές που υπηρετούν αποχωρούν αυτοδικαίως μόλις λήξει το ακαδημαϊκό έτος μέσα στο ο- ποίο συμπληρώνουν το εξηκοστό έβδομο έτος της ηλικίας τους. 7. Η επαγγελματική και κάθε άλλη ειδική εκπαίδευση παρέχεται από το Κράτος και με σχολές ανώτερης βαθμίδας για χρονικό διάστημα όχι μεγαλύτερο από τρία χρόνια, όπως προβλέπεται ειδικότερα από το νόμο, που ορίζει και τα επαγγελματικά δικαιώματα όσων αποφοιτούν από τις σχολές αυτές. 8. Νόμος ορίζει τις προϋποθέσεις και τους όρους χορήγησης άδειας για την ίδρυση και λειτουργία εκπαιδευτηρίων που δεν ανήκουν στο Κράτος, τα σχετικά με την εποπτεία που ασκείται πάνω σ αυτά, καθώς και την υπηρεσιακή κατάσταση του διδακτικού προσωπικού τους. 9. Ο αθλητισμός τελεί υπό την προστασία και την ανώτατη εποπτεία του κράτους. Το κράτος επιχορηγεί και ελέγχει τις ενώσεις των αθλητικών σωματίων κάθε είδους, όπως νόμος ορίζει. Νόμος ορίζει επίσης τη διάθεση των ενισχύσεων που παρέχονται κάθε φορά στις επιχορηγούμενες ενώσεις σύμφωνα με τον προορισμό τους. ΑΠΟΣΤΟΛΗ ΤΩΝ ΑΝΩΤΑΤΩΝ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΩΝ ΙΔΡΥΜΑΤΩΝ (Άρθρο 1 του νόμου 1268/82) 1. Το Κράτος έχει την υποχρέωση να παρέχει την ανώτατη εκπαίδευση σε κάθε έλληνα πολίτη που το επιθυμεί, μέσα από τις διαδικασίες που ορίζονται κάθε φορά από το νόμο. 2. Η ανώτατη εκπαίδευση παρέχεται στα Ανώτατα Εκπαιδευτικά Ιδρύματα (ΑΕΙ) που έχουν αποστολή: Ι. Να παράγουν και να μεταδίδουν τη γνώση με την έρευνα και τη διδασκαλία και να καλλιεργούν τις τέχνες. ΙΙ. Να συντείνουν στη διαμόρφωση υπευθύνων ανθρώπων με επιστημονική, κοινωνική, πολιτιστική και πολιτική συνείδηση και να παρέχουν τα απαραίτητα εφόδια, που θα εξασφαλίζουν την άρτια κατάρτισή τους για επιστημονική και επαγγελματική σταδιοδρομία. ΙΙΙ. Να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση των κοινωνικών, πολιτιστικών και αναπτυξιακών αναγκών του τόπου. 3. Στα πλαίσια της αποστολής τους, τα ΑΕΙ οφείλουν να συμβάλλουν στην αντιμετώπιση της ανάγκης για συνεχιζόμενη εκπαίδευση και διαρκή επιμόρφωση του λαού.

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 5 ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1. Σκοπός - Υποδομή 1.1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ... 6 1.2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ... 6 1.3. Η ΕΔΡΑ ΤΟΥ Π.Μ.Σ. ΠΑΝΕΠ. ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΤΜ. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ & ΑΣΦ. ΕΠΙΣΤ... 7 1.4. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΠΟΔΟΜΗ... 8 2. Σπουδές στο Π. Μ. Σ. 2.1. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ - ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΣΑΚΤΕΩΝ... 11 2.2. ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΔΕ... 11 2.3. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΥ ΔΙΠΛΩΜΑΤΟΣ... 12 2.4. ΚΟΣΤΟΣ ΦΟΙΤΗΣΗΣ... 13 2.5. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ... 13 3. Συνεργάτες - Προσφερόμενα Μαθήματα 3.1. ΜΕΛΗ Δ.Ε.Π. ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ.. 14 3.2. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ... 15 3.3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ... 17 3.4. ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΣΥΝΕΡΓΑΤΩΝ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ... 32 4. Διοικητική οργάνωση 4.1. Η ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ Π.Μ.Σ.... 46 4.2. ΕΣΩΤΕΡΙΚΟΣ ΚΑΝΟΝΙΣΜΟΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ... 47 4.3. ΠΡΟΕΔΡΙΚΟ ΔΙΑΤΑΓΜΑ ΙΔΡΥΣΗΣ Π.Μ.Σ.... 60 4.4. ΝΟΜΟΣ 2083/92... 64 Παράρτημα γ. ΔΙΚΑΙΟΛΟΓΗΤΙΚΑ ΥΠΟΨΗΦΙΩΝ ΓΙΑ ΤΟ Π.Μ.Σ.... 68

6 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» 1. Σκοπός - Υποδομή 1.1. ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Το Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης οργανώνει και λειτουργεί από το Ακαδημαϊκό έ- τος 2001-2002 Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.) διάρκειας τεσσάρων διδακτικών εξαμήνων στην "Εφαρμοσμένη Στατιστική" (Υπουργική απόφαση Β7/300, ΦΕΚ 44/22-01-2002, τροποίηση ΦΕΚ 1495/10-10-2006). Το Π.Μ.Σ οδηγεί σε Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.) και σε Διδακτορικό Δίπλωμα στην Εφαρμοσμένη Στατιστική ενώ για τους φοιτητές του υπάρχει η δυνατότητα επιλογής περαιτέρω ειδίκευσης σε Βιοστατιστική και βιομετρία Στατιστικές μεθόδους στα χρηματοοικονομικά Ποιοτικό έλεγχο. Η ελάχιστη χρονική διάρκεια για την απόκτηση Μ.Δ.Ε. είναι τέσσερα (4) διδακτικά εξάμηνα. Μετά την απόκτηση του Μ.Δ.Ε. οι υποψήφιοι μπορούν να υποβάλουν αίτηση εγγραφής για Διδακτορικό Δίπλωμα, το οποίο απαιτεί τουλάχιστον τρία (3) χρόνια μετά την απόκτηση του Μ.Δ.Ε. Η επιλογή των φοιτητών του Π.Μ.Σ. γίνεται με συνεκτίμηση του βαθμού πτυχίου, της βαθμολογίας σε σχετικά προπτυχιακά μαθήματα, συστατικών επιστολών, τυχόν διπλωματικών εργασιών ή και επιστημονικών δημοσιεύσεων σε σχετικά με το Π.Μ.Σ θέματα και της βαθμολογίας σε προσωπική συνέντευξη. Υπάρχει επίσης η δυνατότητα εισαγωγής μετά από συμμετοχή σε εξετάσεις (με καθορισμένη ύλη προπτυχιακού επιπέδου) σε μαθήματα σχετικά με το αντικείμενο του Π.Μ.Σ. Στο Π.Μ.Σ γίνονται δεκτοί, εφόσον πληρούν τις απαραίτητες προϋποθέσεις για την επιτυχή παρακολούθηση των μαθημάτων, πτυχιούχοι τμημάτων Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης, Στατιστικής και Αναλογιστικών Χρηματοοικονομικών Μαθηματικών, Στατιστικής, Μαθηματικών, Εφαρμοσμένων Μαθηματικών, Οικονομικών, Πληροφορικής και άλλων συναφών τμημάτων των Α.Ε.Ι της ημεδαπής ή αντίστοιχων τμημάτων της αλλοδαπής καθώς και πτυχιούχοι αντίστοιχων τμημάτων των Τ.Ε.Ι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 16 του Ν. 2327/95. Οι υποψήφιοι μπορούν να είναι πτυχιούχοι των προαναφερθέντων τμημάτων καθώς και τελειόφοιτοι των ιδίων σχολών, οι οποίοι με το πέρας της εξεταστικής περιόδου Σεπτεμβρίου θα έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις σπουδές τους και θα έχουν προσκομίσει σχετική βεβαίωση μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας επιλογής. Τα απαραίτητα δικαιολογητικά που θα πρέπει να καταθέσουν εμπρόθεσμα οι υποψήφιοι προκειμένου να συμμετάσχουν στο Π.Μ.Σ. περιγράφονται αναλυτικά στο Παράρτημα του παρόντος οδηγού σπουδών. Η γραμματειακή υποστήριξη του προγράμματος γίνεται από τη Γραμματεία του Τμήματος Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης του Πανεπιστημίου Πειραιώς (1oς όροφος), Καραολή και Δημητρίου 80, Πειραιάς 18534 (τηλ. επικοινωνίας 4142083-87, 4142005, 4142307) Περισσότερες πληροφορίες για το Π.Μ.Σ και έντυπα των αιτήσεων υποβολής υποψηφιότητας σε ηλεκτρονική μορφή υπάρχουν στην ιστοσελίδα http://stat.unipi.gr/mefast 1.2. ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟ ΣΚΟΠΟΣ ΤΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟΣ Αντικείμενο του Π.Μ.Σ. στην Εφαρμοσμένη Στατιστική είναι: Η προαγωγή της γνώσης και της έρευνας στο ευρύ και αναπτυσσόμενο πεδίο της Εφαρμοσμένης Στατιστικής. Η άρτια επιστημονική κατάρτιση και εξειδίκευση επιστημόνων για τη στελέχωση φορέων του δημόσιου και ιδιωτικού τομέα όπου απαιτείται εξειδικευμένη στατιστική γνώση. Οι απόφοιτοι του Π.Μ.Σ. θα μπορούν: να στελεχώσουν εταιρείες, δημόσιους οργανισμούς, ειδικές υπηρεσίες των υπουργείων και δημόσιων οργανισμών, τμήματα της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης όπου απαιτείται εξειδικευμένη στατιστική γνώση, να απασχοληθούν σε εταιρείες δημοσκοπήσεων, έρευνας αγοράς, φαρμακευτικές εταιρείες, σε τμήματα στατιστικής μεγάλων νοσηλευτικών μονάδων, στα κέντρα προγραμματισμού και μελετών μεγάλων τραπεζικών οργανισμών, σε εταιρείες χρηματοοικονομικών υπηρεσιών κ.λ.π.

