1. ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ

1. ΣΤΑΘΜΟΙ ΤΗΣ ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗΣ ΜΕΤΑΡΡΥΘΜΙΣΗΣ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Από τα αρχικά στάδια δημιουργίας της, η Δημόσια Διοίκηση ως εκτελεστικός μηχανισμός του ελληνικού κράτους ανέπτυξε μια ιδιότυπη σχέση με τους πολίτες. Η σχέση αυτή καθορίστηκε και διαμορφώθηκε από στόχους εθνικού, κοινωνικού αλλά και ιδεολογικού περιεχομένου. Στην αρχή του αιώνα, η εκτελεστική λειτουργία έπρεπε να τεθεί στην υπηρεσία των αναγκών εθνικής και εδαφικής ολοκλήρωσης. Η Δημόσια Διοίκηση που διεκπεραίωνε τις αρχές της «Μεγάλης Ιδέας» στη συνέχεια έπρεπε να φροντίσει για τους πρόσφυγες της Μικρασιατικής Καταστροφής, προσπάθεια που σηματοδότησε την πορεία του ελληνικού κράτους για ολόκληρες δεκαετίες. ( 1 ) Παράλληλα, ήταν επιτακτική αναγκαιότητα η ανταπόκριση της Δημόσιας Διοίκησης στο έργο της ανόρθωσης της χώρας και του εκσυγχρονισμού της, με στόχο την ένταξή της στην κατηγορία των αναπτυσσόμενων κρατών και το διεθνές σύστημα της εποχής. Αυτοί οι στόχοι σχετικοποιήθηκαν από την πολιτική κατάσταση της ενδιάμεσης περιόδου μέχρι το Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο. Στη δεκαετία του 50 και στα χρόνια που ακολούθησαν, η εκτελεστική εξουσία του κράτους έπρεπε να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο στην ανασυγκρότηση του τόπου μετά από 10 χρόνια πολέμου. Τα αποτελέσματα αυτής της κατάστασης και οι συγκυρίες που ακολούθησαν ενέτειναν τους ιδεολογικούς διαχωρισμούς και η Δημόσια Διοίκηση ήταν αναγκασμένη και προορισμένη να λειτουργήσει ως παράγοντας διαφύλαξης και αναπαραγωγής της επικρατούσας τάξης πραγμάτων. Ο κρατικός μηχανισμός τέθηκε στην υπηρεσία συγκεκριμένων πολιτικών επιδιώξεων, εξυπηρέτησε ειδικούς ιδεολογικούς στόχους και δεν βοήθησε στη σύντομη αποκατάσταση ενός κράτους Δικαίου. Οι λειτουργοί της Δημόσιας Διοίκησης υπήρξαν παράγωγα ενός φθαρμένου πολιτικού συστήματος στο οποίο κυριαρχούσαν οι πελατειακές σχέσεις. Στα πλαίσια αυτά οι όποιες αλλαγές δεν συμβιβάστηκαν με βασικούς και ιδεατούς στόχους που ήταν η παροχή βελτιωμένων υπηρεσιών προς τους πολίτες. Σήμερα, οι προκλήσεις της ελληνικής Δημόσιας Διοίκησης δεν έχουν καμιά σχέση με τις αντίστοιχες προκλήσεις του παρελθόντος. Όμως, μπορούν εύκολα να βρεθούν κοινά σημεία δυσλειτουργίας (τηρουμένων των αναλογιών) και φαινομένων που προσδιορίζουν 1 «20 ος Αιώνας και Δημόσια Διοίκηση» [5] 1

μια διαχρονική παθολογία. Στα πλαίσια της εισόδου σε μια κοινωνία της πληροφορίας, της παγκοσμιοποίησης και της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, η ελληνική Δημόσια Διοίκηση θα πρέπει να αντιδράσει ενεργητικά με μια ταχύτατη ποιοτική αναβάθμισή της, η οποία είναι υποχρεωμένη να στρέφεται κύρια στην ικανοποίηση των αναγκών των πολιτών αποδεκτών της. 1.2 ΟΙ ΠΡΟΣΠΑΘΕΙΕΣ ΒΕΛΤΙΩΣΗΣ ΤΗΣ ΔΗΜΟΣΙΑΣ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ ( 2 ) 1.2.1 Δεκαετία του 1950 Μετά τον πόλεμο, το ελληνικό κράτος κάνει τις πρώτες απόπειρες να αποκαταστήσει την κλονισμένη διοικητική νομιμότητα και να ενθαρρύνει την οικονομική ανάπτυξη της χώρας. Οι κύριες διοικητικές μεταρρυθμίσεις της εποχής περιλαμβάνουν τη δημιουργία του Δημοσιοϋπαλληλικού Κώδικα και η σύσταση του Ανωτάτου Συμβουλίου Δημοσίων Υπηρεσιών για την επιλογή του προσωπικού. Οι απόπειρες αποκατάστασης της έννομης τάξης συνδέονται αναπόφευκτα με την καθιέρωση και εδραίωση του τυπικού γραφειοκρατικού μοντέλου: πυραμιδωτές ιεραρχίες, κλειστή οργανωτική δομή, αυταρχικό μοντέλο διοίκησης, συγκεντρωτικός τρόπος λήψης αποφάσεων. Ήδη, τη δεκαετία του 50 γίνεται ορατή η αναγκαιότητα μεταρρύθμισης του διοικητικού μοντέλου που δημιουργείται, αφού η δημιουργία της Τρίτης Γενικής Διεύθυνσης Διοικητικής Μεταρρύθμισης στο Υπουργείο Συντονισμού είχε ως αποκλειστικό σκοπό την προώθηση των διοικητικών μεταρρυθμίσεων. Οι προσπάθειες αυτές είχαν πενιχρά αποτελέσματα, κυρίως λόγω της αστάθειας του πολιτικού κλίματος, της σημαντικής υστέρησης της χώρας σε θέματα υλικοτεχνικών υποδομών και της έλλειψης σταθερής πολιτικής υποστήριξής τους. 1.2.2 Δεκαετία του 1960 Στη δεκαετία του 60 οι κύριες μεταρρυθμιστικές προσπάθειες επικεντρώθηκαν στην ανάπτυξη του ανθρώπινου δυναμικού. Μέσα από τις σχετικές εκθέσεις Ελλήνων και ξένων εμπειρογνωμόνων επισημαίνεται η αναγκαιότητα διαφοροποίησης των στελεχών μέσω της εκπαίδευσής τους σε μια Εθνική Σχολή Διοίκησης, οργανωμένης κατά τα πρότυπα της γαλλικής ΕΝΑ. 2 Πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ: Επιχειρησιακά Προγράμματα για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση στην Ελλάδα [13] «ΠΟΛΙΤΕΙΑ 21 ος ΑΙΩΝΑΣ: Το Μεταρρυθμιστικό Σχέδιο για το σύγχρονο κράτος» [22] 2

Σε πρακτικό επίπεδο ωστόσο, οι προτάσεις αυτές δεν μπορούσαν να υλοποιηθούν. Ανασταλτικοί παράγοντες για την προώθηση των μεταρρυθμίσεων αποτέλεσαν το ταραχώδες πολιτικό κλίμα της εποχής και ο κανονιστικός χαρακτήρας του μοντέλου διοικητικής μεταρρύθμισης το οποίο δεν λάμβανε υπόψη τις ιδιαιτερότητες της ελληνικής πραγματικότητας. Παραταύτα, (και ενόψει της ένταξης της Ελλάδας με την Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα) είχε δημιουργηθεί ένα γενικότερο ευνοϊκό κλίμα υπέρ των μεταρρυθμίσεων, το οποίο όμως ανατράπηκε από την παρεμβολή της δικτατορίας. Μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας το 1974, οι προσπάθειες επικεντρώνονται εκ νέου στην αποκατάσταση της δημοκρατικής, συνταγματικής και έννομης τάξης. 1.2.3 Δεκαετίες 70 και 80 Οι προσπάθειες διοικητικής μεταρρύθμισης επανέρχονται κατά τη δεκαετία του 80, με κύριους προωθητικούς παράγοντες την ένταξη της χώρας στην ενωμένη Ευρώπη και τη βαθμιαία πολιτική σταθεροποίηση. Η αναγκαιότητα της διοικητικής μεταρρύθμισης αποτυπώνεται έντονα από τα τέλη του 80 σε όλες τις σχετικές μελέτες και εκθέσεις. Παρά το ότι είναι προσανατολισμένη στη νέα οπτική που παρουσιάζεται από τις επιστήμες του management, οι υφιστάμενες προοπτικές παραμένουν εγκλωβισμένες στην παλαιά οπτική. Συνέπεια αυτού είναι το ότι ακόμα και σήμερα υπάρχει ανάγκη εισαγωγής αρχών και πρακτικών που χρησιμοποιούνται εδώ και δεκαετίες από άλλες ευρωπαϊκές χώρες. 1.2.4 Δεκαετία του 90 Η δεκαετία του 90 σηματοδοτεί την εδραίωση της μεταρρυθμιστικής προβληματικής και πολιτικής πρακτικής στην Ελλάδα. Από τις μεταρρυθμιστικές απόπειρες που έλαβαν χώρα κατά τη δεκαετία του 90, οι σημαντικότερες είναι αυτές που αφορούν το σύστημα προσλήψεων με το Ν. 2190/94, η θεσμοθέτηση του Β βαθμού Τοπικής Αυτοδιοίκησης, η δημιουργία του Συνηγόρου του Πολίτη και η συνένωση των Δήμων και Κοινοτήτων μέσα από το Πρόγραμμα «ΚΑΠΟΔΙΣΤΡΙΑΣ». Μαζί με αυτές τις δομικές αλλαγές, από τα μέσα της δεκαετίας του 90 εντείνεται η προσπάθεια αλλαγής του τρόπου λειτουργίας των Δημόσιων Υπηρεσιών με στόχο τη βέλτιστη εξυπηρέτηση των πολιτών. Χαρακτηριστικά αναφέρονται οι ακόλουθες εφαρμογές: Σύστημα τηλεφωνικών αιτήσεων για τη χορήγηση πιστοποιητικών με την τηλεφωνική γραμμή «1502», μέσω της οποίας εξυπηρετούνται καθημερινά χιλιάδες πολίτες 3

