ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 2015-2020

ΚΟΙΝΗ ΑΓΡΟΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ 2015-2020 Χρόνο ζωής στα ιστορικά δικαιώματα δίνουν οι αποφάσεις του Λουξεμβούργου ΣΤΟ 75% Η ΣΥΓΚΛΙΣΗ ΜΕΧΡΙ ΤΟ 2019 ΤΑ ΜΥΣΤΙΚΑ ΤΟΥ ΕΘΝΙΚΟΥ ΦΑΚΕΛΟΥ ΚΑΙ ΟΙ ΠΙΕΣΕΙΣ ΠΟΥ ΑΣΚΟΥΝ ΟΙ ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΕΣ Εκτακτη έκδοση - Ιούλιος 2013 / Κυκλοφορεί δωρεάν µαζί µε την Agrenda ΧΟΡΗΓΟΣ 1 Νea-kap_7_2013.indd 1 7/3/13 4:51 PM

2 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda 2 Νea-kap_7_2013.indd 2

Στο υπουργείο το «μπαλάκι» της αναδιανομής των ενισχύσεων της νέας Καπ μενουν ουρεσ ΣΤα δικαιωματα Όσο το δυνατόν οµαλότερη µετάβαση επέλεξαν οι 27 ΤΩΝ ΠΕΤΡΟΥ ΑΛΕΞΑΝ ΡΗ ΛΕΩΝΙ Α ΚΟΥΡΜΑ Α Μέσοι όροι αναφοράς για κάθε χώρα μέλος Χώρες Μάλτα Ολλανδία Βέλγιο Ιταλία Ελλάδα Κύπρος Δανία Σλοβενία Γερμανία Γαλλία Λουξεμβούργο Ιρλανδία ΕΕ -27 Αυστρία Ουγγαρία Τσεχία Φινλανδία Σουηδία Βουλγαρία Ισπανία Βρετανία Πολωνία Σλοβακία Πορτογαλία Ρουμανία Λιθουανία Εσθονία Λετονία Άμεσες ενισχύσεις ανά εκτάριο (2017) 696 457 435 405 384 372 363 325 319 296 275 271 268 262 260 257 237 235 233 229 229 215 206 188 183 144 117 95 Πηγή: Ευρωπαϊκή Επιτροπή «Ουρά» και για την επόμενη Κοινή Αγροτική Πολιτική, δηλαδή για μετά το 2020, διατηρούν τα ιστορικά δικαιώματα με βάση τις τελευταίες αποφάσεις στο Λουξεμβούργο, αλλά και τις διαθέσεις που εκφράζουν οι ελληνικές αρχές σχετικά με τη διαμόρφωση του εθνικού φακέλου. Αν μπορούμε να πούμε κάτι με βεβαιότητα, είναι το γεγονός ότι η τριμερής (Ευρωπαϊκή Επιτροπή, Συμβούλιο Υπουργών και Ευρωκοινοβούλιο), στην προσπάθειά της να κλείσει τη νέα ΚΑΠ, «ξεχείλωσε» το αρχικό πλαίσιο προτάσεων της Κομισιόν, αφήνοντας μεγάλα περιθώρια χειρισμών στα κράτη μέλη. Τα ποσά αναφοράς για κάθε χώρα μέλος, που μας διέθεσε αποκλειστικά η Ευρωπαϊκή Επιτροπή (βλ. πίνακα) δείχνουν ότι ο μέσος όρος, με βάση τον οποίο έγιναν οι υπολογισμοί των κονδυλίων της ΚΑΠ για την Ελλάδα είναι τα 38,4 ευρώ το στρέμμα για το 2017. Για να δούμε τι σημαίνει αυτό, αρκεί να συγκρίνουμε με τα στοιχεία του 2010 (βλ. σελ. 6) που μας διέθεσε ο ΟΠΕΚΕΠΕ: Ο μέσος όρος όσων έπαιρναν ενισχύσεις στην Ελλάδα ήταν 65,7 ευρώ το στρέμμα. Αυτό σημαίνει ότι α) μέχρι το 2019 κάποιοι θα χάσουν ένα μεγάλο μέρος των ενισχύσεών τους, εάν δεν εφαρμοστεί το κατώτατο όριο του 30% που προβλέπει ο νέος κανονισμός και β) είναι πολλοί αυτοί που δεν έπαιρναν καθόλου ή έπαιρναν μικρά ποσά ενισχύσεων μέχρι σήμερα (οπωροκηπευτικά, κτηνοτρόφοι κ.ά.). 3 Νea-kap_7_2013.indd 3

Στο 75% και όχι στο 90% του ευρωπαϊκού μέσου όρου, η σύγκλιση μέχρι το 2019 με πολλα αγκαθια ο εθνικοσ φακελοσ Ανακατανομή των πόρων με κάλυψη του ενός τρίτου της απόστασης που χωρίζει το μέσο όρο των ενισχύσεων ανά στρέμμα στην κάθε χώρα από το 90% του κοινοτικού μέσου είναι η λύση που προκρίθηκε. Η Ελλάδα βρίσκεται πάνω από τον κοινοτικό μέσο όρο και αυτό σημαίνει ότι θα είναι από τις χώρες που θα μειώσουν κάπως τις ενισχύσεις προς τους αγρότες ώστε η πίτα να μοιραστεί πιο δίκαια. Η αφετηρία από την οποία ξεκίνησαν οι πιέσεις των ευρωβουλευτών είχε να κάνει με την ομαλότερη μετάβαση από το ισχύον ιστορικό μοντέλο (περίοδοι αναφοράς) στην περιφερειοποίηση των ενισχύσεων. Στην ουσία δόθηκε μεγαλύτερος χρόνος για τη σύγκλιση των χωρών της Ε.Ε. προς τον ευρωπαϊκό μέσο όρο, ενώ την ίδια στιγμή δεν κρίνεται υποχρεωτική η προσαρμογή τουλάχιστον κατά 40% από τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της νέας ΚΑΠ, δηλαδή α- πό την 1η Ιανουαρίου του 2015. Επί του προκειμένου, η κάθε χώρα έχει τη δυνατότητα να ορίσει το επίπεδο από το οποίο θα αρχίσει η προσαρμογή, από τη στιγμή που είναι πλέον βέβαιο πως έχει στη διάθεσή της περισσότερα από 6 χρόνια για την προσέγγιση προς τον κοινοτικό μέσο όρο, καθώς και τη δυνατότητα να ορίζει την αφετηρία και την ταχύτητα της μετάβασης. Με άλλα λόγια, αυτό το οποίο φαίνεται να γίνεται με βάση τα περιθώρια που αφήνει το νέο κοινοτικό πλαίσιο, είναι, οι παλιές χώρες μέλη και κυρίως εκείνες που κινούνται σημαντικά υψηλότερα από τον μέσο όρο των κοινοτικών ενισχύσεων, να αναζητήσουν και να επιλέξουν έναν τρόπο βραδείας μετάβασης στο νέο καθεστώς, δίνοντας ουσιαστικά παράταση ζωής στα ιστορικά δικαιώματα, σύμφωνα με τα οποία θα διαμορφώνεται η νέα βασική ενίσχυση. Μοιραία, τα παραπάνω επηρεάζουν σε πολύ μεγάλο βαθμό τις τελικές αποφάσεις για τη διαμόρφωση του εθνικού φακέλου και στη χώρα μας, με τους εδώ ιθύνοντες να κάνουν λόγο για εγκατάλειψη της ιδέας για ά- μεση μετάβαση (από την 1η Ιανουαρίου του 2015) στο νέο καθεστώς της περιφερειοποίησης και του προσανατολισμού σε μια προσπάθεια ανάπτυξης ενός σχεδίου που θα ο- δηγεί σε ήπια και σταδιακή απαγκίστρωση από τα ιστορικά δικαιώματα, έστω με ανάληψη ορισμένων νέων υποχρεώσεων όπως είναι π.χ. το πρασίνισμα. Οι πρώτες πληροφορίες αναφέρουν ότι κατά τον πρώτο χρόνο εφαρμογής της νέας ΚΑΠ, δηλαδή το 2015, αφού το 2014 θα ισχύσει με μικρές περικοπές (περί το 10%) ό,τι ακριβώς ισχύει και σήμερα, τα ιστορικά δικαιώματα θα διατηρήσουν περί το 75% της ισχύος τους σε σχέση με το 4 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΚ ΟΣΗ / ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΩΡΕΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ AGRENDA Νea-kap_7_2013.indd 4

Εγκαταλείφθηκε Η πρόταση οι νέες ενισχύσεις κατά την πρώτη χρονιά να υπολογίζονται κατά 40% σύμφωνα με το νέο μοντέλο Ώρα αποφάσεων Το κάθε κράτος μέλος καλείται να αποφασίσει πώς θα υπολογίζει τις νέες ενισχύσεις από το 2015 Πιλότος Η εσωτερική σύγκλιση πιθανότατα θα ξεκινήσει με πιλότο τις σημερινές απολαβές σε περιφερειακό επίπεδο Την καμπύλη της «σύγκλισης» μεταξύ υφιστάμενης κατάστασης και νέας κατανομής των άμεσων ενισχύσεων έχει ήδη παρουσιάσει η Κομιισόν και μελετάται από την Ομάδα Εργασίας του ελληνικού υπουργείου. 2014, με τις πτυχές της περιφερειοποίησης να ξεδιπλώνονται σε ένα ποσοστό όχι μεγαλύτερο του 25%. Στο σημείο αυτό βέβαια, έχει ενδιαφέρον αν η παραπάνω μετάβαση και προσαρμογή θα είναι εξατομικευμένη ή θα κινείται καθαρά με όρους περιφέρειας. Η αίσθηση που υπάρχει μέχρι αυτή τη στιγμή είναι ότι η ε- σωτερική σύγκλιση, δηλαδή η σύγκλιση ε- ντός του κάθε κράτους μέλους, θα προχωρήσει με πιλότο τις σημερινές απολαβές σε επίπεδο περιφερειών και με μια προσπάθεια σταδιακής προσαρμογής των αντίστοιχων μέσων όρων στο 60% των ενισχύσεων που ελάμβαναν μέχρι σήμερα. Η μετάβαση αυτή μάλιστα θα γίνει με τέτοιο τρόπο ώστε κανένας δικαιούχος ή καμιά περιφέρεια να μην χάσει κάτι παραπάνω από 30% (σημείο κλειδί) των ενισχύσεων που εισέπραττε μέχρι σήμερα. Αυτό, βέβαια, είναι προαιρετικό και θα πρέπει να αποφασιστεί η εφαρμογή του ή όχι σε εθνικό επίπεδο. Ανησυχία για το βαμβάκι Ένα άλλο ανησυχητικό σημείο, που δεν έχει αποσαφηνιστεί ακόμη από τα κείμενα της ΚΑΠ, είναι το τι θα γίνει με τις ενισχύσεις για το βαμβάκι. Κατά αποκλειστικές μας πληροφορίες, τα κράτη μέλη έχουν εξετάσει ξεχωριστά το θέμα των ειδικών (συνδεδεμένων) ενισχύσεων του βαμβακιού και η Ευρωπαϊκή Επιτροπή έχει κάνει συγκεκριμένες προτάσεις επί του θέματος, οι οποίες δεν είναι καθόλου ευνοϊκές για την Ελλάδα. Σε εσωτερικό έγγραφο της Επιτροπής, περιέχεται πίνακας που μειώνει την ειδική ε- νίσχυση για το βαμβάκι στα 23,4 ευρώ το στρέμμα. Οι πρώτες πληροφορίες, χωρίς να έχουμε τις τελικές αποφάσεις, μιλάνε για α- ναδιανομή των εθνικών φακέλων της Ελλάδας, της Ισπανίας και της Πορτογαλίας προς όφελος της Βουλγαρίας, η οποία εντάσσεται από το 2014 και μετά σε ειδικό καθεστώς ε- νίσχυσης του βαμβακιού. Η ειδική ενίσχυση για τους Έλληνες βαμβακοπαραγωγούς φαίνεται να μειώνεται από τα περίπου 75-80 ευρώ το στρέμμα στο 23 ευρώ, χωρίς όμως, να χάνουν οι καλλιεργητές το δικαίωμα από τη βασική ενίσχυση, που προβλέπει η νέα ΚΑΠ και θα υπολογιστεί ανάλογα με την περιφέρεια που ανήκουν. 5 Νea-kap_7_2013.indd 5

