Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2014. Ελληνική Οικονομία ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ

Εβδομαδιαίο Δελτίο Οικονομικών Εξελίξεων Διεύθυνση Οικονομικών Μελετών Πέμπτη 16 Οκτωβρίου 2014 ΕΠΙΣΚΟΠΗΣΗ Ελληνική Οικονομία Η καλή πορεία της ελληνικής οικονομίας μέχρι σήμερα και οι ισχυρές προοπτικές για ανάκαμψη που διαμορφώνονται είναι σε πλήρη αναντιστοιχία με τις αρνητικές εξελίξεις που σημειώνονται στο ελληνικό χρηματιστήριο και στην αγορά κρατικών ομολόγων τις τελευταίες ημέρες. Στην σημερινή συγκυρία, τα περιθώρια των ελληνικών ομολόγων διογκώνονται και οι δείκτες στο ελληνικό χρηματιστήριο υποχωρούν, ως αποτέλεσμα της αβεβαιότητας που δημιουργεί η επιδίωξη προσφυγής στις αγορές και απεμπλοκής από το Μνημόνιο, ενόψει πολιτικών εξελίξεων. 1500 Πορεία Αποδόσεων ομολόγων και ΧΑ 1400 1300 1200 1100 1000 900 800 700 Δείκτης ΧΑ 10y spread Ελλάδα- Γερμανία 1400 1200 1000 800 600 400 200 0 3,95% τον Ιούν.2014, και κατά 1,1% στο 7μηνο.2014. 5. οι πωλήσεις ΙΧ αυτοκινήτων κατέγραψαν αύξηση κατά 29,8% στο 9μηνο 2014, έναντι μείωσης κατά - 0,4% στο 9μηνο του 2013. Επιπροσθέτως, στο 9μηνο. Ιαν. Σεπτ. 2014 η εκτέλεση του Προϋπολογισμού της Κεντρικής Κυβέρνησης πραγματοποιήθηκε με πρωτογενές πλεόνασμα ύψους 2,5 δις που ήταν κατά 1,0 δις υψηλότερο από το στόχο που είχε προσδιοριστεί για το 9μηνο αυτό. Αυτό δε συνέβη παρά το ότι στο 9μηνο έχει εισπραχθεί μόνο μία δόση από τον φόρο ακινήτων (ΕΝΦΙΑ + ΦΑΠ), αντί για 3-δόσεις που είχε προγραμματιστεί. Επίσης, οι επιστροφές φόρων ήταν στο 9μηνο κατά 300 εκατ. υψηλότερες από το στόχο που είχε τεθεί. Στο διαμορφούμενο πλαίσιο, η σταθεροποίηση των προσδοκιών επιβάλλει την απαρέγκλιτη συνέχιση της προσπάθειας προσαρμογής και την ένταξη της χώρας σε ένα νέο πλαίσιο χρηματοδοτικής στήριξης, που να συνεπικουρεί την προσπάθεια της χώρας για άντληση πόρων από τις αγορές, εάν θεωρηθεί δεδομένη η αποχώρηση από την αρχή του 2015 του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου από την Τρόϊκα. Οι δείκτες οικονομικής συγκυρίας για την απασχόληση, τον τουρισμό και τις λιανικές πωλήσεις επιβεβαιώνουν τις τάσεις βελτίωσης της οικονομικής δραστηριότητας, ενώ εντυπωσιακές είναι και οι εξελίξεις όσον αφορά στην δημοσιονομική προσαρμογή. Συγκεκριμένα: 1. τα στοιχεία της Έρευνας Εργατικού Δυναμικού (ΕΕΔ) της ΕΛΣΤΑΤ για το 7μηνο Ιαν.-Ιούλ. 2014 δείχνουν σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας, αλλά και αξιοσημείωτη αύξηση της απασχόλησης σε μηνιαία και σε ετήσια βάση, ιδιαίτερα δε τον Μάιο.- Ιούλ.2014. 2. οι ροές μισθωτής απασχόλησης ενισχύθηκαν σημαντικά κατά το 9μηνο Ιαν.