ΘΕΜΑ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ

ΤΕΧΝΟΛΟΓΙΚΟ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΙΚΟ ΙΔΡΥΜΑ ΚΑΒΑΛΑΣ ΣΧΟΛΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗΣ ΚΑΙ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ ΤΜΗΜΑ ΛΟΓΙΣΤΙΚΗΣ ΘΕΜΑ: ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΚΑΙ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΤΩΝ ΕΛΛΗΝΙΚΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ )' ΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ Υποβληθείσα στον Καθηγητή κ. ΑΝΑΣΤΑΣΙΟ ΚΑΡΑΣΑΒΒΟΓΛΟΥ Από τις σπουδάστριες ΙΩΑΝΝΑ ΒΑΣΣΟΥ ΞΑΝΘΗ ΓΚΙΑΛΗ

Π Ε Ρ ΙΕ Χ Ο Μ Ε Ν Α 1. TO ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟ ΠΕΡΙΒ ΑΛΛΟ Ν... 5 2. Η ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΗΜΕΡΑ 2.1. Η ΠΟΡΕΙΑ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ...8 2.2. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 12 2.3. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΧΩΡΕΣ... 17 2.4. ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΚΑΑΔΟΙ ΜΕ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ...20 2.5. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 2002...22 3. ΟΙ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΣΤΗΝ ΑΣΙΑΤΙΚΗ ΗΠΕΙΡΟ...25 4. ΕΛΛΗΝΙΚΗ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΠΡΑΓΜΑΤΙΚΟΤΗΤΑ 4.1. ΑΡΙΘΜΗΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ... 40 4.2. ΑΝΤΑΓΩΝΙΣΤΙΚΟΤΗΤΑ...41 4.3. ΑΓΟΡΕΣ-ΣΤΟΧΟΙ... 41 4.4. ΟΙ ΕΞΑΓΩΓΙΚΕΣ ΕΠΙΧΕΙΡΗΣΕΙΣ...42 4.5. ΕΡΕΥΝΑ...43 4.6. ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ... 43 4.7. ΣΥΓΚΡΙΤΙΚΑ ΠΛΕΟΝΕΚΤΗΜΑΤΑ... 44 4.8. Η ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑΤΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ...45 4.9. ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ... 45 5. ΤΟ ΕΝΙΑΙΟ ΝΟΜΙΣΜΑ...47 6. ΑΣΦΑΛΕΙΑ ΕΞΑΓΩΓΙΚΩΝ ΠΙΣΤΩΣΕΩΝ... 49 7. ΑΓΟΡΕΣ ΣΤΟΧΟΙ...55 8. ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ ΘΕΩΡΗΣΗ... 61 9. ΔΡΑΣΕΙΣ- ΠΡΟΤΑΣΕΙΣ ΓΙΑ ΤΗΝ ΕΞΑΓΩΓΙΚΗ ΑΝΑΠΤΥΞΗ... 70 J

Ο φ ε ίλ ο υ μ ε θ ερ μ ές ε υ χ α ρ ισ τ ίε ς σ το ν κ α θ η γ η τή μας κ. Α Ν Α Σ Τ Α Σ ΙΟ Κ A ΡA Σ A Β Β Ο ΓΛ Ο Υ για τ ις π ο λ ύ τ ιμ ε ς και χ ρ ή σ ιμ ε ς σ υ μ β ο υ λ ές και υ π ο δ ε ίξ ε ις το υ, για την εκπ ό ν η σ η της ε ρ γ α σ ία ς μας.

ΕΙΣΑΓΩ ΓΗ Ένας από τους βασικούς τομείς της εθνικής οικονομίας είναι ο τομέας των εξαγωγών και η εξ αιτίας αυτών εισαγωγή συναλλάγματος. Η πολιτεία, μέσω των μηχανισμών της, επιδιώκει την με κάθε τρόπο τόνωση των εξαγωγών με την λήψη μέτρων και παροχή κινήτρων στους εξαγωγείς για να επιτύχει αύξησή τους, που θα έχει άμεση συνέπεια την τόνωση της εθνικής οικονομίας. Προς τούτοις έχει προχωρήσει στην σύσταση φορέων που θα βοηθούν τους εξαγωγείς, όπως για παράδειγμα τον Οργανισμό Προώθησης Εξαγωγών, τον Οργανισμό Ασφάλισης Εξαγωγικών Πιστώσεων και την Γενική Γραμματεία Διεθνών Οικονομικών Σχέσεων στο Υπουργείο Εθνικής Οικονομίας. Αλλά και οι ίδιοι οι επιχειρηματίες που δραστηριοποιούνται σ αυτόν τον τομέα έχουν συστήσει φορείς που θα διευκολύνουν το έργο τους και θα διασφαλίσουν τα συμφέροντά τους, όπως ο Πανελλήνιος Σύνδέσμος Εξαγωγέων, ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδος και τα διάφορα Επιμελητήρια. Είναι πέρα από βέβαιο ότι η υγιής ιδιωτική πρωτοβουλία σε συνεργασία με την Πολιτεία και τα ορισμένα απ αυτήν όργανά της θα βοηθήσουν αυτόν τον ιδιαίτερα ευαίσθητο και δύσκολο τομέα της οικονομίας για να επιτευχθεί το ποθούμενο απ όλους αποτέλεσμα, που δεν είναι άλλο από την τόνωση των εξαγωγικών δραστηριοτήτων και την ενίσχυση της εθνικής οικονομίας.

1. ΠΡΩΤΟ ΚΕΦ Α ΛΑ ΙΟ ΤΟ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ Ο ΙΚΟΝΟΜ ΙΚΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ Η παγκόσμια οικονομία διανύει μία περίοδο μετάβασης, από την εποχή της βιομηχανίας, στην εποχή της κοινωνίας της πληροφορίας. Ο κινητήριος μοχλός της οικονομίας είναι πλέον η πληροφορία και η ταχύτητα διακίνησης της. Οι κυριότερες δυνάμεις που οδηγούν την τελευταία δεκαετία την παγκόσμια οικονομία είναι, αφενός μεν η παγκοσμιοποίηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας και των αγορών αφετέρου η επανάσταση στην τεχνολογία της πληροφορικής και των τηλεπικοινωνιών. Σε αυτά προστίθενται το εκπαιδευτικό επίπεδο που αυξάνει συνεχώς στις δυτικές χώρες, ο ταχύτατα αυξανόμενος παγκόσμιος ανταγωνισμός, η συνεχής αβεβαιότητα και η ανάγκη για συνεχείς προσαρμογές. Οι γνώσεις εξελίχτηκαν στο βασικότερο συντελεστή της παραγωγής, που ωστόσο, υπόκεινται σε ταχεία απαξίωση. Οι σημαντικές αλλαγές που έχουν επέλθει στην διεθνή οικονομία και δεν είναι αποτέλεσμα μόνο των γεγονότων της 11''^ Σεπτεμβρίου 2001, αλλά βαθύτερων διαρθρωτικών εξελίξεων είναι: Η μετατόπιση του κέντρου βάρους της διεθνούς οικονομίας προς την Ασία, η εκπληκτική ραγδαία ανάπτυξη της Κίνας και η είσοδος της στον Π.Ο.Ε., η παγκοσμιοποίηση ", η παγκόσμια έκρηξη της νέας Οικονομίας" με τη συνειδητοποίηση ότι οι νέες τεχνολογίες μπορούν να προσδώσουν θετική δυναμική στις εμπορικές και εξαγωγικές δραστηριότητες, η ραγδαία και όχι μέχρι προ ολίγου αναμενόμενη άνοδος της Ρωσίας και πάλι στο επίπεδο της Μεγάλης Δύναμης, η πολυπόθητη κυκλοφορία του ΕΥΡΩ, ο περιορισμός του ελέγχου στην διακίνηση των βραχυπρόθεσμων κεφαλαίων, των συναλλαγών και των ξένων επενδύσεων, η αναμενόμενη ανάπτυξη των αναδυόμενων αγορών της Βαλκανικής και του Ευξείνου Πόντου, η επιδιωκόμενη οικονομική μεταβολή των χωρών της Μεσογείου μέσω του Μεσογειακού Προγράμματος της Ε.Ε., η προώθηση της περιοχής της Κασπίας και των κοιτασμάτων πετρελαίων που διαθέτει στο επίκεντρο του οικονομικού ενδιαφέροντος της διεθνούς αγοράς.

'J i/k -:. ffiji U ii i f f u t i ^ Wr'*iN0»^^ iiu.. i csfiifj iijs, i r y *&f > M pi. ;. *}ξ;. 'J»Γί Οϊ«Κ i n m /#?t ' f > ' * ' - : ^ ' '«'7i»<iiift!%i'!^ ιμ β ϊώ» ΐ',ϊϊς -ίί^«ς 3 W ;:* ^ 3%*fsi0 T ε ^1 i('3pevt*snc*i3tiii - υ ί ** < f ', ntiir />;w; 'i^d^*yi'< \ife»>i iis r,,, ίί,ίίοι 40 «+W<i MJfSi " j^ -JV i-'vi i^'sessy frssf ^, i;jw 'jt $ i [ i A e» «( i r m ^ ^ ΐ» «:ίί0 Γ ΐ ; </ iv'! i;tjj:.,<;*aniic<*v^jrs* h K t. ^' ^. αχ)μ{:^?ηιλ<^-«;: αί»η ο '«'n'^r/a p tw '^-δ^λϊφ ϋ λ ϊϊ6 CiT^W 0Λ«Ας ν «ί - ίξ ίϋ η ί!»'*_'<.γξφί ; * Γ x^'^*^^ut'j<.'. ^'ί»λ1*τ-ςνλ> - -' *.'*^, iak»«-,α ί>ί.ί.'ϊ ϊί/ ϊ *.-, S > -'.vife ' -. ^ ", ; χ. Μνϊ'Γΐ,Λίίί ^-fjtjtr,^, L '.ν' S'' ' ' ' ' > iif ί -.cwtt Vvki4 ΐ \i% ^ t c. : ^v^ «yru4*5'iw*i ' > ff% '5'^ y f< Ηί*.ηρϋν»ίς *:» - Λ ^ ^ i w,u*i?..v, - * ΐ.;.ϊίίΑ Μ' ^ >* ΐί>4 ϊί«ίϊλϊϊν*!β^5. - ΰτ^ιΤίίίί';. * >» <?wry{f< "^Of? ^- ; * i4 cf^ptirtlif/.tiosr» Ji,*/ f:vi rt«.v ajefeirt^ii #. '; fci.'v:/ or7?k'iso Ki.oxi«yiti *<*> *< *" i. ' t *. ^v xya «ίνα* mr»<ivo #^Λ«ι>1ίουί f s i - ' a «1. ifeif!^ i»j f i " ΐ* η*ίμ0ρ?ϊηί «w<b sf^iiir*' fc«yys>5» s f <"isv >ii>i. - ΐις ^*y V iw A W ctsiwii inov Λί^*Αν,«.» * 3ΐίΑϊ *ν)'«ί**ί ^ A^v#<w^#ftwMwiqipcKm<iia?iit?viaikOfer^^ " m N w oisi», m w» um«>f 3o>6ii»fc, r f ' ι5β ΐί-ίμεκ>*ί}ϊ. * K * f ΐ ^ 4»«<9*ιΤι *iw t;i «' ^ iliiij&wiisdfifcw wn *Φ «ϊλ * ; η ; ; ^ {ίι,ιΐΐίΰ uy^ft, 3Κ**<3Α»'5ίϊ m i\ ΊΟΛ-^^ίΜΟί'? ;Γ v^^.vtzu 1 «wifikpit :M <'-in^ y' '!fl