Σε αγροτικό «Καποδίστρια» οδηγούν οι αποφάσεις του Λουξεμβούργου να παμε καλα κι ασ αργησουμε Αλλαγές που, εάν αξιοποιηθούν από την Ελλάδα, θα της δώσουν συγκριτικό πλεονέκτημα για τα επόμενα επτά χρόνια, περιλαμβάνει η συμφωνία για τη χρηματοδότηση των αγροτών με 15,5 δισ. ευρώ ά- μεσες και 4 δισ. ευρώ έμμεσες ενισχύσεις έως το 2020. Η χώρα μας έχει ένα χρόνο στη διάθεσή της να επιλέξει ποιο μοντέλο ανακατανομής των ενισχύσεων θα επιλέξει, έτσι ώστε μέχρι το 2019 να έχουν καταργηθεί όλα τα ιστορικά δικαιώματα και κανένας πραγματικός αγρότης να μην παίρνει κάτω από το 60% του ελληνικού μέσου όρου, αλλά και κανένας από τους «παλιούς» να μη χάσει πάνω από το 30% των χρημάτων του. Ο Επίτροπος Γεωργίας, Ντάτσιαν Τσιόλος, μίλησε για ανατροπή της φιλοσοφίας της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, τόσο λόγω των οικονομικών συνθηκών όσο και της προσαρμογής της στην ποικιλομορφία των 28 κρατών μελών που απαρτίζουν πλέον την Ε.Ε. Τα νέα δεδομένα δίνουν την ευκαιρία στην Ελλάδα να αποφασίσει πώς θα διαθέσει τον «Εθνικό της Φάκελο». Μάλιστα, κατά την ανεπίσημη τεχνική ανάλυση των εργαλείων που φέρνει η νέα ΚΑΠ, ο αξιωματούχος της Κομισιόν, Τάσος Χανιώτης, ανέπτυξε τους τρόπους με τους οποίους μπορεί να γίνει η αναδιανομή των ενισχύσεων, εντός Ελλάδας: α) Να επιλεγεί η λύση της μιας και ενιαίας περιφέρειας σε επίπεδο χώρας και να διανεμηθούν αντίστοιχα τα ποσά που προβλέπονται για βασική ενίσχυση και πρασίνισμα. Σ αυτή την περίπτωση για τη χώρα μας το αντίστοιχο τσεκ θα είναι περί τα 38 ευρώ το στρέμμα για τους γεωργούς και περί τα 23 ευρώ για τους κτηνοτρόφους. β) Να υιοθετήσει η χώρα τη λύση των πολλών περιφερειών οι οποίες θα ορίζονται από γεωγραφικά, προϊοντικά και άλλα αγρονομικά κριτήρια με αντίστοιχες αναπτυξιακές μακροπρόθεσμες στοχεύσεις. γ) Να κινηθεί στην κατεύθυνση της εξατομικευμένης σύγκλισης όλων των δικαιούχων προς τον εθνικό μέσο όρο με την παραδοχή (φραγή) ότι η απώλεια ενισχύσεων δεν θα υπερβαίνει σε καμιά περίπτωση το 30% αυτών που έδιναν τα ιστορικά δικαιώματα. Σε κάθε περίπτωση, οι τελικές αποφάσεις πρέπει να ληφθούν μέχρι τον Αύγουστο του 2014. Περιφέρεια Αξία δικαιωμάτων ανά περιφέρεια το 2010 Αξία δικαιωμάτων (εκτατικών και ειδικών) σε ευρώ Επιλέξιμες εκτάσεις (πλην βοσκότοπων) σε εκτάρια Επιλέξιμη έκταση βοσκότοπων σε εκτάρια Επιλέξιμες δηλωθείσες εκτάσεις (σύνολο) σε εκτάρια Απαιτούμενες εκτάσεις για την ενεργοποίηση των δικαιωμάτων σε εκτάρια Μέση αξία δικαιωμάτων (σε ευρώ ανά εκτάριο) Κρήτη 306.174.917 214.806 282.958 497.764 200.247 1.529 Ιόνια 40.779.389 43.627 42.238 85.866 43.678 934 Πελοπόννησος 208.291.743 294.893 154.484 449.377 233.445 892 Δυτ. Ελλάδα 213.868.846 236.678 295.092 531.770 288.509 741 Στερεά Ελλάδα 180.384.819 260.793 157.126 417.919 280.864 642 Θεσσαλία 317.340.247 421.945 414.872 836.817 514.338 617 Κ. Μακεδονία 333.609.603 488.106 297.340 785.446 553.497 603 Ανατ. Μακεδονία-Θράκη 337.180.305 501.013 377.768 878.781 624.298 540 Αττική 9.890.460 22.569 6.055 28.624 19.606 504 Ηπειρος 58.998.039 49.619 254.463 304.082 129.572 455 Βόρειο Αιγαίο 40.295.976 81.447 105.479 186.926 89.231 452 Νότιο Αιγαίο 23.329.069 47.615 66.275 113.890 61.083 382 Δυτ. Μακεδονία 86.540.947 197.282 154.034 351.315 245.682 352 Σύνολο 2.156.684.400 2.860.393 2.608.185 5.468.578 3.284.051 657 Τον υψηλότερο μέσο όρο ενισχύσεων είχε το 2010 η Κρήτη με 152,9 ευρώ ανά στρέμμα (ένα εκτάριο = δέκα στρέμματα). 6 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda Νea-kap_7_2013.indd 6

σπαζοκεφαλια με τρια σεναρια Προαιρετικό «μαξιλαράκι» στο 30% για τους «χαμένους» ΤΟ ΤΡΙΤΟ ΣΕΝΑΡΙΟ Η πρόταση που επεξεργαζόταν το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης για μία περιφέρεια σε όλη την Ελλάδα, που θα δίνει 38 ευρώ το στρέμμα στα φυτά και 23 ευρώ το δικαίωμα στα ζώα, φαίνεται ότι εγκαταλείπεται. Έναν συνδυασμό δύο μοντέλων υπολογισμού των ενισχύσεων προκρίνουν για την Ελλάδα οι ειδικοί τεχνοκράτες των Βρυξελλών που είναι σε θέση να γνωρίζουν και τις προθέσεις των άλλων χωρών. Το ένα μοντέλο, όπως το περιέγραψε ο κ. Χανιώτης, λέει ότι η Ελλάδα αποτελείται α- πό έναν αριθμό περιφερειών, α) είτε διοικητικών, β) είτε επιλεγμένων με οικονομικά κ- αι αγρονομικά κριτήρια, γ) είτε έναν συνδυασμό διοικητικών περιφερειών, μέσα στις οποίες συνυπάρχουν διαφορετικές περιοχές. Με αυτό το μοντέλο η Ελλάδα μπορεί να προχωρήσει σταδιακά μέχρι το 2019 σε μία εξομοίωση των στρεμματικών ενισχύσεων ανά περιφέρεια. Το δεύτερο μοντέλο βασίζεται στο μέσο ό- ρο της κάθε χώρας, αφού αφαιρεθεί το ποσοστό της συνδεδεμένης, των νέων αγροτών, του πρασινίσματος κ.ά. Αν ο μέσος όρος είναι το 65 ευρώ ανά στρέμμα, κοιτάμε κάθε παραγωγό πού βρίσκεται κάθε χρόνο. Όσοι είναι κάτω από τα 65 ευρ, θα φτάσουν τουλάχιστον στο 60% του 65. Η χρηματοδότηση θα προέλθει από την περικοπή έως 30% (προαιρετικά) των ενισχύσεων όσων βρίσκονται πάνω από τα 65 ευρώ το στρέμμα. ΤΙ ΠΕΤΥΧΕ Η ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΠΛΕΥΡΑ Σημαντική ήταν η συμβολή της ελληνικής πλευράς κατά τις διαπραγματεύσεις για την νέα ΚΑΠ καθώς κατάφερε να ενσωματωθούν στις τελικές αποφάσεις, ρυθμίσεις ευνοϊκές για τη χώρα μας. Όπως δηλώνει στην Agrenda ο υπουργός Αγροτικής Ανάπτυξης, Αθανάσιος Τσαυτάρης, η ελληνική πλευρά συνέβαλε τα μέγιστα στο να περάσει: Την επιπλέον συνδεδεμένη ενίσχυση 2% για τα ψυχανθή. Την υποχρεωτική ενίσχυση 2% για τους Νέους Αγρότες. Την χωρίς προϋποθέσεις ένταξη στο «πρασίνισμα» των δενδρωδών καλλιεργειών, αμπελιών και πρωτεϊνούχων καλλιεργειών. Την απαλλαγή των «μικρών» παραγωγών από την γραφειοκρατία. Τι συμφωνήθηκε στο Λουξεμβούργο; Οι τελικοί συμβιβασμοί Τα παρακάτω «ευαίσθητα» σημεία κρίθηκαν στον τελικό γύρο διαπραγματεύσεων στο Λουξεμβούργο: 1. Ως το 2019, ο κάθε αγρότης θα πρέπει να λαμβάνει τουλάχιστον το 60% του μέσου όρου των ενισχύσεων ανά στρέμμα στη χώρα του. 2. Θεσπίζεται (για την Ελλάδα) η δυνατότητα να διαθέσει ποσοστό 8% συν 2% για τις πρωτεϊνούχες καλλιέργειες, με σκοπό να χρηματοδοτήσει ένα καθεστώς συνδεδεμένων ενισχύσεων για συγκεκριμένα αγροτικά προϊόντα. 3. Υποχρεωτική συμπληρωματική ενίσχυση 25% για Νέους Αγρότες σε όλα τα κράτη μέλη. 4. «Μαύρη λίστα» ορίζει ποιοι δεν είναι ενεργοί αγρότες. 5. Τέλος στις ποσοστώσεις ζάχαρης από το έτος 2017. 6. Οι νέες ρυθμίσεις για την ΚΟΑ Αμπέλου θα ισχύσουν από το 2016 και θα διαρκέσουν ως το 2030. Σύμφωνα με αυτές, τα δικαιώματα φύτευσης αμπελώνων αυξάνονται κατά μόλις 1% κάθε χρόνο. 7. Θεσπίζεται ένας προαιρετικός μηχανισμός για τους «μικρούς αγρότες» που θα μπορούν να πληρώνονται με κατ αποκοπή ενισχύσεις 500-1250 ευρώ 8. Εκτός «πρασινίσματος» αμπελώνες και δέντρα. Το «πρασίνισμα», θα εφαρμόζεται σε όλες τις εκμεταλλεύσεις από 150 στρμ. και πάνω, αλλά εξαιρούνται και οι δενδρώδεις καλλιέργειες. 7 Νea-kap_7_2013.indd 7