-Σεπ.2014, καθώς οι προσλήψεις μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα υπερέβησαν τις αποχωρήσεις κατά 186,9 χιλ. άτομα, έναντι 165,7 χιλ. στο αντίστοιχο 9μηνο2013. Μάλιστα η αύξηση της καθαρής απασχόλησης στο 9μηνο 2014 ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από την αύξηση της απασχόλησης των 9μήνων της χρονικής περιόδου 2001-2013. 3. ο αριθμός των αφίξεων ξένων τουριστών στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας. σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΕΤΕ, σημείωσε στο 9μηνο.2014 αξιόλογη αύξηση κατά 14,3%, σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά 9,9% στο 9μηνο.2013. 4. ο όγκος των πωλήσεων των καταστημάτων λιανικού εμπορίου σημείωσε σημαντική αύξηση κατά 4,8% τον Ιούλ.2014, μετά την αύξησή του κατά Γίνεται τελευταία λόγος για την έξοδο της χώρας από το Μνημόνιο μέχρι το τέλος του 2014 και την προσφυγή στις αγορές από το 2015. Ως γνωστόν, το πρόγραμμα με τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητος (ΕΜΣ), λήγει στο τέλος του 2014 ενώ η χρηματοδοτική στήριξη από το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (ΔΝΤ) λήγει το α τρίμηνο του 2016. Ως έχουν σήμερα τα πράγματα και, υπό την προϋπόθεση της συνεπούς εφαρμογής του προγράμματος μέχρι το τέλος του 2014, η πρόσβαση στις αγορές το 2015 θα μπορούσε υπό κανονικές συνθήκες να ήταν εφικτή μιας και οι ανάγκες περιορίζονται grosso modo σε 10 δισ. περίπου. Οι αγορές θα προσέφεραν το ποσό αυτό, σε σχετικά λογικό επιτόκιο, σε μια χώρα που έχει ήδη πετύχει πρωτογενές πλεόνασμα 2 π.μ. του ΑΕΠ το 2014 και επιδιώκει ένα ακόμη μεγαλύτερο πρωτογενές πλεόνασμα 2.9 π.μ. του ΑΕΠ το 2015, ιδίως όταν θα γνωρίζουν ότι (α) υπάρχουν ήδη υψηλά αποθεματικά (εφόσον λήξει επιτυχώς η

πέμπτη αξιολόγηση της Τρόϊκας, και εκταμιευθεί το σημαντικό ποσό των περίπου 7 δισ. μέχρι το τέλος του έτους), και, (β) υπάρχει και η δυνατότητα χρησιμοποίησης υπό όρους των 11 δισ. του Ταμείου Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας (ΤΧΣ). Βεβαίως, το ΔΝΤ, για να εκταμιεύσει το ανωτέρω ποσό το 2014, θα πρέπει να γνωρίζει ότι η χώρα δεν αντιμετωπίζει χρηματοδοτικό κενό το 2015, προϋπόθεση που θα μπορούσε να ικανοποιείτο εάν η χώρα θα είχε εν τω μεταξύ ενταχθεί στο σύστημα προληπτικής χρηματοδότησης του Ευρωπαϊκού Μηχανισμού Σταθερότητας (ΕΜΣ). Θα πρέπει, επίσης, να τονισθεί ότι τα 11 δισ. δεν είναι δυνατόν να αντληθούν παρά μόνον σε 6-9 μήνες, σύμφωνα με δηλώσεις του Προέδρου του ΕΜΣ Ρέγκλινγκ, και εφόσον έχει διαπιστωθεί ότι οι ελληνικές τράπεζες θα έχουν εξασφαλίσει από τις αγορές τυχόν κεφάλαια, εάν αυτά απαιτηθούν στο πλαίσιο της διαγνωστικής ακραίων