Α.Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ. Τμήμα Λογιστικής

Α.Τ.Ε.Ι. ΣΕΡΡΩΝ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ Τμήμα Λογιστικής ΧΡΗΜΑΤΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΩΝ ΕΝΟΠΟΙΗΜΕΝΩΝ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΣ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑ ΔΡΟΜΕΑΣ Α.Β.Ε.Ε. ΚΑΡΑΓΙΑΝΝΙΟΥ ΙΩΑΝΝΑ Η παρούσα εργασία εκπονήθηκε στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας με καθηγητή τον κ. Ελεκίδη. ΣΕΡΡΕΣ 2009-2010

2

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ... 3 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 5 1. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ... 7 1.1 Εισαγωγή... 7 1.2 ΣΚΟΠΟΣ... 8 1.2.1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ... 8 1.2.2 Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ... 9 1.2.3 Η ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥΣ... 9 1.3 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ.. 11 1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ... 12 1.5 ΕΙΔΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ... 13 1.6 ΟΙ ΧΡΥΣΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ... 14 1.7 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ... 15 1.7.1 ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ... 15 1.7.2 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ... 16 2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ... 17 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ... 17 2.1.1 ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ... 18 2.1.2 Συγκριτική ανάλυση... 19 2.1.3 Ποσοστιαία ανάλυση... 19 2.1.4 Ανάλυση Αριθμοδεικτών... 20 2.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ... 22 3. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ... 24 3.1 ΓΕΝΙΚΑ... 24 3.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Ή ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΕΩΣ... 26 3.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ... 28 3.4 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ (Cash Ratio)... 30 4. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ... 32 4.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ... 33 4.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ... 35 4.4 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΠΑΓΙΩΝ... 37 4.5 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ... 38 5. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ... 40 5.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΜΙΚΤΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ Ή ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ... 41 5.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ Ή ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ... 43 6. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΕΦΑΛΑΙΑΚΗΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ... 47 6.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ... 50 6.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΠΡΟΣ ΠΑΓΙΑ... 51 6.4 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ 53 7. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Ή ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ... 54 7.1 ΓΕΝΙΚΑ... 54 7.2 ΤΑ ΚΑΤΑ ΜΕΤΟΧΗ ΚΕΡΔΗ... 55 7.3 ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΕΤΟΧΗ ΜΕΡΙΣΜΑ... 56 7.4 ΤΟ ΠΟΣΟΣΤΟ ΔΙΑΝΕΜΟΜΕΝΩΝ ΚΕΡΔΩΝ... 57 8. ΑΝΑΛΥΣΗ ΕΤΑΙΡΙΑΣ... 58 8.1.1. Γενικές Πληροφορίες... 58 8.1.2 ΦΙΛΟΣΟΦΙΑ ΤΗΣ ΕΤΑΙΡΕΙΑΣ :... 58 8.2 Ενοποίηση... 61 8.3 Μετοχικό Κεφάλαιο... 63 8.3.1 ΠΛΑΙΣΙΟ ΚΑΤΑΡΤΙΣΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ... 64 8.4 ΠΑΡΑΓΩΓΗ... 65 8.4.1 ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΠΟΙΟΤΗΤΑΣ... 65 8.4.2 ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝΤΙΚΗ ΠΟΛΙΤΙΚΗ... 65 8.5 ΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ ΣΙΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ... 67 8.5.1 ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΤΑ ΓΕΩΡΓΙΚΟ ΤΟΜΕΑ... 67 3

8.5.2 ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ ΚΑΤΑ ΤΟΜΕΑ... 67 8.6 Προβλέψεις... 69 8.6.1 ΠΩΛΗΣΕΙΣ-ΠΕΛΑΤΕΣ... 69 9. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ... 72 9.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Ή ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ... 72 9.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΜΕΣΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ... 74 9.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ... 76 10. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ... 78 10.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ... 78 10.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ... 80 10.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ... 82 10.4 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΠΑΓΙΩΝ... 84 11. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ... 86 11.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΜΙΚΤΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ Ή ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ... 86 11.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΑΘΑΡΟΥ ΠΕΡΙΘΩΡΙΟΥ Ή ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ... 88 11.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ... 90 12. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΚΑΙ ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ... 92 12.1 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΠΡΟΣ ΠΑΓΙΑ... 92 12.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝΤΟΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΠΡΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ... 94 12.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΙΔΙΩΝ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΠΡΟΣ ΣΥΝΟΛΙΚΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ... 96 ΕΠΙΛΟΓΟΣ... 98 ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ... 99 4

ΕΙΣΑΓΩΓΗ Το θέμα της εργασίας αυτής είναι να αναλύσει αλλά και να δείξει πρακτικά τη θεωρία των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και συγκεκριμένα των χρηματοοικονομικών δεικτών χρησιμοποιώντας σαν παράδειγμα την εταιρία ΔΡΟΜΕΑΣ ΑΒΕΕ. Η εργασία αυτή έχει σαν στόχο να κατανοήσει ο κάθε αναγνώστης την χρηματοοικονομική ανάλυση χρησιμοποιώντας συγκεκριμένα τους χρηματοοικονομικούς αριθμοδείκτες, τόσο θεωρητικά όσο και στην πράξη. Το περιεχόμενο της εργασίας βασίζεται αρχικά στην θεωρητική ανάλυση και την παρουσίαση των αριθμοδεικτών με τρόπο τέτοιο, ώστε να είναι ευκολονόητα για τον αναγνώστη. Κατά τη διάρκεια της εκπόνησης της εργασίας αυτής, ανακάλυψα πολύ ενδιαφέροντα πράγματα, τα οποία δε γνώριζα. Πιστεύω ότι η έρευνα αυτή μέσα από τη μελέτη των πηγών, την αναζήτηση πληροφοριών στο διαδίκτυο διεύρυνε τους ορίζοντες μου και με έκανε να αγαπήσω περισσότερο το αντικείμενο το οποίο σπούδασα. Επιπλέον, μου έμαθε να εργάζομαι με επιμέλεια, καθώς κάνω τα πρώτα βήματά μου στο χώρο της έρευνας. Στο σύνολό της η εκπόνηση αυτής της εργασίας ήταν μια χρήσιμη εμπειρία και πάνω απ όλα κερδοφόρα για μένα. Ελπίζω η ανάγνωση αυτής της εργασίας να τέρψει τον αναγνώστη και να τον κάνει να αναζητήσει να μάθει περισσότερες πληροφορίες για τον κλάδο αυτό. Τέλος, θα ήθελα να ευχαριστήσω τον καθηγητή μου που μου ανέθεσε αυτή την εργασία στα πλαίσια της πτυχιακής εργασίας και μου έδωσε την ευκαιρία ν ασχοληθώ περισσότερο με την ανάλυση αριθμοδεικτών αλλά και να διευρύνω τους ορίζοντές μου. 5

6

1. ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ 1.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η χρηματοοικονομική ανάλυση είναι ένα σύστημα πληροφόρησης που αντλεί τα δεδομένα της από τις δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις και άλλες πηγές που συνδέονται με διάφορες πτυχές τις επιχείρησης, δημιουργεί την πληροφόρηση με μελέτη, αξιολόγηση και ερμηνεία των σχέσεων και τάσεων μεταξύ των διάφορων χρηματοοικονομικών δεδομένων που γίνεται με ποσοτικά και ποιοτικά μέσα και παρέχει την πληροφόρηση που αναφέρεται σε προβλέψεις σχετικά με τη μελλοντική κατάσταση και επίδοση της επιχείρησης. Η σωστή πληροφόρηση αποκτάται μόνο μέσα από την κατανόηση των δεδομένων από τα οποία αυτή πηγάζει, καθώς επίσης από την εφαρμογή μέσων ανάλυσης τα οποία βοηθούν στην εξαγωγή και αξιολόγησής της. Η κατανόηση λοιπόν των δεδομένων που αναλύονται και ερμηνεύονται είναι βάση της σύγχρονης χρηματοοικονομικής ανάλυσης. Η ανάλυση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων είναι μια διαδικασία που αποσκοπεί στην εκτίμηση της τρέχουσας και παρελθούσας χρηματοοικονομικής θέσης και των αποτελεσμάτων από τη λειτουργία μιας επιχείρησης, με πρωταρχικό σκοπό τον καθορισμό των καλύτερων δυνατών εκτιμήσεων και προβλέψεων για τις μελλοντικές συνθήκες της επιχείρησης. Τα πιο σημαντικά ποσοτικά δεδομένα που αξιολογούνται από τους αναλυτές είναι τα χρηματοοικονομικά δεδομένα, τα οποία αποτελούν το προϊόν του λογιστικού συστήματος μιας επιχείρησης. Προκειμένου να ικανοποιηθούν οι ανάγκες για χρηματοοικονομική πληροφόρηση έχει προαχθεί ένα πλέγμα λογιστικής θεωρίας, προτύπων, αρχών και διαδικασιών ώστε οι δημοσιευμένες χρηματοοικονομικές καταστάσεις να είναι: (1) σχετικές, δηλαδή να υπηρετούν τις ανάγκες λήψης αποφάσεων, κυρίως για τους εκτός της επιχείρησης που χρησιμοποιούν τη χρηματοοικονομική πληροφόρηση, (2) αξιόπιστες, δηλαδή να αποτελούν μια αντικειμενική απεικόνιση των οικονομικών συνθηκών της επιχείρησης και (3) ακριβείς και απαλλαγμένες από μεροληψία, δηλαδή οι καταστάσεις αυτές θα πρέπει να συντάσσονται σύμφωνα με συγκεκριμένα πρότυπα της χρηματοοικονομικής λογιστικής και παρουσίασης. 7