Καθιέρωση εναλλακτικών τρόπων εξυπηρέτησης των πολιτών μέσω της χρήσης Fax και ηλεκτρονικού ταχυδρομείου Δημιουργία εφαρμογών τηλε εξυπηρέτησης των πολιτών και των επιχειρήσεων, όπως είναι το κέντρο πληροφόρησης «1464» και το πρόγραμμα «ΑΣΤΕΡΙΑΣ» για την εξυπηρέτηση των πολιτών των νησιών του Αιγαίου. Δημιουργία των Σωμάτων Ελέγχου και λειτουργία του Σώματος Επιθεωρητών Ελεγκτών Δημόσιας Διοίκησης Αποσυγκέντρωση του Κράτους με τη λειτουργία της Περιφέρειας ως Διοικητικής βαθμίδας του Κράτους, με τη μεταβίβαση σημαντικών πόρων και αρμοδιοτήτων στο Γενικό Γραμματέα και τα Περιφερειακά Συμβούλια. 1.3 ΟΙ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΣΤΙΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ Ε.Ε. Η διοικητική μεταρρύθμιση επηρεάζεται σημαντικά από τα παραδείγματα που παρατίθενται σε θέματα διοίκησης από τον ιδιωτικό τομέα, καθώς πολλά από τα μέσα που έχουν χρησιμοποιηθεί στον ιδιωτικό τομέα μεταφέρθηκαν με επιτυχία και στο Δημόσιο. Παράλληλα, οι εξελίξεις στην οικονομία, η ανάπτυξη των νέων αγορών και η ύπαρξη του οικονομικού ανταγωνισμού έχουν επηρεάσει σημαντικά την οργάνωση και λειτουργία των Δημόσιων Υπηρεσιών. Η ανάπτυξη της πληροφορικής προσφέρει πολύτιμη βοήθεια κατά την υλοποίηση των αλλαγών και η ενδυνάμωση της κοινωνίας των πολιτών διασφαλίζει το δημόσιο χαρακτήρα της Δημόσιας Διοίκησης προστατεύοντας τις αρχές της δημοκρατίας κατά την εφαρμογή των μεταρρυθμίσεων. Οι περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες υλοποιούν προγράμματα Διοικητικού εκσυγχρονισμού, το περιεχόμενο των οποίων επηρεάζεται σε σημαντικό βαθμό από την εφαρμοσμένη πρακτική στον ιδιωτικό τομέα και την αναζήτηση μεθόδων ενδυνάμωσης της κοινωνίας των πολιτών. Τα ευρωπαϊκά προγράμματα διοικητικής μεταρρύθμισης αφορούν 5 πεδία κρατικής δραστηριότητας: 1. Αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών που παρέχονται στον πολίτη, η εξυπηρέτηση του οποίου βρίσκεται στο κέντρο της διοικητικής μεταρρύθμισης 4

2. Βελτίωση της αποτελεσματικότητας και της αποδοτικότητας των δημοσίων υπηρεσιών μέσα από τη θέσπιση στόχων και την αξιολόγηση οργανικών μονάδων και υπαλλήλων βάσει δεικτών αποδοτικότητας 3. Ενιαιοποίηση και απλούστευση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των δημόσιων υπηρεσιών, με σκοπό τη διευκόλυνση των επιχειρήσεων και των πολιτών, την ανάπτυξη του κοινωνικού διαλόγου και τη βελτίωση της σχέσης κόστους ωφέλειας. Για το λόγο αυτό, οι ευρωπαϊκές χώρες προωθούν την υιοθέτηση κοινών αρχών για την επίτευξη καλύτερης ποιότητας κανονιστικών ρυθμίσεων (νόμων, διαταγμάτων και υπουργικών αποφάσεων). 4. Η κατοχύρωση των δικαιωμάτων των εργαζομένων, η επαγγελματική και μισθολογική διαφοροποίησή τους και η μέγιστη κοινωνική και προσωπική τους καταξίωση περνούν μέσα από την ενίσχυση του διμερούς διαλόγου και των συλλογικών διαπραγματεύσεων 5. Η «ηλεκτρονική διακυβέρνηση» εξειδικεύεται σε συγκεκριμένους και κοινούς στόχους για όλες τις ευρωπαϊκές χώρες, όπως είναι η πρόσβαση των Ευρωπαίων πολιτών σε όλες τις δημόσιες υπηρεσίες και η δικτύωση των βασικών δημοσίων υπηρεσιών. 1.3.1 Η Σύνοδος της Λισσαβόνας Η Σύνοδος Κορυφής της Λισσαβόνας στις 23 και 24 Μαρτίου 2000, υπήρξε η κορύφωση μιας μακράς διαδικασίας διαπραγματεύσεων και πειραματισμών στις περισσότερες Ευρωπαϊκές χώρες κατά τη δεκαετία του 90. Η Ευρωπαϊκή Ένωση διατύπωσε με σαφήνεια στη Σύνοδο της Λισσαβόνας ότι η κοινωνική και οικονομική ανάπτυξή της συνδέεται άμεσα με τον εκσυγχρονισμό των Δημοσίων Υπηρεσιών της. Ο διοικητικός εκσυγχρονισμός είναι επιβεβλημένος για την επιτυχή μετάβαση στην οικονομία της γνώσης και την αειφορική οικονομική ανάπτυξη που αποτελούν τους μελλοντικούς στόχους της Ευρώπης. Με βασικό εργαλείο υλοποίησης της πολιτικής της για τη Δημόσια Διοίκηση την ηλεκτρονική τεχνολογία, το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο στη Σύνοδο της Λισσαβόνας κάλεσε τα κράτη μέλη να προχωρήσουν σε μια σειρά ρυθμίσεων μεταξύ των οποίων συμπεριλαμβάνονται: Η διασφάλιση της γενικής ηλεκτρονικής πρόσβασης στις βασικές δημόσιες υπηρεσίες μέχρι το 2003 5

Η ευθυγράμμιση της νομοθεσίας για το ηλεκτρονικό εμπόριο, το copyright, τα πνευματικά δικαιώματα και τις εξ αποστάσεως παρεχόμενες (οικονομικές) υπηρεσίες Η ευθυγράμμιση των εθνικών νομοθεσιών για την αναμόρφωση του θεσμικού πλαισίου λειτουργίας των τηλεπικοινωνιών (συχνότητες και κινητή τηλεφωνία) Η δημιουργία συνθηκών ανταγωνισμού στην αγορά υπηρεσιών Internet με σκοπό τη μείωση του κόστους σύνδεσης και χρήσης του Διαδικτύου Η άμεση διασφάλιση της πρόσβασης όλων των σχολείων της Ένωσης στο Διαδίκτυο και στις πηγές πολυμέσων και η εκπαίδευση όλων των δασκάλων στη χρήση του Internet και των πολυμέσων μέχρι το τέλος του 2002 Με στόχο τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας, οι χώρες μέλη οφείλουν να: Λάβουν τις κατάλληλες αποφάσεις για την ανάδειξη των καλύτερων περιπτώσεων έρευνας και τεχνολογικής ανάπτυξης Δημιουργήσουν ευνοϊκό περιβάλλον (μέσα από τις κατάλληλες φορολογικές πολιτικές και επενδυτικές φορολογήσεις) για την ανάπτυξη της ιδιωτικής έρευνας και των συμμαχιών δημόσιου και ιδιωτικού τομέα Ενθαρρύνουν μια διαδικασία συναγωνισμού για την ανάπτυξη πολιτικών που ευνοούν την έρευνα, καθώς και τη θέσπιση δεικτών για την αξιολόγηση της αποδοτικότητας σε διαφορετικούς τομείς ιδίως για εκείνους τους τομείς που σχετίζονται με την ανάπτυξη των ανθρώπινων πόρων. Παράλληλα, θα πρέπει να δημιουργηθεί ένας κατάλογος Ευρωπαϊκών καινοτομιών Με σκοπό τη δημιουργία ενός φιλικού περιβάλλοντος για τη λειτουργία των επιχειρήσεων και ειδικά των ΜΜΕ, τα κράτη μέλη οφείλουν: Να συμμετάσχουν σε μια κοινή διαδικασία σύγκρισης χρόνου και κόστους που απαιτούνται σε κάθε χώρα για τη δημιουργία μιας επιχείρησης, για το σύνολο του risk capital επενδύεται και τις ευκαιρίες επιμόρφωσης που κάθε χώρα παρέχει για την ανάπτυξη των στελεχών που εργάζονται σε επιχειρήσεις Η Κομισιόν να προετοιμάσει ένα πρόγραμμα για την ανάπτυξη της επιχειρηματικότητας μέχρι το 2005 Να δημιουργήσουν σε συνεργασία με την Κομισιόν και το Συμβούλιο έναν Ευρωπαϊκό Χάρτη που θα έχει ως στόχο να βοηθήσει τις κυβερνήσεις να παράσχουν στις ΜΜΕ όλα όσα είναι απαραίτητα για την ανάπτυξή τους 6