καταστάσεων που διενεργείται από την ΕΚΤ, όπως θα ανακοινωθεί στις 26 Οκτωβρίου 2014. Και, επιπροσθέτως, η χρήση αυτών των χρημάτων θα πρέπει να γίνει στο πλαίσιο μιας συμφωνίας με τον ΕΜΣ για την παροχή προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης. Φαίνεται, λοιπόν, ότι για την ομαλή πρόσβαση στις αγορές, η προσφυγή της χώρας σε ένα πρόγραμμα προληπτικής χρηματοδότησης από το ΕΜΣ είναι μονόδρομος. Σημειώνεται εν προκειμένω ότι η προληπτική χρηματοδοτική στήριξη από τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητος (ΕΜΣ) παρέχεται σε χώρες των οποίων η οικονομική και χρηματοοικονομική κατάσταση είναι σε βασικές γραμμές υγιής. Παρέχεται αρχικά για περίοδο ενός (1) έτους και ανανεώνεται μέχρι και δυο (2) φορές, από έξι (6) μήνες κάθε φορά. Η χρηματοδοτική στήριξη ενεργοποιείται είτε με την εκταμίευση δανειακών κεφαλαίων από τον ΕΜΣ ή με την συμμετοχή του ΕΜΣ στην πρωτογενή αγορά ομολόγων της εν λόγω χώρας. Προηγείται μια αξιολόγηση κατά την οποία διερευνάται κατά πόσον η χώρα πληρεί τις ακόλουθες προϋποθέσεις: α) Πλήρης συμμόρφωση με τις δεσμεύσεις που απορρέουν από το Σύμφωνο Σταθερότητος και Ανάπτυξης (σταθερή πορεία προς εξισορροπημένους προϋπολογισμούς). β) Το δημόσιο χρέος να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης σε μόνιμη βάση. γ) Μεγάλα πλεονάσματα στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να είναι σε πορεία αποκλιμάκωσης. δ) Η χώρα να διατηρεί ομαλή πρόσβαση στις αγορές σε λογικά επιτόκια. ε) Η θέση της στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών να είναι βιώσιμη. στ) Η χώρα να μην έχει προβλήματα τραπεζικής φερεγγυότητος που να θέτουν σε συστημικό κίνδυνο την σταθερότητα του τραπεζικού συστήματος στην Ευρωζώνη. Μια χώρα στην οποία παρέχεται η χρηματοδοτική αυτή στήριξη πρέπει να συνεχίσει να πληρεί τις ανωτέρω προϋποθέσεις καθόλη την διάρκεια του προγράμματος. Σε περίπτωση που δεν πληρούνται κάποιες από τις ανωτέρω προϋποθέσεις, η χώρα συμφωνεί στην λήψη διορθωτικών μέτρων. Η συμμόρφωση της χώρας ως ανωτέρω, αξιολογείται από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή, με την συνδρομή και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας. Εάν η χρηματοδοτική στήριξη παρασχεθεί υπό τον όρο λήψης διορθωτικών μέτρων, ή, κάθε φορά που εκταμιεύονται πόροι σε περίπτωση που δεν έχουν αρχικά συμφωνηθεί διορθωτικά μέτρα, ενεργοποιείται μια διαδικασία ενισχυμένης επιτήρησης, σύμφωνα με την οποία η χώρα λαμβάνει, εφόσον απαιτείται, συγκεκριμένα μέτρα που να θεραπεύουν τις χρηματοδοτικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει ή μπορεί να αντιμετωπίσει στο μέλλον. Τέλος, σε