Αναγκαία η ακριβής καταγραφή των βοσκοτόπων Αγνοούνται στρέμματα «Το τι ακριβώς θα γίνει, θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα οριστούν οι περιφέρειες», απαντά ο κ. Χανιώτης και εξηγεί: «Άλλου είδους αναδιανομή θα έχεις αν εφαρμόσεις το νέο σύστημα σε εθνικό επίπεδο και άλλου είδους σε περιφερειακό επίπεδο, αφού θα παίρνεις και διαφορετικό μέσο όρο κάθε φορά ως αφετηρία. Το θέμα είναι ότι εμείς ως Κομισιόν δεν πρόκειται να πάρουμε αποφάσεις, αλλά όσο πιο κοντά πάει κανείς σε αγρονομικά και οικονομικά κριτήρια και όσο πιο σταδιακή θα είναι η μετάβαση, τόσο μικρότερες είναι οι επιπτώσεις στην τιμή της γης». Χρησιμοποίησε μάλιστα παραδείγματα από άλλες χώρες που έχουν ήδη ξεκινήσει να προετοιμάζονται: «Τη πιο σοβαρή δουλειά την έ- χουν κάνει οι Σκωτσέζοι οι οποίοι κατά βάση έ- χουν βοσκοτόπια. Αρχικά καταγράψανε τις ε- κτάσεις τους με βάση αγρονομικά κριτήρια. Στη συνέχεια, έκαναν αναλύσεις και είδανε ποιος χάνει και ποιος κερδίζει. Οι Ισπανοί έχουν συγκεντρώσει τόσο λεπτομερή στοιχεία που έ- Το πρόβλημα του τι είναι βοσκότοπος για τις μεσογειακές χώρες, λύθηκε με θετικό τρόπο για τη χώρα μας. Αλλά το ειδικότερο πρόβλημα της Ελλάδας είναι ότι ενώ η έκταση που ζητά για δικαιώματα είναι λίγο κάτω από τα 30 εκατ. στρμ., το διαθέσιμο σύνολο είναι 25 εκατ. στρμ. «Η πρόκληση είναι να καταγράψεις με ακρίβεια ποιοι είναι οι βοσκότοποι, γιατί αλλιώς θα υπάρχουν ποινές και να βρεθεί τρόπος να ενταχθούν στο σύστημα κάποιες ενισχύσεις, δίνοντας τη δυνατότητα στους κτηνοτρόφους να πατούν σε κάποια γη. Όμως το μεγαλύτερο μέρος της γης είναι δημόσιας ιδιοκτησίας και χρήσης», λέει ο κ. Χανιώτης. Αυτό, πάντως, που μπορεί να διευκρινίσει η Κομισιόν και ήδη προβλέπεται από τους κανονισμούς είναι η επιλογή που έχει το κράτος μέλος να μετατρέψει τα ειδικά δικαιώματα των κτηνοτρόφων είτε σε συνδεδεμένη ενίσχυση είτε σε εκτατική, με βάση τα στρέμματα επιλέξιμων βοσκότοπων. Ο καθορισμός τους απαιτεί σοβαρή προμελέτη Όλα στις περιφέρειες χουν φτάσει να μιλούν ακόμα και για 200 διαφορετικές περιφέρειες». «Έχω την αίσθηση» ανέφερε ο κ. Χανιώτης, «ότι υπάρχουνε στοιχεία, που δίνουν στις χώρες μέλη μια πάρα πολύ καλή βάση για το πώς μπορεί να ΟΙ ΑΔΥΝΑΜΙΕΣ Ουσιαστικά η Κομισιόν, μέσω του αξιωματούχου της, δίνει κατεύθυνση στην Ελλάδα για το τι πρέπει να ακολουθήσει και ποιο είναι το δίκαιο, αλλά δεν ξεχνά την πραγματικότητα και το ρεαλιστικό του πράγματος: Τις εγγενείς αδυναμίες του ελληνικού κρατικού μηχανισμού. οριστεί περιφερειακά μία περιοχή, π.χ. με την αξία της γης. Σε τελική α- νάλυση, καμία απόφαση δεν μπορεί να ληφθεί εάν δεν συνυπολογίσουμε και τη διοικητική ικανότητα της χώρας». οι τρεισ επιλογεσ αναδιανομής των ενισχύσεων 1 Όλη η Ελλάδα είναι μία περιφέρεια και μέχρι το 2019 θα φτάσουμε σε μία ενιαία στρεμματική ενίσχυση 2 Η επικράτεια χωρίζεται σε περιφέρειες και μέχρι το 2019 θα φτάσουμε σε μία ενίσχυση ανά περιφέρεια 3 Παίρνουμε τον μέσο όρο της χώρας ή της περιφέρειας. Υπολογίζουμε πόσοι είναι κάτω από το μέσο όρο και τους καλύπτουμε ως το 60% του μέσου όρου με χρήματα από όσους παίρνουν πάνω από το μέσο όρο 8 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda Νea-kap_7_2013.indd 8

γινεται πραξη η καπ a la carte Πληθώρα επιλογών στη διάθεση των κρατών μελών Μεγαλύτερη ευελιξία και περισσότερη γραφειοκρατία Πιο ευέλικτη αλλά και πιο πολύπλοκη, η νέα ΚΑΠ που προέκυψε από τις μαραθώνιες διαπραγματεύσεις αυτής της εβδομάδας είναι προϊόν πολλαπλών συμβιβασμών που κατάφεραν έστω την τελευταία στιγμή να γεφυρώσουν αντιθετικά συμφέροντα. Στα καλά της τελικής συμφωνίας η υψηλή χρηματοδότηση που φαίνεται να εξασφαλίζει η ΚΑΠ (372 δισ. ευρώ για την επταετία 2014-2020), η αναπτυξιακή λογική που διέπει τις αλλαγές και η ευαισθησία στα θέματα της αειφορίας στα οποία δίνει ιδιαίτερο βάρος. Στα αρνητικά, η πρόσθετη γραφειοκρατία που δημιουργεί το νέο πλέγμα ρυθμίσεων και η ανακατανομή πόρων μεταξύ των τελικών δικαιούχων των ενισχύσεων, η οποία σε ορισμένες περιπτώσεις δεν είναι καθόλου αμελητέα. Αξίζει να σημειωθεί ότι στις τελικές διαπραγματεύσεις, οι ευρωβουλευτές κατάφεραν να περάσουν τις θέσεις τους στα περισσότερα σημεία. «Διπλο» ετοσ αναφοράς Το 2014 ορίζεται έτος αναφοράς για τον υπολογισμό των εκτάσεων που είναι επιλέξιμες για ενισχύσεις. Ωστόσο για να αποφευχθούν κερδοσκοπικές κινήσεις εισάγεται η προϋπόθεση οι δικαιούχοι να ήταν αγρότες κατά το 2013. Τα κράτη μέλη έχουν τη δυνατότητα να περιορίσουν τον αριθμό των δικαιωμάτων που θα κατανεμηθούν το 2015 είτε στο 135% είτε στο 145% του αριθμού των στρεμμάτων που δηλώθηκαν το 2009, προκειμένου να αποφύγουν μια υπερβολική αύξηση στις επιλέξιμες εκτάσεις που θα δηλωθούν. Κατ αποκοπή ενίσχυση για τους μικρούς Όσοι μικροκαλλιεργητές το επιθυμούν, θα μπορούν να ενταχθούν στο ειδικό Καθεστώς για τους Μικρούς Αγρότες. Το Καθεστώς για τους Μικρούς Αγρότες είναι προαιρετικό. Οι αγρότες που συμμετέχουν σε αυτό θα λαμβάνουν μια κατ αποκοπή ετήσια ενίσχυση που θα ορίζεται από τα κράτη μέλη ανάμεσα στα 500 και τα 1250 ευρώ,ανεξάρτητα από το μέγεθος της εκμετάλλευσής. Ακόμα, θα αντιμετωπίζουν λιγότερες προδιαγραφές πολλαπλής συμμόρφωσης και θα εξαιρούνται από τα «πράσινα» μέτρα. Το κόστος του Καθεστώτος Μικρών Αγροτών δεν θα μπορεί να ξεπερνάει το 10% του εθνικού φακέλου. Η συνδεδεμένη επιστρέφει δριμύτερη Ψυχανθή Θα δικαιούνται επιπλέον στήριξη που στην Ελλάδα θα φτάνει το 10% Περισσότερες συνδεδεμένες ενισχύσεις θα μπορούν να δοθούν στα πλαίσια της νέας ΚΑΠ, αφού στα κράτη μέλη προσφέρεται η δυνατότητα να αυξήσουν το ποσοστό του εθνικού τους φακέλου που διοχετεύουν στη συγκεκριμένη μορφή στήριξης. Πιο συγκεκριμένα, όλα τα κράτη μέλη θα έχουν τη δυνατότητα να διαθέσουν ως και το 8% του ε- θνικού φακέλου για τις συνδεδεμένες ενισχύσεις, συν 2% για τα ψυχανθή. Αυτά είναι τα ποσοστά που ισχύουν για τη χώρα μας. Το ποσοστό αυτό θα ανεβαίνει στο 13% (συν 2% για τα ψυχανθή) για όσα κράτη μέλη διέθεταν πάνω από το 5% του εθνικού τους φακέλου σε συνδεδεμένες ενισχύσεις κατά ένα έστω έτος μέσα στην περίοδο 2010-2014. Τα παραπάνω ποσοστά είναι προϊόν συμβιβασμού ανάμεσα στο 7-12% που ζητούσαν οι 27 και το 15% που ζητούσαν οι ευρωβουλευτές, ενώ σύμφωνα με τις αρχικές προτάσεις της Κομισιόν οι συνδεδεμένες θα απορροφούσαν μόλις το 5%! Η λίστα με τα προϊόντα που θα ε- πωφεληθούν από τις συνδεδεμένες ενισχύσεις δεν έχει προσδιοριστεί ακόμα. Σε αυτά πάντως δεν θα είναι ο καπνός. Ειδική διάταξη προβλέπει ότι δεν θα λάβουν συνδεδεμένη προϊόντα που η παραγωγή τους επιβαρύνει άλλες πολιτικές, έμμεση αναφορά στον καπνό και την πολιτική υγείας. 9 Νea-kap_7_2013.indd 9