Ως προς τα θέματα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, έχουμε τη διεύρυνση που θα επεκτείνει το άνοιγμα των αγορών της Ε.Ε. και θα φέρει άμεση αύξηση στις εμπορικές συναλλαγές με τρίτες χώρες. Η αύξηση θα προέλθει από το γεγονός ότι τα νέα μέλη θα πρέπει να προσαρμοστούν στα νέα δεδομένα "ανοικτής" αντιμετώπισης προς τις τρίτες χώρες τα οποία εφαρμόζει σήμερα η Ε.Ε.. Εκτός από τις νέες ευκαιρίες για επιχειρηματικές δραστηριότητες που θα παρουσιαστούν, με τη διεύρυνση οι επιχειρηματικές δραστηριότητες θα γίνονται βάσει του ενιαίου εμπορικού καθεστώτος που μοιράζονται όλα τα κράτη - μέλη και κατά συνέπεια οι δραστηριότητες αυτές θα ωφεληθούν από την απλοποίηση και την τυποποίηση των διαδικασιών. Η Ε.Ε. ήδη σήμερα, επωφελείται από το αυξανόμενο πλεόνασμα από τις εμπορικές συναλλαγές με τις υποψήφιες προς ένταξη χώρες. Το ύψος των κονδυλίων PHARE και TACIS μαρτυρεί το άμεσο ενδιαφέρον της Ε.Ε. έναντι της ομάδας κρατών της Ανατολικής Ευρώπης και πρώην Σοβιετικής Ένωσης με τα οποία πολλά από τα επί μέρους μέλη της Ε.Ε. διατηρούν ιστορικούς δεσμούς. Η τεχνολογία του διαδικτύου, η ταχεία εξάπλωσή της και οι διεπιχειρησιακές ηλεκτρονικές συναλλαγές, έρχονται να επιλύσουν - καλύψουν μια σειρά προβλημάτων - αναγκών των σύγχρονων αγορών. Η συρρίκνωση των ρυθμών οικονομικής δραστηριότητας παγκοσμίως ενδέχεται να αποβεί μακροχρόνια απειλή, καθώς οι καταναλωτικές συνήθειες και διαθέσεις είναι πιθανό να αλλάξουν ριζικά. Το ότι ο κόσμος δεν είναι ίδιος μετά τη 11' Σετττεμβρίου είναι πλέον γεγονός και στον χώρο της οικονομίας γενικά, αλλά πιο ειδικά στον τομέα των καταναλωτικών συνηθειών. Αξίζει να καταβληθούν προσπάθειες για να επιταχυνθεί η ολοκλήρωση του κύκλου της παγκοσμιοποίησης, όπως την βιώσαμε, για να υποδεχθούμε με τις καλύτερες δυνατές προϋποθέσεις την επερχόμενη περίοδο της οικουμενικής συνεννόησης. Αυτό φυσικά υπαγορεύει την άμεση ένταση των επενδύσεων στους ανθρώπινους πόρους. Η μόρφωση του λαού, η δημόσια εκπαίδευση, η δημόσια υγεία, η κοινωνική ασφάλιση και η κοινωνική προστασία είναι το πραγματικό πεδίο του ανταγωνισμού. Είναι η σταθερή

βάση κάθε προσπάθειας οικονομικής και κοινωνικής ανάπτυξης, η οποία ασφαλώς συμπεριλαμβάνει και την εξαγωγική δραστηριότητα. Μέσα ο αυτό το περιβάλλον, όπως περιγράφεται παραπάνω και όπως έχει διαμορφωθεί εξ αιτίας των ραγδαίων εξελίξεων και των γεγονότων, καλείται η ελληνική επιχείρηση να διαδραματίσει το ρόλο της και να επιτελέσει τον σκοπό της. Πολύ δε περισσότερο η εξαγωγική επιχείρηση που έχει να αντιμετωπίσει σωρεία προβλημάτων και αντιξοοτήτων και ιδιαίτερα τον οξύτατο ανταγωνισμό της παγκόσμιας οικονομικής κοινότητας. Σ αυτή την μελέτη επιχειρείται μια προσέγγιση του προβλήματος των εξαγωγών, της κατάστασης που επικρατεί σήμερα, καθώς και τις προοπτικές που αυτές, ως βασικός τομέας της οικονομίας, έχουν.

2.Κ Ε Φ Α Λ Α Ι0 Δ Ε Υ ΤΕ Ρ Ο Η Κ Α ΤΑ ΣΤΑΣΗ ΤΩΝ Ε ΞΑ ΓΩ ΓΩ Ν ΣΗ Μ ΕΡΑ ^2.1. Π Ο ΡΕΙΑ ΕΞΑ ΓΩ ΓΩ Ν Η πορεία των ελληνικών εξαγωγών κατά τη διάρκεια της τελευταίας δεκαετίας δεν θα πρέπει να θεωρείται ικανοποιητική. Η στατιστική ανάλυση της ποιότητας των ελληνικών εξαγωγών, διαπιστώνει μια σαφή μείωση της ανταγωνιστικότητας, η οποία δεν οφείλεται μόνο στην πολιτική της ' σκληρής δραχμής αλλά και στην αδυναμία προσαρμογής αρκετών προϊόντων μας στις απαιτήσεις της διεθνούς αγοράς. Επιπλέον, η ελληνική επιχείρηση συνεχίζει σήμερα να αντιμετωπίζει σειρά αντικινήτρων, τα οποία επηρεάζουν αρνητικά τη δραστηριότητα και ανάπτυξή της. Αίτημα του Έλληνα εξαγωγέα δεν αποτελεί πλέον, όπως στο παρελθόν παροχή κινήτρων, αλλά άρση αυτών των αντικινήτρων και η δημιουργία ενός ευνοϊκού και σταθερού περιβάλλοντος. Η αναβάθμιση των Γραφείων ΟΕΥ, η βελτίωση του καθεστώτος ασφάλισης εξαγωγικών πιστώσεων, η βελτίωση της υποδομής των τελωνείων, η καθιέρωση απλουστευμένων τελωνειακών διαδικασιών, η βελτίωση του εφαρμοζόμενου συστήματος από τις αρμόδιες οικονομικές υπηρεσίες σχετικά με το Φόρο Προστιθέμενης Αξίας, η ολοκλήρωση υποδομών στις μεταφορές για ταχύτερη και οικονομικότερη μεταφορά προϊόντων, η ευνοϊκότερη τραπεζική χρηματοδότηση επιχειρήσεων, η κατάργηση υφιστάμενων επιβαρύνσεων και η ουσιαστική και αποτελεσματική αξιοποίηση υπαρχόντων μηχανισμών προώθησης των ελληνικών εξαγωγών, όπως οι πιστωτικές διευκολύνσεις και οι εταιρείες διεθνούς εμπορίου, αποτελούν ορισμένα από τα αιτήματα των Ελλήνων εξαγωγέων, τα οποία μάλιστα υφίστανται εδώ και χρόνια χωρίς να έχουν ακόμη ικανοποιηθεί. Οι συνθήκες της παγκοσμιοποίησης έχουν καταστήσει επιτακτικότερη όσο ποτέ την ανάγκη επίλυσης των προβλημάτων των εξαγωγικών επιχειρήσεων οι οποίες αντιμετωπίζουν όχι μόνο τον διεθνή αλλά και τον ww.in.gr 3ο ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΝ

ενδοκοινοτικό ανταγωνισμό, αγωνιζόμενοι συχνά με άνισους σε σχέση με τις επιχειρήσεις άλλων χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης όρους. Η ομοιόμορφη εφαρμογή στην χώρα μας κανόνων και πρακτικών που ισχύουν στις άλλες χώρες - μέλη της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η δημιουργία του αναγκαίου θεσμικού πλαισίου, η απλούστευση γραφειοκρατικών διαδικασιών, η αξιοποίηση των νέων τεχνολογιών, η κατάρτιση και επιμόρφωση των κρατικών υπηρεσιακών παραγόντων αλλά και η αλλαγή της υφιστάμενης νοοτροπίας μπορούν με βεβαιότητα να οδηγήσουν στην επίτευξη του επιδιωκόμενου στόχου : την άρση των υφιστάμενων αντικινήτρων και την αύξηση της ανταγωνιστικότητας των ελληνικών επιχειρήσεων. Κύρια προτεραιότητα της ελληνικής εθνικής στρατηγικής εξαγωγών θα πρέπει να αποτελεί η εξωστρέφεια της ελληνικής οικονομίας. Στην πράξη καταδεικνύεται περίτρανα ότι η Ελλάδα είναι χώρα ελάχιστα εξωστρεφής, κι αυτό σε μια εποχή που χαρακτηρίζεται από την παγκοσμιοποίηση, το ελεύθερο εμπόριο και την πτώση των "τειχών" και των συνόρων. Τα δυσάρεστα αυτά στοιχεία δεν συμβαδίζουν με την πραγματικά επιτυχημένη προσπάθεια και τα αποτελέσματα αυτής σε άλλους τομείς της ελληνικής οικονομίας. Σε περίπτωση που το κράτος, σε συνεργασία με τον ιδιωτικό τομέα, αποφασίσει να σχεδιάσει και να υλοποιήσει μια εθνική στρατηγική εξαγωγών οι Έλληνες επιχειρηματίες εκτιμούν ότι οι προτεραιότητες θα πρέπει να είναι η διεύρυνση της εξαγωγικής βάσης, η αύξηση των εισροών συναλλάγματος, η δημιουργία νέων θέσεων εργασίας και η αποκέντρωση της βιομηχανίας. Η εθνική στρατηγική εξαγωγών από πλευράς του κράτους και με βάση την πλειονότητα των απαντήσεων που δόθηκαν σε έρευνα του Σ.Ε.Β.Ε. ( μέσω ερωτηματολογίων ) θα πρέπει να απευθύνεται στους υφιστάμενους εξαγωγείς, αλλά και σε νέους επιχειρηματίες (δημιουργία εξαγωγικών μονάδων ). Οι Έλληνες εξαγωγείς γνωμοδοτούν ότι η διάγνωση ευκαιριών στις αγορές εξωτερικού επιτυγχάνεται κατά πρώτο λόγο με υπηρεσίες πληροφόρησης στην Ελλάδα και, κατά δεύτερο, με ενισχυμένες αντιπροσωπείες στο εξωτερικό. Η ανάπτυξη της ανταγωνιστικότητας επιτυγχάνεται με μείωση του μη εμπορικού κόστους, με μείωση του κόστους συναλλαγών, με αποτελεσματική ασφάλιση των εξαγωγικών πιστώσεων, τη βελτίωση των τελωνειακών και των μεταφορών και με την απλούστευση