1.2 ΣΚΟΠΟΣ Τρεις είναι οι βασικοί σκοποί της χρησιμοποίησης των χρηματοοικονομικών δεδομένων, ανεξάρτητα από τον συγκεκριμένο υπεύθυνο λήψης αποφάσεων. Οι βασικοί αυτοί σκοποί είναι οι ακόλουθοι: 1. Μέτρηση της προηγούμενης επίδοσης της επιχείρησης (measurement of past performance of the business). 2. Μέτρηση της παρούσας κατάστασης της επιχείρησης (measurment of the present condition of the business). 3. Πρόβλεψη των μελλοντικών δυνατοτήτων της επιχείρησης (Prediction of the future potentials of the business). Η πρωταρχική αξία του πρώτου και δεύτερου σκοπού είναι να βοηθήσει στην πραγματοποίηση του τρίτου σκοπού. Κατά συνέπεια, οι υπεύθυνοι λήψης αποφάσεων πρέπει να στηρίζονται ουσιαστικά στα προηγούμενα δεδομένα που εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις για την πραγματοποίηση εκτιμήσεων και προβλέψεων των πιθανών μελλοντικών δυνατοτήτων. 1.2.1 ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΙΚΟΙ ΣΤΟΧΟΙ ΓΙΑ ΤΗΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Προσπάθεια του Financial Accounting Standard Board, στη κατεύθυνση να καθιερώσει το υπόβαθρο πάνω στο οποίο θα βασισθούν τα πρότυπα της χρηματοοικονομικής λογιστικής και παρουσίασης έχει αναγνωρίσει τους ακόλουθους αντικειμενικούς στόχους για τη χρηματοοικονομική ανάλυση. Α. Η χρηματοοικονομική λογιστική και παρουσίαση θα πρέπει να παρέχει μια πληροφόρηση που είναι χρήσιμη στους παρόντες και δυνητικούς επενδυτές και πιστωτές και άλλες ομάδες ατόμων που χρησιμοποιούν την χρηματοοικονομική πληροφόρηση, στη πραγματοποίηση λογικών επενδυτικών, πιστωτικών και παρόμοιων αποφάσεων. Η πληροφόρηση θα πρέπει να είναι κατανοητή στους γνώστες των επιχειρηματικών και οικονομικών δραστηριοτήτων που είναι πρόθυμοι να μελετήσουν την πληροφόρηση με επιμέλεια. Β. Η χρηματοοικονομική ανάλυση θα πρέπει να παρέχει πληροφόρηση που να βοηθάει παρόντες και δυνητικούς επενδυτές και άλλες ομάδες ατόμων, που χρησιμοποιούν την πληροφόρηση, στην εκτίμηση των ποσών, της χρονικής πραγματοποίησης και της αβεβαιότητας των μελλοντικών ταμειακών εισπράξεων από μερίσματα ή τόκους και του προϊόντος από την πώληση, επαναγορά, ή λήξη των χρεογράφων ή δανείων. Αφού οι 8

ταμειακές ροές των επενδυτών και πιστωτών σχετίζονται με τις ταμειακές ροές της επιχείρησης, η χρηματοοικονομική ανάλυση θα πρέπει να παρέχει πληροφόρηση που να βοηθάει επενδυτές, πιστωτές και άλλες ομάδες ατόμων που χρησιμοποιούν την πληροφόρηση να εκτιμήσουν τα ποσά, το χρόνο πραγματοποίησης και αβεβαιότητα των μελλοντικών καθαρών ταμειακών εισπράξεων της επιχείρησης που σχετίζεται με αυτά. Γ. Η χρηματοοικονομική ανάλυση θα πρέπει να παρέχει πληροφόρηση για τους οικονομικούς πόρους της επιχείρησης, τις υπάρχουσες αξιώσεις αυτών των πόρων (υποχρεώσεις της επιχείρησης να μεταφέρει πόρους σε άλλες επιχειρήσεις και στους φορείς της επιχείρησης) και τα αποτελέσματα των συναλλαγών, γεγονότων και οικονομικών καταστάσεων που μεταβάλλουν το μέγεθος των πόρων της και τις αξιώσεις αυτών των πόρων. Γενικά πιστεύεται ότι η λογιστική που βασίζεται στην δεδουλευμένη βάση είναι η μόνη ακριβής και σύμφωνη με τις γενικά αποδεκτές αρχές της λογιστικής και η μόνη που παρέχει μια καλύτερη ένδειξη της ικανότητας της επιχείρησης να δημιουργεί μετρητά στη παρούσα λογιστική περίοδο και στις μελλοντικές λογιστικές περιόδους από ότι μια απλή κατάσταση εισπράξεων και πληρωμών. (ΑΘΙΑΝΟΣ ΣΤ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ ΚΛ. 2004) 1.2.2 Η ΚΟΙΝΩΝΙΚΗ ΠΡΟΣΦΟΡΑ ΚΑΙ ΑΝΑΓΚΗ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ. Οι αναλυτές ενδιαφερόμενοι για εξακρίβωση της ικανότητας μιας επιχείρησης να εκπληρώσει τις υποχρεώσεις της ή για διαμόρφωση κρίσεων για το πόσο αποδοτικά επιχείρηση χρησιμοποιεί τα ενεργητικά της στοιχεία, συγκεντρώνουν κατά κανόνα την προσοχή τους σε διαχρονική ανάλυση ομάδων χρηματοοικονομικών δεικτών ή σε συγκρίσεις του χρηματοοικονομικού δείκτη της μιας εταιρείας με το μέσο δείκτη για τον κλάδο ή με δείκτες άλλων επιχειρήσεων στον ίδιο κλάδο. Πολλές μελέτες εξετάζουν κατά πόσο υπάρχουν διαφορές σε χρηματοοικονομικούς δείκτες μεταξύ ομάδων βιομηχανιών. Οι μελέτες αυτές υποθέτουν γενικά ότι οι επιχειρήσεις μπορούν να ταξινομηθούν σε ένα μοναδικό βιομηχανικό κλάδο. 1.2.3 Η ΝΕΑ ΠΡΟΣΕΓΓΙΣΗ ΣΤΗΝ ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΚΑΙ ΤΟ ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΟ ΤΟΥΣ Ο έντονος προσανατολισμός της μοντέρνας ανάλυσης προς τη λήψη αποφάσεων αντικατοπτρίζεται στα παρακάτω χαρακτηριστικά: 1. Η ανάλυση χρηματοοικονομικών καταστάσεων δεν είναι πλέον απομονωμένη από τις οικονομικές θεωρίες και υποδείγματα. 9

2. Η κατασκευή και η επαλήθευση συστημάτων χρηματοοικονομικής ανάλυσης απαιτεί αξιόλογη αναλυτική επιτήδευση. 3. Η μοντέρνα ανάλυση δεν περιορίζεται πλέον στα λογιστικά δεδομένα που συμβατικά εμφανίζονται στις χρηματοοικονομικές καταστάσεις. Ο νέος τρόπος προσέγγισης της ανάλυσης χρηματοοικονομικών καταστάσεων είναι δηλαδή αποτελέσματα της έρευνας που πραγματοποιήθηκε κατά τα τελευταία χρόνια και πιο συγκεκριμένα κατά την τελευταία εικοσαετία. Είναι λοιπόν φυσικό και θα πρέπει να σημειωθεί εδώ ότι ο νέος τρόπος προσέγγισης της ανάλυσης βρίσκεται σε εμβρυακή κατάσταση. Πραγματικά το πεδίο έρευνας είναι περιορισμένο σε μερικά φαινόμενα, τέτοια όπως διερεύνηση των αιτιών πτώχευσης της επιχείρησης, διερεύνηση παραγόντων αύξησης των κερδών, διαβαθμίσεις ομολογιών. Επιπλέον δε οι μελέτες αυτές πάσχουν από σοβαρές εννοιολογικές και μεθοδολογικές αδυναμίες. Παρά τις διάφορες αδυναμίες, φαίνεται ότι η ανάπτυξη της ανάλυσης χρηματοοικονομικών καταστάσεων έχει βρει την σωστή κατεύθυνση και ότι η κατεύθυνση αυτή ακολουθείται. (Α. ΣΤΑΜΟΥΛΗΣ, 2002) 10

1.3 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ ΜΕ ΤΗΝ ΒΟΗΘΕΙΑ ΗΛΕΚΤΡΟΝΙΚΩΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΤΩΝ Η ανάλυση χρηματοοικονομικών καταστάσεων συνεπάγεται σημαντικό όγκο εργασίας υπολογιστικής φύσης, καθώς επίσης έναν αριθμό λογικών βημάτων τα οποία μπορούν να προσχεδιαστούν και προγραμματιστούν. Προς αυτή τη κατεύθυνση μπορεί ο οικονομικός αναλυτής να αξιοποιήσει τους ηλεκτρονικούς υπολογιστές. Η έξυπνη χρήση των τρομερών δυνατοτήτων του ηλεκτρονικού υπολογιστή στην ανάλυση χρηματοοικονομικών καταστάσεων εξαρτάται από μια διεξοδική κατανόηση των περιορισμών στους οποίους υπόκειται. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής μπορεί να χρησιμοποιηθεί σας εργαλείο έρευνας για την αποκάλυψη χαρακτηριστικών και σχέσεων μεταξύ στοιχείων εταιρειών, κλάδων, της συμπεριφοράς της αγοράς και της οικονομίας. Ο ηλεκτρονικός υπολογιστής μπορεί επίσης να αποτελέσει ένα εργαλείο εισροής πολλών νέων πληροφοριών για χρηματοοικονομική ανάλυση σε επέκταση χορηγούμενης πίστωσης και ανάλυσης τιμής / αξίας μετοχών. 11