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 7 να διδάσκουν σε κύκλους μαθημάτων συνεχιζόμενης εκπαίδευσης και επιμορφωτικών σεμιναρίων, με στόχο να εξοικειώσουν στις στατιστικές έννοιες και μεθόδους, εργαζόμενους με επαγγελματική ενασχόληση σε σχετικά αντικείμενα ή νέα άτομα τα οποία πρόκειται να απασχοληθούν στο μέλλον στον ευρύτερο επαγγελματικό χώρο που χρησιμοποιεί παρόμοιες τεχνικές. Το Π.Μ.Σ. στην Εφαρμοσμένη Στατιστική οδηγεί στην απονομή: Μεταπτυχιακού Διπλώματος Ειδίκευσης (Μ.Δ.Ε.) στην Εφαρμοσμένη Στατιστική Διδακτορικού Διπλώματος Για τους φοιτητές του Π.Μ.Σ. υπάρχει η δυνατότητα περαιτέρω ειδίκευσης με επιλογή επιμέρους κατευθύνσεων. Πιο συγκεκριμένα ανάλογα με την επιλογή των μαθημάτων που θα κάνει ο κάθε φοιτητής θα μπορεί να ενταχθεί σε μία από τις εξής κατευθύνσεις: Ι. Βιοστατιστική και βιομετρία (Biostatistics and Biometry) ΙΙ. Στατιστικές μέθοδοι στα χρηματοοικονομικά (Statistical methods in Finance) ΙΙΙ. Ποιοτικός έλεγχος (Quality control) ΙV. Γενική 1.3. Η ΕΔΡΑ ΤΟΥ Π.Μ.Σ. - ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΠΕΙΡΑΙΩΣ, ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙ- ΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Η έδρα του Π.Μ.Σ. βρίσκεται σε κατάλληλα διαμορφωμένους χώρους του Πανεπιστημίου Πειραιώς, στην οδό Καραολή και Δημητρίου 80, όπου γίνονται τα μαθήματα. ΣΥΝΤΟΜΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ ΠΕΙΡΑΙΩΣ Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς ιδρύθηκε ως "Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών" το 1938 από το Σύνδεσμο Βιομηχάνων και Βιοτεχνών, σύμφωνα με το Ν. 5197/1931 και τον Α.Ν. 28/1936, όπου σε συνεργασία με το Σύνδεσμο Ανωνύμων Εταιρειών της Ελλάδος έβαλαν ως βάσεις την οικονομική, νομική και τεχνική παιδεία των στελεχών της βιομηχανίας. Το 1945 μετονομάσθηκε σε "Ανωτέρα Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών" και σκοπός της ορίσθηκε η συστηματική, θεωρητική και πρακτική κατάρτιση διοικητικών στελεχών. Το 1949, με το Ν.Δ. 1245/49, ολοκληρώθηκε η οργάνωσή της. Το 1958 η Ανωτέρα Σχολή Βιομηχανικών Σπουδών μετονομάσθηκε σε "Ανωτάτη Βιομηχανική Σχολή" και ορίσθηκε έδρα της ο Πειραιάς (Ν.Δ. 3876/58). Η φοίτηση είναι τετραετής και τα πτυχία που χορηγούνται είναι ισότιμα με τα πτυχία των άλλων Α.Ε.Ι. Από το Ακαδημαϊκό έτος 1971-72 οι σπουδές στη Σχολή διαχωρίστηκαν από το δεύτερο έτος σε σπουδές Οικονομικών Επιστημών και Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων (Υπ. Απόφ. 146652 / 71). Το Ακαδημαϊκό έτος 1977-78 στα πλαίσια της Σχολής, λειτούργησε για πρώτη φορά το Τμήμα Στατιστικής. Η τελική διάκριση των σπουδών της Σχολής έγινε το ακαδημαϊκό έτος 1984-85 (Ν.Δ. 1268/82 και Π.Δ. 43/1984) κατά το οποίο διαχωρίστηκαν οι σπουδές από το 1 ο εξάμηνο και λειτούργησαν τρία ανεξάρτητα Τμήματα: Οικονομικών Επιστημών, Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων, και Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης. Τον Ιούνιο του 1989, με το Π.Δ. 377/89, η Σχολή μετονομάσθηκε σε "Πανεπιστήμιο Πειραιώς". Σήμερα στο Πανεπιστήμιο λειτουργούν τα εξής εννέα Τμήματα: Οικονομικών Επιστημών Οργάνωσης και Διοίκησης Επιχειρήσεων Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης Πληροφορικής Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής Ναυτιλιακών Σπουδών Βιομηχανικής Διοίκησης και Τεχνολογίας Διδακτικής της Τεχνολογίας και Ψηφιακών Συστημάτων Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών

8 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟΥ Το Πανεπιστήμιο Πειραιώς, όπως όλα τα Ελληνικά Πανεπιστήμια, είναι αυτοτελές Ίδρυμα υπό την εποπτεία του Υπουργείου Εθνικής Παιδείας και Θρησκευμάτων. Τη διοίκηση του Πανεπιστημίου α- σκεί: (α) Η Σύγκλητος. Αποτελείται από τον Πρύτανη, τους δύο Αντιπρυτάνεις, τους Προέδρους των Τμημάτων, και εκπρόσωπους των φοιτητών (έναν από κάθε Τμήμα). Συμμετέχουν επίσης εκπρόσωποι των μελών Δ.Ε.Π. κάθε Τμήματος, των μεταπτυχιακών φοιτητών, των βοηθών - επιμελητών - επιστημονικών συνεργατών, του Ειδικού Εκπαιδευτικού Διδακτικού Προσωπικού (Ε.Ε.ΔΙ.Π.), του Ειδικού Τεχνικού Εργαστηριακού Προσωπικού (Ε.Τ.Ε.Π.), και του διοικητικού προσωπικού. (β) Το Πρυτανικό Συμβούλιο. Απαρτίζεται από τον Πρύτανη, τους δύο Αντιπρυτάνεις, έναν εκπρόσωπο των φοιτητών, και τον Προϊστάμενο Γραμματείας ως εισηγητή και με δικαίωμα ψήφου. (γ) Ο Πρύτανης. Εκπροσωπεί το Α.Ε.Ι., συγκαλεί το Πρυτανικό Συμβούλιο και τη Σύγκλητο, καταρτίζει την ημερήσια διάταξη, προεδρεύει των εργασιών τους και μεριμνά για την εφαρμογή των α- ποφάσεών τους. Ο Πρύτανης επικουρείται από δύο Αντιπρυτάνεις, τον Αντιπρύτανη Οικονομικού Προγραμματισμού και Ανάπτυξης και τον Αντιπρύτανη Ακαδημαϊκών Υποθέσεων και Προσωπικού, που ασκούν τις αντίστοιχες αρμοδιότητες σύμφωνα με τις σχετικές αποφάσεις της Συγκλήτου. ΤΟ ΤΜΗΜΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Το Τμήμα δημιουργήθηκε και λειτούργησε για πρώτη φορά με την ονομασία "Τμήμα Στατιστικής" το Ακαδημαϊκό έτος 1977-78 στα πλαίσια της Ανώτατης Βιομηχανικής Σχολής Πειραιώς (Υπ. Α- πόφ. 96792/21-9-77, Φ.Ε.Κ. 984Β/8-10-77). Με το Νόμο Πλαίσιο για τα Α.Ε.Ι. και από το Ακαδημαϊκό έτος 1984-85 (Ν.Δ. 1268/82 και Π.Δ. 43/1984) λειτούργησε ως ανεξάρτητο Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης. Το Τμήμα Στατιστικής και Ασφαλιστικής Επιστήμης στεγάζεται στο κεντρικό κτίριο του Πανεπιστημίου Πειραιώς (Καραολή & Δημητρίου 80 και Δεληγιώργη). Το γραφείο του Προέδρου και τα περισσότερα γραφεία των μελών Δ.Ε.Π. του Τμήματος ευρίσκονται στον 5 ο όροφο του κτιρίου και η Γραμματεία του Τμήματος στον 1 ο όροφο. Οι αίθουσες διδασκαλίας, τα αμφιθέατρα και τα εργαστήρια των φοιτητών ευρίσκονται στο ισόγειο και στον 1 ο, 2 ο και 3 ο όροφο του κεντρικού κτιρίου. ΟΡΓΑΝΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΤΜΗΜΑΤΟΣ Τα όργανα του Τμήματος είναι η Γενική Συνέλευση του Τμήματος, η Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης του Τμήματος, ο Πρόεδρος και ο Αναπληρωτής Πρόεδρος (άρθρο 8 του Ν. 1268/82 και άρθρο 4 του Ν.2083/92 και Ν. 2188/94). Η Γενική Συνέλευση (Γ.Σ.) είναι το κυριότερο όργανο του Τμήματος και αποτελείται από μέλη Δ.Ε.Π. του Τμήματος, εκπροσώπους των προπτυχιακών φοιτητών ίσους προς το 50% του αριθμού των μελών Δ.Ε.Π., εκπροσώπους των μεταπτυχιακών φοιτητών ίσους με το 15% του αριθμού μελών Δ.Ε.Π. που είναι μέλη της Γ.Σ. και εκπρόσωπο του Ε.Τ.Ε.Π. ο οποίος συμμετέχει με δικαίωμα ψήφου σε όλα τα θέματα. Η Γενική Συνέλευση Ειδικής Σύνθεσης (Γ.Σ.Ε.Σ.) απαρτίζεται από τον Πρόεδρο, τα μέλη Δ.Ε.Π. της Γ.Σ. του Τμήματος και δύο μεταπτυχιακούς φοιτητές. Η Γ.Σ.Ε.Σ. είναι αρμόδια για την κατάρτιση και εισήγηση προτάσεων για το Πρόγραμμα Μεταπτυχιακών Σπουδών (Π.Μ.Σ.), τον ορισμό συμβουλευτικών επιτροπών, εξεταστικών επιτροπών, την απονομή μεταπτυχιακών διπλωμάτων, καθώς και κάθε άλλο θέμα που προβλέπεται από τις διατάξεις του Π.Μ.Σ. Επειδή δεν έχουν συσταθεί ακόμη Τομείς, δεν έχει συγκροτηθεί το Διοικητικό Συμβούλιο του Τμήματος και για τα θέματα της αρμοδιότητάς του επιλαμβάνεται η Γ.Σ. του Τμήματος. Ο Πρόεδρος του Τμήματος και ο Αναπληρωτής Πρόεδρος εκλέγονται κάθε δύο χρόνια από ειδικό σώμα εκλεκτόρων που αποτελείται από τα μέλη ΔΕΠ, τα μέλη ΕΕΔΙΠ και ΕΤΕΠ καθώς και τους προπτυχιακούς και μεταπτυχιακούς φοπιτητές του τμήματος. 1.4. ΕΓΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ ΥΠΟΔΟΜΗ Αίθουσες: Οι παραδόσεις των μαθημάτων του Π.Μ.Σ. γίνονται σε αίθουσες διδασκαλίας του Πανεπιστημίου Πειραιώς (κεντρικό κτήριο, Καραολή & Δημητρίου 80).