εξαγωγικών διαδικασιών. Οι δυνατότητες της εσωτερικής αγοράς αναπτύσσονται με κλαδική χρηματοδότηση, με την ανάπτυξη νέων προϊόντων και της επιχειρηματικότητας, με την κάθετη και οριζόντια δικτύωση των επιχειρήσεων, μέσω των κοινών ομάδων προώθησης των ανθρώπινων πόρων. Η ανάλυση των απαντήσεων που δόθηκαν στα ερωτηματολόγια δίδει εξαιρετικά χρήσιμες πληροφορίες σχετικά με τη νοοτροπία που διακατέχει τις ελληνικές εξαγωγικές επιχειρήσεις, καθώς και τους προβληματισμούς τους, τις προσδοκίες τους γενικότερα. Αξίζει να σημειώσουμε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Ελλήνων εξαγωγέων εκτιμά ότι οι σημαντικότεροι λόγοι προτίμησης των προϊόντων τους από τους πελάτες τους του εξωτερικού είναι η ποιότητα και η συνέπεια. Αντίστοιχα, θεωρούν ότι τα προϊόντα των ανταγωνιστών τους έχουν ως κύριο πλεονέκτημα τη χαμηλότερη τιμή. Οι επιχειρηματίες της χώρας μας ιεραρχούν τα σοβαρότερα εμπόδια - προβλήματα τους με τον ακόλουθο τρόπο : υψηλό κόστος χρήματος, χρηματοδότηση εξαγωγών, φορολογικά μέτρα, γραφειοκρατικές διαδικασίες, υψηλές εργοδοτικές εισφορές και υψηλά ασφάλιστρα κάλυψης των εξαγωγικών πιστώσεων. Παρόλα αυτά, οι Έλληνες εξαγωγείς, στη μεγάλη πλειοψηφία τους, είναι αισιόδοξοι σε ότι αφορά την αύξηση των εξαγωγών των επιχειρήσεων τους τα επόμενα χρόνια. Μεταξύ αυτών περισσότερο ευοίωνες αντιμετωπίζουν τις εξελίξεις οι επιχειρηματίες των κλάδων των πλαστικών προϊόντων και της αργυροχρυσοχοϊας. Εξαιρετικό ενδιαφέρον προκύπτει, εξάλλου, και από την ενδελεχή ανάλυση που πραγματοποιήθηκε, σε επίπεδο χωρών προορισμού των ελληνικών προϊόντων και εξαγωγικών κλάδων, με βάση τα αναλυτικά στατιστικά στοιχεία που παρατίθενται στο παράρτημα της μελέτης. Μέσα απ' αυτή την ανάλυση, αναδεικνύονται οι περιοχές και οι χώρες καθώς και κλάδοι και τα προϊόντα, όπου οι ελληνικές εξαγωγές παρουσιάζονται με σαφείς ανοδικές τάσεις και με διευρυμένα μερίδα αγοράς. Έτσι, ευκαιρίες και προοπτικές παρουσιάζονται στα Βαλκάνια ( κυρίως στην Τουρκία, τη Ρουμανία, και τη Βουλγαρία ), την Εγγύς Ανατολή, τη Βόρεια Αφρική αλλά και σε απαιτητικές, αλλά εξαιρετικά ενδιαφέρουσες αγορές όπως οι Η.Π.Α, ο Καναδάς και το Ηνωμένο Βασίλειο. 10

Βέβαια, η εθνική στρατηγική εξαγωγών οφείλει να εξετάσει τις ενδεικνυόμενες δράσεις εφόσον έχει πρώτα προηγηθεί ομαδοποίηση των χωρών ενδιαφέροντος με βάσει τα κοινά χαρακτηριστικά τους, με δεδομένο ότι η προσπάθεια κατάληψης μεγαλύτερων μεριδίων αγοράς δεν θα μπορούσε να είναι οι ίδιες π.χ. στον Καναδά και την Τουρκία. Εξυπακούεται ότι διαφορετικά προϊόντα και με διαφορετικούς προωθητικούς μηχανισμούς θα εξαχθούν σε κάθε " ομάδα" χωρών, καθώς, σε άλλες περιτπώσεις απαιτείται υψηλή ποιότητα, έστω και αν αυτό το γεγονός επιφέρει αύξηση της τιμής του προϊόντος, ενώ αλλού ισχύει ακριβώς το αντίθετο. Αυτά τα δεδομένα ενισχύονται και από το γεγονός της στασιμότητας ή και της πτώσης των ελληνικών εξαγωγών στις περισσότερες αγορές της Ευρωπαϊκής Ένωσης, καθώς και τη μείωση της σημαντικότητας ( εκφρασμένη ως μέρος στις συνολικές εξαγωγές μας ) των εταίρων της Ε. Ε. ως χώρες κατεύθυνσης των προϊόντων μας. Σε αντιδιαστολή με όλα τα στοιχεία και τις τάσεις του εξαγωγικού μας εμπορίου, οι Έλληνες εξαγωγείς, όπως προκύπτει από την σχετική έρευνα, εκτιμούν ότι η Ευρωπαϊκή παραμένει η γεωγραφική περιοχή με τις καλύτερες προοτπικές εξαγωγικής αύξησης και ακολουθούν τα Βαλκάνια, η Βόρεια Αμερική και Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη. Από τη μελέτη επίσης προκύπτει ότι οι ελληνικές εξαγωγές δεν έχουν την θετική τάση σε όλες τις χώρες όπου ζει σημαντικός αριθμός ομογενών μας. Ο Σύνδεσμος Εξαγωγέων Βορείου Ελλάδας εκτιμά ότι η ελληνική ομογένεια η οποία σε πολλές χώρες είναι ισχυρή σε ότι αφορά το εμπορικό γίγνεσθαι έχει αξιοποιηθεί συστηματικά και στο μέγιστο δυνατό βαθμό έως σήμερα. Για το λόγο αυτό και απαιτείται μια συντονισμένη προσπάθεια σ' αυτή την κατεύθυνση. Από την κλαδική ανάλυση προκύπτει ότι οι εξαγωγείς της Ελλάδα έχουν απαγκιστρωθεί από τους παραδοσιακούς εξαγωγικούς μας κλάδους των νωπών τροφίμων και της ένδυσης και μια μεγάλη γκάμα νέων, καινοτόμων αλλά και υψηλής προστιθέμενης αξίας προϊόντων διεκδικεί όλο και μεγαλύτερα μερίδια σε απαιτητικές αγορές του εξωτερικού. Τα προϊόντα προέρχονται από τους κλάδους των πετρελαιοειδών, των χημικών, φαρμακευτικών και πλαστικών προϊόντων, καθώς και τον ηλεκτρονικού και ηλεκτρολογικού υλικού. Ενδιαφέρον και υψηλές εξαγωγικές επιδόσεις

σημειώνουν και του αλουμινίου, του χαλκού, του μαρμάρου και των τσιμέντων. Η επιτυχημένη πορεία δεν είναι καθόλου τυχαία και συγκυριακή και δεν οφείλεται μόνο στην κάλυψη αναγκών που δημιουργήθηκαν σε συγκεκριμένες χώρες για κάποια προϊόντα. Οι επιχειρήσεις μας, που ανήκουν στους προαναφερθέντες κλάδους, έχουν πραγματοποιήσει σημαντικές επενδύσεις στην έρευνα και τεχνολογία και έχουν προσδώσει στα προϊόντα τους προστιθέμενη αξία. Αναγκαία προϋπόθεση δημιουργίας Εθνικής Στρατηγικής Εξαγωγών είναι όπως προαναφέρθηκε,, η δημιουργία συντονιστικού οργάνου, στο οποίο θα συμμετέχουν οι αρμόδιοι φορείς που δραστηριοποιούνται στην κατεύθυνση ανάπτυξης των ελληνικών εξαγωγών, και το οποίο θα συνθέσει τις θέσεις και την εμπειρία του σκοπού τον συντονισμό των προσπαθειών τους για ενιαία δράση στις αγορές του εξωτερικού. Η υιοθέτηση της Εθνικής Εξαγωγών από την Ελληνική Κυβέρνηση οφείλει να αποτελέσει ύψιστη προτεραιότητα. 2.2. ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΑ ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΞΑΓΩΓΩΝ Μια σημαντικότατη δυναμική επέδειξαν οι ελληνικές εξαγωγές κατά το πρώτο εξάμηνο του 2000, σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα στοιχεία της Eurostat, και τα οποία δημοσιεύονται σε σχετική έκθεση του Σ.Ε.Β.Ε., καθώς κατέγραψαν αύξηση κατά 36%, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 1999. Πιο συγκεκριμένα, οι ελληνικές εξαγωγές την περίοδο Ιανουάριου - Ιουνίου 2000, ανήλθαν σε 5.87 δις. ΕΥΡΩ και αυξήθηκαν, για πρώτη φαρά την τελευταία τριετία, σε τόσο μεγάλο βαθμό. Ταυτόχρονα σημειώθηκε εκτίναξη των εξαγωγών μας στα Βαλκάνια, όπου και προσέγγισαν το 1,2 δις. ΕΥΡΩ, αύξηση που αντιστοιχεί σε μεγέθη της τάξης του 71%! Έτσι αν και σι εξαγωγές μας προς τους εταίρους μας της Ε.Ε. αυξήθηκαν κατά'17%, το μερίδιο, που αντιπροσωπεύουν οι αγορές της Ε.Ε. για τα ελληνικά προϊόντα

μειώθηκε από 52,2 % σε 44.8 %. Στις τρίτες χώρες, γενικότερα, η αύξηση των ελληνικών εξαγωγών άγγιξε το 57 %. Η πραγματικά εντυπωσιακή αύξηση των ελληνικών εξαγωγών κατά το πρώτο εξάμηνο του 2000 ακολούθησε ανάλογους ρυθμούς και για το υπόλοιπο έτος. Ενθαρρυντικό στοιχείο, όπως προαναφέρθηκε, αποτελεί το γεγονός ότι παρατηρείται αύξηση προς όλες τις γεωγραφικές περιοχές και ιδιαίτερα προς την Ε. Ε., αν και το μερίδιο αυτής μειώνεται ως προς το σύνολο των ελληνικών εξαγωγών. Οι κυριότεροι λόγοι όμως της εντυπωσιακής αύξησης των ελληνικών εξαγωγών σχετίζονται με την άνοδο της τιμής του δολαρίου. Αυτός είναι ένας από τους λόγους, για τους οποίους παρατηρείται το φαινόμενο της ανισόρροπης αύξησης των εξαγωγών μας σε Ευρωπαϊκή Ένωση και τρίτες χώρες. Επίσης, η άνοδος της τιμής του πετρελαίου διεθνώς επεξηγεί μερικώς την εντυπωσιακή αύξηση των εξαγωγών σε πετρελαιοειδή προϊόντα ( τα οποία αποτελούν, σημαντικό μερίδιο, πλέον, στις εξαγωγές μας ). Τέλος θετικά, σε ότι αφορά την άνοδο των εξαγωγών μας, λειτούργησε και η εξομάλυνση της κατάστασης στο Κόσοβο και τα Βαλκάνια, γενικότερα, όπου η χώρα μας φαίνεται να ισχυροποιεί περαιτέρω τη θέση της. ΠΙΝΑΚΑΣ 1 : Οι ελληνικές εξαγωγές κατά γεωγραφική περιοχή, σε χιλιάδες ΕΥΡΩ Ιαν - Ιουν 1999 Μερίδιο Ιαν-Ιουν 2000 Μερίδιο Τάση Ευρωπαϊκή 2.244.794 52.2 % 2.628.907 44.8 % 17% ένωση Τρίτες χώρες 2.066.507 47,8 % 3.242.406 55,2 % 57 Βαλκάνια 686.552 31,7% 2.064.986 35,1 % 71 % Υπόλοιπες 1.379.955 31.7% 2.064.986 35,1 % 50% χώρες ΣΥΝΟΛΟ 4.311.301 100,0% 5.871.313 100,0% 36%