παει για 45 ευρω Η ορεινη γεωργια Τουλάχιστον το 30% των πόρων της πολιτικής αγροτικής ανάπτυξης θα δίνονται για αγροπεριβαλλοντικά προγράμματα του Δεύτερου Πυλώνα, ενώ το 5% θα δίνεται για προγράμματα LEADER. Ακόμη αποφασίστηκε ότι η ορεινή γεωργία θα επιδοτείται με 45 ευρώ/στρμ. (έναντι 25 ευρώ/στρμ. που ίσχυε μέχρι τώρα). Οι μειονεκτούσες περιοχές θα οριστούν εκ νέου το αργότερο ως το 2018, βάσει 8 «βιοφυσικών» κριτηρίων που θα θεσπιστούν σε κοινοτικό επίπεδο. Πέρα από αυτές τις αλλαγές, η πολιτική α- γροτικής ανάπτυξης θα βοηθάει τους νέους αγρότες με πριμ που θα φτάνουν τα 70.000 ευρώ, ενώ οι μικρές εκμεταλλεύσεις θα μπορούν να πάρουν ενίσχυση έναρξης ως 15.000 ευρώ. Σημαντικές αλλαγές υπάρχουν και στα εργαλεία διαχείρισης κινδύνου, που επεκτείνονται για να περιλάβουν και μηχανισμό σταθεροποίησης του εισοδήματος που θα καλύπτει ως και 70% των απωλειών από ένα αμοιβαίο ταμείο, αν το εισόδημα του αγρότη πέσει κατά 30%. Αεροδρόμια, αθλητικοί σύλλογοι, κατασκηνώσεις εκτοσ επιδοτησεων οι μη παραγωγικοι Προκειμένου να κλείσουν τα παραθυράκια που επιτρέπουν σε ορισμένους φορείς και ιδιωτικές εταιρείες να εισπράττουν ενισχύσεις παρόλο που η βασική τους δραστηριότητα δεν έχει καμία σχέση με τη γεωργία, η νέα ΚΑΠ εισάγει την έννοια του ενεργού αγρότη. Πλέον όμως έχει εγκαταλειφθεί ο ορισμός που είχε προτείνει αρχικά η Κομισιόν βάσει του αγροτικού εισοδήματος. Αντ αυτού, θεσπίζεται ένα πλέγμα ρυθμίσεων, με βασικό του στοιχείο έναν αρνητικό κατάλογο με επαγγελματικές δραστηριότητες που α- ποκλείονται από τις ενισχύσεις. Ο ενδιαφερόμενος που εμπίπτει στη λίστα, θα πρέπει να αποδείξει ότι: i) Το συνολικό ποσό των άμεσων ενισχύσεων που θα εισπράξει είναι ίσο με τουλάχιστον Ποιοι δεν είναι ενεργοί Στον αρνητικό κατάλογο περιλαμβάνονται τα αεροδρόμια, οι σιδηρόδρομικές μεταφορές, οι εταιρείες ύδρευσης, οι αθλητικοί σύλλογοι, οι χώροι αναψυχής, τα καταφύγια θηραμάτων, οι εγκαταστάσεις υδατοκαλλιέργειας, τα κάμπινγκ και τα ορυχεία. Τα κράτη μέλη θα μπορούν να επεκτείνουν το βασικό αυτό κατάλογο και με άλλες δραστηριότητες το 5% των συνολικών εσόδων που εισπράττει από μη αγροτικές δραστηριότητες κατά το τελευταίο οικονομικό έτος ή/και ii) ότι οι αγροτικές του δραστηριότητες δεν είναι αμελητές ή/και iii) Ότι η βασική δραστηριότητα της εταιρείας συνίσταται στην άσκηση α- γροτικής δραστηριότητας. «Επιπλέον, τα κράτη μέλη μπορούν να αποφασίσουν βάσει αντικειμενικών και αμερόληπτων κριτηρίων ότι δεν θα δίνονται άμεσες ενισχύσεις σε φυσικά ή νομικά πρόσωπα ή σε ομάδες προσώπων: (i) για τα ο- ποία οι αγροτικές δραστηριότητες αποτελούν αμελητέο μέρος των συνολικών οικονομικών δραστηριοτήτων ή/και (ii) των οποίων η κύρια δραστηριότητα ή εταιρικός σκοπός δεν είναι άσκηση αγροτικής δραστηριότητας». Το βάρος της απόδειξης Όσοι περιλαμβάνονται στην αρνητική λίστα, για να τους αναγνωριστούν δικαιώματα, θα πρέπει να αποδείξουν ότι όντως ασκούν αγροτική δραστηριότητα 10 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda Νea-kap_7_2013.indd 10

οι μικροι γλιτωνουν Το «πρασινισμα» εξαίρεση εισάγεται και για τις δενδρώδεις καλλιέργειες Πέραν του Καθεστώτος Βασικής Ενίσχυσης, η κάθε εκμετάλλευση θα εισπράττει μια στρεμματική ενίσχυση για την τήρηση ορισμένων αγροτικών πρακτικών οι οποίες είναι επωφελείς για το περιβάλλον. Το 30% του εθνικού φακέλου θα δίνεται για το σκοπό αυτό, υπό μορφή μιας «οικολογικής συνιστώσας». Οι περιβαλλοντικές πρακτικές καθίστανται υ- ποχρεωτικές για τους αγρότες, οι οποίοι, σε περίπτωση που δεν της τηρήσουν, θα αντιμετωπίζουν κυρώσεις. Μετά από μια τριετή περίοδο προσαρμογής, οι κυρώσεις θα ξεκινούν από το 115% της οικολογικής συνιστώσας και σταδιακά θα α- νεβαίνουν στο 125%. Οι 3 πρακτικές είναι οι εξής: Διατήρηση των μόνιμων βοσκοτόπων. Σε αυτή υπόκεινται χορτολιβαδικές εκτάσεις αλλά και βοσκότοποι με ξυλώδη βλάστηση. Διαφοροποίηση καλλιεργειών. Εφαρμόζεται σε αροτραίες καλλιέργειες άνω των 100 στρμ.και στόχο έχει την προστασία του εδάφους. Ο κάθε αγρότης που διαθέτει αρώσιμη γη α- πό 100 ως 300 στρμ. θα πρέπει να καλλιεργεί τουλάχιστον 2 διαφορετικά προϊόντα, ενώ ό- ταν η αρώσιμη γη ξεπερνά τα 300 στρμ. θα πρέπει να διαθέτει τουλάχιστον 3 καλλιέργειες. Η βασική καλλιέργεια θα πρέπει να μην καλύπτει πάνω από το 75% της συνολικής έκτασης, ενώ οι δύο βασικές ΙΣΟΔΥΝΑΜΑ ΠΡΑΣΙΝΑ ΜΕΤΡΑ Για να μην αντιμετωπιστούν δυσμενώς οι αγρότες που ήδη εφαρμόζουν βιώσιμες πρακτικές, προβλέπεται ένα σύστημα ισοδύναμων περιβαλλοντικών μέτρων, όπως η βιολογική γεωργία και ορισμένα αγροπεριβαλλοντικά του δεύτερου πυλώνα, τα οποία όμως δεν θα πληρώνονται διπλά. καλλιέρειες θα καλύπτουν τουλάχιστον το 95%. Περιοχές οικολογικής εστίασης. Μετά από συζητήσεις που κράτησαν χρόνια, από το μέτρο αυτό εξαιρέθηκαν τελικά οι δενδρώδεις καλλιέργειες, αλλά και οι εκμεταλλεύσεις κάτω από 150 στρέμματα. Οι περιοχές οικολογικής εστίασης θα καλύπτουν σε πρώτη φάση τουλάχιστον το 5% των εκμεταλλεύσεων, προστατεύοντας τη βιοποικιλότητα. Το 5% θα αυξηθεί σε 7% το 2017, αφού προηγηθεί έκθεση και νομοθετική πρόταση της Κομισιόν. Τι είναι η ανακατανεμητική; Ένα νέο μέτρο που ευνοεί τις μικρές εκμεταλλεύσεις είναι η ανακατανεμητική ενίσχυση, μέσω της οποίας, τα κράτη θα μπορούν να ανταμείβουν με περισσότερα ευρώ τα πρώτα στρέμματα της κάθε εκμετάλλευσης. Το πριμ αυτό θα μπορεί να απορροφήσει ως το 30% του εθνικού φακέλου. Από τη ρύθμιση επωφελούνται ως και τα 300 πρώτα στρέμματα της κάθε εκμετάλλευσης. Η εφαρμογή ανακατανεμητικής ενίσχυσης θα μπορεί να αποφασιστεί από το κάθε κράτος μέλος ως την 1η Αυγούστου του προηγούμενου έτους. Η ενίσχυση θα χορηγείται ετήσια με την ε- νεργοποίηση των δικαιωμάτων από τον αγρότη. κυρώσεις Όσοι υπόχρεοι δεν εφαρμόσουν τα νέα αγροπεριβαλλοντικά θα υφίστανται κυρώσεις που ξεπερνούν τη μη είσπραξη του 30% των ενισχύσεων που θα λάμβαναν 11 Νea-kap_7_2013.indd 11