1.4 ΜΕΘΟΔΟΙ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Για τη χρηματοοικονομική ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων απαιτείται συνήθως η διενέργεια και των δύο κατηγοριών ανάλυσης. Οι κυριότεροι μέθοδοι που χρησιμοποιούνται για την ανάλυση των λογιστικών καταστάσεων και οι οποίες μπορούν να ταξινομηθούν στις εξής μεγάλες κατηγορίες: Διαστρωματική ή κάθετη μέθοδος ανάλυσης Συγκριτική ή διαχρονική μέθοδος ανάλυσης Μέθοδος ανάλυσης των χρονολογικών σειρών με δείκτες τάσεων Εξειδικευμένες μέθοδοι, οι οποίες περιλαμβάνουν την ανάλυση των μεταβολών της οικονομικής θέσεως μιας επιχείρησης, την ανάλυση του νεκρού σημείου, καθώς και άλλες. 12

1.5 ΕΙΔΗ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ Η χρηματοοικονομική ανάλυση, ανάλογα με τη θέση του αναλυτή και με τα στάδια διενέργειας της διακρίνεται στα εξής είδη: Ανάλογα με τη θέση του αναλυτή, υπάρχουν δύο είδη ανάλυσης, η εσωτερική ανάλυση και η εξωτερική. Η εσωτερική ανάλυση γίνεται από πρόσωπα που βρίσκονται σε άμεση σχέση με την επιχείρηση και μπορούν ανά πάσα στιγμή να ανατρέξουν στα λογιστικά βιβλία της επιχείρησης (είναι η πλεονεκτικότερη θέση που μπορεί να έχει ένας αναλυτής). Η εξωτερική ανάλυση πραγματοποιείται από πρόσωπα, που βρίσκονται έξω από την επιχείρηση και βασίζεται αποκλειστικά και μόνο στα στοιχεία που δημοσιεύονται στις λογιστικές καταστάσεις και στις εκθέσεις του διοικητικού συμβουλίου και των ελεγκτών. Ανάλογα με τα στάδια διενέργειας της ανάλυσης. Σε αυτήν την περίπτωση η ανάλυση διακρίνεται σε τυπική και ουσιαστική. Η τυπική ανάλυση προηγείται της ουσιαστικής. Η ανάλυση αυτή ελέγχει την εξωτερική διάρθρωση του ισολογισμού και του λογαριασμού των αποτελεσμάτων χρήσης, προβαίνει στις ενδεικνυόμενες διορθώσεις, στρογγυλοποιήσεις, ομαδοποιήσεις, ανακατατάξεις και ανασχηματισμούς και συμπληρώνει σε απόλυτους αριθμούς τα κονδύλια με σχετικούς αριθμούς ( αριθμούς σε ποσοστά επί τοις εκατό ). Η δε ουσιαστική ανάλυση βασίζεται μεν στα δεδομένα της τυπικής ανάλυσης, αλλά επεκτείνεται στην εξεύρεση και επεξεργασία διαφόρων αριθμοδεικτών, οι οποίοι δίνουν την πραγματική εικόνα της επιχείρησης. 13

1.6 ΟΙ ΧΡΥΣΟΙ ΚΑΝΟΝΕΣ ΤΗΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΙΣΟΡΡΟΠΙΑΣ Χρυσός κανόνας του παθητικού: Ίδια κεφάλαια = Ξένα κεφάλαια. Ο χρυσός κανόνας αυτός που τηρούνταν συνήθως παλαιότερα, από πρακτικούς επιχειρηματίες συνήθως, έχασε την αξίας του όταν μπήκε στη μέση το καλούμενο Leverage-effect. Αν τα κέρδη της επιχείρησης είναι τόσα ώστε να τοκίζουν το κεφάλαιο με μεγαλύτερο επιτόκιο από αυτό των ξένων κεφαλαίων, τότε με την ανάληψη νέων δανείων βελτιώνεται ο τοκισμός των ιδίων κεφαλαίων, (και το αντίστροφο). Δεύτερος χρυσός κανόνας: Πάγια = Ίδια + Ξένα (μακροπρόθεσμα). Ο δεύτερος χρυσός κανόνας αναφέρεται στη κάλυψη των πάγιων περιουσιακών στοιχείων. Με την εφαρμογή του κανόνα αυτού επιδιώκεται μια ορθολογικότερη διάρθρωση των μέσων χρηματοδότησης και η αποτροπή προβλημάτων ρευστότητας, χωρίς όμως να είναι απόλυτος. Τρίτος χρυσός κανόνας: Χορηγούμενες πιστώσεις = αναλαμβανόμενες πιστώσεις. Αναφέρεται στη χρονική, ποιοτική και ποσοτική εναρμόνιση των χορηγούμενων πιστώσεων προς τις αναλαμβανόμενες πιστώσεις. Με τον όρο χρονική νοείται η εναρμόνιση της διάρκειας των αναλαμβανόμενων πιστώσεων προς τις χορηγούμενες πιστώσεις. Νοείται παρομοίως η εναρμόνιση (από άποψη χρόνου λήψης) βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων προς βραχυπρόθεσμες απαιτήσεις, μεσοπρόθεσμων υποχρεώσεων προς μεσοπρόθεσμες απαιτήσεις και μακροπρόθεσμων υποχρεώσεων προς μακροπρόθεσμες απαιτήσεις. Με τον όρο ποιοτική νοείται η σιγουριά είσπραξης των απαιτήσεων, έναντι της βεβαιότητας πληρωμής των υποχρεώσεων. Με τον κανόνα αυτό επιδιώκεται εκτός από την ορθολογική χρηματοδότηση και η αποτροπή των ζημιών εκ του πληθωρισμού. Πράγματι, εάν λόγω νομισματικών αναστατώσεων μειωθεί η αγοραστική αξία των απαιτήσεών μας κατά τον χρόνο ρευστοποίησής τους, τότε αυτό θα μειωθεί και η αγοραστική δύναμη των εξοφλούμενων υποχρεώσεων μας στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα επί ισόποσων απαιτήσεων και υποχρεώσεων. Στην περίπτωση αυτή και μάλιστα στο συγκεκριμένο σημείο ισορροπίας η επιχείρηση παραμένει ουδέτερη από πληθωριστικές επιδράσεις. 14

1.7 ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΚΑΙ ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ 1.7.1 ΕΙΔΗ ΚΑΙ ΠΗΓΕΣ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΩΝ Η ανάλυση των πληροφοριών οι οποίες θα αποτελέσουν το «input» στη φάση της πρόβλεψης μπορεί να επεκταθεί σε μια μεγάλη «γκάμα» πληροφοριών, στοιχείων και μηνυμάτων τα οποία μπορούν επίσης να προέρχεται από μια μεγάλη ποικιλία πηγών. Χρηματοοικονομικές πληροφορίες από: Ετήσιες λογιστικές καταστάσεις Ενδιάμεσες λογιστικές καταστάσεις Καταστάσεις που υποβάλλονται στο χρηματιστήριο Ανακοινώσεις Προϋπολογισμούς Χρηματιστηριακά στοιχεία Εκθέσεις αναλυτών Φορολογικούς καταλόγους Οικονομικά στατιστικά στοιχεία από: Επίσημα στατιστικά στοιχεία διαφόρων κρατικών και διεθνών οργανισμών Στατιστικές ιδιωτικών φορέων Μη αριθμητικά, χρηματοοικονομικά στοιχεία από: Εφημερίδες Επαγγελματικά περιοδικά Διαφημιστικές καμπάνιες Δικαστικές αποφάσεις Αιτήματα και διαμαρτυρίες προσωπικού Νομοσχέδια και νόμους Εκθέσεις προϊόντων Τράπεζες Προσωπικές επαφές 15

1.7.2 Η ΕΠΙΔΡΑΣΗ ΤΩΝ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ ΣΤΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΤΗΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑΣ ΤΗΣ ΑΓΟΡΑΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ Η αναφορά στη σχέση των χρηματοοικονομικών καταστάσεων και της αγοράς κεφαλαίου έχει σημασία για τους εξής λόγους: Η μέγιστη χρησιμότητα των χρηματοοικονομικών καταστάσεων συνδέεται με τη συμβολή τους στην επενδυτική δραστηριότητα μιας κοινωνίας, όπου μια τέτοια συλλογική προσπάθεια μπορεί καλύτερα να υλοποιηθεί στα πλαίσια μιας σύγχρονα οργανωμένης κεφαλαιαγοράς, δηλαδή χρηματιστηρίου. Η δυνατότητα θεωρητικής ανάλυσης της λειτουργίας μιας κεφαλαιαγοράς είναι οπωσδήποτε χρήσιμη στο βασικό προσανατολισμό και τη στρατηγική του αναλυτή / επενδυτή σε σχέση με το γενικό στόχο της εντόπισης αξιόγραφων / επενδυτικών ευκαιριών με τη βοήθεια της χρηματοοικονομικής ανάλυσης και πριν τη συγκεκριμένη κατά περίπτωση εφαρμογή της στο ευρύτερο πεδίο εξάσκησης της, το οποίο οριοθετείται και προσδιορίζεται πλέον από τις συντεταγμένες μιας σύγχρονα οργανωμένης κεφαλαιαγοράς. 16

2. ΑΝΑΛΥΣΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚΟΝΟΜΙΚΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΩΝ 2.1 ΕΙΣΑΓΩΓΗ Η ανάλυση, ερμηνεία και εκτίμηση των οικονομικών καταστάσεων αποτελεί σήμερα το βασικό μέλημα κάθε επιχειρήσεως και κυρίως εκείνων που είναι επιφορτισμένοι με την ευθύνη της λήψεως των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. Εκτός όμως από τους ανθρώπους μέσα στην επιχείρηση υπάρχουν και πολλές ομάδες ανθρώπων εκτός της επιχειρήσεως που ενδιαφέρονται για τα οικονομικά ζητήματα της επιχειρήσεως. Τέτοιοι είναι οι διάφοροι επενδυτές, οι ομολογιούχοι και οι μέτοχοι της εταιρίας, οι πιστωτές, οι Τράπεζες, οι δημόσιες υπηρεσίες ( κυβερνητικές υπηρεσίες ) κλπ. Καθένας ενδιαφέρεται από την δική του σκοπιά για την πρόοδο και την αποδοτικότητα της επιχειρήσεως. Οι πιστωτές π.χ. και οι Τράπεζες ενδιαφέρονται για την ικανότητα της επιχειρήσεως να πληρώσει τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της και τις δόσεις των δανείων της. Το ενδιαφέρον τους περιορίζεται στη βραχυχρόνια σύνθεση των κυκλοφορούντων περιουσιακών στοιχείων και την σχέση των με τα ληξιπρόθεσμα περιουσιακά στοιχεία του παθητικού. Οι ομολογιούχοι ενδιαφέρονται κυρίως για τη μακροχρόνια σύνθεση του κεφαλαίου της επιχειρήσεως, για τα κέρδη του παρελθόντος και για τις προβλέψεις τους στο μέλλον καθώς επίσης και για τις μεταβολές στην περιουσιακή κατάσταση της επιχειρήσεως. Οι μέτοχοι επίσης στη μεγάλη τους πλειοψηφία ενδιαφέρονται για την αποδοτικότητα της επιχειρήσεως μακροχρονίως και για την σύνθεση και την μεταβολή της περιουσιακής της καταστάσεως εφ όσον αυτοί αποτελούν βασικούς παράγοντες που επηρεάζουν την τιμή των μετοχών της. Περισσότερο όμως από όλους η διοίκηση είναι εκείνη που ενδιαφέρεται για την σύνθεση των κεφαλαίων και των περιουσιακών στοιχείων και για τις μεταβολές και για τις μελλοντικές τάσεις της αποδοτικότητας και των κερδών της επιχειρήσεως. Οι πληροφορίες αυτές έχουν άμεση επίδραση στην μορφή, στο ύψος ( ποσόν ) και στο κόστος της εξωτερικής χρηματοδοτήσεως της επιχειρήσεως. Οι πληροφορίες αυτές είναι επίσης χρήσιμες στις καθημερινές αποφάσεις, όσον αφορά τον προγραμματισμό, τον έλεγχο δραστηριοτήτων, τον προϋπολογισμό δαπανών και των κεφαλαίων, στην ανάλυση του νεκρού σημείου, στην ανάλυση του κόστους, στην ανάλυση των αποκλίσεων, στην ανάλυση μικτού κέρδους κλπ. Γι αυτό σήμερα αποτελεί βασική ανάγκη αλλά και απαραίτητη προϋπόθεση η γνώση των διαφόρων μεθόδων και διαφόρων «εργαλείων» που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση της οικονομικής καταστάσεως των επιχειρήσεων. Στη συνέχεια τα αποτελέσματα της αναλύσεως ανακοινώνονται στους ενδιαφερόμενους για να ληφθούν υπόψη στη λήψη των διαφόρων επιχειρηματικών αποφάσεων. 17

Μεταξύ των μεθόδων που χρησιμοποιούνται στην ανάλυση των οικονομικών καταστάσεων είναι: Α) Η συγκριτική ανάλυση. Β) Η ποσοστιαία ανάλυση. Γ) Η ανάλυση αριθμοδεικτών. 2.1.1 ΟΙ ΚΥΡΙΟΤΕΡΕΣ ΛΟΓΙΣΤΙΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ Στο σύνολο των ετήσιων λογιστικών καταστάσεων περιλαμβάνεται συνήθως και το γράμμα του προέδρου της εταιρίας στο οποίο συνοψίζονται οι δραστηριότητες της προηγούμενης χρήσης και προβάλλονται επίσης και οι προοπτικές της επιχείρησης για το άμεσο μέλλον. Περιέχονται επίσης και στοιχεία εικονογραφημένα για τα προϊόντα και τις εγκαταστάσεις της επιχείρησης και άλλες ενδιαφέρουσες, μη τυποποιημένες πληροφορίες. Το τμήμα πάντως που περιέχει τις απαραίτητες λογιστικές καταστάσεις περιλαμβάνει τις εξής τουλάχιστον πληροφορίες: ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΥ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΩΝ ΧΡΗΣΗΣ ΠΙΝΑΚΑ ΔΙΑΘΕΣΗΣ ΚΕΡΔΩΝ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΠΗΓΩΝ ΚΑΙ ΧΡΗΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ ΠΡΟΣΑΡΤΗΜΑ ΕΚΘΕΣΗ ΕΛΕΓΚΤΩΝ ΙΣΟΛΟΓΙΣΜΟΣ Ο ισολογισμός, η κατάσταση της οικονομικής θέσης της επιχείρησης, παρέχει πληροφορίες για τους οικονομικούς πόρους της επιχείρησης και τις απαιτήσεις / δικαιώματα σε αυτές των πιστωτών ή τους ιδιοκτήτες, σε μία συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Κατάσταση σε μία δεδομένη χρονική στιγμή. Ο ισολογισμός συνιστά την οικονομική φωτογραφία της μονάδας σε μία συγκεκριμένη στιγμή. Παρουσιάζει την οικονομική θέση της επιχείρησης στη γενική διάταξη: Ενεργητικό = πηγές ενεργητικού(υποχρεώσεις + ίδια κεφάλαια) και τα επιμέρους στοιχεία που απαρτίζουν τις βασικές αυτές κατηγορίες σε στατική μορφή σε αντίθεση με τη μορφή ροής με την οποία αυτά παρουσιάζονται στις άλλες λογιστικές καταστάσεις.ομαδοποίηση των στοιχείων του ισολογισμού: τα στοιχεία του ενεργητικού, καθώς και οι υποχρεώσεις του παθητικού έχουν ομαδοποιηθεί σε πρώτο επίπεδο στον ισολογισμό σε δύο κατηγορίες, ανάλογα με το χρόνο λήξης τους : κυκλοφορούντα και πάγια στο ενεργητικό και 18

μακροπρόθεσμα, βραχυπρόθεσμα στο παθητικό. Εννοείται ότι τα ίδια κεφάλαια θα μπορούσαν και αυτά να καταταγούν στα μακροπρόθεσμα στοιχεία του παθητικού. Κυκλοφορούν ενεργητικό και μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις λέγονται τα στοιχεία εκείνα του ισολογισμού τα οποία, προβλέπεται να μετατραπούν, να καταναλωθούν ή να λήξουν μέσα σε διάστημα ενός έτους από την ημερομηνία του ισολογισμού. Τέτοια στοιχεία είναι το ταμείο, τα υπόλοιπα πελατών και τα αποθέματα από τη πλευρά του ενεργητικού, ενώ από τη πλευρά του παθητικού οι λογαριασμοί προμηθευτών, ασφαλιστικά ταμεία, φόροι, μερίσματα πληρωτέα και η τρέχουσα δόση των μακροπρόθεσμων δανείων. Πάγια είναι τα στοιχεία όπως τα κτίρια και τα διάφορα μηχανήματα της επιχείρησης, καθώς και αξιόγραφα συμμετοχών σε άλλες επιχειρήσεις με σκοπό τον έλεγχο ή κάποια μακροπρόθεσμη σχέση με αυτές από τη πλευρά του ενεργητικού, ενώ από τη πλευρά του παθητικού παραδείγματα μακροπρόθεσμών τέτοιων αποτελούν το άληκτο μέρος των μακροπρόθεσμων δανείων, προβλέψεις για αποζημίωση προσωπικού κατά την αποχώρηση τους από την επιχείρηση και βέβαια το μετοχικό κεφάλαιο. (ΤΟΤΣΗ, 1986) 2.1.2 ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΗ ΑΝΑΛΥΣΗ Η χρονική σύγκριση των διαφόρων οικονομικών στοιχείων επιτυγχάνεται όταν τα διαθέσιμα στοιχεία για ένα αριθμό ετών αντιπαρατίθεται με κάποια σχετική σειρά σε παραπλήσιες στήλες. Οι καταστάσεις αυτές ονομάζονται συγκριτικές οικονομικές καταστάσεις. Η χρησιμότητα των καταστάσεων αυτών είναι φανερή και αναγνωρίζεται σαν απαραίτητη από τους αναλύοντας τα στοιχεία της επιχειρήσεως. Πολλές φορές παρουσιάζονται συγκριτικά στοιχεία για περίοδο 10 ή και περισσοτέρων ετών. Με την παράθεση των στοιχείων αυτών μπορούμε να παρατηρήσουμε την αύξηση ή μείωση μεταξύ των ετών, να υπολογίσουμε το μέσο ρυθμό μεταβολής των στοιχείων ως επίσης να ανακαλύψουμε τάσεις κατευθύνσεως των μεταβολών και να μπορέσουμε να κάνουμε και μελλοντικές προβλέψεις. 2.1.3 ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΑΝΑΛΥΣΗ Η ποσοστιαία ανάλυση αποτελεί και αυτή συγκριτική ανάλυση με την διαφορά ότι οι συγκρίσεις δεν γίνονται με απόλυτους αριθμούς. Τα στοιχεία έχουν μετατραπεί σε ποσοστά. Η ποσοστιαία σύγκριση γίνεται είτε οριζοντίως ( χρονική σύγκριση ), είτε καθέτως ( συνθετική σύγκριση ). Η κάθετη σύγκριση ονομάζεται και «κοινού μεγέθους οικονομικές καταστάσεις». 19