ΠΙΝΑΚΑΣ 2 ΕΥΡΩ Οι ελληνικές εξαγωγές κατά χώρα προορισμού, σε χιλιάδες Ιαν-Ιουν 1999 Ιαν-Ιουν 2000 Επιχειρώντας να αναλύσουμε τις εξαγωγές μας κατά χώρα προορισμού, διαπιστώνουμε, ότι με εξαίρεση ελαχίστων περιπτώσεων, αυτές αυξήθηκαν σημαντικά. Αξίζει να σημειωθεί ότι σχεδόν διπλασιάστηκαν, σε σύγκριση με το αντίστοιχο διάστημα του 1999, οι εξαγωγές μας προς την Τουρκία, την Π.Γ.Δ.Μ., τη Ρουμανία, το Ισραήλ, την Ιαπωνία και Γιουγκοσλαβία. Οι μεγαλύτερες τάσεις, μεταξύ των 30 σημαντικότερων αγορών των ελληνικών προϊόντων, σημειώθηκαν στη Φινλανδία, όπου οι εξαγωγές μας υπερπενταπλασιάστηκαν και στο Λίβανο, όπου τριπλασιάστηκαν. Πτώση παρουσίασαν οι εξαγωγές μας στην Ιταλία ( -8 % )και την Ουκρανία (-8 % ).

ΠΙΝΑΚΑΣ 3 : Οι ελληνικές κατά κλάδο, σε χιλιάδες ΕΥΡΩ Ιαν-Ιουν 1999 Μερίδιο Ιαν-Ιουν 2000 Μερίδιο Τάση Τρόφιμα 935.851 21,7% 940.547 16,0% 1 % Ποτά&Καπνά 290.277 6,7 % 278.915 4,8 % -4% Μη μεταλλικά ορυκτά 210.659 4,9 % 239.925 4,1 % 14 % Χημικά & Πλαστικά 388.284 9.0 % 551.350 9,4 % 42 % Πετρελαιοειδή 324.066 7,5 % 956.877 16,3 % 195% Ξύλο & Χαρτί 61.707 1,4% 89.481 1,5% 45% Κλωστοϋφαντουργία & Ένδυση 1.120.859 26,0 % 1.234.043 21,0% 10% Μέταλλα 455.711 10,6% 565.338 9,6 % 24 % Μηχανές 340.469 7,9 % 566.221 9,6 % 66% Οχήματα 56.264 1,3 % 113.053 1,9% 101 % Αλλα 127.154 2,9 % 335.563 5,7 % 164% Σύνολο 4.311.301 100,0% 5.871.313 100,0% 36% Πίνακας 4 :Οι ελληνικές εξαγωγές στην Ευρωπαϊκή Ένωση,κατά κλάδο, σε χιλιάδες ΕΥΡΩ Ιαν - Ιουν Μερίδιο Ιαν - Ιουν Μερίδιο ΤΑΣΗ 1999 2000 Τρόφιμα 686.193 30,6 % 604.863 23,0 % -12 % Ποτά & Καπνά 103.850 4,6 % 89.456 3,4 % -14 % Μη ορυκτά μεταλλικά 72.711 3,2 % 85.877 3,3 % 18% Χημικά & Πλαστικά 147.750 6,6,% 213.821 8,1 % 45% Πετρελαιοειδή 53.643 2,4 % 117.392 4,5 % 119% Ξύλο & Χαρτί 12.381 0,6 % 15.682 0,6 % 27% Κλωστοϋφαντουργ ία & Ένδυση 736.626 32,8 % 773.502 29,4 % 5% Μέταλλα 238.548 10,6% 303.811 11,6% 27% Μηχανές Συσκευές & 118.693 5,3 % 190.040 7,2 % 60%

Οχήματα 100,0 % Επίσης, αξίζει να αναφερθεί ότι οι ελληνικές εξαγωγές σημείωσαν τη μεγαλύτερη αύξηση ( + 36% ) σε σύγκριση με τις εξαγωγές των άλλων κρατών - μελών της Ε.Ε. ( στο σύνολο τους οι κοινοτικές εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 20% ). Πίνακας 5 ; Οι κοινοτικές εξαγωγές, σε χιλιάδες ΕΥΡΩ^ Ιαν-Ιουν 1999 Μερίδιο Ιαν-Ιουν 2000 Μερίδιο Τάση Ελλάδα 4.311.352 0,43 % 5.871.313 0,49 % 36% Ιρλανδία 30.902.177 3,12 % 39.364.196 3,31 % 27% Φιλανδία 18.360.426 1,85% 23.126.441 1,94 % 26 % Ηνωμένο 116.173.176 11,72 % 145.940.551 12,26 % 26% Βασίλειο Σουηδία 37.846.362 3,82 % 46.737.768 3,93 % 23 % Βέλγιο 83.149.204 8,39 % 102.110.753 8,58 % 23% Ισπανία 48.463.182 4,89 % 58.620.815 4,93 % 21 % Αυστρία 29.134.934 2,94 % 34.957.944 2,94 % 19 % Γερμανία 241.866.427 24,40 % 287.139.265 24,13 % 19% Ολλανδία 97.952.267 9,88 % 116.190.961 9,76 % 19 % Γ αλλία 146.794.899 14,81% 171.933.443 14,45 % 17 % Ιταλία 103.633.225 10,46% 121.023.827 10,17% 17% Δανία 21.917.790 2,21 % 24.964.568/2 2,10% 14 % Πορτογαλία 10.661.228 1,08 % 12.069.872 1,01 % 13 % Ε.Ε. 991.166.649 100 % 1.190.051.717 100 % 20 % οι πίνακες προέρχονται αι

^2.3. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΞΑΓΩΓΩΝ ΣΤΙΣ ΜΕΣΟΓΕΙΑΚΕΣ ΧΩΡΕΣ. Σημαντική αύξηση παρουσιάζει το ελληνικό εμττόριο με τις χώρες της Μεσογείου κατά τη δεκαετία του 1990, με ρυθμό υψηλότερο σε σύγκριση με το συνολικό εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδος. Αυτό προκύπτει από τα στοιχεία του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών & Μελετών ( ΚΕΕΜ ) του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων. Ο μέσος ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης του εμπορίου της χώρας μας με την περιοχή στην δεκαετία αυτή διαμορφώθηκε σε 9,3 % για τις εξαγωγές.ενώ για το συνολικό ελληνικό εμπόριο ήταν 3,2 % και 4,5 % αντιστοίχως, με αποτέλεσμα η περιοχή να αποκτήσει μεγαλύτερη σημασία για το εξωτερικό εμπόριο της Ελλάδος. Σε μεγάλη έκταση η εξέλιξη αυτή οφείλεται στις επιδόσεις του 2000,δεδομένου ότι σε αυτό μόνο το έτος καταγράφεται πάνω από το 40 % της αύξησης των εννέα προηγούμενων ετών. Οι εξεταζόμενες χώρες της Μεσογείου ( Αίγυτπος, Αλγερία, Γάζα & Ιεριχώ. Ιορδανία, Ισραήλ, Λίβανος, Μαρόκο, Συρία, Τυνησία, Μάλτα και Τουρκία ) αποτελούν μια μεγάλη αγορά 234 εκατομμυρίων ανθρώπων με μέσο κατά κεφαλήν εισόδημα 2.457 δολ. στο 2000. που κατανέμεται όμως άνισα από 1.023 δολ. για τη Συρία ως 17.701 δολ. για το Ισραήλ. Το 2000 οι ελληνικές εξαγωγές προς την περιοχή κάλυψαν το 16.8 % και οι εισαγωγές από την περιοχή το 3,5 % της συνολικής αξίας των ελληνικών εξαγωγών και εισαγωγών προς και από τον κόσμο, αντιστοίχως. Πιο συγκεκριμένα στη συγκεκριμένη χρονιά η αξία των ελληνικών εξαγωγών προς τις χώρες της Μεσογείου αυξήθηκε κατά 37,6% ( από 1.310 εκατ. δολ. στο 1999 σε 1.803 εκατ.δολ. το 2000 ) ενώ η αξία των εξαγωγών στον κόσμο μειώθηκε κατά 3,1% ( από 11.074 εκατ. δολ. Σε 10.729 εκατ. δολ ).Οι ελληνικές εξαγωγές προς όλες τις χώρες της περιοχής, με εξαίρεση την Ιορδανία, παρουσιάζουν σημαντική αύξηση το 2000 σε σχέση με το 1999. Η Τουρκία και η Κύπρος, από κοινού, απορρόφησαν στο 2000 το 58% του συνόλου των εξαγωγών μας προς τις εξεταζόμενες χώρες συνολικά και το 9,8 % των ελληνικών εξαγωγών σε όλσ τσν κόσμο έναντι 58 % και 6,8 % στο Τα παραπάνω προέρχονται αι w.aoqgle.com - ΕΛΛΗΝΙΚΟ ΕΜΠΟΡΙΟ