αποκλειουν «με το γαντι» την καπνοκαλλιεργεια απο τισ νεεσ συνδεδεμενεσ ενισχυσεισ Εμμέσως πλην σαφώς α- πέκλεισε η Ευρωπαϊκή Ένωση τον καπνό από τα προϊόντα που δικαιούνται συνδεδεμένη ενίσχυση, προσθέτοντας ειδική διάταξη στο τέλος της διαπραγμάτευσης, όπου α- ποκλείονται όσα προϊόντα ενδεχομένως προκαλούν δαπάνες σε άλλους τομείς ευρωπαϊκής πολιτικής. Ο κ. Χανιώτης διευκρίνισε στην Agrenda ότι η χώρα μας ανήκει στα κράτημέλη που δικαιούνται να δώσουν το 8% του Εθνικού τους Φακέλου σε συνδεδεμένες ε- νισχύσεις, συν ένα 2% για τους πρωτεϊνούχους σπόρους. Δηλαδή, μέχρι τον Αύγουστο μπορούμε να αποφασίσουμε πόσα χρήματα από τις άμεσες ενισχύσεις θα δοθούν με τη μορφή σύνδεσης με την παραγωγή. Αυτή τη στιγμή η δυνατότητα υπάρχει για το ελαιόλαδο, τα οπωροκηπευτικά, το γάλα και τα γαλακτοκομικά. Σημαντικό ρόλο στο κομμάτι της συνδεδεμένης ενίσχυσης θα αναλάβουν οι οργανώσεις των παραγωγών, μέσω των οποίων, όπως άφησε να εννοηθεί ο κ. Χανιώτης, θα γίνεται η ταυτοποίηση των παραδόσεων των προϊόντων από τους παραγωγούς στη βιομηχανία. Αριθμητικά στοιχεία Αυτό που τόνισε στην τεχνική του ανάλυση ο κ. Χανιώτης ήταν το γεγονός ότι σε σχέση με τις υπόλοιπες «παλιές» χώρες, η Ελλάδα βγαίνει σχετικά κερδισμένη. Τα χρήματα για όλη την Κοινή Αγροτική Πολιτική μειώθηκαν κατά 3,3%. Η Ελλάδα θα πάρει μέσα σε 7 χρόνια περίπου 15,5 δισ. ευρώ για άμεσες ενισχύσεις, ποσό που ξεπερνά το 1% του ελληνικού ΑΕΠ, ενώ ο κοινοτικός μέσος όρος είναι 0,4% και η Ελλάδα έχει τη μεγαλύτερη α- ναλογία πόρων για τη γεωργία σε όλη την Ε.Ε. το μη χείρον Η Ελλάδα είναι από τους πλέον τυχερούς «άτυχους» της νέας ΚΑΠ, αφού οι πόροι που εισπράττει θα μειωθούν κατά μόλις 3,3% στα 15,5 δισ. ευρώ κατά την επταετία 2014-2020 ζαχαρη Σε νεα μονοπατια Στις 30 Σεπτεμβρίου του 2017 θα λήξει τελικά το ισχύον καθεστώς στη ζάχαρη και μαζί του και οι ποσοστώσεις. Εκτός όμως από τη ζάχαρη, πολλά αλλάζουν σε ολόκληρο το πλέγμα των μηχανισμών διαχείρισης της α- γοράς για μια σειρά προϊόντων. Όπως υποστηρίζει η Κομισιόν, η κατάργηση των ποσοστώσεων αποτελεί φυσική συνέχεια της αναδιάρθρωσης που ξεκίνησε το 2006και θα βελτιώσει την ανταγωνιστικότητα των Ευρωπαίων παραγωγών στην εσωτερική και τη διεθνή αγορά. Στη μετά τις ποσοστώσεις εποχή, η λευκή ζάχαρη θα συνεχίσει να στηρίζεται από την ιδιωτική αποθεματοποίηση, ενώ οι περισσότερες αναπτυσσόμενες χώρες θα συνεχίσουν να έχουν απεριόριστη πρόσβαση χωρίς δασμούς στην ευρωπαϊκή αγορά. ΦΡΟΥΤΑ ΣΤΑ ΣΧΟΛΕΙΑ Το σχέδιο προώθησης της κατανάλωσης φρούτων στα σχολεία θα επεκταθεί και ο ετήσιος προϋπολογισμός του θα αυξηθεί από τα 90 εκατ. ευρώ στα 150 εκατ. ευρώ το χρόνο. Φυτεύσεις νέων αμπελώνων Όσον αφορά το κρασί, αποφασίστηκε η εκπνοή των δικαιωμάτων φύτευσης όπως ισχύουν σήμερα ως το τέλος του 2015. Από το 2016 κι ως το 2030 θα εφαρμοστεί ένα νέο σύστημα για τις φυτεύσεις αμπελιών, σύμφωνα με τις συστάσεις της Ομάδας Υψηλού Επιπέδου. Ο αμπελώνας δεν θα μπορεί να επεκταθεί πάνω από 1% κατ έτος. Ταυτόχρονα αναθεωρούνται τα υπάρχοντα συστήματα παρέμβασης και ιδιωτικής αποθεματοποίησης ώστε να είναι γίνουν πιο ευέλικτα και αποτελεσματικά. Αποθεματικό Κρίσεων Επιπλέον, σε όλους τους κλάδους εισάγονται νέες δικλείδες ασφαλείας για αμεσότερη απόκριση σε κρίσεις της αγοράς, όπως αυτή που είχε σημειωθεί το καλοκαίρι του 2011 με το βακτήριο e-coli, που είχε προκαλέσει τεράστια ζημιά στις πωλήσεις κηπευτικών. Τα μέτρα αυτά θα χρηματοδοτηθούν από έ- να «Αποθεματικό Κρίσεων» που θα προικοδοτείται με μια ετήσια εισφορά από τον εθνικό φάκελο. Σε περιπτώσεις μεγάλης αναταραχής της αγοράς, η Κομισιόν θα μπορεί να εξουσιοδοτήσει τις ομάδες παραγωγών ή τις διεπαγγελματικές οργανώσεις να λάβουν προσωρινά μέτρα (για παράδειγμα, απόσυρση από την α- γορά ή αποθεματοποίηση από ιδιώτες) ώστε να σταθεροποιηθεί ο κλάδος. 12 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΚ ΟΣΗ / ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΩΡΕΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ AGRENDA Νea-kap_7_2013.indd 12

αμηχανη υποδοχη Ανακούφιση για τη συμφωνία, αλλά και κριτική στα σημεία Οι ευρωβουλευτές και οι εκπρόσωποι των αγροτών εξέφρασαν την ικανοποίησή τους για το αποτέλεσμα των μαραθώνιων διαπραγματεύσεων για τη νέα ΚΑΠ. Α- πό την άλλη πλευρά, περιβαλλοντικές ομάδες κατηγορούν τα θεσμικά όργανα της ΕΕ ότι δεν τήρησαν τις αρχικές τους δεσμεύσεις για μια πιο «πράσινη» ΚΑΠ. Οι ευρωπαϊκή αγροτοσυνδικαλιστική οργάνωση Copa-Cogeca χαιρέτισε την ιστορική αυτή απόφαση που βάζει ένα τέλος στην α- βεβαιότητα του αγροτικού τομέα. Copa-Cogeca Παρόλα αυτά, οι πρόεδροι της Copa- Cogeca, Γκερτ Ζόνλαϊτνερ και Κρίστιαν Πέες επισημαίνουν ότι δεν ελήφθησαν επαρκή μέτρα για να ενισχύσουν τους αγρότες και τους αγροτικούς συνεταιρισμούς που παρέχουν ποιοτικά τρόφιμα στους πολίτες της ΕΕ, ιδίως αν λάβουμε υπόψη μας ότι η ζήτηση για τρόφιμα αναμένεται να αυξηθεί κατά 70% ως το 2050. Για τον κ. Ζόνλαϊτνερ ανάμεσα στα θετικά της νέας ΚΑΠ είναι ότι «οι επιδοτήσεις θα α- πευθύνονται σε ενεργούς αγρότες και τα περιβαλλοντικά μέτρα θα είναι πιο πρακτικά κ- αι ευέλικτα και επομένως θα βοηθήσουν την οικολογική διάσταση της ευρωπαϊκής γεωργίας και θα εξασφαλίσουν τη διατροφική α- σφάλεια». Επίσης, ανέφερε ότι ευοδώθηκαν οι πιέσεις της Copa-Cogeca εδώ και 4 χρόνια για την στήριξη της αγροτικής ανάπτυξης αλλά απογοητεύτηκε που δεν δόθηκε προτεραιότητα στον δασικό τομέα. Για την παράταση στις ποσοστώσεις ζάχαρης ως το 2017 α- νέφερε ότι είναι ένα μικρό διάστημα που θα μόνο δώσει λίγο χρόνο στους παραγωγούς για να προσαρμοστούν. Από την πλευρά του ο κ. Πέες αναφέρθηκε στην αναγνώριση των ομάδων παραγωγών στον τομέα των δημητριακών και του βοδινού κρέατος χάρη στη νέα ΚΑΠ, γεγονός που «θα ενισχύσει τη θέση των παραγωγών στη διατροφική αλυσίδα και θα επιτρέψει στους αγρότες να πετυχαίνουν καλύτερες τιμές για τα προϊόντα τους». Η Copa Cogeca καταλήγει λέγοντας ότι θα παρακολουθεί στενά τις εξελίξεις για να εξασφαλίσει ότι η εφαρμογή των μέτρων της νέας ΚΑΠ δεν θα επιβαρύνουν τους αγρότες με Τα θετικά H Copa-Cogeca χαιρετίζει την οικολογική διάσταση της νέας ΚΑΠ, την ευελιξία που προσφέρει και την στόχευση στους ενεργούς αγρότες. Πράσινη κριτική Ο IFOAM (Διεθνής Ομοσπονδία Κινημάτων Βιολογικής Γεωργίας) σχετικά με το «πρασίνισμα» της νέας ΚΑΠ αναφέρει ότι αν και θεσπίστηκε ως ιδέα, πρακτικά δεν προσφέρει τις βάσεις για πιο οικολογική γεωργία. Βέβαια, θεωρεί ότι ως πολύ σημαντικό το βήμα για την προώθηση της αειφορίας και την καταπολέμηση της κλιματικής αλλαγής. Μεταξύ 2014 και 2020, πάνω από 100 δισ. ευρώ θα επενδυθούν για να βοηθήσουν τη γεωργία να ανταποκριθεί στις προκλήσεις της ποιότητας του εδάφους και των υδάτων, της βιοποικιλότητας και της κλιματικής αλλαγής. ακόμη περισσότερη γραφειοκρατία.» ΠΑΣΕΓΕΣ: Αναγκαίο κακό Η ΠΑΣΕΓΕΣ χαρακτήρισε «αναγκαίο κακό» τη συμφωνία, βάσει της οποίας προβλέπεται περικοπή στις επιδοτήσεις κοντά στο 15%, α- φού μειωμένος θα είναι και ο συνολικός προϋπολογισμός της ΕΕ. Σύμφωνα με την αγροτοσυνδικαλιστική οργάνωση: «η απόφαση ο- δηγεί σε ΚΑΠ a la carte», ενώ όπως φαίνεται η νέα Κοινή Αγροτική Πολιτική χάνει όλα τα χαρακτηριστικά της σημερινής ΚΑΠ, γεγονός που ενέχει κίνδυνο για τη μελλοντική της χρηματοδότηση. Η νέα ΚΑΠ περιλαμβάνει και ειδική στήριξη για τη διατήρηση και βελτίωση των αυτόχθονων φυλών κτηνοτροφικών ζώων της Ευρώπης. 13 Νea-kap_7_2013.indd 13

σωθηκαν τα Θεμελια αλλά ο καθένας κτίζει όπως θέλει Στο 60% τελικά η εσωτερική σύγκλιση, βάσανο τα ακριβά δικαιώματα Άμεσες ενισχύσεις Συνολικά, με την αναδιανομή ανάμεσα στα κράτη μέλη, η Ελλάδα θα πάρει για την επόμενη επταετία ένα ποσό σε ονομαστικές τιμές, που θα είναι λίγο πάνω από 15,5 δισ. ευρώ για τον πρώτο πυλώνα ή αρχιτεκτονική των ενισχύσεων με βασή τή νεα καπ Βασική ενίσχυση Συνδεδεμένες Εθνικό απόθεμα Φυσικοί περιορισμοί Πρασίνισμα Νέοι γεωργοί Προγράμματα υπαίθρου Η χρηματοδότηση του β πυλώνα θα φτάσει σε ένα ποσό γύρω στα 4 δισ. ευρώ, μόνο για τη χώρα μας, εκ των οποίων το 30% υποχρεωτικά θα κατευθυνθούν σε γεωργοπεριβαλλοντικές δράσεις Από τα 15,5 δισ. ευρώ των άμεσων ενισχύσεων, το 54% θα είναι η βασική ενίσχυση, το 30% η «πράσινη» και το 10% η συνδεδεμένη. Από κει και πέρα, η Ελλάδα προσανατολίζεται να διανείμει άλλο 1% σε νέους γεωργούς, 3% στις περιοχές με φυσικούς περιορισμούς και 3% για το εθνικό απόθεμα. Ένα χρόνο περιθώριο έχουν όλα τα κράτη μέλη να «χτίσουν» πάνω στα θεμέλια της νέας ΚΑΠ τη γεωργική πολιτική που θα εφαρμόσουν την επόμενη ε- πταετία. Οι συσχετισμοί μεταξύ των κρατών μελών «έκλεισαν», αλλά τα ανοιχτά ζητήματα που θα καθορίσουν τα εθνικά καθεστώτα ενισχύσεων είναι που θα κάνουν τη διαφορά και θα δώσουν το προβάδισμα στη μία ή την άλλη κατηγορία επαγγελματιών αγροτών. 14 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / ΕΚΤΑΚΤΗ ΕΚ ΟΣΗ / ΙΑΝΕΜΕΤΑΙ ΩΡΕΑΝ ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ AGRENDA Νea-kap_7_2013.indd 14