Για την ανάπτυξη και ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς, απαιτείται: Η δημιουργία μιας στρατηγικής για την άρση όλων των γραφειοκρατικών εμποδίων στην πρόσβαση των επιχειρήσεων και των πολιτών στις δημόσιες υπηρεσίες Η λήψη όλων των αναγκαίων μέτρων για την on line προκήρυξη των δημόσιων προμηθειών Η άμεση δημιουργία μιας στρατηγικής για τον περαιτέρω συντονισμό των δράσεων για την απλούστευση του κανονιστικού περιβάλλοντος, που να περιλαμβάνει τη μέτρηση της αποδοτικότητας των δημοσίων υπηρεσιών, τόσο σε εθνικό όσο και σε κοινοτικό επίπεδο 1.3.2 Η Σύνοδος της Φέϊρα Η Σύνοδος Κορυφής της Φέϊρα (19-20 Ιουνίου 2000) επανέλαβε κατ ουσίαν όσα είχαν συμφωνηθεί στη Σύνοδο της Λισσαβόνας, προσθέτοντας ένα αναλυτικό σχέδιο για την ανάπτυξη της Πληροφορικής («eeurope 2000»), για το οποίο η πρώτη έκθεση προόδου παρουσιάστηκε στη Σύνοδο της Νίκαιας. Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο επιδοκίμασε την απόφαση της Λισσαβόνας για τη δημιουργία ενός Ευρωπαϊκού χώρου έρευνας και όλες τις προτάσεις για τη δημιουργία του (κριτήρια για τη συγκρότησή του, συγκριτική αξιολόγηση, δικτύωση προγραμμάτων κ.λπ.). Το Συμβούλιο επιδοκίμασε επίσης τις αποφάσεις για την ενίσχυση των ΜΜΕ όπως και τις αποφάσεις για την ολοκλήρωση της εσωτερικής αγοράς. Το Συμβούλιο υπογράμμισε το ρόλο των Δημοσίων Διοικήσεων και της δράσης τους στην κατεύθυνση δημιουργίας καλύτερων ρυθμίσεων για την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της ΕΕ και των κρατών μελών της, συμβάλλοντας με τον τρόπο αυτό στην οικονομική ανάπτυξη και στην αύξηση των ευκαιριών απασχόλησης. Τέλος, το Συμβούλιο κάλεσε τα κράτη μέλη να εξετάσουν την ποιότητα και τις επιδόσεις της Δημόσιας Διοίκησής τους προκειμένου να καθοριστεί ένα ευρωπαϊκό σύστημα συγκριτικής αξιολόγησης και άριστων πρακτικών. 7

1.4 Η ΕΘΝΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΓΙΑ ΤΗ ΔΗΜΟΣΙΑ ΔΙΟΙΚΗΣΗ Με στόχο τη διαμόρφωση κοινών πολιτικών για τη «Διοικητική Σύγκλιση» των κρατών μελών της Ε.Ε., η Ελλάδα οφείλει να φέρει εις πέρας τις 3 ακόλουθες ευθύνες: 1. Να συμπληρωθεί με συντονισμένες και καλά προγραμματισμένες προσπάθειες η διαφορά που χωρίζει την Ελλάδα από τις διοικητικά προηγμένες χώρες της Ένωσης. 2. Να προωθηθεί αυτή η κοινή πολιτική για τη Δημόσια Διοίκηση στα πλαίσια της Ελληνικής Προεδρίας (α εξάμηνο 2003) 3. Να διαδραματίσει η Ελλάδα πρωτεύοντα ρόλο στη μεταφορά της Ευρωπαϊκής τεχνογνωσίας στις υπό ένταξη όμορες χώρες αλλά και στα πλαίσια του συμφώνου σταθερότητας στα Βαλκάνια. Στην κατεύθυνση αυτή, σημαντικό ρόλο μπορεί να διαδραματίσει το Διεθνές Κέντρο για τη Δημόσια Διοίκηση που ιδρύθηκε από κοινού με τον ΟΗΕ στη Θεσσαλονίκη. Η υλοποιούμενη Εθνική Πολιτική για τη Δημόσια Διοίκηση περιλαμβάνει τα ακόλουθα σημεία (10 πυλώνες): 1.4.1 Αναβάθμιση της ποιότητας των υπηρεσιών προς τους πολίτες Στόχος της εθνικής πολιτικής είναι η ευκολότερη, ταχύτερη και αποτελεσματικότερη εξυπηρέτηση των πολιτών. Η επιτυχία του στόχου αυτού επιτυγχάνεται με την καθιέρωση εναλλακτικών τρόπων εξυπηρέτησης (τηλεφωνικές αιτήσεις, τηλεφωνικά κέντρα πληροφόρησης, ηλεκτρονική εξυπηρέτηση, υπηρεσίες μιας στάσης) και το κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό. Ήδη εφαρμόζονται οι περισσότεροι από τους εναλλακτικούς τρόπους εξυπηρέτησης και υλοποιείται η ηλεκτρονική εξυπηρέτηση. Λειτουργία του τηλεφωνικού κέντρου 1464 (όλες τις μέρες της εβδομάδας), από το οποίο παρέχονται πληροφορίες για όλα τα διοικητικά θέματα που αφορούν τον πολίτη. Στο 1464 εντάχθηκαν ήδη τα κέντρα πληροφόρησης του Εθνικού Τυπογραφείου και του Υπουργείου Μεταφορών, ενώ παρέχεται και η πληροφόρηση που αφορά το TAXIS και γενικώς όλα τα θέματα του Υπουργείου Οικονομικών. 8

Λειτουργία του τηλεφωνικού κέντρου 1502 το οποίο παρέχει τη δυνατότητα έκδοσης 48 πιστοποιητικών( 3 ) με ένα τηλεφώνημα του πολίτη και άμεση αποστολή (με συστημένη επιστολή) στο σπίτι του( 4 ). Στόχος είναι η επέκταση του μέτρου σε όλους τους Δήμους και τις Κοινότητες της χώρας και η αύξηση των πιστοποιητικών σε 50. Με τηλεφωνική αίτηση εκδίδονται και τα διαβατήρια, η παραλαβή τους όμως γίνεται από τον ενδιαφερόμενο μετά την υποβολή των απαραίτητων δικαιολογητικών. Λειτουργία Κέντρου Διοικητικών Πληροφοριών. Οι πολίτες έχουν δικαίωμα να ζητούν διοικητικές πληροφορίες όπως και πληροφορίες για προσλήψεις στο δημόσιο τομέα, από το Κέντρο Διοικητικών Πληροφοριών του ΥΠ.ΕΣ.Δ.Δ.Α. στο τηλέφωνο 177 ή μέσω Internet στη διεύθυνση www.gspa.gr. Λειτουργία των Κέντρων Ενημέρωσης Πολιτών και επέκτασή τους στο σύνολο των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων Απογευματινή εργασία υπηρεσιών: έχει εφαρμοστεί ήδη στις υπηρεσίες ΔΟΥ ΧΟΛΑΡΓΟΥ, ΔΟΥ ΓΛΥΦΑΔΑΣ, ΔΟΥ ΠΕΙΡΑΙΑ, ΔΟΥ ΠΕΡΙΣΤΕΡΙΟΥ, Ο.Γ.Α., ΝΟΜΑΡΧΙΑ ΔΥΤΙΚΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ, ΔΗΜΟΣ ΧΑΛΑΝΔΡΙΟΥ και προβλέπεται η επέκταση του μέτρου σε άλλες υπηρεσίες στο Λεκανοπέδιο Αττικής και στη Θεσσαλονίκη One Stop Shop: λειτουργούν 7 πιλοτικά στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και προβλέπεται επέκταση του μέτρου σε άλλες υπηρεσίες Πολυκατάστημα Δημόσιας Διοίκησης: προετοιμάζεται η λειτουργία του στην Πλατεία Συντάγματος Χάρτες Δικαιωμάτων Πολιτών: το Δημόσιο καταβάλλει συμβολικό «πρόστιμο» στον πολίτη σε περίπτωση καθυστέρησης εξυπηρέτησης πέραν του χρόνου που έχει δεσμευτεί. Κάθε φορέας οφείλει να καταρτίσει Χάρτη Δικαιωμάτων του πολίτη και να δεσμευτεί για την τήρησή του στο πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ. Προβλέπεται η γενίκευση του θεσμού. Ενιοποίηση Ψηφιοποίηση εντύπων: τουλάχιστον 800 δημόσια έγγραφα θα ψηφιοποιηθούν και θα τοποθετηθούν στην ιστοσελίδα του Υπουργείου. Τα έντυπα αυτά θα χρησιμοποιούνται μέσω των κόμβων του προγράμματος ΑΡΙΑΔΝΗ για την ηλεκτρονική εξυπηρέτηση των πολιτών. 3 (γέννησης, ληξιαρχικών πράξεων, στρατολογικής κατάστασης, ποινικού μητρώου, φορολογικής ενημερότητας, σπουδών, πιστοποιητικών που εκδίδουν το ΤΣΜΕΔΕ, οι υπηρεσίες Αγροτικής Ανάπτυξης, Πρόνοιας και Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων κ.λ.π.) 4 Για όλη την Ελλάδα το κόστος της τηλεφωνικής αίτησης ανέρχεται σε 1,5 ευρώ και το κόστος της συστημένης αποστολής επίσης σε 1,5 ευρώ 9