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 9 Εργαστήρια Η/Υ: Στο ισόγειο του κεντρικού κτιρίου βρίσκεται το εργαστήριο του ΠΜΣ (αιθ. 006) εξοπλισμένο με 30 περίπου συστήματα υπολογιστών καθώς και 4 εκτυπωτές, το οποίο χρησιμοποιείται αποκλειστικά από τους φοιτητές του ΠΜΣ «Εφαρμοσμένη Στατιστική». Στο εργαστήριο αυτό πραγματοποιείται η εργαστηριακή διδασκαλία των φοιτητών σε μαθήματα που απαιτούν χρήση υπολογιστών καθώς και η πρακτική εξάσκηση των φοιτητών του ΠΜΣ. Παρέχεται η δυνατότητα εκτύπωσης εργασιών ενώ υπάρχει εποπτεία και έλεγχος εισόδου από ειδικό τεχνικό προσωπικό. Οι υπολογιστές είναι συνδεδεμένοι στο Internet. Το λογισμικό που διαθέτει τα εργαστήριο του ΠΜΣ προς χρήση και είναι: MS-OFFICE (EXCEL, WORD, POWERPOINT, κ.λ.π.), SPSS, Statgraphics, S-PLUS, Mathematica κ.α. Βιβλιοθήκη: Μετά την εγγραφή του στο Π.Μ.Σ., κάθε φοιτητής μπορεί να προμηθευτεί την κάρτα μέλους της κεντρικής βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πειραιώς με την οποία του δίνεται η δυνατότητα χρήσης της βιβλιοθήκης και των υπηρεσιών που αυτή παρέχει. Η βιβλιοθήκη του Πανεπιστημίου διαθέτει σε έντυπη μορφή περισσότερους από 45000 τίτλους βιβλίων και 350 τίτλους περιοδικών, συλλογή η οποία εμπλουτίζεται συνεχώς με νέους τίτλους. Υπάρχει σύστημα μηχανογραφημένης αρχειοθέτησης και πρόσβαση σε ηλεκτρονικές βάσεις δεδομένων και ψηφιακές βιβλιοθήκες, παρέχοντας δυνατότητες ταχείας αναζήτησης εκπαιδευτικού και ερευνητικού υλικού. Στους χρήστες των ηλεκτρονικών υπηρεσιών της βιβλιοθήκης είναι διαθέσιμοι περισσότεροι από 5000 τίτλοι περιοδικών με δυνατότητες εκτύπωσης όλων των άρθρων τους σε πλήρη μορφή. Η πρόσβαση στη βιβλιοθήκη γίνεται από το ισόγειο του κεντρικού κτηρίου. Υπάρχει επίσης πρόβλεψη για την εύκολη πρόσβαση ατόμων με ειδικές ανάγκες. Η βιβλιοθήκη αποτελείται από τρεις βασικούς χώρους: Χώρος Δανεισμού, Βιβλιοστάσιο, Αναγνωστήριο. Στο χώρο Δανεισμού υπάρχουν ειδικά τερματικά αναζήτησης στη βιβλιογραφική συλλογή της βιβλιοθήκης, φωτοαντιγραφικά μηχανήματα για παροχή υπηρεσιών φωτοτύπησης με ειδικές κάρτες

10 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» χρέωσης, και Ηλεκτρονικό Περίπτερο Πληροφοριών με οθόνη αφής το οποίο παρέχει γενικές πληροφορίες για το Πανεπιστήμιο και κυρίως για τις υπηρεσίες της βιβλιοθήκης. Στο Βιβλιοστάσιο έχουν ελεύθερη πρόσβαση όλα τα μέλη της βιβλιοθήκης. Στο Αναγνωστήριο υπάρχουν εγκατεστημένα εκθετήρια με τα περιοδικά του τρέχοντος και του παρελθόντος έτους, καθώς επίσης πληροφοριακό υλικό και βοηθήματα για χρήση από τους φοιτητές αποκλειστικά και μόνο στο χώρο του Αναγνωστηρίου κατά τις ώρες λειτουργίας του. Για την ομαλή λειτουργία του Αναγνωστηρίου και την εξασφάλιση ενός άνετου και ήσυχου περιβάλλοντος μελέτης, οι χρήστες υποχρεούνται να ακολουθούν στοιχειώδεις κανόνες καλής συμπεριφοράς. Απαγορεύεται το κάπνισμα και η κατανάλωση φαγητών και ποτών. Ειδικό σύστημα ασφαλείας ενεργοποιείται κάθε φορά που ένα έντυπο δεν έχει χρεωθεί κανονικά στον δανειζόμενο πριν την έξοδό του από το χώρο της βιβλιοθήκης. Τα περιοδικά (350 περίπου τίτλοι) και τα βιβλία (45.000 περίπου τίτλοι) καλύπτουν κυρίως τους τομείς ενδιαφέροντος των Τμημάτων του Πανεπιστημίου. Στη συλλογή συμπεριλαμβάνονται διάφορες εκδόσεις ιδιωτικών και δημοσίων οργανισμών με αναφορές και στατιστικά στοιχεία, καθώς και οπτικοακουστικό υλικό σε CD-ROM και βιντεοταινίες. Το ωράριο λειτουργίας της βιβλιοθήκης καλύπτει τις ώρες λειτουργίας του Πανεπιστημίου. Καθημερινά από τις 8 το πρωί ως τις 8 το βράδυ το Βιβλιοστάσιο, το Αναγνωστήριο και ο Δανεισμός λειτουργούν για την εξυπηρέτηση των χρηστών. Η βιβλιοθήκη στελεχώνεται από έμπειρους βιβλιοθηκονόμους και τεχνικό προσωπικό που βρίσκεται στη διάθεση των χρηστών καθημερινά κατά τις ώρες λειτουργίας της. Οι κυριότερες υπηρεσίες που προσφέρει η βιβλιοθήκη στους χρήστες της είναι Δανεισμός βιβλίων-περιοδικών Διαδανεισμός (παραγγελία άρθρων) Χρήση οπτικοακουστικού υλικού Φωτοτυπίες Πρόσβαση στον on-line κατάλογο της βιβλιοθήκης Εκπαίδευση χρηστών Εκτός από τις παραπάνω υπηρεσίες η βιβλιοθήκη παρέχει πρόσβαση σε υλικό της Ευρωπαϊκής Ένωσης, μέσω του Ευρωπαϊκού Κέντρου Τεκμηρίωσης καθώς και υπηρεσίες συνεργασίας με άλλες ελληνικές βιβλιοθήκες μέσω του Δικτύου Ερμής.