Η οριζόντια ανάλυση είναι μια δυναμική ανάλυση των στοιχείων χρονικά, ενώ η κάθετη ανάλυση είναι μια στατική ανάλυση. 2.1.4 ΑΝΑΛΥΣΗ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ Αριθμοδείκτες είναι σχέσεις ή λόγοι μεταξύ διαφόρων ποσοτήτων ή οικονομικών μεγεθών της επιχειρήσεως και αποσκοπούν να προσδιορίσουν τη θέση της επιχειρήσεως ή των διάφορων τομέων και κλάδων αυτής και να παρουσιάσουν έτσι την πραγματική κατάσταση της επιχειρήσεως. Οι αριθμοδείκτες βασίζονται σε στοιχεία λογιστικά ή στατιστικά και αναφέρονται επομένως στο παρελθόν. Η ανάλυση της καταστάσεως μιας επιχειρήσεως με τους αριθμοδείκτες είναι ανάλυση του παρελθόντος. Πολλές φορές όμως, όταν έχουμε στοιχεία για το μέλλον, όπως από τις προβλέψεις των πωλήσεων, τον προγραμματισμό της παραγωγής, τους προβλεπόμενους Ισολογισμούς και Λογαριασμούς Αποτελεσμάτων Χρήσεως (Proforma Balance Sheet and Proforma Income Statement), καταρτίζουμε αριθμοδείκτες και για το μέλλον. Πολλές φορές προσπαθούμε να προβλέψουμε το μέλλον δια μέσου των Αριθμοδεικτών, όπως έχουν γίνει τελευταία μελέτες για την πρόβλεψη πτωχεύσεων που χρησιμοποιούν σαν βάση την εξέλιξη και τάση των διάφορων Αριθμοδεικτων. Οι αριθμοδείκτες επομένως αποτελούν χρήσιμο «εργαλείο» και υπολογιστικό μέσο, που υποβοηθά στην ανάλυση και εκτίμηση των διαφόρων προτάσεων και εναλλακτικών λύσεων και στη λήψη των ορθών επιχειρηματικών αποφάσεων. Με τη χρήση των Αριθμοδεικτών μπορούμε να προσδιορίσουμε τον βαθμό της παραγωγικότητας και αποδοτικότητας των διάφορων τομέων και κλάδων της επιχειρήσεως, με απώτερο σκοπό την ορθολογικότερη χρησιμοποίηση των διαφόρων μέσων, πόρων και συντελεστών της παραγωγής της επιχειρήσεως. Η ορθολογική όμως χρησιμοποίηση των συντελεστών της παραγωγής προϋποθέτει ορθολογική διοίκηση των επιχειρήσεων, χρησιμοποίηση μοντέρνων μεθόδων και τεχνικού εξοπλισμού στη διοίκηση, υψηλά μορφωμένο, εκπαιδευμένο και ειδικευμένο ανθρώπινο δυναμικό και προπαντός διευθυντές στην επιχείρηση. Η χρησιμοποίηση των Αριθμοδεικτών θα δώσει τη δυνατότητα για την αξιοποίηση του κατάλληλου λογιστικού και στατιστικού υλικού των επιχειρήσεων από ανθρώπους όχι μόνο μέσα στην επιχείρηση αλλά και από ανθρώπους εκτός της επιχειρήσεως, όπως από οικονομικούς αναλυτές, χρηματιστές, επενδυτές ή ακόμα και απλώς ερευνητές επιχειρηματικών προβλημάτων. Τα περισσότερα όμως στοιχεία για την κατάρτιση των Αριθμοδεικτών προέρχονται από τους δημοσιευμένους Ισολογισμούς των επιχειρήσεων και των Λογαριασμών Αποτελεσμάτων Χρήσεως. Σε άλλες χώρες, οι επιχειρήσεις υποχρεούνται 20

να δημοσιεύσουν και την κατάσταση Πηγών και διαθέσεως Κεφαλαίων ( ή κατάσταση μεταβολών της περιουσιακής καταστάσεως ) της επιχειρήσεως, οπότε περισσότερα στοιχεία είναι διαθέσιμα στους ενδιαφερόμενους. Οι αριθμοδείκτες που καταρτίζονται σε μια επιχείρηση, είναι πολύ χρήσιμοι και απαραίτητοι, γιατί βοηθούν στην ανάλυση, τη διάγνωση και εκτίμηση της παρούσης καταστάσεως και των συνθηκών της επιχειρήσεως, αποκτούν όμως μεγαλύτερη ωφέλεια και σπουδαιότητα όταν: Α) Συγκρίνονται με προηγούμενα χρόνια. Έτσι ανακαλύπτουμε πραγματικά τις μεταβολές και την τάση των διαφόρων μεγεθών στην επιχείρηση. Β) Συγκρίνονται με ομοειδείς δείκτες άλλων συναγωνιστικών επιχειρήσεων, τους οποίους καταρτίζουμε βάσει των δημοσιευμένων στοιχείων των επιχειρήσεων αυτών. Γ) Συγκρίνονται με τους μέσους δείκτες του κλάδου, στον οποίο ανήκει η επιχείρησή μας. Οι αριθμοδείκτες μπορούν να ταξινομηθούν σε διάφορες κατηγορίες ανάλογα με το κριτήριο που χρησιμοποιείται και τον τύπο της επιχειρηματικής δραστηριότητας που αναφέρεται, αλλά και ανάλογα με την ανάλυση και έρευνα που επιχειρούνται. (ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ, 1999) 21

2.2 ΚΑΤΗΓΟΡΙΕΣ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΩΝ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας Αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας Αριθμοδείκτης κεφαλαίου κίνησης προς πωλήσεις ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ενεργητικού Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας αποθεμάτων Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας παγίων Αριθμοδείκτης ταχύτητας κυκλοφορίας ιδίων κεφαλαίων ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης μικτού περιθωρίου ή μικτού κέρδους Αριθμοδείκτης καθαρού περιθωρίου ή καθαρού κέρδους Αριθμοδείκτης αποδοτικότητας ιδίων κεφαλαίων Αριθμοδείκτης λειτουργικού περιθωρίου κέρδους ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΔΙΑΡΘΡΩΣΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΩΝ & ΒΙΩΣΙΜΟΤΗΤΑΣ Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς συνολικά κεφάλαια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς δανειακά κεφάλαια Αριθμοδείκτης ιδίων κεφαλαίων προς πάγια Αριθμοδείκτης κυκλοφορούντος ενεργητικού προς συνολικές υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης παγίων προς μακροπρόθεσμες υποχρεώσεις Αριθμοδείκτης καλύψεως τόκων ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΕΠΕΝΔΥΣΕΩΝ Ή ΕΠΕΝΔΥΤΙΚΟΙ ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ Τα κατά μετοχή κέρδη 22