Τελικά το υποχρεωτικό ποσοστό σύγκλισης των κρατών μελών μέχρι το 2019 έπεσε από το 90% στο 75%; Και ο μέσος όρος της Ε.Ε. παραμένει στα 26 ευρώ το στρέμμα; Από την αρχή της πρότασης της Κομισιόν, ο στόχος για το 2019 ήταν να καλύψουν τα κράτη μέλη που είχαν χαμηλότερο μέσο όρο ενισχύσεων, τουλάχιστον το 1/3 της διαφοράς. Τελικά, αποφασίστηκε από το μέσο όρο του 26 ευρώ ανά στρέμμα, που είναι η μέση ενίσχυση στην Ευρωπαϊκή Ένωση, τα πέντε κράτη μέλη με χαμηλότερο μέσο όρο να «πιάσουν» τα 19,6 ευρώ ανά στρέμμα. Αυτά τα κράτη είναι οι τρεις χώρες της Βαλτικής (Λιθουανία, Λετονία και Εσθονία), καθώς και η Βουλγαρία με τη Ρουμανία. Στη συνέχεια αποφασίστηκε ότι τα κράτη μέλη που λαμβάνουν πάνω από το μέσο όρο, θα συμβάλουν αναλογικά στη χρηματοδότηση των πέντε αυτών κρατών. Στις υπόλοιπες χώρες θα υπάρξουν αλλαγές με «παρονομαστή» τη συνολική περικοπή των δαπανών που υφίσταται η νέα ΚΑΠ, η οποία δεν ξεπερνά το 3,3%. Η Ελλάδα σε ποιο ποσοστό επί του μέσου όρου πρέπει να φτάσει; Δεν είναι υποχρεωτικό να φτάσει η Ελλάδα σε κάποιο ποσοστό επί του μέσου ό- ρου. Ούτως ή άλλως βρίσκεται πάνω από τη «μέση», οπότε καλείται να συνεισφέρει αναλογικά στην αύξηση των κονδυλίων προς τις πέντε προαναφερόμενες χώρες. Γι αυτό και η μείωση των άμεσων ε- νισχύσεων προς τη χώρα μας φτάνει το 8,6% σε ονομαστικές τιμές. Μιλάμε δηλαδή για μερική σύγκλιση μεταξύ των κρατών μελών, η οποία ενδεχομένως να συνεχιστεί και μετά το 2019 με μεγαλύτερα ποσοστά; Κατ αρχάς, δεν διατηρούνται τα ιστορικά δικαιώματα ως έχουν. Τώρα, αν θέλει ένα κράτος-μέλος να κάνει σταδιακή τη μετάβαση, μπορεί να συγκρατήσει ένα ποσοστό σταδιακής μείωσης της επιδότησης από το ποσό που είναι σήμερα ανά αγρότη, έτσι ώστε το 2019 να επέλθει η ισορροπία εντός της ε- πικράτειάς της ή εντός των περιφερειών της. Σύμφωνα με τις αποφάσεις, ισορροπία σε Αναδιανομή Τα κράτη μέλη που λαμβάνουν πάνω από το μέσο όρο, θα συμβάλουν αναλογικά στη χρηματοδότηση των πέντε κρατών που πρέπει να «συγκλίνουν» Βάση το 60% Ισορροπία σε πρώτη φάση σημαίνει να μην παίρνει κανένας αγρότης σε καμία περιφέρεια της Ευρώπης κάτω από το 60% του μέσου όρου Πλαφόν Η απόφαση για ανώτατο όριο ενισχύσεων στις 300.000 ευρώ μετατέθηκε για αργότερα. πρώτη φάση σημαίνει να μην παίρνει κανένας αγρότης σε καμία περιφέρεια της Ευρώπης κάτω από το 60% του μέσου όρου. Τώρα αν αποφασιστεί μεγαλύτερη αύξηση αυτού του κατώτατου ορίου, αυτό είναι θέμα της ε- πόμενης Κοινής Αγροτικής Πολιτική, για την οποία η συζήτηση θα ξεκινήσει το 2018. Πού υπήρξε δυσκολία στη λήψη αποφάσεων και γιατί; Τα παρακάτω θέματα έχουν μείνει ανοιχτά μέχρι στιγμής, αλλά τα πιο σημαντικά που αφορούν τη χρηματοδότηση, θα έχουν αποσαφηνιστεί τις επόμενες μέρες, μετά την ψήφιση του προϋπολογισμού της Ευρωπαϊκής Ένωσης από το Ευρωκοινοβούλιο: α) Τι μερίδιο θα έχει κάθε χώρα-μέλος στην αναδιανομή των κονδυλίων; β) Ποιο θα είναι το ακριβές ποσό που θα δοθεί σε κάθε χώρα-μέλος για τα προγράμματα ανάπτυξης της υπαίθρου; γ) Η δυνατότητα μεταφοράς πόρων κατά 10% από τον α στον β πυλώνα και κατά 15% από τον β στον α. δ) Το ανώτατο όριο ενισχύσεων να τεθεί στις 300.000 ευρώ και από εκεί και πάνω να αποκλείεται κάθε ενίσχυση. Το Συμβούλιο Υπουργών Γεωργίας διαφώνησε με τη θέσπιση πλαφόν και το Ευρωκοινοβούλιο είναι υπέρ ενός έστω συμβολικού πλαφόν. Αποφασίστηκε η εθελοντική χρήση «πλαφόν» από κάθε κράτος-μέλος. ε) Το ποσοστό συγχρηματοδότησης των προγραμμάτων του β πυλώνα από την Ευρωπαϊκή Ένωση. Πόσο επηρέασε η διαδικασία της συναπόφασης τη συμφωνία; Είναι μια διαδικασία εξαιρετικά περίπλοκη, μεταξύ Ευρωκοινοβουλίου, Συμβουλίου Υπουργών Γεωργίας και Ευρωπαϊκής Επιτροπής, που αναγκάζει σε συμβιβασμούς, οι οποίοι δεν είχαν προβλεφθεί όταν κατατέθηκαν οι αρχικές προτάσεις. Ακριβώς για αυτόν τον λόγο, όταν βγουν τα νομικά κείμενα, που είναι ιδιαίτερα δύσκολα, θα υπάρχει μια σειρά εξαιρέσεων, σύμφωνα με μεμονωμένες περιπτώσεις κρατών ή περιφερειών. Γιατί χρειάζεται άλλος ένας χρόνος για την εφαρμογή; Γιατί υπάρχουν μια σειρά ρυθμιστικές 15 Νea-kap_7_2013.indd 15

Η διαφορά Σε σχέση με άλλες μεταρρυθμίσεις της ΚΑΠ, η μεγάλη διαφορά είναι ότι ένα μεγάλο τμήμα αποφάσεων μένει να ξεκαθαριστεί αργότερα από τα κράτη μέλη Εκτίμηση Δυνητικά θετική χαρακτηρίζεται από τους ειδικούς η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ, γιατί σε μεγάλο βαθμό το αποτέλεσμά της εξαρτάται από το μοντέλο εφαρμογής που θα ακολουθήσει η Ελλάδα διατάξεις που πρέπει να ξεκαθαριστούν. Οι περισσότερες από αυτές θα περάσουν επί ελληνικής προεδρίας, στο πρώτο εξάμηνο του 2014. Και επίσης, ο τρόπος με τον οποίο θα γίνει η εσωτερική αναδιανομή των επιδοτήσεων, θα αποφασιστεί του χρόνου τον Αύγουστο. Σε σχέση με τις προηγούμενες μεταρρυθμίσεις της Κοινής Αγροτικής Πολιτικής, η μεγάλη διαφορά είναι ότι ένα μεγάλο τμήμα αποφάσεων μένει να ξεκαθαριστεί αργότερα από τα κράτη μέλη. Πόσα χρήματα θα πάρει η Ελλάδα από το 2014 και μετά; Συνολικά, με την αναδιανομή ανάμεσα σε κράτη μέλη, η Ελλάδα θα πάρει για την επόμενη επταετία ένα ποσό σε ονομαστικές τιμές του 2011, που θα είναι λίγο πάνω από 15,5 δισ. ευρώ για τον πρώτο πυλώνα και θα φτάσει σε ένα ποσό 4,2 δισ. ευρώ, για τα μέτρα ανάπτυξης υπαίθρου (β πυλώνας). Αυτό σημαίνει ότι στο 4% του ελληνικού ΑΕΠ, που αντιστοιχεί στη γεωργία, θα δοθούν τα ίδια κονδύλια με το υπόλοιπο 96% του ΑΕΠ. Δεύτερο χαρακτηριστικό είναι ό- τι αυτά τα χρήματα δεν είναι δανεισμός με συγκεκριμένους όρους. Είναι καθαρή μεταφορά πόρων από τις ευρωπαϊκές χώρες που συμβάλλουν στον κοινοτικό προϋπολογισμό προς την Ελλάδα. Πόσο θετική είναι η μεταρρύθμιση της ΚΑΠ; Είναι δυνητικά θετική, γιατί σε μεγάλο βαθμό εξαρτάται από την εφαρμογή της ΚΑΠ. Υπάρχουν άλλες χώρες που θα υποστούν μεγαλύτερη μείωση από την Ελλάδα. Συνολικά, η μείωση του κοινοτικού προϋπολογισμού για τον τομέα της γεωργίας είναι της τάξης του 3,3%. Για την Ελλάδα η μείωση είναι της τάξης του 8,6% στον πρώτο πυλώνα (άμεσες ενισχύσεις). Από τις 27 χώρες-μέλη, υπάρχουν κάπου 17 που χάνουν περισσότερα από την Ελλάδα. Ο κοινοτικός μέσος όρος των άμεσων ε- νισχύσεων είναι 0,4% του ΑΕΠ. Ο μέσος όρος των άμεσων ενισχύσεων για την Ελλάδα ξεπερνούν το 1% του ακαθάριστου ε- θνικού προϊόντος. Κι αν προστεθούν τα μέτρα ανάπτυξης της υπαίθρου, πλησιάζουν το 1,5% του ΑΕΠ. Δεν υπάρχει καμία άλλη χώρα στις άμεσες ενισχύσεις να παίρνει περισσότερο από την Ελλάδα ως ποσοστό του ΑΕΠ. Τι είναι σίγουρο ότι αλλάζει; Είναι ξεκάθαρο ότι υπάρχει για πρώτη φορά αναδιανομή πόρων ανάμεσα στα κράτημέλη, που έχει σαν βάση το γεγονός ότι οι νέες χώρες-μέλη μπήκαν αργότερα, με άλλα κριτήρια, και συγκριτικά με τις παλιότερες έπαιρναν λιγότερες ενισχύσεις. Και υπάρχει, επίσης, η πρόβλεψη ευελιξίας στην αναδιανομή μεταξύ των πυλώνων. Υπάρχει η δυνατότητα ένα ποσοστό του δεύτερου πυλώνα να πάει στον πρώτο (15%) και από τον πρώτο στον δεύτερο (10%). Ή το ένα ή το άλλο θα γίνει. Αυτό ήταν ένα α- πό τα σημεία που είχαν μείνει σε παρένθεση, γιατί διαφωνούσε το Ευρωκοινοβούλιο σε αυτή τη συγκεκριμένη διάταξη. Γιατί έπρεπε να αλλάξει η ΚΑΠ; Φάνηκε για πρώτη φορά μια ευρύτατη συμφωνία όλων των κοινωνικών εταίρων στις παρακάτω προκλήσεις: α) Πολύ μεγάλη αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο οι διεθνείς αγορές επηρεάζουν πλέον τις τιμές των γεωργικών προϊόντων. Οι τιμές των γεωργικών προϊόντων στην Ελλάδα, βρίσκονται σε υ- ψηλά επίπεδα. Αυτό δεν σημαίνει ότι οι παραγωγοί έχουν κέρδος. Γιατί σε πολύ υψηλά επίπεδα βρίσκεται η τιμή της ενέργειας, των πρώτων υλών των λιπασμάτων κ.ο.κ. Οι παραγωγοί πρέπει να προσαρμοστούν στις συνθήκες της αγοράς. Με 60 δισεκατομμύρια ευρώ τον χρόνο ενίσχυση του τομέα της γεωργίας μόνο για την Ε.Ε., δεν είναι ελεύθερη αγορά, αλλά υπάρχει ταυτόχρονα μια σειρά στρεβλώσεις. β) Προστασία του περιβάλλοντος και βιώσιμη χρήση των πόρων. Δεν υπάρχει πλέον διαθέσιμη γη για τη γεωργία στον κόσμο, αν εξαιρέσει κανείς ορισμένες περιοχές της Αφρικής, που χρειάζονται πολύ μεγάλες επενδύσεις, όπως και κάποιες περιοχές στη Βραζιλία. Κατά συνέπεια, πρέπει να βρεθεί ένας τρόπος να παράγουμε περισσότερο, με καλύτερους όρους από πριν. γ) Περιφερειακή ισορροπία στον τρόπο με τον οποίο αναπτύσσεται η γεωργία. Για ποιον δίνεται η ενίσχυση; Εκεί δόθηκε το βάρος σε τρία πράγματα. Πρώτα απ όλα, στο να ξεκαθαριστεί τι είναι ε- νεργός παραγωγός. Αυτό που ξεκαθαρίστη- 16 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda Νea-kap_7_2013.indd 16