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 11 2. Σπουδές στο Π. Μ. Σ. 2.1. ΔΙΑΔΙΚΑΣΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΕΙΣΑΓΩΓΗΣ, ΑΡΙΘΜΟΣ ΕΙΣΑ- ΚΤΕΩΝ Κάθε ακαδηµαϊκό έτος προκηρύσσεται αριθµός θέσεων µεταπτυχιακών φοιτητών, ο οποίος δεν µπορεί να υπερβαίνει τον αριθµό πενήντα (50). Υποψήφιοι µπορούν να είναι πτυχιούχοι τμημάτων Στατιστικής, Μαθηματικών, Οικονομικών και Πληροφορικής. Επίσης γίνονται δεκτοί πτυχιούχοι άλλων συναφών τμημάτων των Α.Ε.Ι. της ημεδαπής ή αντίστοιχων τμημάτων της αλλοδαπής καθώς και πτυχιούχοι αντίστοιχων τμημάτων των Τ.Ε.Ι, σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 5 Παράγραφος 12γ του Ν. 2916/2001, Φ.Ε.Κ. 114α. Υποψήφιοι μπορούν να είναι και τελειόφοιτοι των ιδίων σχολών, οι οποίοι με το πέρας της εξεταστικής περιόδου Σεπτεμβρίου θα έχουν ολοκληρώσει επιτυχώς τις σπουδές τους και θα έχουν προσκομίσει σχετική βεβαίωση μέχρι την ολοκλήρωση της διαδικασίας ε- πιλογής. Για την επιλογή των μεταπτυχιακών φοιτητών του Π.Μ.Σ υπάρχουν δύο κριτήρια. Κάθε φοιτητής δηλώνει με ποιο ή ποια από τα κριτήρια επιθυμεί να κριθεί η υποψηφιότητά του για το ΠΜΣ. Κριτήριο Α : Βαθμολογία σε προπτυχιακά μαθήματα, βαθμός πτυχίου, συνέντευξη, συστατικές επιστολές. Κριτήριο Β : Επίδοση σε εξετάσεις, συνέντευξη, συστατικές επιστολές. Απαραίτητη προϋπόθεση για την εισαγωγή στο Π.Μ.Σ. είναι η επαρκής γνώση της Αγγλικής γλώσσας. Με βάση τα παραπάνω, για κάθε φοιτητή διαμορφώνεται μία συνολική βαθμολογία στην κλίμακα 0-100. Μετά την κατάταξη των υποψηφίων σύμφωνα με τη βαθμολογία αυτή προτείνεται συγκεκριμένος αριθμός υποψηφίων για εισαγωγή στο Π.Μ.Σ. Περισσότερες λεπτομέρειες για τη διαδικασία και τις προϋποθέσεις εισαγωγής δίνονται στον εσωτερικό κανονισμό που παρατίθεται στην Παράγραφο 4.2. Τα απαραίτητα δικαιολογητικά που θα πρέπει να καταθέσουν εμπρόθεσμα οι υποψήφιοι αναφέρονται στο Παράρτημα του παρόντος οδηγού σπουδών. Ορκομωσία Αποφοίτων ΠΜΣ (2005) 2.2. ΧΡΟΝΙΚΗ ΔΙΑΡΚΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΤΟΥ ΜΔΕ Η ελάχιστη χρονική διάρκεια για την απονομή Μ.Δ.Ε. στην Εφαρμοσμένη Στατιστική ορίζεται σε 4 διδακτικά εξάμηνα. Κάθε μεταπτυχιακός φοιτητής οφείλει να ολοκληρώσει τις σπουδές του σε 6 το πολύ διδακτικά εξάμηνα. Για σοβαρούς λόγους επιτρέπεται η παράταση των σπουδών του για 2 επιπλέον εξάμηνα, ή η προσωρινή διακοπή/αναστολή των σπουδών του μετά από αίτηση του φοιτητή. Κάθε μεταπτυχιακός φοιτητής οφείλει να παρακολουθήσει επιτυχώς έναν αριθμό από τα προσφερόμενα μεταπτυχιακά μαθήματα. Για την λήψη του Μ.Δ.Ε. απαιτείται η συγκέντρωση ενός ελάχιστου αριθμού διδακτικών μονάδων (συγκεκριμένα 42 διδακτικών μονάδων οι οποίες αντιστοιχούν σε 12-13 εξαμηνιαία μαθήματα) και η εκπόνηση διπλωματικής εργασίας μετά το 3ο εξάμηνο σπουδών, σε θέμα συναφές με τα μαθήματα του προγράμματος. Ειδικότερα, απαιτείται επιτυχής εξέταση σε 4 υποχρεωτικά μαθήματα του Π.Μ.Σ. ενώ τα υπόλοιπα μαθήματα συμπληρώνονται από ένα κατάλογο μαθημάτων επιλογής. Ανάλογα µε τα µαθήµατα που θα επιλέξει ο φοιτητής µπορεί να αποκτήσει εξειδίκευση στις εξής κατευθύνσεις: Ι. Βιοστατιστική και Βιοµετρία, ΙΙ. Στατιστικές Μέθοδοι στα Χρηµατοοικονοµικά,

12 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» ΙΙΙ. Ποιοτικός Έλεγχος, ΙV. Γενική. Περισσότερες λεπτομέρειες που αφορούν τις προϋποθέσεις απόκτησης του Μ.Δ.Ε. δίνονται στον εσωτερικό κανονισμό που παρατίθεται στην παράγραφο 4.2. Ορκομωσία Αποφοίτων ΠΜΣ (2006) 2.3. ΠΡΟΥΠΟΘΕΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΑΠΟΚΤΗΣΗ ΔΙΔΑΚΤΟΡΙΚΟΥ ΔΙΠΛΩ- ΜΑΤΟΣ Το Πρόγραμμα Διδακτορικών Σπουδών παρέχει εξειδίκευση στα γνωστικά αντικείμενα του ΠΜΣ αλλά και σε συγγενή πεδία. Οι Διδακτορικές Σπουδές αποβλέπουν στη δημιουργία υψηλής ποιότητας επιστημονικής έρευνας όπως επίσης και στη δημιουργία επιστημόνων ικανών να συμβάλουν στην πρόοδο της επιστήμης, της έρευνας και των εφαρμογών. Οι απόφοιτοι των διδακτορικών προγραμμάτων προορίζονται να στελεχώσουν το ερευνητικό, επιχειρηματικό και εκπαιδευτικό δυναμικό της Ελλάδας και του εξωτερικού. Συγχρόνως, το διδακτορικό πρόγραμμα αποτελεί για τα Τμήματα, αλλά και το Πανεπιστήμιο γενικότερα, πηγή ακαδημαϊκού κύρους και διεθνούς διάκρισης και συμβάλλει στην αναβάθμιση της ε- ρευνητικής παραγωγής, με έμφαση στη εκπόνηση των επιστημονικών εργασιών που συντελούνται στο πλαίσιό τους. Ο επιστημονικός και ερευνητικός χαρακτήρας της διδακτορικής διατριβής την διαφοροποιεί ουσιαστικά και καθοριστικά από την αντίστοιχη εργασία του Μεταπτυχιακού Προγράμματος, που οδηγεί στο Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης. Το διδακτορικό πρόγραμμα είναι πλήρους φοίτησης. Οι υποψήφιοι διδάκτορες απαλλάσσονται από την καταβολή διδάκτρων και υποχρεούνται να συμμετέχουν στις εργαστηριακές ασκήσεις, στη διδασκαλία και επιτήρηση προπτυχιακών και μεταπτυχιακών φροντιστηριακών μαθημάτων και σε άλλες ακαδημαϊκές δραστηριότητες του Τμήματος. Οι υποψήφιοι φοιτητές του διδακτορικού προγράμματος πρέπει να έχουν τουλάχιστον τα εξής τυπικά προσόντα: (α) Πτυχίο Ελληνικού ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή ομοταγούς Πανεπιστημίου του εξωτερικού, (β) Μεταπτυχιακό Δίπλωμα Ειδίκευσης Ελληνικού ΑΕΙ ή ΤΕΙ ή αντίστοιχων Ιδρυμάτων του εξωτερικού αναγνωρισμένων από τον ΔΟΑΤΑΠ και (γ) Επιτυχή εξέταση στις Γενικές Μεταπτυχιακές Εξετάσεις (ΓΜΕ) που διενεργούνται από το τμήμα. Η ΓΣΕΣ του Τμήματος, ύστερα από εισήγηση της Εισηγητικής Επιτροπής, ελέγχει τα προσόντα του υποψηφίου σύμφωνα με τα κριτήρια εισαγωγής και αν αυτά είναι επαρκή, εξετάζει την επιστημονική επάρκεια, καθώς και το εφικτό της ερευνητικής του πρότασης και αποφασίζει για την αποδοχή ή απόρριψη της αίτησης εισαγωγής. Σε θετική περίπτωση ορίζεται ο επιβλέπων Καθηγητής και τα υπόλοιπα μέλη της τριμελούς Συμβουλευτικής Επιτροπής. Η διάρκεια των Διδακτορικών Σπουδών δεν μπορεί να είναι μικρότερη από τρία έτη. Η μέγιστη παραμονή του φοιτητή σε Πρόγραμμα Διδακτορικών Σπουδών είναι τα έξι (6) έτη. Για την απονομή του Διδακτορικού Διπλώματος είναι απαραίτητο να πληρούνται οι ακόλουθες προυποθέσεις: (α) Τουλάχιστον δύο ερευνητικές εργασίες προερχόμενες από την Διδακτορική Διατριβή δημοσιευμένες (ή δεκτές προς δημοσίευση) σε αναγνωρισμένα διεθνή επιστημονικά περιοδικά με διαδικασία κριτών, ή μια σε αναγνωρισμένο διεθνές επιστημονικό περιοδικό και μια σε συλλογικό τόμο ή σε ειδική έκδοση πρακτικών επιστημονικού συνεδρίου με διαδικασία κριτών, (β) Τουλάχιστον μία συμμετοχή με α- νακοίνωση σε αναγνωρισμένο επιστημονικό συνέδριο. Η τελική κρίση και αξιολόγηση της διατριβής του υποψηφίου διδάκτορα γίνεται από επταμελή Εξεταστική Επιτροπή, αποτελούμενη από μέλη ΔΕΠ, στην οποία συμμετέχουν τα τρία μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής και τέσσερα μέλη που ορίζονται από τη ΓΣΕΣ, σύμφωνα με την εκάστοτε ι- σχύουσα νομοθεσία. Περισσότερες λεπτομέρειες που αφορούν τις προϋποθέσεις απόκτησης Διδακτορικού Διπλώματος δίνονται στον εσωτερικό κανονισμό που παρατίθεται στην παράγραφο 4.2.