1.4.1.1 ΚΕΝΤΡΑ ΕΞΥΠΗΡΕΤΗΣΗΣ ΠΟΛΙΤΩΝ (κ.ε.π.) Τα Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών είναι πραγματική επανάσταση στη Δημόσια Διοίκηση και αποτελούν την ορατή και χειροπιαστή αλλαγή στις σχέσεις του πολίτη με το Κράτος. Στόχος είναι μέχρι το 2003 να λειτουργούν Κ.Ε.Π. σε όλα τα σημεία της Ελλάδας. ( 5 ) Με τα Κ.Ε.Π. ο πολίτης μπορεί να διεκπεραιώνει κάθε σχέση του με τη Διοίκηση σε ένα και μόνο σημείο το οποίο θα βρίσκεται όσο το δυνατό πιο κοντά του. Η συναλλαγή του με τον εσωτερικό μηχανισμό και τις βαθμίδες της Δημόσιας Διοίκησης θα περιορίζεται μόνο στον απαραίτητο βαθμό που απαιτεί αυτοπρόσωπη παρουσία. Με τον τρόπο αυτό πατάσσονται θεσμικά τα φαινόμενα συναλλαγής και διαφθοράς, η γραφειοκρατία και η ταλαιπωρία, η διαμεσολάβηση και η επιλεκτική σχέση. Ταυτόχρονα θεσμοθετείται η υποχρέωση της διοίκησης να αποζημιώνει τον πολίτη όταν υπερβαίνει τις καθορισμένες χρονικές προθεσμίες. Νέες υπηρεσίες όπως είναι η ηλεκτρονική υπογραφή, το ηλεκτρονικό πρωτόκολλο και η ηλεκτρονική αρχειοθέτηση εγγράφων δίνουν τη δυνατότητα ακόμα και παραλαβής των δημόσιων εγγράφων κατ οίκον. Η ένταξη των Κ.Ε.Π. στη λειτουργία των Δήμων αποτελεί την κορυφαία έκφραση διοικητικής αποκέντρωσης και της σύγχρονης παροχής υπηρεσιών από το Κράτος προς τον πολίτη. Τα Κ.Ε.Π. αποτελούν τον κοινό τόπο όπου συναντώνται και αρθρώνονται τα δυο μεγάλα προγράμματα εκσυγχρονισμού και μεταρρύθμισης της Δημόσιας Διοίκησης: Με την «Κοινωνία της Πληροφορίας» ολοκληρώνεται η πλήρης διασύνδεση όλων των κλάδων και των επιπέδων της Διοίκησης με ενιαίο πληροφορικό σύστημα που καταλήγει στο Κ.Ε.Π. (Κεντρικό, Περιφερειακό, Νομαρχιακό, Δημοτικό διασυνδεμένα μεταξύ τους) Με το πρόγραμμα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» συντονίζονται διοικητικοί κλάδοι και επίπεδα στην κατεύθυνση απλοποίησης διαδικασιών, τυποποίησης ελαχιστοποίησης των διοικητικών πράξεων που μεσολαβούν ανάμεσα στο Κράτος και στον Πολίτη. Εντός του 2002 αναμένεται να είναι σε πλήρη λειτουργία εκατοντάδες Κ.Ε.Π. Στόχος της Ελλάδας είναι να εμφανίσει στο άτυπο Συμβούλιο Υπουργών Δημόσιας Διοίκησης της ελληνικής προεδρίας το 2003 το πρώτο έμπρακτο αποτέλεσμα στο χώρο της ηλεκτρονικής διακυβέρνησης που αποτελεί μείζον θέμα στην πορεία της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης και των δομών του σύγχρονου κράτους. 5 Πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ Εγκύκλιος 7: «Λειτουργία Κέντρων Εξυπηρέτησης Πολιτών» [19] «Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών» [22] 10

1.4.1.1.1 Πορεία δημιουργίας των Κ.Ε.Π. Στις Περιφέρειες, Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις, Νομαρχιακά Διαμερίσματα των Ενιαίων Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων, Δήμους και Κοινότητες συνιστώνται Κέντρα Εξυπηρέτησης Πολιτών (Κ.Ε.Π.). Αποστολή των Κέντρων αυτών είναι η παροχή διοικητικών πληροφοριών και η διεκπεραίωση των υποθέσεων των πολιτών από την υποβολή της αίτησης μέχρι την παραλαβή της τελικής πράξης σε συνεργασία με τις αρμόδιες υπηρεσίες. Ειδικότερα τα Κ.Ε.Π.: Ενημερώνουν και πληροφορούν τους πολίτες για τις ενέργειες που απαιτούνται για τη διεκπεραίωση διοικητικών υποθέσεων Παραλαμβάνουν αιτήσεις πολιτών, για τη διεκπεραίωση υποθέσεών τους από τις υπηρεσίες του δημοσίου, τα στοιχεία των οποίων καταχωρούνται σε ειδικό πρωτόκολλο Διαθέτουν όλα τα έντυπα αιτήσεων για διευκόλυνση των πολιτών Ελέγχουν την πληρότητα των αιτήσεων των πολιτών και σε περίπτωση ελλιπών δικαιολογητικών, το Κ.Ε.Π. τα αναζητεί και τα παραλαμβάνει από τις αρμόδιες υπηρεσίες μετά από σχετική εξουσιοδότηση των πολιτών Διαβιβάζουν τους πλήρεις φακέλους των υποθέσεων των πολιτών στην αρμόδια υπηρεσία. Το τελικό έγγραφο διαβιβάζεται από την αρμόδια υπηρεσία και πάλι στο Κ.Ε.Π. υποβολής της αρχικής αίτησης από το οποίο το παραλαμβάνει ο πολίτης ή του αποστέλλεται από το Κ.Ε.Π. Επιπλέον παρέχουν και τις ακόλουθες υπηρεσίες: Επικύρωση διοικητικών εγγράφων Θεώρηση γνήσιου της υπογραφής Χορήγηση παραβόλων και υπεύθυνων δηλώσεων Χορήγηση αποδεικτικών φορολογικής ενημερότητας μέσω ηλεκτρονικής διασύνδεσης με το σύστημα TAXIS Σε κάθε Ν.Α., στα Νομαρχιακά Διαμερίσματα των Ενιαίων Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων καθώς και στους Ο.Τ.Α. α βαθμού με πληθυσμό άνω των 20.000 κατοίκων, το συνιστώμενο Κ.Ε.Π. λειτουργεί σε επίπεδο Διεύθυνσης η οποία απαρτίζεται από τα εξής 2 Τμήματα: 11

Α) Τμήμα Εξυπηρέτησης Πολιτών Β) Τμήμα Εσωτερικής Ανταπόκρισης, στο οποίο αποστέλλονται από τα Κ.Ε.Π. αιτήσεις πολιτών, η διεκπεραίωση των οποίων εμπίπτει στις αρμοδιότητες του οικείου Ο.Τ.Α. Το Τμήμα προωθεί τα αιτήματα στις αρμόδιες υπηρεσίες, παρακολουθεί τη διαδικασία διεκπεραίωσης και την τήρηση των νομίμων προθεσμιών, παραλαμβάνει το σχετικό έγγραφο και το αποστέλλει στο Κ.Ε.Π. της αρχικής υποβολής της αίτησης. Επίσης το Τμήμα τηρεί τα σχετικά στατιστικά στοιχεία σχετικά με τη διακίνηση αιτήσεων των πολιτών, υποδέχεται και διαχειρίζεται τα παράπονα και τις προτάσεις των πολιτών για τη βελτίωση των διοικητικών διαδικασιών. Στις Περιφέρειες, τα υφιστάμενα Τμήματα Επικοινωνίας και Εξυπηρέτησης Πολιτών μετονομάζονται σε Κ.Ε.Π. τα οποία λειτουργούν επίσης σε επίπεδο αυτοτελούς Τμήματος το οποίο υπάγεται στη Γενική Διεύθυνση της Περιφέρειας. Ο Γενικός Διευθυντής της Περιφέρειας συντονίζει και εποπτεύει όλα τα Κ.Ε.Π. που λειτουργούν στις Ν.Α. και στους Ο.Τ.Α. α βαθμού της Περιφέρειας και συνεργάζεται με το ΥΠΕΣΔΔΑ σε όλα τα θέματα που αφορούν την προσπάθεια βελτίωσης των σχέσεων της δημόσιας διοίκησης με τους πολίτες. α) Στους Ο.Τ.Α. α βαθμού με πληθυσμό από 5.000 20.000 κατοίκους, το συνιστώμενο Κ.Ε.Π. θα λειτουργεί σε επίπεδο Τμήματος, υπαγόμενο στη Διεύθυνση Διοίκησης ή στην ανάλογης αρμοδιότητας οργανική μονάδα. Όπου δεν υφίσταται Διεύθυνση, θα λειτουργεί σε επίπεδο αυτοτελούς Τμήματος το οποίο θα υπάγεται απευθείας στον Δήμαρχο. β) Στους Ο.Τ.Α. α βαθμού με πληθυσμό μέχρι 5.000 κατοίκους, το συνιστώμενο Κ.Ε.Π. θα λειτουργεί σε επίπεδο αυτοτελούς Γραφείου υπαγόμενο στο Δήμαρχο ή στον Πρόεδρο της Κοινότητας. Τα Κέντρα Πληροφόρησης Εξυπηρέτησης Πολιτών που λειτουργούν στις Ν.Α. και στους Δήμους καταργούνται και οι αρμοδιότητές τους ασκούνται από τα Κ.Ε.Π. Τα Κ.Ε.Π. στεγάζονται σε χώρους προσβάσιμους σε άτομα με ειδικές ανάγκες κατά τις διατάξεις του Γενικού Οικοδομικού Κώδικα. Στη Διεύθυνση Οργάνωσης και Απλούστευσης Διαδικασιών ή στη μονάδα αντίστοιχης αρμοδιότητας, προστίθενται οι εξής αρμοδιότητες: α) Η συνεχής παρακολούθηση των αλλαγών που επέρχονται στις διοικητικές διαδικασίες του φορέα και η άμεση ενημέρωση της Διεύθυνσης 12