1999 αντιστοίχως. Είναι δηλαδή οι σημαντικότερες χώρες προορισμού των ελληνικών προϊόντων όχι μόνο μεταξύ των 12 χωρών της Μεσογείου, αφού καταλαμβάνουν η μεν Τουρκία την πρώτη θέση ( ελληνικών εξαγωγών 543 εκατ. δολ στο 2000 ) η δε Κύπρος τη δεύτερη ( 506 εκατ. δολ ), αλλά και στον κόσμο. Όπου η μεν πρώτη κατέχει την πέμτπη η δε δεύτερη τη έκτη θέση. Τρίτη εξαγωγική αγορά της Ελλάδος στο 2000, μεταξύ των χωρών αυτών, είναι το Ισραήλ ( αξία ελληνικών εξαγωγών 180 έκτα. δολ. ή ποσοστό 10 % των εξαγωγών μας προς τις εξεταζόμενες χώρες ), στην τέταρτη θέση βρίσκεται ο Λίβανος ( 145 εκατ. δολ. ή 8 % ), στην πέμτπη θέση η Μάλτα ( 133 εκατ. δολ. ή 7,4 % ), και η Αίγυτπος στην έκτη θέση (108 εκατ.δολ. ή 6 % ). Ακολουθούν η Συρία, το Μαρόκο, η Τυνησία, η Αλγερία, η Ιορδανία και η Γάζα & Ιεριχώ. Οι ελληνικές εισαγωγές από την περιοχή, στο 2000, αυξήθηκαν σε αξία κατά 12 % φθάνοντας τα 989 εκατ. δολ. από 882 εκατ. δολ. που ήταν το 1999, ενώ οι ελληνικές εισαγωγές από τον κόσμο μειώθηκαν κατά 5,2 % και διαμορφώθηκαν σε 27.947 εκατ. δολ. από 29.491 εκατ. δολ. στο 1999. Ειδικότερα, η Τουρκία ( 386 εκατ. δολ.) το Ισραήλ (148 εκατ. δολ ) και η Αίγυτπος ( 142 εκατ. δολ. ) κάλυψαν από κοινού, πάνω από το 65 % των εισαγωγών μας από τις εξεταζόμενες χώρες συνολικά αλλά μόνο το 2,4 % των ελληνικών εισαγωγών από όλον τον κόσμο. Έτσι οι τρεις πρώτοι προμηθευτές μας από την περιοχή στο 2000 κατέχουν την 20"^, 28'' και 29'' θέση αντιστοίχως στον κόσμο. Τέταρτος προμηθευτής της χώρας μας από την περιοχή το έτος αυτό είναι η Αλγερία ( 107 εκατ. δολ.) πέμπτος η Κύπρος ( 77 εκατ. δολ ), εκτός του Μαρόκο ( 70 εκατ. δολ ) και ακολουθούν η Συρία, η Τυνησία, ο Λίβανος, η Ιορδανία, η Μάλτα και η Γάζα & Ιεριχώ. Ως προς την σύνθεση των ελληνικών εξαγωγών κατά μεγάλες κατηγορίες προϊόντων, ιδιαίτερο δυναμισμό εμφανίζουν τα βιομηχανικά προϊόντα που καλύπτουν πάνω από το 50 % του συνόλου των εξαγωγών μας προς τις εξεταζόμενες χώρες της Μεσογείου, σε όλη τη δεκαετία με εξαίρεση το 1994 ( 44 % ) και του 2000 ( 45 % ). Σημαντική αύξηση παρουσίασαν οι εξαγωγές «πετρελαίου & προϊόντων πετρελαίου» που διπλασιάστηκαν στο 2000, σε σχέση με το 1999 και οι εξαγωγές «υφαντικών ινών & απορριμμάτων αυτών» που αυξήθηκαν κατά 27 %. Οι δύο αυτές κατηγορίες κάλυψαν μαζί στο 2000 το 38 % των συνολικών εξαγωγών μας προς τις

εξεταζόμενες χώρες και το 30 % το 1999.Αστάθεια παρατηρείται και στις εισαγωγές. Τα βιομηχανικά προϊόντα σε κάθε ένα από τα δύο τελευταία έτη κάλυψαν ποσοστό περίπου 65 % των συνολικών εισαγωγών μας από την περιοχή, ενώ στα προηγούμενα έτη το ποσοστό αυτό κυμάνθηκε από 30% ( 1994 ) έως 52 % (1998 ). Οι εισαγωγές καύσιμων κάλυψαν ποσοστά που κυμάνθηκαν από 16 % ( 1999 ) ως 58% ( 1994 ) των αγροτικών από 6 % ( 1993 ) έως 15 % ( 1990 ) και των πρώτων υλών από 4% ( 1993 ) έως 17 % ( 1990 ). Οι εισαγωγές των κατηγοριών «πετρέλαιο & προϊόντα πετρελαίου» και «σίδηρος & χάλυβας» κάλυψαν μαζί, τόσο το 2000 όσο και το 1999, σχεδόν το ένα τρίτο του συνόλου των εισαγωγών μας από τις εξεταζόμενες χώρες. Η εξαγωγική εξάρτηση της χώρας μας από την περιοχή στο 2000 οφείλεται κατά βάση στις εξαγωγές των κατηγοριών «πετρέλαιο & προϊόντα πετρελαίου «( αξία εξαγωγών στο 2000προς την περιοχή 5200 εκατ. δολ. ή 35 % του συνόλου των ελληνικών εξαγωγών της κατηγορίας στον κόσμο ), καπνός ακατέργαστος & κατεργασμένο ( 95 εκατ. δολ ή 25% ), Υφαντικές ίνες & απορρίμματα ( 164 εκατ. δολ. ή 53 % ) και φωταέριο φυσικό, βιομηχανικό ( 66 εκατ. δολ. ή 78 % ). Η εισαγωγική εξάρτηση της χώρας μας οφείλεται κυρίως στις εισαγωγές των κατηγοριών σίδηρος & χάλυβας { 146 εκατ. δολ. ή 18 % ), πετρέλαιο & προϊόντα πετρελαίου (156 εκατ.δολ. ή 4 %) και φωταέριο φυσικό,βιομηχανικό ( 57 εκατ. δολ. ή 26 % ).

2.4 ΧΩΡΕΣ ΚΑΙ ΚΛΑΔΟΙ ΜΕ ΠΡΟΟΠΤΙΚΕΣ ΓΙΑ ΑΝΑΠΤΥΞΗ ΤΩΝ ΕΞΑΓΩΓΩΝ Πέραν των όσων αναφέραμε μέχρι στιγμής, θεωρούμε σκόπιμο να αναφέρουμε τις χώρες στις οποίες η Ελλάδα παρουσιάζει υψηλές εξαγωγικές επιδόσεις με αυξητική τάση. Αυτές είναι : -Τουρκία -Ρουμανία -Π. Γ. Δ. Μ. -Βουλγαρία -Ηνωμένο Βασίλειο -Καναδάς -Εγγύς Ανατολή (Ισραήλ, Λίβανος, Συρία, Ιορδανία ) -Πολωνία -Τσεχία -Ουγγαρία Οι χώρες στις οποίες παρουσιάζεται χαμηλός όγκος με σαφείς ανοδικές τάσεις είναι: -Αίγυπτος -Παναμάς -Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα -Λιβερία -Αρμενία -Μαρόκο Τέλος κλάδοι στους οποίους η Ελλάδα παρουσιάζει υψηλές εξαγωγικές επιδόσεις με αυξητική τάση είναι : -Πετρελαιοειδή -Ηλεκτρολογικό - ηλεκτρονικό υλικό και συσκευές -Μηχανολογικός εξοπλισμός -Πλαστικά προϊόντα -Φάρμακα -Ιχθυηρά, νωπά, και μεταποιημένα -Καλλυντικά παρασκευάσματα -Διάφορα προϊόντα χημικής βιομηχανίας -Αλουμίνιο Για πληρέστερη εικόνα των ελληνικών εξαγωγών, παραθέτουμε πίνακα εξαγωγών κατά είδος { με ποσά σε χιλιάδες δρχ ) για τα έτη 1999,2000,2001

Ελληνικές Εξαγωγές κατά είδος Ποσά σε εκατομ. Δρχ, Κατηγορίες - Είδη \εκ-1999 1.ΖΩΑ ΖΩΝΤΑΝΑ 395 404 459 2.ΤΡΟΦΙΜΑ 390.275 302.309 341.477 3.ΦΡΟΥΤΑ & ΛΑΧΑΝΙΚΑ 334.686 365.578 406.311 4. ΠΟΤΑ 40.953 42.117 41.779 5.ΚΑΠΝΟΣ 158.054 137.927 133.246 6ΖΩΟΤΡΟΦΕΣ 7.830 9.068 10.749 7.ΠΡΩΤΕΣ ΥΛΕΣ 121.783 131.630 128.156 &ΗΜΙΚΑΤ.ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΔΕΡΜΑΤΑ 3.262 7.076 10.993 ΞΥΛΕΙΑ 2.754 2.561 2.678 ΛΟΙΠΕΣ 115.767 121.993 114.485 8.0ΡΥΚΤΑ & 60.436 73.052 72.439 ΜΕΤΑΛΛΕΥΜΑΤΑ ΑΝΘΡΑΚΑΣ 319 175 143 ΛΟΙΠΑ 60.117 72.877 72.296 9.ΠΕΤΡΕΛΑΙΕΙΛΗ 307.332 574.996 441.090 10.ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ 1.710.003 1.997.766 2.131.028 &ΒΙΟΤΕΧΝΙΚΑ ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΛΩΣΤΟΥΦΑΝΤΟΡΓΙΚΑ 140.148 144.420 148.058 ΧΗΜΙΚΑ 123.101 150.946 139.011 ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ 55.352 86.288 120.094 ΜΕΤΑΛΛΑ & ΠΡΟΪΟΝΤΑ 317.728 367.128 451.212 ΜΗΧΑΝΗΜΑΤΑ & 109.518 122.401 136.363 ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ ΣΥΣΚΕΥΕΣ & ΟΡΓΑΝΑ 190.517 305.098 291.254 ΜΕΤΑΦΟΡΙΚΑ ΜΕΣΑ 68.539 64.851 64.936 ΕΠΙΠΛΑ & ΕΙΔΗ 18.579 17.887 17.828 ΕΝΔΥΜΑΤΑ 508.420 508.781 507.926 ΥΠΟΔΗΜΑΤΑ 8.951 10.623 11.896 ΓΟΥΝΑΡΙΚΑ 15.305 14.384 17.572 ΛΟΙΠΑ 82.238 112.764 112.662 11.ΛΟΙΠΑ ΕΙΔΗ 141.351 161.810 242.099 ΓΕΝΙΚΟ ΣΥΝΟΛΟ 3.273.098 3.796.657 3.948.833 Ο πίνακας προέρχεται από το site www.icap.g 21