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 13 2.4. ΚΟΣΤΟΣ ΦΟΙΤΗΣΗΣ Για την παρακολούθηση του Π.Μ.Σ. προβλέπεται η καταβολή διδάκτρων, ύψους 2000 ευρώ ανά διδακτικό εξάµηνο µέχρι της συµπλήρωσης 4 διδακτικών εξαµήνων. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές υποχρεούνται να καταβάλλουν τα δίδακτρα εντός δύο (2) εβδομάδων από την έναρξη των μαθημάτων του αντίστοιχου εξαμήνου. Όσοι φοιτητές έχουν συµπληρώσει τα 4 εξάµηνα και έχουν εκκρεµότητες µαθηµάτων για την ολοκλήρωση των απαραίτητων διδακτικών µονάδων προς λήψη του ΜΔΕ, δεν καταβάλλουν το σύνολο των εξαµηνιαίων διδάκτρων. Αντί αυτών, για κάθε µάθηµα που παρακολουθούν και εξετάζονται, καταβάλλουν το ποσό των 250 ευρώ, µε ανώτατο όριο για το σύνολο του ποσού που καταβάλλουν το 50% των εξαμηνιαίων διδάκτρων. 2.5. ΠΑΡΟΧΕΣ ΚΑΙ ΔΙΕΥΚΟΛΥΝΣΕΙΣ ΣΕ ΦΟΙΤΗΤΕΣ Υγειονομική περίθαλψη. Οι μεταπτυχιακοί φοιτητές του Π.Μ.Σ. δικαιούνται υγειονομική περίθαλψη (ιατροφαρμακευτική και νοσοκομειακή) για διάστημα ίσο με τα έτη φοίτησης προσαυξανόμενο κατά το ήμισυ (για λεπτομέρειες βλ. Π.Δ. 327/83). Σε κάθε φοιτητή δίνεται Βιβλιάριο Υγειονομικής Περίθαλψης το οποίο πρέπει να θεωρείται κάθε χρόνο. Πληροφορίες σχετικές με την παρεχόμενη υ- γειονομική περίθαλψη καθώς και χορήγηση πιστοποιητικών υγείας για την εισαγωγή στις πανεπιστημιακές λέσχες, φοιτητικά ιδρύματα, κοιτώνες και λοιπούς τόπους διαμονής των φοιτητών, κρατικούς ή πανεπιστημιακούς, παρέχονται από το Ιατρείο του Πανεπιστημίου Πειραιώς, Καραολή και Δημητρίου 80, τηλ. 4142162. Φοιτητικά εισιτήρια. Για λόγους διευκόλυνσης των μετακινήσεων των φοιτητών με τα μέσα μαζικής μεταφοράς παρέχεται έκπτωση στην τιμή του κανονικού εισιτηρίου. Η έκπτωση αυτή παρέχεται στο δικαιούχο για όλο το Ακαδημαϊκό έτος και τόσα έτη όσα απαιτούνται για την κανονική διάρκεια των σπουδών του, προσαυξανόμενα κατά το ήμισυ. Σε όσους δικαιούνται μειωμένη τιμή εισιτηρίου, χορηγείται Δελτίο Ειδικού Εισιτηρίου που ισχύει για ένα Ακαδημαϊκό έτος και ανανεώνεται κάθε χρόνο. (βλ. Π.Δ. 265/85). Διδακτικά συγγράμματα βιβλία Στατιστικά προγράμματα. Στους φοιτητές διανέμονται δωρεάν για κάθε μάθημα του Π.Μ.Σ. σημειώσεις διδασκαλίας από τον εκάστοτε διδάσκοντα. Επίσης χορηγείται κάρτα μέλους της βιβλιοθήκης με δυνατότητα χρήσης όλου του (έντυπου και ηλεκτρονικού) υλικού της βιβλιοθήκης του Πανεπιστημίου Πειραιώς (βλ. παράγραφο 1.4. Εγκαταστάσεις- Υποδομή). Επίσης το Πανεπιστήμιο έχει μεριμνήσει για την δωρεάν παροχή των στατιστικών προγραμμάτων που χρησιμοποιoύνται στα μαθήματα του Π.Μ.Σ. Πρόσβαση στο Διαδίκτυο (Internet). Σε κάθε μεταπτυχιακό φοιτητή παρέχεται κωδικός πρόσβασης στο Διαδίκτυο (με δυνατότητα dial-up σύνδεσης στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς) και ηλεκτρονική διεύθυνση αλληλογραφίας (e-mail). Δυνατότητα μερικής απασχόλησης φοιτητών. Υπάρχει περιορισμένη δυνατότητα απασχόλησης στους φοιτητές με την καλύτερη επίδοση κάθε έτους σε εταιρίες που δραστηριοποιούνται σε αντικείμενα σχετικά με το Π.Μ.Σ. (τράπεζες, εταιρίες έρευνας αγοράς, ανάλυσης δεδομένων κ.τ.λ.). Επίσης υπάρχουν ευκαιρίες μερικής απασχολήσεως των φοιτητών ως ερευνητικών βοηθών ή βοηθών διδασκαλίας. Υποτροφίες επίδοσης. Με την ολοκλήρωση του τρίτου εξαμήνου σπουδών χορηγούνται κάθε έτος έως 3 υποτροφίες σε φοιτητές του ΠΜΣ µε κριτήριο τις επιδόσεις στα μαθήματα του Π.Μ.Σ. (βλ. άρθρο 11, εσωτερικού κανονισμού λειτουργίας). Ορκομωσία Αποφοίτων ΠΜΣ (2007)

14 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» 3. Συνεργάτες - Προσφερόμενα Μαθήματα 3.1. ΜΕΛΗ Δ.Ε.Π. ΤΟΥ ΤΜΗΜΑΤΟΣ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΙΣΤΙΚΗΣ ΕΠΙΣΤΗΜΗΣ Καθηγητές Αρτίκης Θεόδωρος, Γρ. 538, τηλ. 210 414 2310, artik@unipi.gr Γκλεζάκος Μιχαήλ, Γρ. 305, τηλ. 210 414 2141, migl@unipi.gr Κούτρας Μάρκος, Γρ. 513, τηλ. 210 414 2393, mkoutras@unipi.gr Κυριαζής Αθανάσιος, Γρ. 545, τηλ. 210 414 2278, akyriaz@unipi.gr Μπένος Βασίλειος, Γρ. 538, τηλ. 210 414 2309, vbenos@unipi.gr Αναπληρωτές Καθηγητές Αντζουλάκος Δημήτριος, Γρ. 307, τηλ. 210 414 2388, dantz@unipi.gr Καφφές Δημήτριος, Γρ. 510, τηλ. 210 414 2273, dkaffes@unipi.gr Μαχαιράς Νικόλαος, Γρ. 511, τηλ. 210 414 2275, macheras@unipi.gr Νεκτάριος Μιλτιάδης, Γρ. 508, τηλ. 210 414 2271, nektar@unipi.gr Τσίμπος Κλέωνας, Γρ. 512, τηλ. 210 414 2277, cleon@unipi.gr Χατζηκωνσταντινίδης Ευστάθιος, Γρ. 544, τηλ. 210 414 2144, stch@unipi.gr Επίκουροι Καθηγητές Ηλιόπουλος Γεώργιος, Γρ. Κτίριο Ζέας/6ος όροφος, τηλ. 210 414 2406, geh@unipi.gr Κατέρη Μαρία, Γρ. Κτίριο Ζέας/5ος όροφος, τηλ. 210 414 2467, mkateri@unipi.gr Μπούτσικας Μιχαήλ, Γρ. 307, τηλ. 210 414 2143, mbouts@unipi.gr Πιτσέλης Γεώργιος, Γρ. Κτίριο Ζέας/5ος όροφος, τηλ. 210 414 2026, pitselis@unipi.gr Πολίτης Κωνσταντίνος, Γρ. Κτίριο Ζέας/5ος όροφος, τηλ. 210 414 2442, kpolitis@unipi.gr Στέγγος Δημήτριος, Γρ. 511, τηλ. 210 414 2274, stengos@unipi.gr Τήνιος Πλάτων, ptinios@unipi.gr Λέκτορες Βερροπούλου Γεωργία, Γρ. Κτίριο Ανδρούτσου /103, τηλ. 210 414 2729, gverrop@unipi.gr Κοφίδης Ελευθέριος, Γρ. Κτίριο Ζέας/5ος όροφος, τηλ. 210 414 2475, kofidis@unipi.gr Πανοπούλου Αικατερίνη, Γρ. Κτίριο Ανδρούτσου /103, τηλ. 210 414 2728, apano@unipi.gr Σεβρόγλου Βασίλειος, bsevro@unipi.gr Τζαβελάς Γεώργιος, Γρ. Κτίριο Ανδρούτσου /103, τηλ. 210 414 2726, tzafor@unipi.gr Ειδικό και Εργαστηριακό Διδακτικό Προσωπικό (Ε.Ε.ΔΙ.Π.) Μανωλιά Σταματίνα, Γρ. Κτίριο Ζέας/4ος όροφος, τηλ. 210 414 2265, smanol@unipi.gr Ομότιμοι Καθηγητές Παπαδάκης Μιχαήλ, Παπαϊωάννου Τάκης, Πρόεδρος τμήματος 1-9-1999 έως 31-8-2003 Εξωτερικοί συνεργάτες Χρήστος Αγιακλόγλου, Αναπληρωτής καθηγητής, Τμήμα Οικονομικής Επιστήμης, Πανεπιστήμιο Πειραιώς Ευτυχία Βαγγελάτου, Λέκτορας, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστημίου Αθηνών