Μερισματική απόδοση Ποσοστό διανεμόμενων κερδών Εσωτερική αξία μετοχής 23

3. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ 3.1 ΓΕΝΙΚΑ Χρησιμοποιούνται για τον προσδιορισμό τόσο της βραχυχρόνιας οικονομικής θέσεως μιας επιχειρήσεως όσο και της ικανότητας της να ανταποκριθεί στις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Η ύπαρξη ρευστότητας σε μία επιχείρηση έχει επίδραση στα κέρδη της διότι αν τα κυκλοφοριακά της στοιχεία δεν μετατρέπονται εύκολα σε μετρητά ή αν δεν υπάρχουν επαρκή ρευστά διαθέσιμα, τότε η επιχείρηση δεν είναι σε θέση να πληρώσει τις υποχρεώσεις της. Έτσι η μη εκπλήρωση των υποχρεώσεων της θα έχει σαν αποτέλεσμα τη δυσφήμιση της, τη μείωση της εμπιστοσύνης των συναλλασσομένων με αυτή και πιθανώς την κήρυξη της σε κατάσταση πτωχεύσεως. Οι περισσότερες επιχειρήσεις φροντίζουν να διατηρούν ένα πλεόνασμα κυκλοφοριακών στοιχείων ανάλογο προς τις τρέχουσες υποχρεώσεις τους, ώστε να μπορούν να τις εξοφλούν κανονικά. Οι αριθμοδείκτες ρευστότητας αναφέρονται στο μέγεθος και στις σχέσεις των βραχυχρόνιων υποχρεώσεων και των κυκλοφοριακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως, τα οποία αποτελούν τις πηγές καλύψεως αυτών των υποχρεώσεων. Η οικονομική κατάσταση μιας επιχειρήσεως μπορεί να θεωρηθεί καλή μόνον αν αυτή έχει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, οι αριθμοδείκτες ρευστότητας προορίζονται να δώσουν την εικόνα της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως μιας επιχειρήσεως. Ο προσδιορισμός της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως ενδιαφέρει τόσο τη Διοίκησης της όσο και τους εκτός αυτής πιστωτές και μετόχους της. Έτσι, η μελέτη για τον υπολογισμό των κεφαλαίων κινήσεως ενδιαφέρει όλους όσους σχετίζονται κατά οποιονδήποτε τρόπο με τη ς επιχείρηση, αφενός μεν γιατί συνδέονται με τις καθημερινές λειτουργίες της, αφετέρου δε, γιατί η ανεπάρκεια κεφαλαίων κινήσεως ή η κακή διαχείριση τους αποτελεί μια από τις σπουδαιότερες αιτίες πτωχεύσεως. Ιδιαίτερα όμως, ο υπολογισμός των αριθμοδεικτών ρευστότητας αποτελεί πολύτιμη βοήθεια για την διοίκηση της, γιατί επιτρέπει τον έλεγχο του κατά πιο τρόπο απασχολούνται μέσα στην επιχείρηση τα κεφάλαια κινήσεως της. Έτσι, είναι δυνατό να δοθούν απαντήσεις στα ερωτήματα που σχετίζονται με τη δυνατότητα της επιχειρήσεως να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Πέρα από αυτό ελέγχεται αν και κατά πόσο γίνεται η κατάλληλη χρησιμοποίηση των κεφαλαίων κινήσεως της επιχειρήσεως, αν τα κεφάλαια αυτά είναι επαρκή σε σύγκριση με τις εργασίες της, ή αν υπολείπονται από τα κανονικά, οπότε υπάρχει πρόβλημα ρευστών. Τέλος, η παρακολούθηση των αριθμοδεικτών ρευστότητας, διαχρονικά, 24

παρέχει τη δυνατότητα να διαπιστωθεί αν υπάρχει βελτίωση ή όχι της τρέχουσας οικονομικής καταστάσεως της επιχειρήσεως. Σε γενικές γραμμές, για να θεωρηθεί ότι μια επιχείρηση βρίσκεται σε καλή οικονομική κατάσταση, από απόψεως κεφαλαίων κίνησης, θα πρέπει να πληρεί τις παρακάτω προϋποθέσεις: Α) Να μπορεί να ανταποκριθεί στις καθημερινές απαιτήσεις των βραχυχρόνιων δανειστών της και να είναι σε θέση να εξοφλεί τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. Β) Να μπορεί να εκτελεί απρόσκοπτα τις εργασίες της και να μπορεί να εκμεταλλεύεται τυχόν παρουσιαζόμενες ευκαιρίες. Γ) να μπορεί να ανταποκρίνεται στην εξόφληση των απαιτητών τόκων και μερισμάτων των μετόχων της. Καλή οικονομική κατάσταση υπάρχει όταν οι τρέχουσες δραστηριότητες της, πέρα από τη χρησιμοποίηση των κυκλοφοριακών στοιχείων, χρηματοδοτούνται και από τους βραχυχρόνιους πιστωτές. Έτσι αν αγοράζονται προϊόντα με πίστωση και στη συνέχεια ρευστοποιούνται μέσα στα χρονικά όρια των πιστώσεων, τότε η επιχείρηση μπορεί να λειτουργεί με τις διευκολύνσεις των πιστωτών της. Στην περίπτωση αυτή, οι επενδυτέςμέτοχοι, ενώ προσφέρουν μόνο το ελάχιστο απαιτούμενο ποσό για κεφάλαιο κινήσεως, καρπούνται και την απόδοση των κεφαλαίων των πιστωτών, τα οποία αποτελούν, κατά κάποιο τρόπο, επενδύσεις των πιστωτών της σε αυτή. (Α. ΚΟΝΤΑΚΟΥ, Α. ΠΑΠΑΣΠΥΡΟΥ, 1993) 25

3.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΓΕΝΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Ή ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΕΩΣ Ο δείκτης αυτός πρόκειται για τον πιο διαδεδομένο χρηματοοικονομικό δείκτη μέτρησης της ρευστότητας, ο οποίος εξετάζει τη σχέση μεταξύ του κυκλοφορούντος ενεργητικού και των βραχυπρόθεσμων υποχρεώσεων. Ο τύπος υπολογισμού του δείκτη έχει ως εξής : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΟΥΝ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΓΕΝΙΚΗΣ = ------------------------------------------------------ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧ/ΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ο δείκτης αυτός μας δείχνει την ισορροπία μεταξύ Βραχυχρόνιων στοιχείων που συνθέτουν τον ισολογισμό. Δηλαδή σε τι ποσοστό οι βραχυχρόνιες απαιτήσεις που έχει μία επιχείρηση μπορούν να καλύψουν τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Το κυκλοφορούν ενεργητικό είναι το άθροισμα των κονδυλίων <αποθέματα>, <απαιτήσεις> (εκτός από το ποσό της κατηγορίας <κεφάλαιο εισπρακτέο στην επόμενη χρήση>), <χρεόγραφα>, <διαθέσιμα> και <μεταβατικοί λογαριασμοί ενεργητικού> του ενεργητικού του ισολογισμού. Οι βραχυχρόνιες υποχρεώσεις είναι το άθροισμα των κονδυλίων των κατηγοριών <βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις> και <μεταβατικοί λογαριασμοί παθητικού> του παθητικού του ισολογισμού της. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας δείχνει το μέτρο της ρευστότητας μιας επιχειρήσεως και το περιθώριο ασφαλείας, ώστε αυτή να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στην πληρωμή των καθημερινών απαιτήσεων υποχρεώσεων. Όσο πιο προβλέψιμες είναι οι εισροές χρημάτων μιας επιχείρησης τόσο είναι γενικότερα αποδεκτός ένας πιο χαμηλός δείκτης, αν και αυτό είναι συνάρτηση κυρίως του κλάδου στον οποίο ανήκει η επιχείρηση.. Αν η ροή των κεφαλαίων στην επιχείρηση είναι ομαλά και συνεχής και υπάρχει ακριβής αντιστοιχία μεταξύ των εισερχομένων κεφαλαίων και των εξοφλούμενων υποχρεώσεων, τότε η επιχείρηση δεν χρειάζεται να διατηρεί υψηλό περιθώριο ασφαλείας σε κεφάλαια κινήσεως (π.χ. όταν τα ρευστά, που εισπράττει, είναι ίσα με αυτά που πληρώνει για την εξόφληση των υποχρεώσεων της). Στην πραγματικότητα όμως, αυτό σπάνια συμβαίνει, για αυτό μια επιχείρηση θα πρέπει 26

να διατηρεί επαρκή κυκλοφοριακά στοιχεία, για να είναι σε θέση να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις τις, όταν καταστούν ληξιπρόθεσμες. Όσο μεγαλύτερος είναι ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας τόσο καλύτερη, από πλευράς ρευστότητας, είναι η θέση της συγκεκριμένης επιχειρήσεως. Αν ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας είναι αρκετά υψηλός τότε δεν κρίνεται απαραίτητος ο προσδιορισμός των παραπάνω αριθμοδεικτών. Εκείνο όμως που πρέπει να τονισθεί στο σημείο αυτό είναι, ότι, επειδή το μέγεθος του αριθμοδείκτη αυτού εξαρτάται από πολλούς και ποικίλους παράγοντες, μεταξύ των οποίων το είδος της κάθε επιχειρήσεως, η ποιότητα των κυκλοφοριακών της στοιχείων, η αμεσότητα των τρεχουσών υποχρεώσεων της και η ευκαμψία των αναγκών της σε κεφάλαια κινήσεως, ο βαθμός ρευστότητας αυτής θα πρέπει να εξετάζεται σε συνδυασμό με αυτούς τους παράγοντες. Ο αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας, παρέχει επίσης ένδειξη του βαθμού ασφαλείας, με τον οποίο βραχυχρόνιες πιστώσεις μπορεί να χορηγηθούν στην επιχείρηση από τους πιστωτές της, δηλαδή αντανακλά την τρέχουσα ικανότητα της επιχειρήσεως να ανταποκρίνεται στην πληρωμή των καθημερινά απαιτητών υποχρεώσεων της. Πολλές φορές όμως, είναι δυνατόν, μία επιχείρηση, παρά το γεγονός ότι έχει υψηλό αριθμοδείκτη να μη μπορεί να ανταποκριθεί στις τρέχουσες υποχρεώσεις της. Αυτό μπορεί να συμβαίνει γιατί η διοίκηση της δεν έχει κάνει ορθολογική κατανομή των κυκλοφοριακών της στοιχείων σε σχέση με το βαθμό ρευστότητας τους. Αν μελετήσουμε τη ρευστότητα μίας επιχειρήσεως από την πλευρά των μετόχων της, τότε μπορεί να καταλήξουμε στο συμπέρασμα ότι ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας ενδέχεται να μην αποτελεί και την πλέον συμφέρουσα κατάσταση ιδιαίτερα, αν η επιχείρηση διατηρεί πολλά ρευστά διαθέσιμα ή έχει κάνει μεγάλα αποθέματα ή τέλος έχει χορηγήσει μεγάλες πιστώσεις στους πελάτες της. Σε γενικές όμως γραμμές, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης κεφαλαίου κινήσεως παρέχει ένδειξη υπάρξεως μεγαλύτερου βαθμού κινδύνου στην επιχείρηση απ ό,τι ένας υψηλός αριθμοδείκτης. Εντούτοις, ένας χαμηλός αριθμοδείκτης μπορεί να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως κάνει πιο εντατική χρήση των κυκλοφοριακών της στοιχείων, δηλαδή διατηρεί τα ρευστά διαθέσιμα της στο ελάχιστο δυνατό επίπεδο, ή η ταχύτητα κυκλοφορίας των αποθεμάτων και των απαιτήσεων της βρίσκεται στο ανώτατο δυνατό σημείο. Πάντως, το ύψος των ρευστών διαθεσίμων μιας επιχειρήσεως, εξαρτάται από το ποσό που απαιτείται για να ανταποκριθεί αυτή στις τρέχουσες υποχρεώσεις της, της δαπάνες της, καθώς και από το ποσό ασφαλείας που πρέπει να διατηρεί για την αντιμετώπιση έκτακτων περιστατικών. (ΚΑΝΤΖΟΣ 1994) 27