"2.5. ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΑ ΣΤΟΙΧΕΙΑ ΕΤΟΥΣ 2002 Σε φάση έντονης υποχώρησης βρίσκονται τον τελευταίο χρόνο οι ελληνικές εξαγωγές, ανατρέποντας το σκηνικό ευφσρίας που επικράτησε την πενταετία 1995-2000. Από τις αρχές του 2001 και έπειτα - ιδιαίτερα μετά την τρομοκρατική επίθεση εναντίον των ΗΠΑ στις 11 Σετπεμβρίόυ- η εικόνα των ελληνικών εξαγωγών μπορεί να χαρακτηριστεί έως και ζοφερή, καθώς από το α' εξάμηνο του περασμένου έτους έως και σήμερα, η μείωση που παρατηρείται είναι ραγδαία. Τα πρώτα αρνητικά σημάδια για την πορεία των ελληνικών εξαγωγών άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους το α' εξάμηνο του 2001, οπότε σύμφωνα με τα επίσημα στοιχεία του Κέντρου Εξαγωγικών Ερευνών και Μελετών (ΚΕΕΜ), οι ελληνικές εξαγωγές το διάστημα Ιανουαρίου - Ιουνίου 2001 μειώθηκαν κατά 17% (ποσά σε δολάρια) και περιορίστηκαν σε 4,69 δις. δολάρια, έναντι 5,65 δις. δολαρίων το αντίστοιχο διάστημα του 2000.Σύμφωνα με διευκρίνιση της Εθνικής Στατιστικής Υπηρεσίας (Ε.Σ.Υ.Ε.), το ποσοστό παραμένει αρνητικό ακόμη και εάν τα ποσά εκφραστούν σε ΕΥΡΩ (μείωση 11% ) Σύμφωνα με τις αναλύσεις του ΚΕΕΜ, σημαντικό είναι το ποσοστό μείωσης του δείκτη ελληνικών εξαγωγών προς τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, για τις οποίες η μείωση προσεγγίζει το 11 %.Σημαντικότερη- μεταξύ των κρατών- μελών- θεωρείται η πτώση των εξαγωγών πρσς τη Γερμανία, η οποία σε πραγματικά μεγέθη εκφράζεται σε απώλειες 125 εκατ. Δολαρίων, ενώ απώλειες της τάξης των 115 εκατ. Δολαρίων παρουσίασε ο δείκτης ελληνικών εκροών προς την Ιταλία. Γι α το ίδιο πάντα διάστημα οπότε και άρχισε να υποχωρεί ο δείκτης ελληνικών εξαγωγών πτώση της τάξης τσυ 38% παρσυσίασαν και οι ελληνικές εξαγωγές προς τις Χώρες του ΟΟΣΑ. - w w w.s t a t i s t i c s.g r

Οι σημαντικότερες μειώσεις αυτής της κατηγορίας αφορούν το ισοζύγιο με την Τουρκία (-169 εκατ. Δολάρια), με τις ΗΠΑ, που αποτελούσε παραδοσιακά τον καλύτερο «πελάτη» της χώρας μας (-91 εκατ. Δολάρια), αλλά και την Ιαπωνία (-33 εκατ. δολάρια). Τα πράγματα, ωστόσο, δεν ήταν καλύτερα και όσον αφορά τις ελληνικές εξαγωγές προς άλλες παραδοσιακές χώρες - συνεταίρους, όπως η Β. Αφρική, οι χώρες της Μ. Ανατολής, αλλά και της Κεντρικής και Ανατολικής Ευρώπης. Πρωταγωνιστές στη συρρίκνωση των εξαγωγών αναδεικνύονται τα βιομηχανικά προϊόντα, το ποσοστό μείωσης των οποίων προσεγγίζει το 16%, ενώ ακολουθούν τα προϊόντα πετρελαίου και οι πρώτες ύλες με ποσοστό μείωσης της τάξης του 26%, ενώ σε καλύτερη μοίρα βρέθηκαν και συνεχίζουν να βρίσκονται τα αγροτικά προϊόντα, που σημείωσαν μικρή μείωση της τάξης του 2%. Η συγκεκριμένη εικόνα συνεχίστηκε και στο εννεάμηνο του ίδιου έτους όταν παραδοσιακά οι τιμές βελτιώνονται- καθώς οι ελληνικές εξαγωγές παρουσίασαν μείωση κατά 11%, συγκριτικά με την αντίστοιχη περίοδο του 2000. Η χειρότερη επίδοση αφορούσε πάλι τις χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ενώ τα πράγματα δεν ήταν ενθαρρυντικά και όσον αφορά τις χώρες που αποτελούν παραδοσιακούς αποδέκτες των προϊόντων μας, όπως οι ΗΠΑ, η Ιαπωνία και η Τουρκία. Τα πιο πρόσφατα συγκεντρωτικά στοιχεία της στατιστικής υπηρεσίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης Eurostat, που αφορούν το εξωτερικό εμπόριο των κρατών- μελών της Ε.Ε, είναι αποκαλυπτικά όσον αφορά την ανταγωνιστικότητα των ελληνικών προϊόντων. Μέσα σε ένα έτος, το εμπορικό πλεόνασμα των 12 κρατών της ευρωζώνης σχεδόν τριπλασιάστηκε και προσέγγισε στο τέλος του περασμένου έτους τα 7,6 δις. ευρώ, από 1,9 δις. ευρώ το 2000. Η εικόνα, ωστόσο, δεν ήταν ίδια και όσον αφορά τον λόγο ελληνικών εξαγωγών εισαγωγών, καθώς οι εξαγωγές της χώρας μας μειώθηκαν κατά 12% ( σε πραγματικές τιμές έπεσαν στα 7,6 δισ. ευρώ, από 1.9 δις. ΕΥΡΩ το 2000). Χαρακτηριστικό είναι ότι οι ελληνικές εξαγωγές ξεπερνούν μόλις κατά 500.000 ΕΥΡΩ σε αξία τις αντίστοιχες του Λουξεμβούργου, ενώ ακολουθεί η Πορτογαλία με εξαγωγές που φτάνουν τα 20 δις. ΕΥΡΩ Αναλυτές τονίζουν 23

ότι ο τταράγοντας που επηρεάζει αρνητικά τον δείκτη ελληνικών εξαγωγών αφορά την ανταγωνιστικότητα των εγχώριων προϊόντων, η οποία χαρακτηρίζεται κάτω του μέτριου σε σχέση με τα αντίστοιχα ευρωπαϊκά. Αυτός θεωρείται και ο βασικός λόγος που το εμπορικό ισοζύγιο μεταξύ Ελλάδος- Ε.Ε, συρρικνώνεται. Τουλάχιστον, ενθαρρυντικό είναι το στοιχείο ότι παρά τη μείωση των εξαγωγών, δεν παρατηρείται ανάλογη αύξηση των εισαγωγών, οι οποίες παραμένουν σε σταθερά επίπεδα από το 2000.

3.Τ Ρ ΙΤ 0 ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΟΙ ΕΞΑ ΓΩ ΓΕΣ ΣΤΗΝ Α ΣΙΑ ΤΙΚ Η ΗΠΕΙΡΟ Τα τελευταία χρόνια, η Ασία και ειδικότερα η Ανατολική και Νότια Ασία έχει αναδειχθεί ως περιοχή με έντονη οικονομική ανάτπυξη και δυναμισμό. Χώρες, όπως η Κίνα, η Μαλαισία, η Ταϋλάνδη, η Σιγκαπούρη, η Ινδονησία, Νότιος Κορέα, η Ινδία και άλλες προσέλκυσαν κατά τη δεκαετία 90 τεράστια διεθνή κεφάλαια, Ο δυναμισμός των αγορών αυτών αποδείχθηκε, επίσης το γεγονός ότι η κρίση που τις έπληξε τη διετία 1997-98 σε μεγάλο βαθμό ξεπεράστηκε, ενώ οι συνέπειες για την Κίνα ήταν σχετικά αμελητέες. Δεν είναι περίεργο λοιπόν που οι χώρες της Ε.Ε επιδιώκουν να ενδυναμώσουν τις σχέσεις τους με τις χώρες της εν λόγω περιοχής. Γι αυτό το λόγο, το δημιουργήθηκε ένα forum διαλόγου μεταξύ της Ε.Ε και των χωρών της Ασίας το ASEM, στο πλαίσιο του οποίου λειτουργεί ειδικός μηχανισμός για την προώθηση των εξαγωγών. Δεν υπάρχει, συνεπώς, αμφιβολία ότι η σημασία των χωρών της Ασίας για την Ευρώπη αυξάνεται ολοένα και περισσότερο. Ως σύνολο, η Ασία αποτελεί για την Ε.Ε το δεύτερο σε μέγεθος εμπορικό εταίρο με εξαγωγές που το 2000 έφθασαν τα 197,4 δις. ΕΥΡΩ και εισαγωγές τα 318,0 δις, ΕΥΡΩ.Η Ανατολική και Νότια, συμπεριλαμβανομένων της Αυστραλίας και της Νέας Ζηλανδίας απορρόφησαν το 10,6% των συνολικών εξαγωγών της Ε.Ε, Την περίοδο 1995-2000, το εμπόριο της Ε.Ε με την Ασία αυξήθηκε κατά 10,5%, κάτι λιγότερο από την αύξηση του συνολικού όγκου των ευρωπαϊκών εξαγωγών (11,9% ).Αυτό οφείλεται στην επιβράδυνση ασιατικών οικονομικών εξ αιτίας της κρίσης του 1997. Ποιες είναι, όμως οι τάσεις των ελληνικών εξαγωγών προς την Ασία, ποιες είναι οι σημαντικότερες δυσκολίες που αντιμετωπίζουν και με ποιο τρόπο είναι δυνατόν οι εξαγωγικές επιδόσεις της χώρας να βελτιωθούν. Τα στοιχείο που παραθέτουμε προέρχοτται mn.er 3" ΠΑΝΕΛΛΗΝΙΟ ΣΥΝΕΔΡΙΟ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΕΞΑΓΩΓΩΙ

Κύριες τάσεις των ελληνικών εξαγωγών προς την Ασία. Οι πιο σημαντικοί προορισμοί για τις ελληνικές εξαγωγές το 2000 είναι οι ίδιοι, όπως και εκείνοι της Ε.Ε. Έτσι, όπως οι πιο σημαντικές χώρες για τις ελληνικές εξαγωγές ήταν κατά σειρά η Ιαπωνία, το Χονγκ- Κονγκ, η Ινδία, η Κίνα, η Σιγκαπούρη, η Ν. Κορέα, η Ινδονησία, η Ταϋλάνδη, η Ταϊβάν, το Πακιστάν, οι Φιλιττπίνες, η Μαλαισία και το Βιετνάμ. ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕΞΑΓΩΓΕΣ ΠΡΟΣ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΑΣΙΑΣ, 1997-2000 Πηγή : ΕΣΥΕ

Ας δούμε, όμως, αναλυτικότερα τη δομή των ελληνικών εξαγωγών προς τις κυριότερες αγορές της Ασίας, όπως διαμορφώθηκαν κατά το 2000. Προς Ιαπωνία Τα κυριότερα ελληνικά προϊόντα που εξάγονται στην Ιαπωνία είναι κατά αξία τα δύο τελευταία χρόνια καύσιμα, ο καπνός, οι πολύτιμοι λίθοι, φρούτα, τα κοσμήματα και τα ψάρια (νωπά και κατεψυγμένα). ΕΙΔΟΣ ΕΛΑΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΤΟΣ ΚΑΠΝΟΣ ΦΡΟΥΤΑ ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ ΛΟΙΠΑ* *Όλα τα άλλα κάτω από 4% Πηγή: ΕΣΥΕ ΜΕΡΙΔΙΟ % 33,08 18,06 12,03 8,61 28,22 Προς Χονγκ - Κονγκ Τα σημαντικότερα προϊόντα που εξήχθησαν προς το Χονγκ - Κονγκ είναι τηλεπικοινωνιακός εξοπλισμός, αργίλιο, τσιμέντο, πέτρες και άμμο, καθώς και κοσμήματα. ΕΙΔΟΣ ΜΕΡΙΔΙΟ"/. ΤΗΛΕΠΙΚΟΙΝΩΝΙΑΚΟΣ ΕΞΟΠΛΙΣΜΟΣ 23,80 ΑΡΓΙΛΙΟ 15,41 ΑΣΒΕΣΤΗΣ - ΤΣΙΜΕΝΤΟ 13,11 ΠΕΤΡΕΣ-ΑΜΜΟΣ-ΧΑΛΙΚΙΑ 08,46 ΚΟΣΜΗΜΑΤΑ 07,29 ΛΟΙΠΑ* 31,93 * Όλα τα άλλα προίόντα κάτω από 6 % Πηγή: ΕΣΥΕ 27