Η ανεπίσημη τεχνική ανάλυση των αποφάσεων του Λουξεμβούργου έγινε για την Ελλάδα στις 27 Ιουνίου στα γραφεία του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου στην Αθήνα. κε είναι τι δεν είναι ενεργός παραγωγός. Δηλαδή, μια σειρά οντότητες, που παλιά μπορούσαν να πάρουν επιδοτήσεις, από αεροδρόμια μέχρι γήπεδα, έχουν αποκλειστεί. Δεύτερον, υπάρχει μια πριμοδότηση των νέων παραγωγών. Έτσι κι αλλιώς έχουμε κάποια προγράμματα στον δεύτερο πυλώνα ενίσχυσης των επενδύσεων νέων παραγωγών. Ουσιαστικά δόθηκε από το πρόγραμμα συν 25% για 5 χρόνια και υποχρεωτικά οι χώρες-μέλη θα διαθέσουν μέχρι το 2% των άμεσων ενισχύσεων για να ενισχύσουν τους νέους αγρότες. Αντίθετα, προαιρετικό είναι το μέτρο για τους μικρούς παραγωγούς, όπου οι χώρες-μέλη μπορούν να κρατήσουν μέχρι το 10% του εθνικού τους φακέλου για ενισχύσεις μέχρι 1.250 ευρώ που θα τις δώσουν με πιο απλό τρόπο. Το πώς θα το κάνουν, θα το καθορίσουν οι ίδιες. Και τρίτον, υπάρχει μια ενίσχυση της οργάνωσης των παραγωγών σε διάφορους κρίσιμους τομείς. Στην Ελλάδα αφορά τον ελαιοπαραγωγικό τομέα, τα οπωροκηπευτικά, το γάλα και τα γαλακτοκομικά προϊόντα και, επίσης, στη ζάχαρη δίνεται αυτή η δυνατότητα. Ποιες αλλαγές υπάρχουν στα μέτρα παρέμβασης στις αγορές α- γροτικών προϊόντων; Προστέθηκε τιμή παρέμβασης στο σκληρό σιτάρι, μεν, τα 101 ευρώ τον τόνο, αλλά αυτό δεν είναι τόσο σημαντικό. Ευνοϊκές ρυθμίσεις Δίνεται η δυνατότητα να ενισχύεται ο διαπραγματευτικός ρόλος των παραγωγών, με κάποιες εξαιρέσεις από τους κανόνες του ανταγωνισμού Πλέον καταργούνται όλες οι ποσοστώσεις. Τελευταίες θα μείνουν μέχρι το 2017 οι ποσοστώσεις στη ζάχαρη. Μικρές αλλαγές θα γίνουν στην ιδιωτική αποθεματοποίηση που θα βοηθήσουν το ελαιόλαδο. Για τις οργανώσεις παραγωγών; Υπάρχει μια σειρά μέτρων ενίσχυσης των οργανώσεων των παραγωγών. Δίνεται η δυνατότητα να ενισχύεται ο διαπραγματευτικός ρόλος των παραγωγών, με κάποιες εξαιρέσεις από τους κανόνες του α- νταγωνισμού, με την προϋπόθεση ότι οι οργανώσεις παραγωγών δεν ξεπερνάνε έ- να συγκεκριμένο ποσοστό του συνόλου της παραγωγής σε μια χώρα. Και επίσης, δίνεται μεγάλο βάρος στους διεπαγγελματικούς φορείς. Από μεριάς της Διεύθυνσης Γεωργίας της Κομισιόν προωθούνται κάποια υποχρεωτικά συμβόλαια που θα ξεκαθαρίζουν κάπως τους κανόνες που θα τηρούνται στο πλαίσιο της διατροφικής αλυσίδας. Μέχρι στιγμής, πρόκειται περισσότερο για πιλοτικά προγράμματα, αλλά, εάν εφαρμοστούν ευρύτερα, θα ενισχύουν τη διαπραγματευτική δύναμη των παραγωγών. Ποια είναι τα μοντέλα άμεσων ε- νισχύσεων που προκύπτουν από τις τελικές αποφάσεις; Υπάρχουν χοντρικά δύο μοντέλα. Το έ- να μοντέλο λέει ότι οι χώρες-μέλη αφαιρούν από όλες τις επιδοτήσεις, τι είναι συνδεδεμένη βοήθεια, τι πάει στους νέ- 17 Νea-kap_7_2013.indd 17

Το πιο σημαντικό Το τι ακριβώς θα γίνει θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα οριστούν οι περιφέρειες: Άλλου είδους αναδιανομή θα έχει μία χώρα αν εφαρμόσει το νέο σύστημα σε εθνικό επίπεδο και άλλου είδους αναδιανομή θα έχει αν το εφαρμόσει σε περιφερειακό επίπεδο ους Έλληνες παραγωγούς και λοιπά. Κρατάμε την αποσυνδεδεμένη βοήθεια συν το 30% που είναι για το πρασίνισμα και λέμε ότι η Ελλάδα είναι μια περιφέρεια και σταδιακά μέχρι το 2019 πάμε όλοι σε κοινή στρεμματική βοήθεια. Ένα δεύτερο μοντέλο είναι ότι η Ελλάδα δεν είναι μόνο μια περιφέρεια, αλλά αποτελείται από συγκεκριμένες περιφέρειες. Ποιες είναι αυτές; Μπορεί να είναι οι διοικητικές περιφέρειες. Μπορεί να είναι περιφέρειες επιλεγμένες με οικονομικά-αγρονομικά κριτήρια. Οι Ισπανοί τελευταία έχουν αρχίσει και κάνουν πολύ λεπτομερή ανάλυση για το πώς θα μοιράζονται αυτές οι περιοχές. Μπορεί να είναι ένας συνδυασμός. Δηλαδή, να πούμε αυτή είναι η περιφέρεια η τάδε η διοικητική και μέσα σε αυτήν υ- πάρχουν διαφορές ανάμεσα στην άλφα και στη βήτα περιοχή, αγρονομικές, και κάνεις την προσαρμογή. Ακόμη και με αυτό το μοντέλο, πάμε σταδιακά μέχρι το 2019 σε μια ε- ξομοίωση των κοινοτικών ενισχύσεων. Και επειδή προφανώς στις χώρες που έχουν εφαρμόσει το ιστορικό μοντέλο, αυτό δημιουργεί και σημαντικά κέρδη και σημαντικές απώλειες, στις περισσότερες αυτοί που κερδίζουν είναι πάνω-κάτω ίσοι με αυτούς που χάνουν, αλλά αυτοί που χάνουν καμιά φορά χάνουν πολλά λεφτά. Πώς θα εφαρμοστεί το καινούριο εργαλείο της εσωτερικής σύγκλισης κατά 60%; Παίρνουμε τον μέσο όρο της χώρας, ας πούμε ότι είναι 38 ευρώ το στρέμμα. Και λέμε, πού βρίσκεστε, άλφα και βήτα παραγωγοί; Ο ένας βρίσκεται στα 10, ο άλλος βρίσκεται στα 50. Όσοι είναι κάτω α- πό τα 38 ευρώ το στρέμμα, θα φτάσουν όλοι τουλάχιστον στο 60% του 38, το ο- ποίο πρέπει να είναι λίγο πάνω από 23. Φτάνουν όλοι σε αυτό το ποσοστό και οι πάνω από το 100% χρηματοδοτούν τους από κάτω. Με ποιον τρόπο; Αναλογικά, ό- πως έγινε και ανάμεσα στις χώρες-μέλη, με μία προϋπόθεση: Προαιρετικά μπορεί η χώρα μέλος να πει ότι κανένας παραγωγός δεν θα χάσει πάνω από το 30% της ε- νίσχυσης που έπαιρνε μέχρι τώρα. Ποιος είναι, δηλαδή, ο πιο σημαντικός παράγοντας για τη διαμόρφωση των νέων ενισχύσεων; Το τι ακριβώς θα γίνει θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από το πώς θα οριστούν οι περιφέρειες. Άλλου είδους αναδιανομή θα έχει μία χώρα αν εφαρμόσει αυτό το σύστημα σε εθνικό επίπεδο και άλλου είδους αναδιανομή θα έχει αν το ε- φαρμόσει σε περιφερειακό επίπεδο, γιατί ο μέσος όρος της Ελλάδας μπορεί σε μια περιοχή να είναι υψηλότερος και σε μια άλλη χαμηλότερος. Γι αυτό το τι α- κριβώς θα γίνει, θα πάρει αρκετό χρόνο να το ξεκαθαρίσει κανείς. Σε κάθε περίπτωση, η Κομισιόν έχει τονίσει ότι δεν πρόκειται να λάβει αποφάσεις σε αυτόν τον τομέα. Συστήνει, όμως ότι όσο 18 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda Νea-kap_7_2013.indd 18