περίπτωση παρέκκλισης από τα συμφωνηθέντα ή σε περίπτωση εκταμίευσης της χρηματοδοτικής στήριξης, τίθεται σε ισχύ μια διαδικασία επαναξιολόγησης ως προς την σκοπιμότητα διατήρησης ή άρσης της προληπτικής χρηματοδότησης, και αντικατάστασης με πλήρες πρόγραμμα προσαρμογής. Από την παραπάνω περιγραφή, προκύπτει ότι η χώρα που θα ενταχθεί στο σύστημα προληπτικής χρηματοδοτικής στήριξης, είτε γίνει χρήση πόρων είτε όχι, είναι σε καθεστώς διαρκούς επιτήρησης και λήψης πρόσθετων μέτρων. Συνεπώς, αν και η προστιθέμενη αξία απεμπλοκής από το ΔΝΤ δεν φαίνεται να είναι εξαιρετικά μεγάλη, εν τούτοις κάτι τέτοιο, αξίζει να επιχειρηθεί, υπό την προϋπόθεση, όμως, ότι θα υπάρχει σε ισχύ πρόγραμμα προληπτικής χρηματοδότησης, καθώς η πρόσβαση στις αγορές ωθεί από μόνη της προς μεγαλύτερη δημοσιονομική πειθαρχία. Πίνακας 1. Το μέγεθος της Δημοσιονομικής Προσαρμογής στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της περιφέρειας της ΖτΕ Έλλειμμα Γενικής Κυβέρνησης (ΓΚ) ως % του ΑΕΠ, διορθωμένο ως προς τον Οικονομικό Κύκλο Διαφορά (ποσιστιαίες μονάδες του 2008 2009 2013 ΑΕΠ) Ελλάδα 14,3% 19,1% 1,6% 20,7 Ιρλανδία 12,1% 9,5% 4,1% 8,0 Ιταλία 3,70% 3,6% 0,8% 2,9 Πορτογαλία 4,20% 9,3% 2,6% 6,7 Ισπανία 5,30% 9,5% 3,7% 5,8 Πηγή: IMF: Fiscal Monitor, October 2014 Η Έκθεση του ΔΝΤ για τις εξελίξεις στα Δημόσια οικονομικά, το δημόσιο χρέος και τις δανειακές ανάγκες των χωρών μελών του (Fiscal Monitor, 2

October 2014), αποκαλύπτει τουλάχιστον δύο σημαντικά θέματα που έχουν μεγάλη σημασία για την Ελλάδα και προσδιορίζουν την εξαιρετικά ισχυρή δημοσιονομική της θέση μετά από 5-έτη δημοσιονομικής προσαρμογής. Το πρώτο θέμα, αφορά την επιβεβαίωση του εντυπωσιακού μέγεθος της δημοσιονομικής προσαρμογής που έχει επιτευχθεί στην Ελλάδα στην περίοδο 2009-2013 σε σύγκριση με την αντίστοιχη προσαρμογή που επιτεύχθηκε στις άλλες χώρες που εφάρμοσαν προγράμματα προσαρμογής στην ίδια περίοδο. Το δεύτερο θέμα αναφέρεται στο πολύ χαμηλό ύψος των ακαθάριστων δανειακών αναγκών του ελληνικού δημοσίου, ιδιαίτερα από το 2016, σε σύγκριση με το αρκετά υψηλό μέγεθος αυτών των αναγκών σε πολλές άλλες χώρες της ΕΕ-28. Και τα δύο αυτά στοιχεία δείχνουν με τον πιο αναμφισβήτητο τρόπο την εξαιρετικά ευνοϊκή δημοσιονομική θέση της χώρας μας σε σχέση με πολλές άλλες χώρες της περιφέρειας της ΕΕ-28 και όχι μόνο. Η δημοσιονομική προσαρμογή που έχει ήδη επιτύχει η χώρα είναι τεράστια και επιτεύχθηκε χάρις στις εκ βάθρων διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις που επίσης εγκαθιδρύθηκαν τα τελευταία χρόνια. Αυτές οι μεταρρυθμίσεις έχουν επίσης συμβάλλει στη δραστική βελτίωση της διεθνούς ανταγωνιστικότητας