Απλούστευσης Διαδικασιών και Παραγωγικότητας της Γενικής Γραμματείας Δημόσιας Διοίκησης του ΥΠΕΣΔΔΑ για αυτές τις αλλαγές. Στην ίδια Γενική Γραμματεία δημιουργείται ειδική διαδικτυακή πύλη για την υποστήριξη της λειτουργίας των Κ.Ε.Π., υποστηριζόμενη από τη Διεύθυνση Ηλεκτρονικής Επεξεργασίας Στοιχείων. β) Η ενημέρωση της Διεύθυνσης Σχέσεων Κράτους Πολίτη του ΥΠΕΣΔΔΑ για τις αλλαγές που επέρχονται στο περιεχόμενο του «Οδηγού του Πολίτη» Η Γενική Διεύθυνση Διοικητικής Οργάνωσης και Διαδικασιών του ΥΠΕΣΔΔΑ έχει την αρμοδιότητα συντονισμού και εποπτείας της λειτουργίας των Κ.Ε.Π., όπως και της υποβολής προτάσεων και της εφαρμογής μέτρων για τη βελτίωση της λειτουργίας τους και την ποιοτική αναβάθμιση των παρεχόμενων υπηρεσιών προς τους πολίτες. 1.4.1.2 Πολυκατάστημα Δημόσιας Διοίκησης Το Διοικητικό Πολυκατάστημα αποτελεί μια σύγχρονη μορφή εξυπηρέτησης των πολιτών, η οποία εξασφαλίζει ταχύτητα, οικονομία, αποτελεσματικότητα και ποιότητα. Το Διοικητικό Πολυκατάστημα θα λειτουργεί ως υπηρεσία μιας στάσης (One Stop Shop) για όλους τους πολίτες οι οποίοι επιθυμούν να συναλλαγούν με τις Κρατικές Υπηρεσίες. Στην πρώτη φάση λειτουργίας του θα εξυπηρετεί τους πολίτες στις συναλλαγές τους με τις Υπηρεσίες των Νομαρχιακών Αυτοδιοικήσεων του Λεκανοπεδίου. Το Διοικητικό Πολυκατάστημα αποτελείται από την Υποδοχή (Reception), τα γκισέ εξυπηρέτησης των πολιτών και τους βοηθητικούς χώρους (Αρχείο). Στο Διοικητικό Πολυκατάστημα θα υπάρχουν τρία γκισέ με τρεις θέσεις εργασίας το καθένα. Ο εξοπλισμός του θα είναι ο βασικός εξοπλισμός του Γραφείου Εξυπηρέτησης Πολιτών (Τηλεφωνικές γραμμές, ηλεκτρονικοί υπολογιστές με σύνδεση Internet, Modem, Fax, φωτοτυπικά μηχανήματα). Ο πολίτης με την είσοδό του στο Πολυκατάστημα κατευθύνεται στην Υποδοχή, όπου ο υπάλληλος που πληροφορείται το αίτημά του τον εξυπηρετεί με δυο τρόπους: Αν πρόκειται για απλή διοικητική πληροφορία, του την παρέχει άμεσα και χωρίς να χρειαστεί η είσοδος του πολίτη στο εσωτερικό του καταστήματος. Αν πρόκειται για υποβολή αίτησης για χορήγηση δικαιολογητικών ή πιστοποιητικών, τον παραπέμπει σε ένα από τα τρία γκισέ (για καθεμιά από τις 3 Νομαρχίες του Λεκανοπεδίου). Ο αρμόδιος υπάλληλος «κατεβάζει» τη σχετική ψηφιακή αίτηση, τη συμπληρώνει μαζί με τον πολίτη, την πρωτοκολλεί ηλεκτρονικά και την αποστέλλει με fax στην αντίστοιχη Διεύθυνση της 13

Νομαρχίας. Οι υπάλληλοι του Πολυκαταστήματος αναλαμβάνουν να έρθουν σε επαφή με την αρμόδια Υπηρεσία της Νομαρχίας για να πληροφορούνται την πορεία της υπόθεσης του πολίτη, και όταν το πιστοποιητικό είναι έτοιμο επιστρέφει ηλεκτρονικά στο Πολυκατάστημα. Ο πολίτης έχει ήδη δηλώσει αν επιθυμεί να παραλάβει το πιστοποιητικό ο ίδιος από τη Νομαρχία, αν επιθυμεί να του σταλεί στη διεύθυνση κατοικίας του με συστημένη επιστολή ή αν θέλει να το παραλάβει από το Διοικητικό Πολυκατάστημα. Το Διοικητικό Πολυκατάστημα θα λειτουργεί ώρες καταστημάτων. Θα στελεχώνεται από 15 υπαλλήλους, εκ των οποίων 3 5 θα προέρχονται από το «1464», 3 από κάθε Νομαρχία και οι υπόλοιποι από το ΥΠΕΣΔΔΑ. Τη διοικητική μέριμνα όπως και το κόστος οργάνωσης και λειτουργίας του Πολυκαταστήματος αναλαμβάνει το ΥΠΕΣΔΔΑ. 1.4.1.3 Χάρτες Υποχρεώσεων Πολιτών Ο θεσμός των Χαρτών Υποχρεώσεων προς τους Πολίτες που κατοχυρώθηκε νομοθετικά με το 2ο Άρθρο του Ν.2690/1999, αποτελεί βασικό τμήμα των μέτρων για τον εκσυγχρονισμό και τη βελτίωση της Δημόσιας Διοίκησης, ενώ παράλληλα επιδιώκει τη δημιουργία σχέσεων αλληλοσεβασμού και συνεργασίας μεταξύ Κράτους και Πολιτών. Τα Υπουργεία, οι Περιφέρειες, τα Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου του δημόσιου τομέα, οι Ο.Τ.Α. α και β βαθμίδας καθώς και οι Δημοτικές Επιχειρήσεις Ύδρευσης και Αποχέτευσης, μπορούν να καταρτίζουν Χάρτες Υποχρεώσεων προς τους Πολίτες με τους οποίους συναλλάσσονται. Οι Χάρτες Υποχρεώσεων προς τους Πολίτες, μέσω των οποίων αναδεικνύονται τα δικαιώματα των πολιτών και κατοχυρώνεται αποτελεσματικά η λειτουργία τους, πρέπει να περιέχουν τα ακόλουθα βασικά στοιχεία έτσι ώστε να είναι αποδοτικοί και να εδραιώνουν μια αμφίδρομη σχέση εμπιστοσύνης μεταξύ διοίκησης πολιτών: 1. Καταγραφή των υποχρεώσεων των υπηρεσιών απέναντι στους πολίτες. Προσδιορισμός του τι κάνει και τι παρέχει η υπηρεσία προς τον πολίτη. Η καταγραφή θα πρέπει να είναι όσο το δυνατόν πιο λεπτομερής και ακριβής, ώστε να περιλαμβάνει το σύνολο των υπηρεσιών ή αγαθών που παρέχονται στους πολίτες. 2. Προσδιορισμός όλων των δεσμεύσεων της υπηρεσίας ή του φορέα που κατάρτισε τον χάρτη προς τους πολίτες, σε σχέση με την ποιότητα των παρεχόμενων σε αυτούς αγαθών ή υπηρεσιών. Ιδιαίτερη σημασία έχει ο προσδιορισμός των χρονικών ορίων εντός των οποίων θα πρέπει να παρέχεται η υπηρεσία προς τους πολίτες. 14

3. Προσδιορισμός των διαδικασιών ελέγχου της τήρησης του περιεχομένου του Χάρτη και των δεσμεύσεων που έχουν αναληφθεί. Με τους Χάρτες Υποχρεώσεων μπορούν να προβλεφθούν επίσης και συγκεκριμένες διοικητικές συνέπειες, που θα υποκινούν την υπηρεσία ή τον φορέα να ανταποκριθεί στις υποχρεώσεις που έχει αναλάβει απέναντι στους πολίτες. Μια τέτοια διοικητική συνέπεια μπορεί να είναι η υποχρέωση άμεσης ή εντός προθεσμίας καταβολή συγκεκριμένου κατά περίπτωση χρηματικού ποσού ή άλλου είδους αποζημίωσης αποκατάστασης του Πολίτη, για την πλημμελή εκπλήρωση των υποχρεώσεων που έχουν αναληφθεί με τον οικείο Χάρτη. Αν ο φορέας ή η υπηρεσία κρίνει ότι δεν είναι σκόπιμη η χρηματική αποζημίωση, μπορεί να εξεύρει άλλες εναλλακτικές λύσεις αποκατάστασης του Πολίτη. 4. Στις περιπτώσεις παραβίασης του περιεχομένου του Χάρτη εκ μέρους της υπηρεσίας, θα πρέπει οπωσδήποτε να προβλέπονται και οι διαδικασίες διεκδίκησης των απαιτήσεων των Πολιτών. Εκτός από τα παραπάνω βασικά στοιχεία, υπάρχουν κι άλλα θέματα τα οποία θα μπορούσαν να εμπλουτίσουν το περιεχόμενο ενός Χάρτη, έτσι ώστε μέσω αυτού να επιτευχθεί ένα ελάχιστο πλαίσιο τυποποίησης των υπηρεσιών που παρέχουν οι δημόσιοι φορείς προς τους πολίτες. Τέτοια θέματα είναι τα ακόλουθα: Περιγραφή των τρόπων με τους οποίους ο πολίτης έχει πρόσβαση σε πληροφορίες σχετικά με τη συγκεκριμένη υπηρεσία Υποχρεώσεις των πολιτών απέναντι στην υπηρεσία Προσδιορισμός του χρόνου που απαιτείται για την εκπλήρωση των οικονομικών υποχρεώσεων των πολιτών προς την υπηρεσία Δικαιώματα προσφυγής πολιτών, διαδικασίες επίλυσης προβλημάτων πολιτών, γραφεία εξυπηρέτησης πολιτών κ.λ.π. Προσδιορισμός συγκεκριμένων ενεργειών και μέτρων που λαμβάνει η υπηρεσία για ευαίσθητες κατηγορίες πολιτών, ανάλογα με το αντικείμενο δράσης της και το γεωγραφικό χώρο ευθύνης της Συγκεκριμένες ενέργειες και μέτρα της υπηρεσίας που αποβλέπουν στη βελτίωση των συνθηκών πρόσβασης και εξυπηρέτησης ατόμων με ειδικές ανάγκες (π.χ. ράμπες εισόδου, βοηθοί κίνησης, ειδικά καρτοτηλέφωνα, εξυπηρέτηση κατά προτεραιότητα κ.λ.π.) Μέριμνα για την εφαρμογή των όρων που περιλαμβάνονται στους Χάρτες, διαδικασία ελέγχου τήρησής τους, έλεγχος και συνεχής επανέλεγχος για περαιτέρω βελτιώσεις 15