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 15 Θεόφιλος Κάκουλλος, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Αθηνών Στρατής Κουνιάς, Ομότιμος Καθηγητής, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Αθηνών Ανδρέας Ξενάκης, Λέκτορας, Τμήμα Οικονομικών Επιστημών, Πανεπιστήμιο Αθηνών Βιολέτα Πιπερίγκου, Λέκτορας, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Πάτρας Νικήτας Πιττής, Καθηγητής, Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς Γεώργιος Σκιαδόπουλος, Επίκουρος Καθηγητής, Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς Εμμανουήλ Τσιριτάκης, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Χρηματοοικονομικής και Τραπεζικής Διοικητικής, Πανεπιστήμιο Πειραιώς Ουρανία Δαφνή, Αναπληρώτρια Καθηγήτρια, Τμήμα Νοσηλευτικής, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Χαράλαμπος Δαμιανού, Αναπληρωτής Καθηγητής, Τμήμα Μαθηματικών, Πανεπιστήμιο Αθηνών. Professor Μ. Viana, University of Illinois at Chicago. Professor P. Altham, University of Cambridge Professor Alan Agresti, University of Florida Professor N. Balakrishnan, Department of Mathematics and Statistics, McMaster University Professor N. Limnios, University of Compiegne, France 3.2. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΟ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ Α εξάµηνο ΔΜ Κατ. Aνάλυση παλινδρόµησης και ανάλυση διακύµανσης 4 Υ Ανάλυση δεδοµένων µε χρήση στατιστικών πακέτων 4 Υ Ερευνητική µεθοδολογία & τεχνικές δειγµατοληψίας 4 Υ Διαχείριση χαρτοφυλακίου επενδύσεων 4 Χ Πρόβλεψη-χρονοσειρές 3 Χ+Ε Στατιστικός έλεγχος ποιότητος 4 Ε Β εξάµηνο ΔΜ Κατ. Γενικευµένα γραµµικά µοντέλα 4 Υ Διοίκηση κινδύνου 3 Χ Προχωρηµένες τεχνικές ανάλυσης χρονοσειρών 3 Χ Μέθοδοι προσοµοίωσης και υπολογιστικές στατιστικές τεχνικές 4 Χ+Ε Στατιστική θεωρία αξιοπιστίας και έλεγχοι χρόνων ζωής 4 Ε Εφαρµοσµένη πολυµεταβλητή ανάλυση 4 Β+Ε Πειραµατικοί σχεδιασµοί 3 Β+Ε Ανάλυση επιβίωσης 4 Β Βιοστατιστική και στατιστικές µέθοδοι στην επιδηµιολογία 3 Β Γ εξάµηνο ΔΜ Κατ. Παράγωγα χρηµατοοικονοµικά προϊόντα 4 Χ Κλινικές δοκιµές 3 Β Ανάλυση διακριτών δεδοµένων 3 Β Ελεύθερο µάθηµα Ι 3 Ελεύθερο µάθηµα ΙΙ 3 Δ εξάµηνο ΔΜ Κατ. Διπλωµατικές Εργασίες - - Τα μαθήματα του Π.Μ.Σ. διδάσκονται κατά κανόνα στην Ελληνική γλώσσα. Είναι δυνατή όμως η διδασκαλία στην Αγγλική γλώσσα στις περιπτώσεις μαθημάτων που διδάσκονται από επισκέπτες κα-

16 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» θηγητές πανεπιστημίων του εξωτερικού. Κάθε ακαδημαϊκό έτος πραγματοποιείται η διδασκαλία των μαθημάτων του ενδεικτικού προγράμματος σπουδών με την προσθήκη κάποιων επιπλέον μαθημάτων από τον παρακάτω πλήρη κατάλογο τα οποία εντάσσονται στο πρόγραμμα διδασκαλίας κυκλικά. Πλήρης Κατάλογος Μαθημάτων α/α Δ.Μ. Ι. Βιοστ. ΙΙ. Χρημ. ΙΙΙ. Έλεγ. 1 Aνάλυση παλινδρόμησης και ανάλυση διακύμανσης 4 Υποχρεωτικό 2 Ανάλυση δεδομένων με χρήση στατιστικών πακέτων 4 Υποχρεωτικό 3 Ανάλυση διακριτών δεδομένων 3 4 Ανάλυση επαναλαμβανόμενων μετρήσεων 3 5 Ανάλυση επιβίωσης 4 6 Απαραμετρική στατιστική 3 7 Βιομετρία 3 8 Βιοπληροφορική 3 9 Βιοστατιστική και στατιστικές μέθοδοι στην επιδημιολογία 3 10 Γενικευμένα γραμμικά μοντέλα 4 Υποχρεωτικό 11 Διαχείριση χαρτοφυλακίου επενδύσεων 4 12 Διοίκηση κινδύνου 3 13 Ειδικά θέματα ανάλυσης δεδομένων 3 14 Ειδικά θέματα Βιοστατιστικής 3 15 Ειδικά θέματα εφαρμοσμένης στατιστικής 3 16 Ειδικά θέματα θεωρίας πιθανοτήτων 3 17 Ειδικά θέματα στατιστικής συμπερασματολογίας 3 18 Εισαγωγή στην Επιδημιολογία 3 19 Ερευνητική μεθοδολογία & τεχνικές δειγματοληψίας 4 Υποχρεωτικό 20 Εφαρμογές στοχαστικών διαδικασιών 21 Εφαρμοσμένη πολυμεταβλητή ανάλυση 4 22 Θεωρία κινδύνου 3 23 Κλινικές δοκιμές 3 24 Μέθοδοι προσομοίωσης και υπολογιστικές στατιστικές τεχνικές 4 25 Μοντέλα κατανομών απώλειας 3 26 Μπεϋζιανή συμπερασματολογία 3 27 Παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα 4 28 Πειραματικοί σχεδιασμοί 3 29 Πληροφοριακά συστήματα διαχείρισης επενδύσεων 3 30 Πληθυσμιακά μοντέλα-στοχαστικές δημογραφικές τεχνικές 3 31 Πρόβλεψη-χρονοσειρές 3 32 Προχωρημένες τεχνικές ανάλυσης χρονοσειρών 3 33 Στατιστικές μέθοδοι στην οικονομετρία 3 34 Στατιστικές μέθοδοι στην φαρμακολογία και φαρμακοκινητική 3 35 Στατιστική θεωρία αξιοπιστίας και έλεγχοι χρόνων ζωής 4 36 Στατιστική στη βιοτεχνολογία 3 37 Στατιστικός έλεγχος ποιότητος 4 38 Στοχαστικά μοντέλα 3 39 Στοχαστικός Λογισμός 3 40 Χρηματοοικονομικές αγορές 3 41 Διοικητική κοινωνικού κινδύνου 3 42 Ζημιοκατανομές και θεωρία ακραίων τιμών 3 43 Στατιστικές μέθοδοι στην έρευνα αγοράς 3 44 Προγραμματισμός στατιστικών πακέτων 3 45 Γεωγραφικά πληροφοριακά συστήματα 3 46 Χωρική στατιστική 3 47 Επισκόπηση πιθανοτήτων και στατιστικής 4 Δ.Μ.: Διδακτικές μονάδες μαθήματος Κατευθύνσεις Στο Π.Μ.Σ. προβλέπεται η λειτουργία των εξής τριών κατευθύνσεων: Ι. Βιοστατιστική και Βιομετρία (Biostatistics and Biometry) ΙV. Γενική

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 17 ΙΙ. Στατιστικές μέθοδοι στα Χρηματοοικονομικά (Statistical Methods in Finance) ΙΙΙ. Ποιοτικός Έλεγχος (Quality Control) Για να αποκτήσει ένας φοιτητής ειδίκευση σε μία από τις κατευθύνσεις Ι, ΙΙ, ΙΙΙ θα πρέπει, εκτός από τα 4 υποχρεωτικά μαθήματα του προγράμματος, να εξεταστεί επιτυχώς σε τουλάχιστον 5 από τα 6 μαθήματα που αντιστοιχούν στην κατεύθυνση που τον ενδιαφέρει. Όπως φαίνεται και στον παραπάνω πλήρη κατάλογο μαθημάτων, τα μαθήματα καθεμιάς από τις τρεις κατευθύνσεις του Π.Μ.Σ. είναι τα εξής: Ι. Βιοστατιστική Ανάλυση διακριτών δεδομένων Ανάλυση επιβίωσης Βιοστατιστική και στατιστικές μέθοδοι στην επιδημιολογία Εφαρμοσμένη πολυμεταβλητή ανάλυση Πειραματικοί σχεδιασμοί Κλινικές Δοκιμές ΙΙ. Στατιστικές μέθοδοι στα χρηματοοικονομικά Διαχείριση χαρτοφυλακίου επενδύσεων Διοίκηση κινδύνου Μέθοδοι προσομοίωσης και υπολογιστικές στατιστικές τεχνικές Παράγωγα χρηματοοικονομικά προϊόντα Πρόβλεψη - χρονοσειρές Προχωρημένες τεχνικές ανάλυσης χρονοσειρών ΙΙΙ. Ποιοτικός έλεγχος Εφαρμοσμένη πολυμεταβλητή ανάλυση Μέθοδοι προσομοίωσης και υπολογιστικές στατιστικές τεχνικές Πρόβλεψη-χρονοσειρές Στατιστική θεωρία αξιοπιστίας και έλεγχοι χρόνων ζωής Στατιστικός έλεγχος ποιότητος Πειραματικοί Σχεδιασμοί Όσοι από τους φοιτητές του Π.Μ.Σ. ενδιαφέρονται μπορούν να συμπληρώσουν περισσότερες από μία κατευθύνσεις (με ενδεχόμενη αύξηση των μαθημάτων που θα χρειαστεί να παρακολουθήσουν). Η βεβαίωση ολοκλήρωσης μιας κατεύθυνσης γίνεται στο έντυπο αναλυτικής βαθμολογίας που χορηγείται στον ενδιαφερόμενο μετά από αίτησή του στην γραμματεία του Π.Μ.Σ. 3.3. ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΜΑΘΗΜΑΤΩΝ 1. Aνάλυση παλινδρόμησης και ανάλυση διακύμανσης ΜΕΡΟΣ Α Απλή γραμμική παλινδρόμηση: Σύντομη εισαγωγή στο απλό γραμμικό μοντέλο και στη στατιστική συμπερασματολογία για αυτό στην περίπτωση δεδομένων από την κανονική κατανομή. Μελέτη υπολοίπων και έλεγχος των υποθέσεων του γραμμικού μοντέλου γραφικά και στατιστικά. Μέθοδοι αντιμετώπισης της έλλειψης καλής προσαρμογής. Πολλαπλή παλινδρόμηση: Εύρεση των εκτιμητριών ελαχίστων τετραγώνων για το γενικό μοντέλο πολλαπλής παλινδρόμησης και αντίστοιχη στατιστική συμπερασματολογία. Μελέτη υπολοίπων και έλεγχος καλής προσαρμογής. Ειδικά θέματα πολλαπλής παλινδρόμησης: Πολυωνυμική παλινδρόμηση. Mοντέλα με δείκτριες (indicators) και ψευδομεταβλητές. Πολυσυγγραμμικότητα και μέθοδοι αντιμετώπισής της (Ridge regression). Αυτοσυσχέτιση. Επιλογή βέλτιστου γραμμικού μοντέλου: Μέθοδος «εξάντλησης όλων των δυνατών μοντέλων» (κριτήριο R 2, MSE, Cp). Παλινδρόμηση κατά βήματα (stepwise regression). Αυτόματες μέθοδοι επιλογής μεταβλητών (forward selection, backward elimination).