Προς Ινδία Παρατηρείται ότι το 2000 το 40 % των εξαγωγών ήταν έλαια πετρελαίου και άσφαλτος, το 16 % προϊόντα καουτσούκ, ενώ αμέσως μετά ακολουθούσαν οι υδατάνθρακες και το βαμβάκι με 8 %. Άλλα προϊόντα είναι οι μηχανές επεξεργασίας υφαντικών ινών, δέρματα, πέτρες και χαλίκια και καπνός. Πάντως, τα εξαγόμενα προϊόντα ματαβάλλονται κατά έτος και δεν είναι σταθερά. Λόγου χάρη οι φυτικές ίνες το 1999 ήταν μεταξύ των πρώτων προϊόντων το 1999 και μειώθηκαν το 2000. ΕΙΔΟΣ ΜΕΡΙΔΙΟ % ΕΛΑΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΤΟΣ 39,79 ΠΡΟΪΟΝΤΑ ΚΑΟΥΤΣΟΥΚ 15,80 ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ 8,18 ΒΑΜΒΑΚΙ 7,96 ΜΗΧΑΝΕΣ ΕΠΕΞΕΡΓΑΣΙΑΣ ΥΦΑΝΤ. ΙΝΩΝ 3,77 ΛΟΙΠΑ * 24,50 * Όλα τα άλλα κάτω από 3,5 % Πηγή : ΕΣΥΕ Προς Κίνα Τα κυριότερα ελληνικά προίόντα που προωθούνται στην Κίνα είναι λιπάσματα και πέτρες, άμμος και χαλίκια, τσιμέντο, χαλυβουργικά είδη και πετρελαιοειδή, ενώ έχουν αυξήσει σχετικά τα μερίδια των μαρμάρων και των προίόντων αλουμινίου. ΕΙΔΟΣ ΛΙΠΑΣΜΑΤΑ ΠΕΤΡΕΣ ΑΜΜΟΣ ΧΑΛΙΚΙΑ ΑΣΒΕΣΤΗΣ ΤΣΙΜΕΝΤΑ ΜΕΡΙΔΙΟ % 40,94 26,07 5,54

ΑΠΟΡΡΙΜΜΑΤΑ /ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ ΜΗ ΣΙΛ/ΟΥΧΑ ΛΟΙΠΑ* 3,47 23,98 * Όλα τα άλλα προϊόντα κάτω από 3,1 / Πηγή : ΕΣΥΕ Προς Σιγκαπούρη Τα κυριότερα προϊόντα που εξάγονται είναι τα έλαια πετρελαίου, καπνός, αργίλιο, τσιμέντο και ασβέστιο και φάρμακα. ΕΙΔΟΣ ΜΕΡΙΔΙΟ % ΕΛΑΙΑ ΠΕΤΡΕΛΑΙΟΥ ΚΑΙ ΑΣΦΑΛΤΟΣ 44,00 ΚΑΠΝΟΣ 8,18 ΑΡΓΙΛΙΟ 7,62 ΑΣΒΕΣΤΗΣ-ΤΣΙΜΕΝΤΟ 6,98 ΦΑΡΜΑΚΑ 3,48 ΛΟΙΠΑ* 29,38 * Όλα τα άλλα κάτω από 3 % Πηγή: ΕΣΥΕ Προς Νότια Κορέα Βασικό χαρακτηριστικό των εξαγωγών της Ελλάδας προς την Ν. Κορέα, σε αντίθεση με την Ιαπωνία, είναι η μεγάλη διακύμανσή τους. Έτσι την πρώτη θέση στον κατάλογο των προϊόντων των ελληνικών εξαγωγών προς την Κορέα κατέχει ο καπνός με 7,1 εκ. δολάρια. Ακολουθούν τα απορρίμματα αλουμινίου, τα οποία σημείωσαν εντυπωσιακή αύξηση σε σύγκριση με το 1999.Σημαντικές αυξήσεις παρουσίασαν, επίσης τα κατεργασμένα γουνοδέρματα, καθώς και τα φρούτα παρασκευασμένα ή διατηρημένα.

ΕΙΔΟΣ ΚΑΠΝΟΣ Λ ΠΟΡΡΙΜ Μ AT A ΘΡΑΥΣΜΑΤΑ ΜΗ ΣΙΔ\ΟΥΧΑ Π ΑΟΙΑ-ΠΑΟΙΑΡΙΑ-ΠΑίίΤΕΣ Κ Α ΤΑΣΚΕΥΕ Σ ΥΔΡΟΓΟΝΑΝΘΡΑΚΕΣ ΑΟΙΠΑ * ΜΕΡΙΔΙ0% 37,10 6,75 6,36 41,00 * Όλα τα άλλα κάτω από 5% Πηγή: ΕΣΥΕ Από την ανάλυση που προηγήθηκε μπορούν να εξαχθούν τα εξής πρώτα συμπεράσματα. Κατ'αρχάς, το ποσοστό των ελληνικών εξαγωγών προς τις χώρες της Ασίας είναι σαφώς χαμηλότερο από το συνολικό ποσοστό της. Έτσι, οι πιο σημαντικοί εμπορικοί εταίροι της Ε.Ε κατά το 2000 για τις εξαγωγές ήταν η Ιαπωνία (4,8% ) η Κίνα (2,7%), η Νότιος Κορέα ( 1,7%) Σιγκαπούρη (1,6% ) και η Ινδία (1,4% ), ενώ για την Ελλάδα τα αντίστοιχα ποσοστά ήταν για την Ιαπωνία (0,80), για την Κίνα (0,28 ), για την Ν, Κορέα (0,19%), για τη Σιγκαπούρη (0,26% ) και για την Ινδία (0,38% ). Βέβαια, το 2000 οι ελληνικές εξαγωγές προς τις κυριότερες ασιατικές αγορές αυξήθηκαν σε σύγκριση με το 1999 και σε απόλυτους αριθμούς και ως μερίδιο επι του συνόλου. Ωστόσο, θα ήταν παρακινδυνευμένο να συμπεράνει κανείς ότι πρόκειται για κάποια σταθερή τάση αύξησης, δεδομένων των διακυμάνσεων των ελληνικών εξαγωγών προς την Ασία κατά τη δεκαετία 90. Έτσι, όπως παρατηρούμε στο παρακάτω πίνακα για όλες τις χώρες κατά τα τελευταία τέσσερα χρόνια, παρατηρούμε έντονες αυξομειώσεις με χαρακτηριστικότερες τις περιπτώσεις της Ινδίας, της Λ.Δ. της Κίνας και της Ν. Κορέας.

ΕΛΛΗΝΙΚΕΣ ΕπΛΓΩΓΕΣ ΠΡΟΣ ΕΠΙΛΕΓΜΕΝΕΣ ΧΩΡΕΣ ΤΗΣ ΛΣΙΛΣ, 1997-2000 ( σε εκατ. Δολάρια Η.Π.Λ ) ΧΩΡΑ 1997 1999 2000 ΙΑΠΩΝΙΑ 74.0 75,7 63.5 85 ΧΟΝΓΚ-ΚΟΝΓΚ ΙΝΔΙΑ Λ.Δ.της ΚΙΝΑΣ ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ ΝΟΤΙΟΣ ΚΟΡΕΑ ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ ΤΑΫΛΑΝΔΗ ΤΑΪΒΑΝ ΠΑΚΙΣΤΑΝ ΦΙΛΙΠΠΙΝΕΣ ΜΑΛΑΙΣΙΑ ΒΙΕΤΝΑΜ 56.6 20.6 57.3 42.4 15.5 33.1 13.2 18.3 6,1 4,7 5.5 0,7 52.6 10,0 17,4 18.7 33,9 13,3 9.2 12.7 3,5 4.3 3,2 0,8 41.4 31,7 19.4 43.6 22,1 27.9 11,3 13.5 9.5 8.9 5.9 0,4 27 20 19 18 16 Πρώτον, το ποσοστό που καταλαμβάνει η Ασία στο ελληνικό εξαγωγικό εμπόριο δεν είναι μόνο συρρικνωμένο, αλλά καταλαμβάνει και μικρό ποσοστό σε σχέση με το συνολικό όγκο του εξαγωγικού εμπορίου της χώρας. Οι πρώτες ετπά χώρες προορισμού των ελληνικών εξαγωγών ( Ιαπωνία, Κίνα, Χονγκ- Κονγκ, Ινδία, Σιγκαπούρη, Ν. Κορέα και Ινδονησία) καταλαμβάνουν μόνο το 2,55% του συνολικού εξαγωγικού εμπορίου της χώρας κατά το 2000 ενώ το αντίστοιχο ποσοστό κατά το 1999 ήταν 2,25%. Αν κάνουμε δε μια σύγκριση με την Αυστρία, μια χώρα με μικρότερο πληθυσμό από την Ελλάδα, για τις ίδιες αγορές παρατηρούμε ότι η Αυστρία είχε το 2000 έξι φορές μεγαλύτερες εξαγωγές ως προς το σύνολο και οκτώ φορές μεγαλύτερες ως προς τις παραπάνω ασιατικές αγορές.