Πρόσβαση και δυνατότητα ελέγχου των στοιχείων λειτουργίας, συμπεριλαμβανομένου και του κόστους των ενεργειών της δημόσιας διοίκησης Γενικότερα επισημαίνεται ότι οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται μέσω των Χαρτών, αποτελούν υποχρεώσεις που διέπουν τις κατά περίπτωση ασκούμενες αρμοδιότητες οι οποίες συνεχίζουν να ισχύουν και μπορούν να τροποποιηθούν με τους Χάρτες Υποχρεώσεων, μόνο στην περίπτωση που εισάγουν ευνοϊκότερες ρυθμίσεις για τους πολίτες. Οι δεσμεύσεις που αναλαμβάνονται με το Χάρτη ισχύουν αποκλειστικά και μόνο για την Υπηρεσία ή τον Φορέα που τον εξέδωσε, η οποία μπορεί να τον συμπληρώνει ή να τον τροποποιεί. 1.4.2 Βελτίωση της Αποτελεσματικότητας των Δημόσιων Υπηρεσιών Άμεσος στόχος είναι η αύξηση της παραγωγικότητας του Δημόσιου Τομέα και η βελτίωση των προσφερόμενων υπηρεσιών. Η δημόσια διοίκηση θα πρέπει να πάψει να αποτελεί την τροχοπέδη της ανάπτυξης με τη θέσπιση και εφαρμογή στόχων αποτελεσματικότητας και δεικτών αποδοτικότητας που θα διασφαλίσουν τη μετατροπή της σε υγιή παραγωγική δύναμη, ικανή να στηρίζει την ανάπτυξη και την κοινωνική ευημερία. Με την αποσαφήνιση των οργανογραμμάτων των Υπουργείων και άλλων δημόσιων φορέων επιδιώκεται η απαλλαγή του δημόσιου τομέα από περιττές οργανωτικές μονάδες και σχήματα τα οποία πολλαπλασιάζουν το κόστος λειτουργίας της δημόσιας διοίκησης και επιβαρύνουν την ποιότητα των υπηρεσιών της δημιουργώντας πρόσθετη γραφειοκρατία. Προς τις κατευθύνσεις αυτές και με στόχο το συντονισμό και την παρακολούθηση όλων των δράσεων που αφορούν τη Δημόσια Διοίκηση θεσμοθετήθηκαν με το Νόμο 2880/2001 τα Επιχειρησιακά Προγράμματα για τη Δημόσια Διοίκηση (πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ) ώστε: Να υλοποιούνται κοινές δράσεις σε όλο το φάσμα της Δημόσιας Διοίκησης και της Αυτοδιοίκησης και να ελέγχεται η υλοποίησή τους Να αποφευχθεί η επικάλυψη και η υλοποίηση συγκρουόμενων δράσεων Να καταστεί μετρήσιμο το αποτέλεσμα κατά Υπουργείο, Περιφέρεια και Δημόσιο Οργανισμό Έτσι επιτυγχάνεται: Η εξασφάλιση της αποτελεσματικότητας και του ελέγχου Η δυνατότητα μέτρησης της παραγωγικότητας και ανταγωνιστικότητας 16

Η ανταπόκριση στις πραγματικές ανάγκες των πολιτών και η βελτίωση της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών Η βελτίωση του ανθρώπινου δυναμικού Η εισαγωγή της «διοίκησης με στόχους» Τα Επιχειρησιακά Προγράμματα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» στην πραγματικότητα είναι ένας μηχανισμός υλοποίησης της Εθνικής Πολιτικής για τη Δημόσια Διοίκηση. Επιχειρησιακά Προγράμματα υποχρεούνται να καταρτίσουν με βάση το Ν.2880/2001 τα Υπουργεία και οι Περιφέρειες, θέτοντας συγκεκριμένους μετρήσιμους στόχους, συγκεκριμένα χρονοδιαγράμματα και προϋπολογισμούς για καθεμιά από τις επιμέρους δράσεις. Στα Επιχειρησιακά Προγράμματα εντάσσονται πολλές εξειδικευμένες δράσεις που αποτελούν απαντήσεις στα μεγάλα ζητήματα της Διοίκησης, όπως είναι «η Εισαγωγή Νέων Μεθόδων Management», «η ποιότητα στην εξυπηρέτηση του πολίτη», «η Αναβάθμιση του Ανθρώπινου Δυναμικού» και «η Εισαγωγή της Πληροφορικής στο Δημόσιο». Προωθείται επίσης η εισαγωγή Δεικτών μέτρησης της αποδοτικότητας και συστήματος αξιολόγησης υπαλλήλων και υπηρεσιών με κριτήριο την αποτελεσματικότητα. Οι Δείκτες είναι εσωτερικοί και εξωτερικοί. Οι εσωτερικοί Δείκτες έχουν σκοπό τη μέτρηση των επιμέρους στόχων και τη βελτίωση της αποτελεσματικότητας της υπηρεσίας. Οι εξωτερικοί Δείκτες αποδοτικότητας επιδιώκουν να κάνουν το αποτέλεσμα της υπηρεσίας αποδοτικό για τους πολίτες και την οικονομία. Οι εσωτερικοί και εξωτερικοί Δείκτες τείνουν να συμπέσουν και να ταυτιστούν όσο ανεβαίνει το επίπεδο της Ιεραρχίας εντός της Οργανωτικής Μονάδας. Θέσπιση του Ν. 2880/2001 με τον οποίο τα Υπουργεία και οι Περιφέρειες υποχρεούνται να καταρτίσουν Επιχειρησιακά Προγράμματα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ». Κατάρτιση των προγραμμάτων και ολοκλήρωση των έργων και των παρεμβάσεων μέχρι το 2003. Καθορισμός ηθικών αμοιβών από κάθε φορέα. Επέκταση του ισχύοντος συστήματος των ηθικών αμοιβών και ενεργοποίηση των ισχυουσών διατάξεων Διοίκηση με στόχους. Με το Υποπρόγραμμα 3 του Επιχειρησιακού Προγράμματος «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» εισάγεται η «Διοίκηση με Στόχους»( 6 ). Τίθενται μετρήσιμοι στόχοι για το σύνολο καθώς και όλα τα επίπεδα μιας Δημόσιας Υπηρεσίας (Γενικοί Διευθυντές, Διευθυντές, Τμηματάρχες, ομάδες υπαλλήλων). Ειδικότερα συνίσταται στον προσδιορισμό σαφώς καθορισμένων επιδιώξεων / 6 Εφαρμόζεται διαδικασία άμιλλας με σκοπό την ανάδειξη των καλύτερων πρακτικών στη διάρκεια του 2002. 17

επιδόσεων στα κορυφαία ιεραρχικά κλιμάκια κάθε Υπηρεσίας και στη συνέχεια στην καθοδική διάχυση των γενικότερων αυτών στόχων (υπό μορφή εξειδικευμένων δράσεων) σε κάθε κατώτερο ιεραρχικό επίπεδο. Μέχρι το τέλος του 2003 αναμένεται η γενίκευση της εφαρμογής από το σύνολο των υπηρεσιών Εισαγωγή Δεικτών Αποδοτικότητας( 7 ) (ποσοτικοί, ποιοτικοί) μετά από προετοιμασία από ειδική ομάδα εργασίας, όπου έγινε επεξεργασία του θεσμικού πλαισίου που καθορίζει τους μηχανισμούς και τον τρόπο λειτουργίας του συστήματος. Οι εσωτερικοί δείκτες θα μετρούν τα άμεσα διοικητικά αποτελέσματα, τους δαπανηθέντες πόρους και τη μεταξύ τους σχέση. Οι εξωτερικοί δείκτες θα μετρούν τις ευρύτερες επιπτώσεις της διοικητικής δράσης σε κάθε συγκεκριμένο πεδίο δημόσιας πολιτικής. Αναμένεται γενίκευση της εφαρμογής από το σύνολο των υπηρεσιών μέχρι το τέλος του 2003. Λειτουργία του Εθνικού Συμβουλίου για τη Διοικητική Μεταρρύθμιση: σκοπός του Συμβουλίου είναι να αποτελέσει ένα αντιπροσωπευτικό και έγκυρο βήμα κοινωνικού διαλόγου για τα θέματα που αφορούν την οργάνωση και λειτουργία της Δημόσιας Διοίκησης, τόσο σε κεντρικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο Αυτοδιοίκησης. Στο Συμβούλιο θα συμμετέχουν εκπρόσωποι του Κοινοβουλίου, πρόεδροι Κοινωνικών Φορέων, Συνδικαλιστικών Οργανώσεων και Επιστημονικών Οργανισμών. Θα εισάγονται προς συζήτηση θέματα μείζονος ενδιαφέροντος και τα αποτελέσματα του διαλόγου θα λαμβάνονται σοβαρά υπόψη από τα θεσμοθετημένα όργανα της Πολιτείας στη λήψη των σχετικών αποφάσεων και στη χάραξη μιας ενιαίας και μακροπρόθεσμης πολιτικής. Πολιτική Κινήτρων Νέο Μισθολόγιο. Λειτουργεί επιτροπή για το μισθολόγιο και τα κίνητρα παραγωγικότητας με στόχο τη σύνδεση των αμοιβών με την παραγωγικότητα των υπαλλήλων. Θεσμοθέτηση της «συνδιάσκεψης» υπηρεσιών το 2001. Με το θεσμό αυτό δίνεται η δυνατότητα αντί να γνωμοδοτεί μεγάλος αριθμός υπηρεσιών για να ληφθεί μια απόφαση (π.χ. χωροθέτηση, άδεια οικοδομής), να εκδίδεται μια και μόνη απόφαση σε προετοιμασμένη σύσκεψη εξουσιοδοτημένων υπαλλήλων όλων των εμπλεκόμενων υπηρεσιών. Ομάδες άμεσης παρέμβασης στη Δημόσια Διοίκηση. Λειτουργούν ομάδες άμεσης παρέμβασης για τη βελτίωση λειτουργίας Πολεοδομιών, Εφοριών, ΚΤΕΟ κ.λ.π. Έχει αρχίσει η υλοποίηση των προτάσεων των ομάδων αυτών και συνολικά προβλέπονται 3 φάσεις: α) άμεσες παρεμβάσεις βελτίωσης υποδομών και απλοποίησης διαδικασιών 7 Έγινε θεσμοθέτηση συστήματος δεικτών αποδοτικότητας κατά το 2001 και προγραμματίστηκε πιλοτική εφαρμογή σε Κεντρικές, Περιφερειακές και Δημοτικές Υπηρεσίες για τα έτη 2001 2002. 18