18 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» ΜΕΡΟΣ Β Ανάλυση διασποράς κατά ένα παράγοντα: Σχέση μεταξύ παλινδρόμησης και ανάλυσης διασποράς. ANOVA με σταθερές επιδράσεις (fixed effects). Πολλαπλές συγκρίσεις (μέθοδοι Tukey, Scheffe και Bonferroni). ANOVA για ποιοτικούς παράγοντες. Ανάλυση διασποράς κατά πολλούς παράγοντες: Μοντέλα με και χωρίς αλληλεπιδράσεις. ANOVA με δυο παράγοντες και κελιά ίσου πλήθους. Γενικεύσεις για περισσότερους παράγοντες. Ανάλυση συνδιασποράς: το απλό μοντέλο συνδιασποράς, πολυπαραγοντικά μοντέλα, εφαρμογές της ανάλυσης συνδιασποράς. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ ANDREWS D.F. AND HERZBERG (1985) Data. Springer Verlag, N.Y. ATKINSON, A. C. (1985) Plots, Transformation and Regression, Clarendon press, Oxford. DRAPER N. AND SMITH Η. (1993) Εφαρμοσμένη Ανάλυση Παλινδρόμησης (μετάφραση-επιμέλεια: Α.Καλαματιανού και Ε. Χατζηκωνσταντινίδης). Εκδόσεις Παπαζήση, Αθήνα. KEPPEL G. ΑND ZEDECK S. (1989) Data analysis for research designs: analysis of variance and multiple regression/correlation approaches. W.H. Freeman, N.Y. KLEINBAUM D.G., KUPPER L.L., MULLER K.E. AND NIZAM A. (1998) Applied Regression Analysis and οther Multivariate Methods. 3 rd Edition, Duxbury Press. MENDENHALL W. (1996) A Second Course in Statistics: Regression Analysis. Prentice Hall, New Jersey. MILES J. (2001) Applying Regression & Correlation: a guide for students and researchers. Sage Publications, London. NETER J.A., KUTNER M., NACHTSCHEIM C. AND WASSERMAN. (1996) Applied Linear Statistical Models (4 th ed.). Homewood, IL: Irwin. RAWLINGS S. O. (1988) Applied Regression Analysis A Research Tool. John Wiley, N.Y. RECHNER A. (2000) Linear Models in Statistics. John Wiley, N.Y. SPRENT P. (1969) Models in Regression and Related topics. Methuen & Co LTD, London. 2. Ανάλυση δεδομένων με χρήση στατιστικών πακέτων Μέρος 1 ο : Eισαγωγή στο λογισμικό SPSS. Διαχείριση αρχείων, εισαγωγή δεδομένων από άλλα προγράμματα, μεταβλητές, διαμόρφωση και επιλογή δεδομένων, εργαλεία του SPSS. Μέρος 2 ο : Εισαγωγή στη γλώσσα S και στο υπολογιστικό πρόγραμμα S-PLUS. Ανάγνωση, εισαγωγή και αναμόρφωση δεδομένων, εργαλεία του S-PLUS. Μέρος 3 ο (αφορά και τα δύο λογισμικά SPSS και S-PLUS): Περιγραφική στατιστική, γραφήματα. Έλεγχος υποθέσεων: παραμετρικός έλεγχος (One sample t-test, two sample t-test, paired t-test), μη παραμετρικός έλεγχος ( Wilkoxon Signed rank test, Wilcoxon rank sum test, Paired Wilcoxon Signed rank test, Kruskal-Wallis rank test). Έλεγχος καλής προσαρμογής (Kolmogorov-Smirnov and Chisquare goodness of fit tests). Ειδικοί μη παραμετρικοί έλεγχοι (Chi-square, Fisher and Mantel- Haenszel tests of independence, McNemar test for symmetry). Παλινδρόμηση (απλή, πολλαπλή παλινδρόμηση, μέθοδος επιλογής του βέλτιστου συνόλου ανεξαρτήτων μεταβλητών (Stepwise Regression). Ανάλυση διασποράς (ANOVA με ένα και δύο παράγοντες). ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ CRAWLEY J.M. (2002) Statistical Computing: An Introduction to Data Analysis using S-Plus. Wiley. FIELD A. (2000) Discovering statistics, using SPSS: Advanced Techniques for the beginners, Ism, London S-PLUS 2000 Manual. MathSoft VENABLES W.N. & RIPLEY B.D. (1994) Modern Applied Statistics with S-Plus. Springer-Verlag. ΤΣΑΝΤΑΣ Ν., ΜΩΗΣΙΑΔΗΣ Χ., ΜΠΑΓΙΑΤΗΣ Ν., ΧΑΤΖΗΠΑΝΤΕΛΗΣ Θ. (1999) Ανάλυση δεδομένων με τη βοήθεια στατιστικών πακέτων (SPSS, Excel, S-Plus). Εκδόσεις Ζήτη. 3. Ανάλυση διακριτών δεδομένων Εισαγωγή Ανασκόπηση: Είδη κατηγορικών δεδομένων και σχετικές κατανομές, συμπερασματολογία για κατηγορικά δεδομένα, πίνακες συνάφειας και τεστ ανεξαρτησίας (διαμέριση του Χ 2, τεστ ανεξαρτησίας για μικρά δείγματα, τεστ για διατάξιμες μεταβλητές ταξινόμησης), μέτρα Συνάφειας και Συμφωνίας, τεστ των McNemar, Cochran και Mantel Haenszel.