Εξαγωγές Αυστρίας ττρος Επιλεγμένες Αγορές της Ασίας το 2000 (σε εκατ. δολ. Η.Π.Α. και σε ποσοστά) Συνολικός όγκος εξαγωγών 62.250,1 (100% ) ΧίίΡΛ E k u t. όολάρια % του συνόλου ΙΑΠΩΝΙΑ 814,2 1,31% Λ.Δ. της ΚΙΝΑΣ 431,9 0,70% ΧΟΝΓΚ-ΚΟΝΓΚ 229,3 0,37% ΝΟΤΙΟΣ ΚΟΡΕΑ 229,3 0,37% ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ 209,0 0,34% ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ 140,0 0,22% ΙΝΔΙΑ 91,4 0,15% ΣΥΝΟΛΟ 2.145,1 3,46% Πηγή : OECD Εξαγωγές Ελλάδος προς επιλεγμένες Αγορές της Ασίας ( σε εκατ. δολάρια Η.Π.Α και σε ποσοστά ) Συνολικός όγκος εξαγωγών 10.749,7 (100% ) ΧΩΡΑ F.KUT. δολάρια % ιγου συνόλου ΙΑΠΩΝΙΑ 85,1 0,80% Λ.Δ. της ΚΙΝΑΣ 30,6 028% ΧΟΝΓΚ-ΚΟΝΓΚ 48,3 0,45% Ν. ΚΟΡΕΑ 20,8 0,195 ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ 27,5 0,26% ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ 19,9 0,19% ΙΝΔΙΑ 40,9 0,38% ΣΥΝΟΛΟ 273,1 2,55% Πηγή : ΕΣΥΕ

Όπως αποδεικνύουν οι παραπάνω πίνακες, στις επτά εν λόγω χώρες αναλογούσε μεγαλύτερο μερίδιο των αυστριακών εξαγωγών (3,46%), έναντι 2,55% των ελληνικών. Εάν βέβαια συγκρίνουμε την επίδοση της Ελλάδος με τις ίδιες χώρες με μια άλλη χώρα-μέλος της Ε.Ε, όπως την Πορτογαλία για το 1999, θα παρατηρήσουμε ότι αν και λίγο-πολύ έχουν τον ίδιο όγκο εμπορίου το ποσοστό της Ελλάδας είναι μεγαλύτερο σε σχέση με το συνολικό όγκο εξαγωγικού της εμπορίου (2,25%), ενώ της Πορτογαλίας είναι 1,08%.'Ωστόσο, για τις τρεις πρώτες χώρες προορισμού ( Ιαπωνία, Κίνα, και Χονγκ- Κονγκ) η Πορτογαλία εξάγει σε δολ. περισσότερα από την Ελλάδα. Εεξαγωγές Πορτογαλίας προς Επιλεγμένες Αγορές της Ασίας το 1999 (σε δολ. Η.Π.A και σε ποσοστά) Συνολικός όγκος εξαγωγών 24.493,6 (100% ) ΧΩΡΑ Εκατ. δολάρια % του συνόλου ΙΑΠΩΝΙΑ 106,4 0,43% Λ.Δ. της ΚΙΝΑΣ 32,4 0,13% ΧΟΝΓΚ-ΚΟΝΓΚ 62,9 0,26% Ν. ΚΟΡΕΑ 20,1 0,08% ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ 28,0 0,11% ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ 1,1 0,01% ΙΝΔΙΑ 15,8 0,06% ΣΥΝΟΛΟ 267,0 1,08% Εξαγωγές Ελλάδας προς Επιλεγμένες Αγορές της Ασίας το 1999 (σε εκατ. δολάρια Η.Π.Α. και σε ποσοστά ) Συνολικός όγκος εξαγωγών 11.075,1 ( 100% )

ΧΩΡΑ ΙΑΠΩΝΙΑ Λ.Δ. της ΚΙΝΑΣ ΧΟΝΓΚ-ΚΟΝΓΚ Ν. ΚΟΡΕΑ ΣΙΓΚΑΠΟΥΡΗ ΙΝΔΟΝΗΣΙΑ ΙΝΔΙΑ ΣΥΝΟΛΟ Εκατ. δολάρια 63.5 19.4 41.4 22,1 43.6 27,9 31.7 249,6 % του συνόλου 0,57% 0,18% 0,37% 0,20% 0,39% 0,25% 0,29% 0,255 Πηγή: ΕΣΥΕ Δεύτερον, η Ιαπωνία είναι η πιο σημαντική αγορά με μεγάλη διαφορά από τις υπόλοιπες. Οι έντονες διακυμάνσεις στις ελληνικές εξαγωγές που ήδη αναφέρθηκαν δεν αφορούν μόνο τον όγκο των εξαγωγών, αλλά αναδύονται και μέσα από το κλαδικό πρίσμα. Γενικά, παρατηρσύνται από έτος σε έτος μεγάλες αυξομειώσεις γεγονός που οφείλεται στο ότι οι εμπορικές σχέσεις μεταξύ της Ελλάδας και των ασιατικών χωρών δεν στηρίζονται σε μόνιμη βάση, αλλά σε ευκαιριακές συναλλαγές. Τρίτον, τα έλαια πετρελαίου και άσφαλτος είναι τα σημαντικότερα προϊόντα σε αξία που εξάγονται στις έξι πρώτες αγορές της Ελλάδας (Ιαπωνία, Χόγκ Κόνγκ, Ινδία, Κίνα, Σιγκαπούρη και Ν. Κορέα). Μάλιστα, τον περασμένο χρόνο κατέλαβε με μεγάλο ποσοστό την πρώτη θέση στις εξαγωγές προς την Ιαπωνία (33,08% ), την Ινδία (39,79% ) και την Σιγκαπούρη (44% ) Τέταρτον, σε κάθε μία από τις παραπάνω χώρες υπάρχει ένα μόνο βασικό προϊόν που εξάγεται και που συνήθως καταλαμβάνει ένα πολύ μεγάλο ποσοστό, πάνω από 30%. Χαρακτηριστική είναι η περίτπωση των ελαίων πετρελαίου ασφάλτου που ήδη αναφέρθηκε παραπάνω, αλλά και των λιπασμάτων στην περίτπωση της Κίνας ( πάνω από 41% το 2000) και του καπνού για την Κορέα (πάνω από 37% το 2000) Συμπερασματικά, η απέραντη και δυναμική αγορά της Ασίας δεν φαίνεται να προσελκύει τις ελληνικές εξαγωγές, μολονότι τα δύο τελευταία χρόνια παρατηρείται μια σχετική αύξηση των ελληνικών εξαγωγών

προς την Ιαπωνία, το Χονγκ- Κονγκ, την Ινδία και την Κίνα, αλλά η αύξηση αυτή είναι λίγες δεκάδες εκατ. δολάρια, με αυξομειώσεις προς τις υπόλοιπες χώρες, όπως τη Ν. Κορέα και την Ινδονησία. Ως κυριότεροι λόγοι για την φτωχή αυτή επίδοση των ελληνικών εξαγωγών μπορούσαν να αναφερθούν οι εξής: Η μεγάλη γεωγραφική απόσταση και το υψηλό κόστος μεταφοράς των εξαγόμενων προϊόντων, το οποίο εξάλλου επιβαρύνεται σημαντικά λόγω μικρών γενικώς ποσοτήτων των ελληνικών εξαγωγών. - Η απουσία σ αυτές τις χώρες ελληνικής ομογένειας - Ο έντονος ανταγωνισμός στις χώρες αυτές - Η διαφορά επιχειρηματικής κουλτούρας - Οι δυσκολίες διείσδυσης λόγω μη δασμολογικών εμποδίων Το πολυδάπανο πρόγραμμα πιβηκούπρ που απαιτείται για την προβολή προϊόντων (πχ. στην Ιαπωνία και τη Ν. Κορέα) Η μη συγκροτημένη παρουσία της ελληνικής οικονομικής διπλωματίας στην περιοχή και η ελλιπής υποδομή και στελέχωση που παρατηρείται στα Γραφεία Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων(π.χ. πρόσφατα άνοιξε Γραφείο Ο. Ε. Υ. στο Νέο Δελχί). Το σημαντικό κόστος για επικοινωνίες και για συμμετοχή σε εμπορικές εκθέσεις. Όλες αυτές οι δυσκολίες, όμως, δεν πρέπει να οδηγήσουν στο συμπέρασμα ότι η ελληνική εξαγωγική πολιτική θα πρέπει να αγνοήσει τις τόσο δυναμικές και απέραντες αγορές της Ασίας. Ούτε, επίσης, θα πρέπει να αποτελούν ανασταλτικούς παράγοντες στις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν φαίνεται να έχουν συνειδητοποιήσει ακόμη την σημασία και το μέγεθος των ασιατικών αγορών. Οι Έλληνες εξαγωγείς, συνεπώς, οφείλουν να επιδείξουν πιο "επιθετική "νοοτροπία, ειδάλλως το περιλάλητο εμπορικό δαιμόνιο του "Ελληνος θα αποδειχθεί άλλος ένας μύθος. Θα είναι κρίμα, συνεπώς, μέσα από τη γενικότερη απαξίωση των ελληνικών εξαγωγών και την έλλειψη μιας συγκροτημένης εξαγωγικής πολιτικής ( βλέπε τα πενιχρά αποτελέσματα του Εξαγωγικού Συμβουλίου) να συμπεριληφθούν και οι εξαγωγές προς τις χώρες της Ασίας.

Προτάσεις για στρατηγική αύξησης των ελληνικών εξαγωγών ττρος την Ασία. Για να αυξηθούν, όμως, ακόμη περισσότερο οι εξαγωγές της Ελλάδας προς τις χώρες αυτές θα πρέπει κατά τη γνώμη μας να γίνουν τα εξής: -Να αξιοποιηθούν όλα τα υφιστάμενα χρηματοδοτικά μέσα για τη διεύρυνση των ασιατικών αγορών. Οι ελληνικές επιχειρήσεις δεν έχουν καταφέρει να δραστηριοποιηθούν και να αξιοποιήσουν τα ανατπυξιακά προγράμματα για την Ασία, όπως π.χ. το Asia- Invest, το οποίο παρέχει τη δυνατότητα χρηματοδότησης δραστηριοτήτων των συμμετεχουσών εταιριών κατά 5% έως και 100% της συνολικής δαπάνης. Ωστόσο, υπάρχουν και άλλα αξιόλογα προγράμματα της Ε.Ε για την Ασία, όπως λ.χ. ECIP, ASIA- INTERPRISE, Ε China junior Managers Programme, τα οποία θα πρέπει οι ελληνικές επιχειρήσεις να αξιοποιήσουν σε πολύ μεγαλύτερο βαθμό. -Να συσταθούν επιχειρηματικά συμβούλια από εξέχοντες Έλληνες επιχειρηματίες, με ουσιαστικά και συγκεκριμένα ενδιαφέροντα για τις ασιατικές αγορές. -Να υπάρξει μεγαλύτερη και πιο αποτελεσματική συνεργασία των εθνικών επιχειρηματικών ενώσεων, με αντίστοιχες της Ε.Ε, για κοινές δράσεις στη Ασία, ιδιαίτερα στο πλαίσιο του ASEM, αλλά και με τις αντίστοιχες των περιφερειακών συνεργασιών, όπως του ASEAN και της SAARC. -Οι Έλληνες εξαγωγείς θα πρέπει να προσέξουν ιδιαίτερα την ποιότητα των προϊόντων τους- βασικό συμπέρασμα από την ιαπωνική αγορά- αλλά ισχύει και για το σύνολο σχεδόν της Ανατολικής και Νοτιοανατολικής Ασίας. Η απαίτηση αυτή αφορά όχι μόνο την ποιότητα των ίδιων των προϊόντων, αλλά και τη συσκευασία τους. Επίσης, θα πρέπει να δοθεί μεγάλη έμφαση στη συνέπεια και την αξιοπιστία στις συναλλαγές με τους εγχώριους συνεργάτες \ αντιπροσώπους. -Να μελετηθούν εναλλακτικές πολιτικές πρόσβασης ελληνικών προϊόντων στις ασιατικές αγορές. Ένας από αυτούς θα μπορούσε να είναι η εισαγωγή ενδιάμεσων προϊόντων και το τελευταίο στάδιο της παραγωγής ( π.χ. η συσκευασία ) να γίνεται στις χώρες αυτές, όπως προτείνει το Γραφείο Οικονομικών και Εμπορικών Υποθέσεων στη Σεούλ. Παραδείγματα ενδιάμεσων προϊόντων που μπορούν να προωθηθούν είναι τα