της χώρας και προσδιορίζουν τις πολύ ικανοποιητικές αναπτυξιακές της προοπτικές στη βραχυχρόνια και στη μεσο-μακροχρόνια περίοδο. Πίνακας 2. Το ύψος των ακαθάριστων δανειακών αναγκών της ΓΚ στην Ελλάδα και στις άλλες χώρες της περιφέρειας της ΕΕ-28 (Ως % του ΑΕΠ) 2014 2015 2016 Ελλάδα 14,5% 10,0% 4,3% Ιρλανδία 7,6% 5,1% 6,9% Τσεχία 7,7% 7,8% 8,0% Ιταλία 17,9% 28,8% 24,6% Πορτογαλία 20,8% 18,8% 17,8% Ισπανία 20,5% 20,0% 19,4% Βέλγιο 15,3% 17,8% 16,6% Γαλλία 17,4% 18,8% 17,4% Πηγή: IMF: Fiscal Monitor, October 2014 Η αναθεώρηση του ΑΕΠ τον Οκτ.2014: Η ΕΛΣΤΑΤ ανακοίνωσε τα νέα στοιχεία για το ΑΕΠ της χώρας, για την περίοδο 1995-2013, τα οποία δείχνουν σημαντικά υψηλότερο πραγματικό ΑΕΠ (σε σταθερές τιμές 2010) σε ολόκληρη την περίοδο 1995-2010 και επίσης το 2012 και το 2013 (βλέπε Διαγράμματα). Οι νέες εκτιμήσεις υπολογίστηκαν με βάση το Ευρωπαϊκό Σύστημα Εθνικών Λογαριασμών του 2010 (ESA 2010), ενώ τα προηγούμενα στοιχεία είχαν υπολογιστεί με βάση το ESA 1995. Με τα νέα στοιχεία σύμφωνα με την ΕΛΣΤΑΤ λαμβάνονται υπόψη στο ΑΕΠ οι δαπάνες Έρευνας και Ανάπτυξης και οι δαπάνες για στρατιωτικούς εξοπλισμούς, ενώ αναταξινομούνται οι θεσμικές μονάδες σε δημόσιο και ιδιωτικό τομέα και αλλάζει ο τρόπος καταγραφής των αγαθών που αποστέλλονται στο εξωτερικό για μεταποίηση, του διαμεσολαβητικού εμπορίου, καθώς και των υπηρεσιών χρηματοοικονομικής διαμεσολάβησης. Επίσης, χρησιμοποιούνται νέες εκτιμήσεις για το απόθεμα και την ανάλωση παγίου κεφαλαίου και για τις δαπάνες κατασκευής νέων κατοικιών και των εργασιών σε εξέλιξη, λαμβάνεται υπόψη η παραγωγή λογισμικού για ίδια χρήση, μεταφέρονται οι κοινωνικές μεταβιβάσεις στην τελική κατανάλωση της γενικής κυβέρνησης (ΓΚ) και απαλείφονται τα κέρδη/ζημίες κτήσης στις μεταβολές των αποθεμάτων. Τέλος, ενσωματώνονται τα αποτελέσματα ερευνών διάρθρωσης των επιχειρήσεων 2010-2011, η απογραφή του 2011, νέο μητρώο επιχειρήσεων, οι Έρευνες Οικογενειακών Προϋπολογισμών (ΕΟΠ) 2010-2013, επικαιροποιημένο μητρώο μη κερδοσκοπικών ιδρυμάτων που εξυπηρετούν νοικοκυριά (ΜΚΙΕΝ), εκτίμηση των υπηρεσιών στέγασης (των δαπανών για επισκευή και συντήρηση των κατοικιών που ιδιοκατοικούνται), νέος υπολογισμός του αποπληθωριστή κατανάλωσης της ΓΚ και ενσωμάτωση στοιχείων εισαγωγών στρατιωτικού εξοπλισμού και ενημερωμένων στοιχείων εξωτερικού εμπορίου πετρελαιοειδών. 270000 250000 230000 210000 190000 170000 150000 12000 10000 8000 6000 4000 2000 0-2000 Εξέλιξη του ΑΕΠ πριν και μετά την αναθεώρηση του Οκτ.2014 Αναθεωρημένο ΑΕΠ Σταθερές τιμές 2010 Προηγούμενο ΑΕΠ Σταθερές τιμές του 2010 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Αύξηση του πραγματικού ΑΕΠ με την αναθεώρηση του Οκτ.2014 1995 1996 1997 1998 1999 2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 Ελάχιστο Εγγυημένο Εισόδημα: Σημαντική θεσμική μεταβολή αποτελεί η καθιέρωση και στην 3