3.3 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΕΙΔΙΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ Ο τύπος υπολογισμού για τον δείκτη ειδικής ρευστότητας είναι ο εξής : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛΟΦ. ΕΝΕΡΓ. ΑΠΟΘΕΜΑΤΑ ΕΙΔΙΚΗΣ = ---------------------------------------------------------- ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧ/ΣΜΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ο αριθμοδείκτης αυτός αποτελεί αυστηρή αξιολόγηση καθώς περιλαμβάνει κυκλοφοριακά στοιχεία που είτε είναι είτε μπορούν να μετασχηματιστούν σε μετρητά σχετικά εύκολα. Συνεπώς, δεν περιλαμβάνει τα αποθέματα γιατί δεν είναι εύκολο να μετατραπούν σε μετρητά. Όλα τα περιλαμβανόμενα στον αριθμητή του κλάσματος στοιχεία είναι δυνατόν να μετατραπούν γρήγορα σε χρήμα, στην ονομαστική τους αξία, δηλ. στην αξία που αναγράφονται στα βιβλία της επιχειρήσεως, πλην των απαιτήσεων που συχνά δεν είναι δύσκολα και γρήγορα μετατρέψιμες σε χρήμα. Στον υπολογισμό του αριθμοδείκτη αυτού δεν περιλαμβάνονται: Τα αποθέματα πρώτων και βοηθητικών υλών, ημικατεργασμένων και έτοιμων προϊόντων, γιατί δεν θεωρούνται ταχέως ρευστοποιήσιμα. Πράγματι, απαιτείται αρκετό χρονικό διάστημα μέχρι την πώληση τους ή μέχρι τη μετατροπή των πρώτων υλών και των ημικατεργασμένων προϊόντων σε έτοιμα προϊόντα. Εκτός αυτού, υπάρχει αβεβαιότητα τόσο ως προς την δυνατότητα πωλήσεως όλων των αποθεμάτων όσο και ως προς την αξία, που θα εισπραχθεί κατά την πώληση τους. Οι προκαταβληθείσες δαπάνες, οι οποίες κανονικά χρειάζονται κάποιο χρονικό διάστημα για να μετατραπούν σε χρήμα. Αν μια επιχείρηση έχει δυσκολίες στην πώληση των αποθεμάτων ετοίμων προϊόντων της, τότε το μεγάλο ύψος αποθεμάτων δεν βοηθά στην εξυπηρέτηση των τρεχουσών υποχρεώσεων της. Αρκετά σημαντικός αριθμός αναλυτών πιστεύει ότι δεν πρέπει να λαμβάνουμε υπόψη μας το σύνολο του κυκλορούντος ενεργητικού κατά τη διαδικασία μέτρησης της ικανότητας της επιχείρησης να καλύψει τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις της, επειδή τα αποθέματα και κάποια άλλα στοιχεία που περιλαμβάνονται στο κυκλοφορούν ενεργητικό δεν είναι άμεσα ρευστοποιήσιμα. Όσο μεγαλύτερος είναι ο δείκτης και ειδικότερα πάνω από τη μονάδα τόσο 28

το καλύτερο για την επιχείρηση. Στην περίπτωση βέβαια όπου τόσο ο δείκτης του κλάδου όσο και ο δείκτης της οικονομίας κινούνται σε επίπεδα μικρότερα της μονάδας τότε ένας δείκτης επίσης μικρότερος από τη μονάδα για την επιχείρηση, αποτελεί σήμα για να μην επενδύσουμε τη συγκεκριμένη χρονική στιγμή. Ένας υψηλός αριθμοδείκτης γενικής ρευστότητας, λόγω μεγάλων αποθεμάτων, δεν προσδίδει ρευστότητα στην επιχείρηση. Ως εκ τούτου ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας αποτελεί καλύτερη ένδειξη της ικανότητας μιας επιχείρησης να εξοφλεί τις τρέχουσες υποχρεώσεις της από ότι ο προηγούμενος αριθμοδείκτης, Αν τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία μιας επιχειρήσεως (κυκλοφορούν μείον αποθέματα) είναι ίσα ή μεγαλύτερα των τρεχουσών υποχρεώσεων, τότε θεωρητικά τουλάχιστον, η επιχείρηση έχει καλή τρέχουσα οικονομική κατάσταση. Ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας μας δείχνει πόσες φορές τα ταχέως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως καλύπτουν τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις της. Ένας αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας γύρω στη μονάδα θεωρείται ικανοποιητικός μόνον αν στις απαιτήσεις της επιχειρήσεως δεν περιλαμβάνονται επισφαλείς ή ανεπίδεκτες εισπράξεως απαιτήσεις. Επειδή όμως στην πράξη ο εξωτερικός αναλυτής ενδέχεται να μην έχει στοιχεία για το είδος αυτών των απαιτήσεων, κρίνεται σκόπιμο οι απαιτήσεις να λαμβάνονται μειωμένες προκειμένου να υπολογιστεί ο αριθμοδείκτης ειδικής ρευστότητας. Αντίθετα, ένας αριθμοδείκτης μικρότερος της μονάδας δείχνει ότι τα αμέσως ρευστοποιήσιμα στοιχεία της επιχειρήσεως είναι ανεπαρκή για να καλύψουν τις τρέχουσες υποχρεώσεις της, με αποτέλεσμα η επιχείρηση να εξαρτάται από τις μελλοντικές της πωλήσεις, προκειμένου να εξασφαλίσει επαρκή ρευστότητα. Έτσι, αν προβλέπεται κάποια μείωση των μελλοντικών πωλήσεων θα πρέπει να αναζητηθούν νέα κεφάλαια, είτε με έκδοση νέων τίτλων μετοχών, είτε με προσφυγή στον δανεισμό. (ΑΘΙΑΝΟΣ ΣΤ. ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ ΚΛ.) Θα πρέπει να σημειωθεί, ότι μια μεγάλη διαφορά μεταξύ των αριθμοδεικτών γενικής και ειδικής ρευστότητας αποτελεί ένδειξη ότι υπάρχουν αυξημένα αποθέματα στην επιχείρηση. 29

3.4 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ (Cash Ratio) Ο αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας υπολογίζεται από τη διαίρεση του συνόλου του διαθέσιμου ενεργητικού μιας επιχειρήσεως με το σύνολο των ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων της και ο τύπος που εκφράζει τον δείκτη αυτόν έχει ως εξής : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΔΙΑΘΕΣΙΜΑ ΤΑΜΕΙΑΚΗΣ = ------------------------------------------------ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑΣ ΒΡΑΧΥΧΡΟΝΙΕΣ ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ Ο συγκεκριμένος δείκτης θα μπορούσε να χαρακτηριστεί ως ο πιο συντηρητικός δείκτης υπολογισμού της ρευστότητας μιας επιχείρησης, καθώς συσχετίζει τα διαθέσιμα (μετρητά) με τις βραχυχρόνιες υποχρεώσεις. Ένας αριθμοδείκτης ο οποίος μας δίνει την εικόνα της επάρκειας ή όχι μετρητών στην επιχείρηση σε σχέση με τις τρέχουσες λειτουργικές της ανάγκες, είναι ο αριθμοδείκτης ταμειακής ρευστότητας. Η ταμειακή ρευστότητα εκφράζει την ικανότητα μιας επιχείρησης για την εξόφληση των τρεχουσών και ληξιπροθέσμων υποχρεώσεων της με τα μετρητά που διαθέτει. Ο αριθμοδείκτης αυτός δείχνει πόσες φορές τα διαθέσιμα περιουσιακά στοιχεία μιας επιχειρήσεως καλύπτουν τις ληξιπρόθεσμες υποχρεώσεις της. 3.5 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝΗΣΗΣ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ 30

Ο δείκτης κεφαλαίου κίνησης προς τις πωλήσεις συνδέει τοι καθαρό κεφάλαιο κίνησης, το οποίο υπολογίζεται από το κυκλοφορούν ενεργητικό μείον τις βραχυπρόθεσμες υποχρεώσεις, με τις πωλήσεις της επιχείρησης. Η σχέση αυτή εμφανίζει τα διαθέσιμα κεφάλαια κίνησης για την κάλυψη πρόσθετης χρηματοδότησης των στοιχείων του ενεργητικού, οι οποίες μπορούν να προκύψουν από τον αυξημένο όγκο των πωλήσεων. Ο τύπος υπολογισμού για αυτόν τον δείκτη είναι ο ακόλουθος : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΚΥΚΛ. ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟ ΒΡΑΧ. ΥΠΟΧΡΕΩΣΕΙΣ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ ΚΙΝ. = ------------------------------------------------------------------ ΠΡΟΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ Όπως και στους περισσότερους δείκτες, δεν υπάρχουν κάποια ενδεικτική τιμή σύγκρισης. Επομένως, πρέπει να υπολογίσουμε το ποσοστό κατά τη διάρκεια του χρόνου για να καθορίσουμε μια συγκεκριμένη τάση και να τη συγκρίνουμε με την αντίστοιχη του κλάδου και της οικονομίας. Σε γενικές γραμμές όσο υψηλότερος είναι ο αριθμοδείκτης τόσο το καλύτερο για την επιχείρηση, διότι υποδηλώνει μεγαλύτερο βαθμό ρευστότητας. Βέβαια για να συμπεράνουμε σωστά, θα πρέπει πάντοτε να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα μας με τον αντίστοιχο κλάδο της οικονομίας. 31

4. ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΗΣ ΑΠΟΤΕΛΕΣΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑΣ 4.1 ΓΕΝΙΚΑ Χρησιμοποιούνται προκειμένου να μετρηθεί ο βαθμός αποτελεσματικότητας μιας επιχειρήσεως στη χρησιμοποίηση των περιουσιακών της στοιχείων, κατά πόσο δηλαδή γίνεται ικανοποιητική ή όχι χρησιμοποίηση αυτών. Η αποτελεσματικότερη χρησιμοποίηση των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως ενδιαφέρει τόσο τη διοίκηση της, όσο και εκείνους που ενδιαφέρονται γι αυτήν. Υπάρχουν διάφοροι μέθοδοι που μπορούν να μετρήσουν την παραγωγικότητα και το βαθμό χρησιμοποιήσεως των περιουσιακών στοιχείων μιας επιχειρήσεως. Γενικά, όσο πιο εντατική είναι η χρησιμοποίηση των στοιχείων μιας επιχειρήσεως τόσο τούτο αποβαίνει προς όφελος της. Η χρησιμοποίηση ορισμένων αριθμοδεικτών δραστηριότητας βοηθά να προσδιορίσουμε το βαθμό μετατροπής ορισμένων περιουσιακών στοιχείων (αποθεμάτων, απαιτήσεων) σε ρευστά. Εξετάζοντας τα οικονομικά δεδομένα μιας επιχειρήσεως ενδέχεται να γίνουν ορισμένες διαπιστώσεις. Μπορεί, π.χ. να υπάρχει μεγάλο ποσοστό αποθεμάτων στα κυκλοφοριακά της στοιχεία, πράγμα το οποίο παρέχει ένδειξη ότι τα στοιχεία αυτά δε μετατρέπονται σε χρήμα με την πρέπουσα ταχύτητα και ευκολία. Βέβαια, το γεγονός αυτό ίσως να δείχνει ότι η διοίκηση της επιχειρήσεως ακολουθεί μια μέτρια πολιτική αποθεμάτων. Ίσως όμως τούτο να οφείλεται και στην φύση των εργασιών της, διότι υπάρχουν επιχειρήσεις που πρέπει να διατηρούν μεγάλα αποθέματα πρώτων υλών και ετοίμων προϊόντων, όπως συμβαίνει π.χ. με τις βιομηχανίες καπνού. Γενικά, το ποσοστό αποθεμάτων που διατηρεί μια επιχείρηση πρέπει να σχετίζεται πάντοτε με το ύψος των πωλήσεων της. Αντίθετα, σε πολλές περιπτώσεις η τυχόν διατήρηση στην επιχείρηση υψηλού ποσοστού ρευστών ή κρατικών χρεογράφων μπορεί να δείχνει ότι ακολουθείται μια καλή πολιτική από μέρους της, διότι της επιτρέπεται να εκμεταλλεύεται ευκαιρίες και να κατέχει τα αναγκαία ρευστά σε όχι καλές περιόδους. Ωστόσο, μεγάλα ποσά σε ρευστά διαθέσιμα και προσωρινές επενδύσεις δεν αυξάνουν την μακροχρόνια κερδοφόρα δυναμικότητα της επιχειρήσεως, γι αυτό και θα πρέπει να αποφεύγονται εκτός αν πρόκειται να επενδυθούν στο άμεσο μέλλον. (ΚΛΕΑΝΘΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΔΗΣ 1999) 32

4.2 ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Ο εν λόγω αριθμοδείκτης παρέχει ενδείξεις για το πόσο η επιχείρηση χρησιμοποιεί εντατικά τα περιουσιακά της στοιχεία προκειμένου να πραγματοποιεί τις πωλήσεις της. Από αυτό φαίνεται αν υπάρχει υπερεπένδυση κεφαλαίων στην επιχείρηση σε σχέση με το ύψος των πωλήσεών της. Ο τύπος που εκφράζει τη σχέση αυτή είναι ο ακόλουθος : ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΗΣ ΤΑΧΥΤΗΤΑΣ ΚΑΘΑΡΕΣ ΠΩΛΗΣΕΙΣ ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΣ = ----------------------------------------- ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ ΣΥΝΟΛΟ ΕΝΕΡΓΗΤΙΚΟΥ Ο δείκτης κυκλοφορίας ταχύτητας ενεργητικού συνήθως κυμαίνεται από 1, για τις μεγάλες επιχειρήσεις εντάσεως κεφαλαίου, μέχρι 10, για κάποιες επιχειρήσεις λιανικού εμπορίου. Ο συγκεκριμένος αριθμοδείκτης επηρεάζεται και από το ύψος των χρηματοδοτούμενων (leased) κεφαλαίων που χρησιμοποιούνται για την παραγωγή πωλήσεων. Ο δείκτης αυτός όμως είναι ευμετάβλητος ακόμα και μέσα στον ίδιο τον κλάδο, θα πρέπει να συγκρίνουμε τα αποτελέσματα με τα αντίστοιχα των επιχειρήσεων του κλάδο. Οφείλουμε να σημειώσουμε ότι ο δείκτης διαφέρει από επιχείρηση σε επιχείρηση ανάλογα με το "είδος του παραγόμενου" προϊόντος. Τα στοιχεία αυτού του δείκτη επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό από τη μέθοδο των αποσβέσεων που ακολουθεί η διοίκηση της εταιρείας, δηλαδή από το αν ακολουθείται πολιτική αυξανόμενης ή σταθερής απόσβεσης. Γενικότερα, όσο υψηλότερος είναι ο δείκτης αυτός τόσο πιο αποτελεσματικά έχουν χρησιμοποιηθεί τα περιουσιακά της στοιχεία. Επίσης, είναι χρήσιμο να γίνεται σύγκριση αυτού του δείκτη με τις ισορροπίες του κλάδου. Ένας υψηλός δείκτης ταχύτητας ενεργητικού, σε σχέση με τον αντίστοιχο του κλάδου, υποδηλώνει συνήθως αδυναμία της διοίκησης, να χρησιμοποιεί το σύνολο των στοιχείων του ενεργητικού ή σημαίνει ότι χρησιμοποιεί απαρχαιωμένα στοιχεία. Επίσης, ένας υπερβολικά χαμηλός δείκτης κυκλοφοριακής ταχύτητας ενεργητικού, υποδηλώνει αδυναμία της διοίκησης επειδή χρησιμοποιεί περισσότερα στοιχεία από αυτά που πραγματικά απαιτεί η φύση της επιχειρηματικής δραστηριότητας για την παραγωγή πωλήσεων. 33

Επομένως, πέρα από την ανάλυση των στοιχείων που αποτελούν τη βάση του ενεργητικού, είναι χρήσιμο να εξετάζουμε το βαθμό χρησιμότητας συγκεκριμένων στοιχείων, όπως, τα αποθέματα και τα πάγια στοιχεία.αυτός ο δείκτης λοιπόν, μας δείχνει είτε σε πόσες ημέρες είτε σε πόσες φορές, η επιχείρηση "ανακυκλώνει" - "αξιοποιεί" και "μετατρέπει" το Σύνολο του ενεργητικού σε πωλήσεις. Δείχνει, δηλαδή την ικανότητα της επιχείρησης (επιχειρηματία) να αξιοποιεί στην μάχη της αγοράς όλα τα εφόδια που διαθέτει..δηλαδή τα στοιχεία του Ενεργητικού (πάγια - εγκαταστάσεις κ.λ.π). Όσο μικρότερος ο δείκτης τόσο "καλύτερος" σε σύγκριση πάντα με την φύση της επιχείρησης. Αυτό που φταίει συνήθως για την μη αποδεκτή ένδειξη του δείκτη είναι ότι η επιχείρηση δηλαδή ο επιχειρηματίας, δεν αξιοποιεί στο έπακρο (=άριστα) την παραγωγική δυνατότητα της επιχείρησης (συντελεστές παραγωγής) και μπορεί να φταίει ο ίδιος ή εξωγενής με την επιχείρηση ή και το κλάδο παράγοντας (π.χ επιχειρηματίας ανεκπαίδευτος ή πτώση τουρισμού σε εθνικό επίπεδο). 34