β) με βάση τις προηγούμενες εμπειρίες ολοκληρώνεται πρόγραμμα παρεμβάσεων σε όλες τις ομοειδείς Υπηρεσίες χωρίς αλλαγή θεσμικού πλαισίου γ) αλλαγές θεσμικού πλαισίου για μόνιμη και σημαντική βελτίωση της λειτουργίας των ομοειδών Υπηρεσιών Νέοι Οργανισμοί. Έχουν υποβληθεί και ολοκληρώνεται η επεξεργασία της σύνταξης των περισσότερων Υπουργείων με βάση επιστημονικές αρχές που οδηγούν σε μείωση προσωπικού, συγχώνευση μονάδων, εφαρμογή της αρχής του πεδίου ελέγχου. Στο άμεσο μέλλον θα υπάρξει επεξεργασία και βελτίωση των οργανισμών βασικών Ν.Π.Δ.Δ Λειτουργία του Διεθνούς Παρατηρητηρίου για τη Δημόσια Διοίκηση. Ιδρύθηκε και λειτουργεί στη Θεσσαλονίκη και πρόκειται να διαδραματίσει σημαντικό ρόλο στη συνεργασία με τις Βαλκανικές και τις Παραευξείνιες χώρες. Υπάρχει σε εξέλιξη πρόγραμμα βελτίωσης των κτιριακών υποδομών Υπουργείων και Περιφερειών. Υιοθετούνται σύγχρονες αρχές σχεδιασμού για τα κτίρια της Δ.Δ.(κατάλληλη χωροθέτηση, εργονομική λειτουργική διάταξη χώρων, προσβασιμότητα σε όλους τους πολίτες και τα ΑΜΕΑ, χώροι υποδοχής κοινού, αίθουσες αναμονής κ.λπ.) 1.4.3 Ενιαιοποίηση και απλούστευση του Θεσμικού Πλαισίου Ο στόχος είναι η πάταξη της πολυνομίας και της κακονομίας και η απλούστευση των πολυδαίδαλων διαδικασιών, μέσα από τη θέσπιση και την εφαρμογή κριτηρίων καλής νομοθέτησης που θα εγγυώνται τόσο την ποιότητα των νέων ρυθμίσεων όσο και την απλούστευση και κωδικοποίηση των υφισταμένων. Σύμφωνα με τις αρχές της κανονιστικής μεταρρύθμισης, ο έλεγχος των ρυθμίσεων πριν την ψήφισή τους γίνεται με κριτήρια οικονομικότητας (ανάλυση κόστους - οφέλους), αναγκαιότητας, καταλληλότητας και φιλικότητας. Με την ολοκλήρωση της ψηφιοποίησης της Νομοθεσίας κατατίθεται στη Βουλή ειδική διάταξη για την κωδικοποίηση της Νομοθεσίας. Ψηφιοποίηση της Νομοθεσίας. Ολοκληρώθηκε η ψηφιοποίηση της νομοθεσίας στα πλαίσια του προγράμματος «ΡΑΠΤΑΡΧΗΣ». Προώθηση της Κωδικοποίησης της Νομοθεσίας μετά την ψήφιση ειδικής διάταξης από τη Βουλή. Βελτίωση των Κανονιστικών Ρυθμίσεων. Ολοκληρώθηκε η αξιολόγηση της χώρας από τον ΟΟΣΑ με θετικά αποτελέσματα και ολοκληρώνεται το έργο της Επιτροπής για τον καθορισμό κριτηρίων ελέγχου των νέων ρυθμίσεων ώστε να διασφαλίζεται το 19

ότι δεν προστίθενται γραφειοκρατικές διαδικασίες. Προβλέπεται επίσης θεσμοθέτηση των κριτηρίων των διαδικασιών και των οργάνων για την κανονιστική μεταρρύθμιση Προωθείται για ψήφιση διάταξη Νόμου για την «Αυτοπιστοποίηση», δηλαδή την αντικατάσταση υφιστάμενων πιστοποιητικών από Υπεύθυνες Δηλώσεις. Προβλέπεται δειγματοληπτικός έλεγχος του 5% των δηλώσεων από την υπηρεσία κατάθεσης. Καταγραφή προς απλούστευση 800 διαδικασιών οι οποίες περιλαμβάνουν περισσότερα από 1400 δικαιολογητικά από τα οποία αναμένεται να καταργηθούν τα 600 με την υπογραφή Κοινών Υπουργικών Αποφάσεων. Επανεξετάζονται 56 Αποφάσεις του 1986 στις οποίες καταγράφεται το σύνολο των πιστοποιητικών όλων των Υπουργείων με στόχο την περαιτέρω κατάργηση δικαιολογητικών ή αντικατάστασή τους από Υπεύθυνη Δήλωση. Έχει εκδοθεί «Ο Οδηγός του Πολίτη» και ο «Ο Οδηγός του Πολίτη με ειδικές ανάγκες». Προβλέπεται η Απλούστευση όλων των διαδικασιών που καταγράφονται σε αυτούς τους οδηγούς. Κατά το α εξάμηνο του 2002 αναμένεται να ολοκληρωθεί ο έλεγχος και η κατά το δυνατόν απλούστευση του συνόλου των διαδικασιών που έχουν καταγραφεί. Καθορίζεται ο μέγιστος χρόνος εντός του οποίου πρέπει να ολοκληρωθεί μια Διοικητική Πράξη. Οι χρόνοι που έχουν θεσμοθετηθεί αναθεωρούνται και μειώνονται δραστικά. Σε περίπτωση υπέρβασης, ο μεν πολίτης δικαιούται να λάβει μια συμβολική αποζημίωση από το Δημόσιο, ο δε υπάλληλος που προκάλεσε την υπέρβαση θα καλείται να δώσει εξηγήσεις στο Αρμόδιο Υπηρεσιακό Συμβούλιο ( 8 ). Γενίκευση του μέτρου των Χαρτών των Δικαιωμάτων του Πολίτη ώστε να γνωρίζουν οι πολίτες ποιες είναι οι υποχρεώσεις των δημοσίων υπηρεσιών. Ολοκλήρωση του μέτρου σε όλες τις βασικές υπηρεσίες του Δημοσίου, σε Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις και σε Δήμους. Στα Επιχειρησιακά Προγράμματα «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» των αρμόδιων Υπουργείων εντάσσεται η απλούστευση διαδικασιών που αφορούν μεγάλες ομάδες πολιτών ( 9 ). Έχει συμφωνηθεί η ένταξη 35 περίπου διαδικασιών (π.χ. αναδασμοί των αγροτικών εκτάσεων, οι οικοδομικές άδειες, η έκδοση των συντάξεων) και αναμένεται να ολοκληρωθεί εντός του 2002. 8 Παράδειγμα: ο χρόνος έκδοσης μιας απλής οικοδομικής άδειας θα μειωθεί σε 8 μήνες (σήμερα δεν υπάρχει δέσμευση) και ο χρόνος μιας απλής έκδοσης σύνταξης του ΙΚΑ θα μειωθεί σε 2 μήνες από 10 που είναι σήμερα. 9 Παράδειγμα: η απλούστευση της διαδικασίας σύστασης εταιρείας που προωθήθηκε από το Υπουργείο Ανάπτυξης όπου: οι φάσεις σύστασης μιας εταιρείας από 15 που είναι σήμερα γίνονται 7 και τα σημεία συγκέντρωσης πιστοποιητικών και λοιπών στοιχείων από 12 μειώνονται σε 5. 20

1.4.4 Αναβάθμιση του Ανθρώπινου Δυναμικού Στόχος προς την αναβάθμιση του ανθρώπινου δυναμικού είναι η συνεχής εκπαίδευσή του, η βελτίωση και η σύνδεση των αμοιβών με την απόδοση και η δυνατότητα χρησιμοποίησης επιστημονικών μεθόδων διοίκησης και υψηλής τεχνολογίας. Με την ψήφιση του νέου προσοντολογίου θεσπίστηκαν υψηλότερα προσόντα και απαιτήσεις εξειδικευμένων γνώσεων για τους υποψήφιους δημοσίους υπαλλήλους, ενώ προγραμματίζονται συνεχή σεμινάρια εκπαίδευσης και προετοιμασίας τους στους τομείς της διοικητικής μεταρρύθμισης, του Γ Κοινοτικού Πλαισίου, της Ελληνικής Προεδρίας στην Ε.Ε., της Δημόσιας Υγείας κ.λπ. Οι Γενικοί Διευθυντές και οι Διευθυντές θα επιλέγονται από το σύνολο του Δημόσιου τομέα για να ασκούν λειτουργία Manager. Οι πολιτικοί θα είναι υπεύθυνοι για τις πολιτικές και οι δημόσιοι managers πρέπει να είναι υπεύθυνοι για τη Δημόσια Διοίκηση. Οι Γενικοί Διευθυντές και οι Διευθυντές του Δημοσίου πρέπει να έχουν μεγαλύτερες ευθύνες και υψηλότερους μισθούς, συνδεδεμένους με το αποτέλεσμα της δουλειάς τους και τους στόχους της σύμβασής τους. Δημοσιεύτηκε το νέο προσοντολόγιο που κινείται προς την κατεύθυνση της βελτίωσης των προσόντων, καθορίζοντας υποχρεωτική γνώση Η/Υ, ξένης γλώσσας, αυξημένα προσόντα και κατάργηση ορισμένων ειδικοτήτων. Γίνεται περιορισμός των εγκρίσεων για πρόσληψη προσωπικού με μη εξειδικευμένα προσόντα και υποκίνηση υπηρεσιών να περιγράψουν και να εντοπίσουν προσωπικό με ιδιαίτερες γνώσεις. Ολοκληρώθηκε ο Κώδικας Δεοντολογίας των Δημοσίων Υπαλλήλων Επιλογή Διευθυντικών Στελεχών (managers) από το σύνολο του Δημοσίου Τομέα και όχι μόνο από τον συγκεκριμένο φορέα Ο τρόπος επιλογής των στελεχών για τις θέσεις ευθύνης θα γίνεται μέσα από ανοιχτή διαγωνιστική διαδικασία. Δημιουργείται Διυπουργικό Σώμα Ανωτάτων Στελεχών Δημόσιας Διοίκησης Οι Γενικοί Διευθυντές καλούνται να υλοποιήσουν πρόγραμμα συγκεκριμένων στόχων για διάστημα 3 5 ετών Οι διευθυντές επιλέγονται επίσης για συγκεκριμένη χρονική διάρκεια 3 5 από ολόκληρο το Δημόσιο Τομέα. Οι αποδοχές τους συνδέονται με την επίτευξη των τιθέμενων στόχων. Στο άμεσο μέλλον θα επιτευχθεί δημιουργία και εφαρμογή νέου συστήματος Αξιολόγησης Υπαλλήλων με βάση το επιτυγχανόμενο αποτέλεσμα. 21