Ελλάδα του Ελάχιστου Εγγυημένου Εισοδήματος (ΕΕΕ), εναρμονίζοντας το ελληνικό κοινωνικό κράτος με τα ευρωπαϊκά δεδομένα. Συνιστά δε ένα αποτελεσματικό και διαφανές πλαίσιο κοινωνικής ασφάλειας για το σύνολο των πολιτών που είναι αντιμέτωποι με την ακραία μορφή φτώχειας. Έτσι, με το Πρόγραμμα ΕΕΕ η βοήθεια είναι στοχευμένη στους πολίτες και τα νοικοκυριά που το έχουν πραγματικά ανάγκη, λαμβάνοντας υπόψη το συνολικό εισόδημα και την περιουσιακή και οικογενειακή κατάσταση των δικαιούχων, μεγιστοποιώντας την αποτελεσματικότητα των πόρων που διατίθεται για την κοινωνική προστασία και τη μείωση της φτώχειας. Μέχρι σήμερα, στην χώρα μας οι δαπάνες για την καταπολέμηση της φτώχειας είχαν μικρότερη αποτελεσματικότητα σε σχέση με άλλες χώρες, οδηγώντας σε κατασπατάληση των διατιθέμενων πόρων, κάτι που επιδιώκεται να διορθωθεί με την νέας μορφής παρέμβαση του ΕΕΕ. Αυτή την εβδομάδα, ξεκινά η πιλοτική εφαρμογή του Προγράμματος ΕΕΕ που αρχικά θα υλοποιηθεί σε 13 Δήμους, έναν ανά Περιφέρεια. Σκοπός του Προγράμματος είναι τόσο η εισοδηματική ενίσχυση ( 200 για έναν άγαμο, προσαυξημένη κατά 100 για κάθε ενήλικα και κατά 50 για κάθε ανήλικο μέλος της ωφελούμενης ομάδας, με μέγιστο τα 500 μηνιαίως ανά νοικοκυριό) όσο και η παροχή βοήθειας με την μορφή κοινωνικών αγαθών και υπηρεσιών (πχ, χορήγηση βιβλιαρίου ανασφάλιστου, χορήγηση επιδόματος θέρμανσης, κοινωνικό τιμολόγιο ΔΕΗ κ.λπ.) και βοήθειας για την ενεργοποίηση και επανένταξη στην αγορά εργασίας (πχ, συμμετοχή σε προγράμματα επαγγελματικής κατάρτισης, πρακτικής άσκησης, συμβουλευτική κ.λπ.) προς αυτούς που βρίσκονται κάτω από το όριο φτώχειας. Οι δικαιούχοι του Προγράμματος είναι μεμονωμένα άτομα, οικογένειες, άτομα που φιλοξενούνται και πρόκειται κυρίως για άνεργους νέους, αλλά και ιδιαίτερα ευάλωτες ομάδες όπως οι υπερήλικες ανασφάλιστοι. Αγορά Εργασίας: Το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε σημαντικά στο 25% τον Ιούλ.2014, από 26% τον Ιούν.2014, 27,1% τον Μάιο.2014, 27,2% τον Απρ.2014, 27,8% τον Μάρτ.2014 και από 27,0% τον Ιούλ.2013. Δηλαδή, σε ετήσια βάση το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε τον Ιούλ.2014 κατά 2,0 ποσοστιαίες μονάδες. Επίσης, στο 1 ο 7μηνο.2014 το μέσο ποσοστό ανεργίας διαμορφώνεται τώρα στο 26,97%, έναντι 27,4% στο 1 ο 7μηνο.2013. Ειδικότερα, το 3 ο 3μηνο.2014 το ποσοστό ανεργίας αναμένεται να διαμορφωθεί 25,9%, από 26,6% στο 2 ο 3μηνο 2014, 27,8% το 1 ο 