πιο κοντά σε αγρονομικά και οικονομικά κριτήρια είναι οι αποφάσεις των κρατών μελών για την περιφερειοποίηση, τόσο πιο σταδιακή και ομαλή θα είναι η μετάβαση στο νέο σύστημα, με τις μικρότερες δυνατές επιπτώσεις στην αξία της γης, αλλά και στη δυνατότητα που έχουν οι παραγωγοί να παίρνουν δάνεια από τις τράπεζες, αφού οι συγκεκριμένες ενισχύσεις αποτελούν και εγγύηση. Ποιες είναι οι υποχρεώσεις των α- γροτών για το 30% του «πρασινίσματος»; Η μία διαφορά, που έχει άμεσες επιπτώσεις βέβαια για την Ελλάδα, είναι ότι η Κομισιόν είχε προτείνει ακαλλιέργητο περιθώριο στο 7% για χωράφια πάνω από 30 στρέμματα. Τώρα, το ποσοστό πήγε στο 5%, με δυνατότητα αναθεώρησης για το 7% στο μέλλον, και θα ισχύει για χωράφια από 150 στρέμματα. Κατά συνέπεια, οι παραγωγοί που πρόκειται να υποχρεωθούν να το εφαρμόσουν στην Ελλάδα είναι πολύ λίγοι. Δεύτερον, η αρχική πρόταση ήταν να υ- πάρχουν τρεις τουλάχιστον καλλιέργειες, αλλά τώρα γίνονται δύο και αυτό θα ε- φαρμόζεται στα χωράφια άνω των 100 στρεμμάτων. Τρεις καλλιέργειες υποχρεούνται να διατηρούν όσοι έχουν πάνω α- πό 300 στρέμματα. Και επίσης, εξαιρούνται συνολικά από αυτά τα μέτρα οι δενδρώδεις καλλιέργειες και τα αμπέλια, στα οποία δεν εφαρμόζονται οι κανόνες του πρασινίσματος. Τρίτον, είναι η υποχρεωτική διατήρηση των μόνιμων βοσκοτόπων ως έχουν. Γίνεται και υποχρεωτική η χρηματοδότηση των «πράσινων» μέτρων από τον β πυλώνα; Υπάρχει πλέον υποχρέωση στον δεύτερο πυλώνα το 30% των πόρων να στοχεύουν σε συγκεκριμένους περιβαλλοντικούς στόχους. Μιλάμε για τα γνωστά μας γεωργοπεριβαλλοντικά προγράμματα (βιολογικά, νιτρορύπανση, διατήρηση αυτόχθονων φυλών κ.λπ.), ενώ θα εμπλουτιστούν από δράσεις για την αντιμετώπιση της κλιματικής αλλαγής. Ακριβώς σε αυτόν τον τομέα θα υπάρξει αρκετή συζήτηση την ερχόμενη χρονιά, γιατί υπάρχουν εφαρμοστικοί κανόνες που πρέπει να περάσουν από την Ε- πιτροπή. Τα μέτρα που θα προτείνουν οι χώρες-μέλη ως ισοδύναμα θα πρέπει να εγκριθούν και δεν θα είναι εύκολη η διαδικασία. Χωρίς αυτό, βέβαια, να σημαίνει ότι α- κυρώνεται η υποχρεωτική πολλαπλή συμμόρφωση που θα καθορίζει τι ακριβώς θα εφαρμόζεται. Εξάλλου, για αυτές τις υποχρεώσεις ο αγρότης δεν πληρώνεται, αλλά αν δεν τις εφαρμόσει, τιμωρείται. Τι αλλάζει στα προγράμματα α- γροτικής ανάπτυξης; Η γκάμα όλων των προγραμμάτων παραμένει, απλώς αλλάζουν οι προτεραιότητες. Ενισχύονται τα προγράμματα ανταγωνιστικότητας και κλιματικής αλλαγής. Επίσης, διπλασιάζεται το ποσό που διατίθεται για τη γεωργική έρευνα, πράγμα που θα συνδυαστεί με τον θεσμό των γεωργικών συμβουλών. Μέχρι στιγμής, αυτό περιοριζόταν σε κάποια μέτρα πολλαπλής συμμόρφωσης. Η υποχρέωση των χωρών-μελών να παρέχουν εξηγήσεις μέσω του συστήματος γεωργικών συμβουλών διευρύνεται και είναι απαραίτητη προϋπόθεση αν θέλει να κάνει κάποιος την απαραίτητη προσαρμογή σε αυτές τις νέες απαιτήσεις. Σχετικά με τη μείωση των πόρων της ΚΑΠ. Η μείωση κατά 8,6% για την Ελλάδα, συμπεριλαμβάνει το ποσοστό 5% της δημοσιονομικής πειθαρχίας, που έχει επιβληθεί για το 2014; Το ποιο ακριβώς θα είναι το αποτέλεσμα, θα φανεί όταν παρθεί η απόφαση για την προσαρμογή μεταξύ των κρατών μελών. Εκείνο που έχει σημασία είναι ότι από τη στιγμή που υπάρχει ένα ξεκάθαρο κατώφλι χρηματοδότησης και από τη στιγμή που τα χρήματα που υπάρχουν στον τομέα των αγορών είναι πολύ λίγα, κάθε είδους κρίση που θα υπάρχει σε αυτόν τον τομέα και απαιτεί επιπλέον πόρους, θα μπορεί να χρηματοδοτείται μόνο με περικοπή των άμεσων ενισχύσεων, γιατί ο μηχανισμός είναι πλέον αυτόματος. Η Επιτροπή δεν μπορεί να κάνει τίποτα άλλο, δεν μπορεί να ξεπεραστεί ο προϋπολογισμός. Ποια θα είναι η αφετηρία της σύγκλισης; Η παλιά πρόταση ξεκινούσε από το 40% της περιφερειοποίησης. Η περιφερειοποίηση αρχίζει με βάση αυτά που προτείνει θα αποφασίσει η χώρα-μέλος για το 2019, ώστε μέχρι τότε να έχει γίνει η προσαρμογή. Η αφετηρία είναι επιλογή του κράτους-μέλους. 19 Νea-kap_7_2013.indd 19

Αν δεν τα καταφέρει η χώρα μας να απορροφήσει το 30% υπάρχει ποινή; Ο μεγαλύτερος κίνδυνος έχει να κάνει με τις συνδεδεμένες ενισχύσεις. Επειδή συνήθως δίνονται σε τομείς που έχουν φθίνουσα δραστηριότητα, με τάσεις εγκατάλειψης, μπορεί να μην αναστραφεί το κλίμα και να μην υπάρχουν πλέον αρκετοί παραγωγοί στους οποίους θα δίνεται η συγκεκριμένη ενίσχυση. Ποιες δυσλειτουργίες διαπιστώθηκαν στην προηγούμενη ΚΑΠ και πώς θα διορθωθούν; Μιλάμε για αλλαγή «παραδείγματος». Τη δεκαετία του 90 επιδοτούνταν τα προϊόντα, την επόμενη δεκαετία οι παραγωγοί και τώρα υπάρχει μια μεταφορά του κέντρου βάρους στη γη, με την περιφερειοποίηση και τη στρεμματική απόδοση, στη χρήση γης, λόγω «πρασινίσματος» και στην αλλαγή της χρήσης γης, λόγω των χρημάτων που δίνονται στην έ- ρευνα, την καινοτομία και τις δράσεις α- ντιμετώπισης κλιματικής αλλαγής. Ποια είναι η λογική της δημόσιας παρέμβασης; Εκεί που αποτυγχάνουν οι α- γορές, δηλαδή στο περιβάλλον. Ξέρουμε πλέον ότι αποτυγχάνουν και σε μια σειρά τομείς που συνδέονται με τον τρόπο με τον οποίο μεταφέρονται τα μηνύματα των τιμών, είτε από τη διατροφική αλυσίδα είτε από τη σύνδεση του γεωργικού τομέα με τους υπόλοιπους μακροοικονομικούς τομείς. Υπάρχει, για παράδειγμα, πολύ μεγάλη επίπτωση στις τιμές των αγροτικών προϊόντων από τον τομέα της ενέργειας. Πέρα από τις αστοχίες των αγορών, υ- πάρχουν και αστοχίες της πολιτικής. Α- κόμα και η καλύτερη μεταρρύθμιση παρουσιάζει προβλήματα επικαιροποίησης. Ποιος είναι ο ιδανικός τρόπος για να γίνει μία αναδιανομή και να φύγουμε από τα ιστορικά δικαιώματα; Σε έναν ιδανικό κόσμο η τιμή της γης θα ήταν το μόνο κριτήριο για την επιδότηση. Αλλά υπάρχουν τεράστιες μακροοικονομικές διαφορές ανάμεσα στις χώρες-μέλη. Υπάρχει και μια σειρά στρεβλώσεις στην αγορά της γης. Αυτό δεν μπορεί να παρθεί σαν κριτήριο, γι αυτό και χρησιμοποιήθηκε μια σειρά ενδιάμεσα κριτήρια, που μέσω της περιφερειοποίησης ή του μηχανισμού που οδηγεί σε κάποια σύγκλιση χωρίς να οδηγεί α- κόμα σε πλήρη ομογενοποίηση των ενισχύσεων, γίνεται προσπάθεια να διορθωθεί και αυτό το πρόβλημα. Με άλλα λόγια, αυτές είναι οι αποτυχίες της αγοράς που βρήκαμε και οι αστοχίες της πολιτικής που πρέπει να προσαρμοστούν. Υπάρχει κάποια εργαλειοθήκη μέσα από την Ευρωπαϊκή Κοινότητα για τις χώρες του Νότου οι οποίες αντιμετωπίζουν προβλήματα ρευστότητας; Η τραπεζική χρηματοδότηση δεν αφορά Οι τιμές των αγροτικών προϊόντων βρίσκονται σε πολύ υψηλά επίπεδα στην Ε.Ε., χωρίς να συμβαίνει το ίδιο και με το αγροτικό εισόδημα, εξαιτίας του ενεργειακού κόστους. την ΚΑΠ, είναι ένα σημαντικό πρόβλημα που υπάρχει σε όλες τις χώρες του Νότου. Αλλά δεν υπάρχει τίποτα συγκεκριμένο στην εργαλειοθήκη της ΚΑΠ, που να δίνει τέτοια δυνατότητα στις τράπεζες. Αλλάζει ο χαρακτηρισμός των βοσκότοπων; Το πρόβλημα του τι είναι βοσκότοπος για τις μεσογειακές χώρες, Ελλάδα, Πορτογαλία, Ισπανία έχει επιλυθεί με θετικό τρόπο για τις χώρες του Νότου. Αυτό που συμβαίνει στην Ελλάδα είναι ότι, ενώ η έκταση που ζητά δικαιώματα είναι λίγο κάτω από 30 εκατομμύρια στρέμματα, το σύνολο της επιλέξιμης έκτασης δεν ξεπερνά τα 25 εκατ. στρμ. Η πρόκληση είναι να καταγραφούν με ακρί- 20 ΙΟΥΛΙΟΣ 2013 / εκτακτη εκδοση / διανεμεται δωρεαν μαζι με την agrenda Νea-kap_7_2013.indd 20