Γενικοί Διευθυντές στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Προχώρησε η εισαγωγή του θεσμού του Γενικού Διευθυντή στις Νομαρχίες ώστε να ισχύει η αρχή ότι τα αιρετά όργανα έχουν την πολιτική καθοδήγηση των Οργανισμών και οι managers τη διοικητική. Μετάταξη υπαλλήλων της Κεντρικής Διοίκησης στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Επιλύθηκε το χρόνιο πρόβλημα της μετάταξης 15.000 περίπου υπαλλήλων της Κεντρικής Διοίκησης στις Νομαρχιακές Αυτοδιοικήσεις. Αυξήθηκε ο αριθμός των εισαγομένων στην Εθνική Σχολή Δημόσιας Διοίκησης κατά 50%. Προβλέπεται αναβάθμιση της Σχολής Δημόσιας Διοίκησης με βελτίωση προγραμμάτων και σύνδεσή τους με τη διοικητική μεταρρύθμιση. Άρχισε η προετοιμασία για την Ίδρυση Σχολής Στελεχών Αυτοδιοίκησης με ευθύνη του Εθνικού Κέντρου Δημόσιας Διοίκησης η οποία θα λειτουργήσει στα πλαίσια του ΕΚΔΔ Εκπαίδευση κατάρτιση συγκεκριμένου αριθμού υπαλλήλων σε θέματα νέων τεχνολογιών και διοίκησης. Δέσμευση για δημιουργία προγραμμάτων επιμόρφωσης και κατάρτισης του συνόλου των δημοσίων υπαλλήλων στα αντίστοιχα κεφάλαια του μεταρρυθμιστικού προγράμματος «ΠΟΛΙΤΕΙΑ» Κάθε φορέας δεσμεύεται για την ανακατανομή θέσεων εργασίας ώστε να προκύψει αύξηση του ποσοστού των πτυχιούχων ΑΕΙ και ΤΕΙ επί του συνόλου Κάθε φορέας δεσμεύεται επίσης για την περιγραφή και αξιολόγηση συγκεκριμένων θέσεων εργασίας (job description). Έχει αρχίσει η περιγραφή και αξιολόγηση των θέσεων ευθύνης (Τμηματάρχες, Διευθυντές, Γενικοί Διευθυντές) στις κεντρικές υπηρεσίες. 1.4.5 E GOVERNMENT (Ηλεκτρονική Διακυβέρνηση) Με την ηλεκτρονική διακυβέρνηση στοχεύεται η μέγιστη δυνατή αξιοποίηση των δυνατοτήτων της σύγχρονης ηλεκτρονικής τεχνολογίας. Με την εφαρμογή ενός συντονισμένου σχεδίου ανάπτυξης των εφαρμογών της πληροφορικής, επιδιώκεται η επίλυση των παλαιότερων αλλά και των σύγχρονων προβλημάτων της δημόσιας διοίκησης, καθώς μέσω της πληροφορικής μπορούν να εξυπηρετηθούν οι στρατηγικοί στόχοι της αποτελεσματικότητας, της αποδοτικότητας, της οικονομικότητας και της ποιότητας των παρεχόμενων υπηρεσιών. Από το πρόγραμμα Κοινωνία της Πληροφορίας διατίθενται τριακόσια δις δραχμές για τη δημόσια διοίκηση ενώ υπάρχουν πρόσθετοι πόροι και στο πρόγραμμα ΠΟΛΙΤΕΙΑ. Η ηλεκτρονική διακυβέρνηση δίνει ευκαιρία να αναπτυχθεί μια νέα σχέση μεταξύ κυβέρνησης και πολίτη, βασισμένη σε μεγαλύτερη εμπιστοσύνη και συμμετοχή του πολίτη και αυξάνοντας τη διαφάνεια και μετρησιμότητα της Δημόσιας Διοίκησης. 22

1.4.5.1 Προϋποθέσεις Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης Υψηλός βαθμός ανάπτυξης των εσωτερικών πληροφοριακών συστημάτων των διαφόρων Δημοσίων Υπηρεσιών Υψηλού επιπέδου ασφαλής δικτυακή υποδομή διασύνδεσής τους Νέα νοοτροπία Δημοσίων Υπαλλήλων Σημαντικές αλλαγές εσωτερικών διαδικασιών Αποδοχή της Ηλεκτρονικής Διακυβέρνησης από τους πολίτες Μηχανισμοί ταυτοποίησης πολίτη Ψηφιακή Υπογραφή (Digital Signature) Ψηφιακά Πιστοποιητικά (Digital Certificates) Κοινά πρότυπα αποθήκευσης κοινόχρηστων δεδομένων (Metadata) σε ολόκληρο το Δημόσιο Τομέα Αποφυγή επικαλύψεων τήρησης των ίδιων δεδομένων Καλό Marketing και κίνητρα χρήσης Οι προβλεπόμενες μεταρρυθμίσεις εκτείνονται από τον ανασχεδιασμό των δομών οι οποίες θα βελτιώσουν τη μετρησιμότητα και το συντονισμό της διοίκησης, μέχρι τη δημιουργία κινήτρων για τους δημόσιους υπαλλήλους να πλαισιώσουν θετικά τις νέες τεχνολογίες πληροφορίας και επικοινωνιών. Λειτουργία 1000 κόμβων του προγράμματος «ΑΡΙΑΔΝΗ» σε όλους τους Δήμους, Νομαρχίες, Περιφέρειες. Το πρόγραμμα ΑΡΙΑΔΝΗ περιλαμβάνει: Σύστημα πρόσβασης στις διοικητικές πληροφορίες μέσω κέντρων κλήσης Διασύνδεση ΟΤΑ Μελέτη και εφαρμογή συστήματος λήψης και επεξεργασίας αιτημάτων θέσεων και απόψεων των πολιτών Μελέτη και δημιουργία Portal στο Internet για τον πολίτη Μελέτη και εφαρμογή αναδιοργάνωσης των διαδικασιών έκδοσης αδειών και πιστοποιητικών Μελέτη για τη δημιουργία Κέντρων Πληροφόρησης Πολιτών Ολοκλήρωση του προγράμματος «ΣΥΖΕΥΞΙΣ» που συνδέει το σύνολο του δημόσιου τομέα με ηλεκτρονικό τρόπο ως εσωτερικό του δίκτυο (Intranet). Το ΣΥΖΕΥΞΙΣ περιλαμβάνει: Εγκατάσταση εσωτερικής τηλεφωνίας μεταξύ των συμμετεχόντων φορέων και ανεξάρτητα της χωροθέτησής τους 23

Πρόσβαση υψηλής ταχύτητας των φορέων αυτών στο Internet και δυνατότητα e- mail στους υπαλλήλους τους Δυνατότητα χρήσης βάσεων δεδομένων άλλων φορέων του Δημόσιου Τομέα από απόσταση Υποστήριξη νέων υπηρεσιών (τηλεδιάσκεψη, εικονοτηλεφωνία) Καθιέρωση του Ηλεκτρονικού Πρωτοκόλλου σε όλους τους Δήμους, Νομαρχίες, Περιφέρειες και Υπουργεία Καθιέρωση της ηλεκτρονικής υπογραφής Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα στις 13 Περιφέρειες της χώρας το οποίο περιλαμβάνει υποδομή σε servers, system software, σταθμούς εργασίας, δικτυακή υποδομή κ.λπ. Ολοκληρωμένο Πληροφοριακό Σύστημα Νομαρχιών Αύξηση του σημερινού ποσοστού των υπαλλήλων που χρησιμοποιούν Η/Υ από 12% σε 50% μέχρι το 2006 1.4.5.2 Ηλεκτρονική υπογραφή Η ηλεκτρονική υπογραφή θα αποτελείται από σύνολο στοιχείων ενός προσώπου, οργανισμού ή επιχείρησης τα οποία και θα κατοχυρώνουν την ταυτότητά του με τη δημιουργία ενός «προσωπικού» κωδικού που θα πιστοποιεί την ταυτότητα του υπογράφοντος. Η ηλεκτρονική υπογραφή θα έχει τα ίδια νομικά αποτελέσματα με τη χειρόγραφη και θα έχει ισχύ για συναλλαγές μεταξύ Δημοσίων Υπηρεσιών, νομικών προσώπων δημοσίου δικαίου, ΟΤΑ, δημόσιων επιχειρήσεων, δημοσίων οργανισμών. Ως αρμόδιες κρατικές υπηρεσίες ορίζονται η Επιτροπή Ηλεκτρονικής Υπογραφής (υπό σύσταση) και η Εθνική Επιτροπή Τηλεπικοινωνιών και Ταχυδρομείων. Οι ασφαλείς διατάξεις δημιουργίας υπογραφής πρέπει, μέσω ενδεδειγμένων τεχνικών και διαδικαστικών μέσων, να διασφαλίζουν ότι τα δεδομένα δημιουργίας υπογραφής που χρησιμοποιούνται: α) απαντούν κατ ουσίαν μόνο μια φορά και ότι το απόρρητο είναι εξασφαλισμένο β) δεν μπορούν, με εύλογη βεβαιότητα, να αντληθούν από αλλού και ότι η υπογραφή προστατεύεται από πλαστογραφία με τα μέσα της σύγχρονης τεχνολογίας γ) μπορούν να προστατεύονται αποτελεσματικά από τον νόμιμο υπογράφοντα κατά της χρησιμοποίησης από τρίτους 24