Ο ΔΗΓΟΣ ΣΠΟΥΔΩΝ 19 Διδιάστατοι Πίνακες Συνάφειας: Λογαριθμογραμμικά μοντέλα, αντιμετώπιση κενών κυψελίδων (Ψευδο-ανεξαρτησία), μοντέλα για πίνακες με διατάξιμες μεταβλητές ταξινόμησης, εφαρμογές ανάλυση με χρήση προγραμμάτων H/Y. Πολυδιάστατοι πίνακες συνάφειας: Ανεξαρτησία (περιθωρίου και υπό συνθήκη), το παράδοξο του Simpson, Λογαριθμογραμμικά μοντέλα (εξισώσεις πιθανοφάνειας και ασυμπτωτικές κατανομές, επαναληπτικές διαδικασίες εκτίμησης παραμέτρων, διαγνωστικά για έλεγχο μοντέλων, επιλογή βέλτιστου μοντέλου), γραφήματα συνάφειας και σύμπτυξη, ψευδο- λογαριθμογραμμικά μοντέλα, μοντέλα για πίνακες με διατάξιμες μεταβλητές ταξινόμησης, εφαρμογές ανάλυση με χρήση προγραμμάτων H/Y. Πίνακες με σύμμετρες μεταβλητές ταξινόμησης: Μοντέλα συμμετρίας, ψευδο-συμμετρίας, ομοιογένειας περιθωρίου, τριγωνικής και διαγώνιας ασυμμετρίας, μοντέλο Mover-Stayers, μοντέλο των Bradley-Terry, μοντέλα συμμετρίας, ψευδο-συμμετρίας και ομοιογένειας περιθωρίου για πολυδιάστατους πίνακες συνάφειας, εφαρμογές ανάλυση με χρήση προγραμμάτων H/Y. Μοντέλα Logit: Διδιάστατοι πίνακες (δίτιμη και πολύτιμη απόκριση), μοντέλα Logit για πολυδιάστατους πίνακες συνάφειας, εφαρμογές ανάλυση με χρήση προγραμμάτων Η/Υ. Ειδικά Θέματα: Επαναλαμβανόμενες κατηγορικές μετρήσεις (ανάλυση διαχρονικών δεδομένων), μοντέλα για ποσοστά και ομαδοποιημένους χρόνους επιβίωσης, μοντέλα κατηγορικών δεδομένων με τυχαίους παράγοντες, μοντέλα Latent class, ανάλυση αντιστοιχιών. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ AGRESTI, A. (2002) Categorical Data Analysis. Wiley. ANDERSEN, E.B. (1980) Discrete Statistical Models with Social Science Applications. North- Holland. BISHOP. Y.M.M., FIENBERG, S.E. AND HOLLAND, P.W. (1975) Discrete Multivariate Analysis: Theory and Practice. MIT Press. COX D.R. (1980) The Analysis of Binary Data. MIT Press. DIGGLE P. AND LIANG K-Y (1974). Analysis of Longitudinal Data, Clarendon Press. EVERITT B.S. AND DUNN G. (1991) Applied Multivariate Data Analysis. Arnold. FIENBERG S.E. (1979) The analysis of Cross-Classified Categorical Data. MIT Press. HABERMAN, S.J. (1979) Analysis of Qualitative Data, Vol. 2. Academic Press. SANTNER T.J. AND DUFFY D.E. (1989) The Statistical Analysis of Discrete Data. Springer-Verlag. UPTON G.J. (1980) The Analysis of Cross-tabulated Data. Wiley. 5. Ανάλυση επιβίωσης Σκοπός και γενική περιγραφή: Σκοπός του μαθήματος είναι η ολοκληρωμένη παρουσίαση των βασικών στατιστικών τεχνικών που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση επιβίωσης (survival analysis). Οι τεχνικές αυτές εφαρμόζονται κυρίως σε λογοκριμένα (censored) δεδομένα χρόνου επιβίωσης (ή χρόνου ζωής ή χρόνου αποτυχίας), δηλαδή σε δεδομένα για τα οποία έχουμε μερική πληροφόρηση για την πραγματική τους τιμή. Στα πλαίσια του μαθήματος γίνεται διεξοδική ανάλυση του προβλήματος της εκτίμησης της συνάρτησης επιβίωσης λογοκριμένων δεδομένων (μη παραμετρική, ημι-παραμετρική και παραμετρική εκτίμηση της συνάρτησης επιβίωσης). Προαπαιτούμενες γνώσεις για την ομαλή παρακολούθηση: Βασικές γνώσεις στατιστικής, κυρίως εκτιμητικής και ελέγχου υποθέσεων. AΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Εισαγωγικές έννοιες: Συνάρτηση επιβίωσης, συνάρτηση κινδύνου (hazard function) και αθροιστική συνάρτηση κινδύνου για διακριτές και συνεχείς τυχαίες μεταβλητές. Λογοκριμένα δεδομένα (censored data) και τύποι λογοκρισίας. Ανασκόπηση θεωρίας πιθανοφάνειας. Μέθοδος Δέλτα. Μη παραμετρική εκτίμηση της συνάρτησης επιβίωσης: Κατασκευή πινάκων επιβίωσης για λογοκριμένα δεδομένα, αναλογιστική υπόθεση, ο τύπος του Greenwood. Kaplan-Meier(ΚΜ) εκτιμητής της συνάρτησης επιβίωσης, ο KΜ εκτιμητής ως εκτιμητής μεγίστης πιθανοφάνειας. Διαστήματα και ζώνες εμπιστοσύνης για τη συνάρτηση επιβίωσης. Εκτίμηση της αθροιστικής συνάρτησης κινδύνου, εκτιμητής Nelson-Aalen, εκτιμητής Fleming-Harrington. Εκτίμηση και διαστήματα εμπιστοσύνης για ποσοστιαία σημεία. Σύγκριση συναρτήσεων επιβίωσης: Logrank, Breslow, Tarone-Ware, Peto-Peto, modified Peto- Peto, Flemming-Harrington έλεγχος για τη σύγκριση συναρτήσεων επιβίωσης δύο ή περισσότερων ομάδων. Στρωματοποιημένοι έλεγχοι και έλεγχοι τάσης.

20 Π ΡΟΓΡΑΜΜΑ Μ ΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΩΝ Σ ΠΟΥΔΩΝ ΣΤΗN «Ε ΦΑΡΜΟΣΜΕΝΗ Σ ΤΑΤΙΣΤΙΚΗ» Ημι-παραμετρική εκτίμηση της συνάρτησης επιβίωσης: Το μοντέλο αναλογικού κινδύνου του Cox, μερική πιθανοφάνεια, εκτίμηση και διαστήματα εμπιστοσύνης για τις παραμέτρους του μοντέλου. Επιλογή μεταβλητών. Εκτίμηση της συνάρτησης επιβίωσης και της αθροιστικής συνάρτησης κινδύνου. Αξιολόγηση της υπόθεσης αναλογικού κινδύνου: (Χρονο-εξαρτημένες μεταβλητές, στρωματοποιημένη διαδικασία του Cox, γραφικές μέθοδοι. Ανάλυση υπολοίπων. Cox-Snell, modified Cox- Snell, martingale, deviance, Schoenfeld, scaled Schoenfeld, rescaled Schoenfeld, score και scaled score (ή Δέλτα-Βήτα) υπόλοιπα. Παραμετρική εκτίμηση της συνάρτησης επιβίωσης: Εκθετικό, Weibull, log-logistic και lognormal μοντέλο παλινδρόμησης και ισοδύναμα log-linear μοντέλα. Μοντέλα επιταχυνόμενων χρόνων ζωής. Διαγνωστικές μέθοδοι για τα παραμετρικά μοντέλα. ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ Βασικά συγγράμματα ΑΝΤΖΟΥΛΑΚΟΣ, Δ. (2007). Ανάλυση Επιβίωσης, Πανεπιστημιακές Σημειώσεις για το ΠΜΣ στην Εφαρμοσμένη Στατιστική. Προτεινόμενα Συγγράμματα KLEIN, J. P. AND MOESCHBERGER, M. L. (1997). Survival analysis: Techniques for censored and truncated data, Springer Verlag. LAWLESS, J. F. (1982). Statistical models & methods for lifetime data, John Wiley, New York. KALBLFLEISCH, J. D. AND PRENTICE, R. L. (1980). The statistical analysis of failure time data, John Wiley, New York. COLLETT, D. (1994). Modelling survival data in medical research, Chapman & Hall/CRC. HOSMER, D. W. AND LEMSHOW, S. (1999). Applied survival analysis, John Wiley, New York. ANDERSEN, P. K., BORGAN, Ø., GILL, R.D. AND KEIDING, N. (1993). Statistical Models Based on Counting Processes, Springer Verlag, New York. MILLER, R. J. (1981). Survival analysis, John Wiley, New York. LEE, E. T. (1980). Statistical methods for survival data analysis, John Wiley, New York. COX, D. R. AND OAKES, D. (1984). Analysis of survival data, Chapman & Hall/CRC. JOHNSON, R. C. E. AND JOHNSON, N. L. (1980). Survival models and data analysis, John Wiley, New York. 9. Βιοστατιστική και στατιστικές μέθοδοι στην επιδημιολογία Σκοπός και γενική περιγραφή: Σκοπός του μαθήματος είναι η συνοπτική θεωρητική παρουσίαση των συνηθέστερων τεχνικών ανάλυσης βιοϊατρικών δεδομένων. Ιδιαίτερη έμφαση δίνεται στην επιλογή της κατάλληλης κάθε φορά μεθόδου και στο σχολιασμό/ερμηνεία των αποτελεσμάτων μέσω παρουσίασης αντιπροσωπευτικών εφαρμογών. Ο τρόπος υλοποίησης των μεθόδων αυτών με χρήση στατιστικού πακέτου είναι το αντικείμενο των εργαστηρίων ΗΥ του μαθήματος. Αρχικά, το αντικείμενο του μαθήματος είναι η παρουσίαση θεμελιωδών αρχών και εννοιών βιοστατιστικής. Στη συνέχεια παρουσιάζεται η λογιστική παλινδρόμηση και βασικές μέθοδοι ανάλυσης διακριτών δεδομένων, καθώς πολλές φορές σε βιοστατιστικές εφαρμογές τα δεδομένα είναι κατηγορικά και το ενδιαφέρον μπορεί να εστιάζεται στην ανάλυση μιας μεταβλητής απόκρισης (δύο ή περισσoτερών κατηγοριών). Ακόμη σημαντικό μέρος της ύλης αφορά στην ανάλυση επαναλαμβανόμενων μετρήσεων, τόσο συνεχών όσο και κατηγορικών (σύνηθες είδος δεδομένων σε βιοϊατρικές εφαρμογές). Προαπαιτούμενες γνώσεις για την ομαλή παρακολούθηση: Βασικές γνώσεις Θεωρίας Πιθανοτήτων και Στατιστικής Συμπερασματολογίας (Εκτιμητική & Έλεγχος Υποθέσεων), Ανάλυση Παλινδρόμησης και Ανάλυση Διακύμανσης. AΝΑΛΥΤΙΚΗ ΠΕΡΙΓΡΑΦΗ Εισαγωγή: Ο ρόλος της στατιστικής στην ιατρική Βασικές έννοιες Επιλογή στατιστικής σνάλυσης - Στοιχεία σχεδιασμού ιατρικής έρευνας. Διαγνωστικά Τεστ: ευαισθησία ειδικότητα προβλεπτική αξία επίπτωση (incidence) επιπολασμός (prevalence). Ποσοστά και προτυποποίηση (standardization). Λογιστική παλινδρόμηση (για μεταβλητή απόκρισης δύο ή περισσοτέρων κατηγοριών). Καμπύλες ROC και σχέση τους με τη λογιστική παλινδρόμηση.