3μηνο 2014 και από 27,2% το 3 ο 3μηνο 2013. Με αυτές τις τάσεις εκτιμάται τώρα ότι το ποσοστό ανεργίας, με βάση τα στοιχεία της ΕΕΔ της ΕΛΣΤΑΤ, θα μειωθεί στο 26,8% το 2014, από 27,4% το 2013, με αύξηση της απασχόλησης κατά 0,6% το 2014, μετά την πτώση της κατά -4,87% το 2013. Γενικά, μετά τα στοιχεία του Ιουλ.2014 η βελτίωση στην αγορά εργασίας αρχίζει να γίνεται σημαντική και με τα στοιχεία της ΕΕΔ της ΕΛΣΤΑΤ και να είναι συγκρίσιμη με την ακόμη σημαντικότερη βελτίωση που προκύπτει από τα στοιχεία των ροών απασχόλησης του συστήματος ΕΡΓΑΝΗ. Ειδικότερα, τα στοιχεία του ΕΡΓΑΝΗ δείχνουν καθαρή αύξηση της μισθωτής απασχόλησης κατά 189,56 χιλ. άτομα στο 1 ο 7μηνο.2014, κατά 190,9 χιλ. άτομα στο 8μηνο.2014 και κατά 186,92 χιλ. άτομα στο 9μηνο.2014. Αντί αυτού με βάση τα στοιχεία της ΕΕΔ της ΕΛΣΤΑΤ στο 1 ο 7μηνο.2014 σημειώθηκε ελάχιστη αύξηση της μέσης απασχόλησης κατά 0,4 χιλ. άτομα. Επίσης, σημαντική πτώση σε ετήσια βάση σημειώνεται στον αριθμό των εγγεγραμμένων ανέργων στον ΟΑΕΔ τόσο εκείνων που συνεχίζουν να αναζητούν εργασία, όσο και εκείνων που δεν αναζητούν πια εργασία. Όπως φαίνεται στον κατωτέρω Πίνακα 2, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι που ζητούν εργασία μειώθηκαν στις 835,84 χιλ. τον Αύγ.2014, από 865,00 χιλ. τον Αύγ.2013 (πτώση κατά -3,5%). Η πτώση σε ετήσια βάση τον Ιούλ.2014 ήταν -3,9%, τον Ιούν.2014-5,6% και τον Μάιο.2014 ήταν -7,0%. Επίσης, οι εγγεγραμμένοι άνεργοι που δεν αναζητούν εργασία μειώθηκαν στις 139,1 χιλ. τον Αύγ.2014, από 143,74 χιλ. τον Ιούλ.2014, 143,34 χιλ. τον Ιούν.2014 και από 169,61 χιλ. και 154,69 χιλ. τον Ιούν.2013 και Ιούλ.2013 αντίστοιχα. Πίνακας 2. Εξέλιξη εγγεγραμμένων ανέργων που αναζητούν εργασία. 2012 %Δ 2012 2013 %Δ 2013 2014 %Δ 2014 Ιαν. 761,77 10,5% 829,79 8,9% 854,66 3,0% Φεβρ. 770,37 11,2% 855,29 11,0% 857,45 0,3% Μάρτ. 785,20 9,9% 870,15 10,8% 853,75 1,9% Απρ. 778,39 10,4% 885,31 13,7% 828,30 6,4% Μάι 776,30 13,3% 876,36 12,9% 814,69 7,0% Ιούν. 782,49 13,9% 868,56 11,0% 820,16 5,6% Ιούλ. 794,00 13,5% 869,19 9,5% 835,28 3,9% Αύγ. 787,00 13,5% 865,00 9,9% 835,84 3,4% ΠΗΓΗ: ΟΑΕΔ Παγκόσμια Οικονομία Η Σύνοδος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου (ΔΝΤ) και της Παγκόσμιας Τράπεζας (10-12 Οκτ.) πραγματοποιήθηκε εν μέσω ανησυχιών για την παγκόσμια ανάπτυξη έξι χρόνια μετά την οικονομική κρίση που σημάδεψε τις μετέπειτα εξελίξεις στην παγκόσμια οικονομία. Οι ανησυχίες για την επιβράδυνση της παγκόσμιας ανάπτυξης παρακινήθηκαν προφανώς και από τις εκτιμήσεις του ίδιου του ΔΝΤ στην 6μηνιαία Έκθεσή του World Economic Outlook (WEO). Σε αυτή το ΔΝΤ προβλέπει ότι η αύξηση του Παγκόσμιου ΑΕΠ θα περιοριστεί τώρα στο 3,3% το 2014 (από 3,4% που πρόβλεπε τον Ιούλ.2014 και 3,6% τον Απρ.2014) και στο 3,8% το 2015. Η εξέλιξη αυτή θα προκύψει παρά την ισχυρότερη αύξηση του ΑΕΠ στις ΗΠΑ κατά 2,2% το 2014 (από 1,7% που προβλεπόταν τον Ιούλ.2014) και κατά 3,1% το 2015. Προκύπτει κυρίως από την εκτίμηση για μικρότερη αύξηση του ΑΕΠ στη Ζώνη του Ευρώ κατά 0,8% το 2014 (από 1,1% που προβλεπόταν τον Ιούλ.2014) και κατά 1,3% το 2015 4

(από 1,5%). Επίσης, η εκτίμηση για την ανάπτυξη υποβαθμίζεται δραστικά στην Ιαπωνία όπου η αύξηση του ΑΕΠ προβλέπεται τώρα στο 0,9% το 2014 (από 1,6% που προβλεπόταν τον Ιούλ.2014) και στο 0,8% το 2015 (από 1,0% που προβλεπόταν τον Ιούλ.2014). Τέλος, μικρή επιβράδυνση της ανάπτυξης προβλέπεται και στις αναπτυσσόμενες οικονομίες και ιδιαίτερα στη Λατινική Αμερική και στη Μέση Ανατολή. Επιπλέον των ανωτέρω, οι κίνδυνοι για ακόμη χαμηλότερη ανάπτυξη, ιδιαίτερα το 2015, έχουν τώρα αυξηθεί σε σχέση με την Άνοιξη του 2014. Υπάρχουν βραχυχρόνιοι κίνδυνοι όπως αυτοί που προκύπτουν από τις έντονες γεωπολιτικές διενέξεις, καθώς και από την αντιστροφή της πορείας συρρίκνωσης των περιθωρίων κινδύνου και από τη σημαντική αύξηση της μεταβλητότητας στις χρηματοοικονομικές αγορές παγκοσμίως. Επιπλέον, υπάρχουν κίνδυνοι μεσοπρόθεσμου χαρακτήρα που προκύπτουν από την προοπτική επανόδου σε καταστάσεις στασιμότητας και χαμηλού δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης στις αναπτυγμένες οικονομίες και μιας σημαντικής μείωσης του δυνητικού ρυθμού ανάπτυξης στις αναπτυσσόμενες οικονομίες. Επομένως, σε αυτό το περιβάλλον βασική επιδίωξη των Κυβερνήσεων θα πρέπει να είναι η ανάκαμψη του δυνητικού και του πραγματικού ρυθμού ανάπτυξης στις αναπτυγμένες και στις αναπτυσσόμενες χώρες και αυτό απαιτεί συνέχιση της πολιτικής ενίσχυσης της ρευστότητας και των πολύ χαμηλών ή μηδενικών επιτοκίων με τη νομισματική πολιτική στις αναπτυγμένες χώρες. Επιπλέον, απαιτεί επίσης και κατάλληλη προσαρμογή και της δημοσιονομικής πολιτικής σε αυτές τις χώρες, έτσι ώστε ο συνδυασμός της νομισματικής και της δημοσιονομικής πολιτικής να συμβάλλουν στην ενίσχυση της ανάκαμψης των οικονομιών και την ανάπτυξή τους στην πιο μακροπρόθεσμη περίοδο. Οι επενδυτές φαίνεται ότι επηρεάστηκαν σε μεγάλο βαθμό αρνητικά από τις ανωτέρω εκτιμήσεις. Από τη μια μεριά τις συνδύασαν, ενδεχομένως, με την προοπτική έναρξης της διαδικασίας αύξησης των επιτοκίων από την FED ταχύτερα του αναμενόμενου (πιθανότατα από το 1ο 3μηνο 2015), ιδιαίτερα μετά τις πολύ ευνοϊκές εξελίξεις στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ τον Σεπτ.2014, όπου το ποσοστό ανεργίας μειώθηκε στο 5,9%. Η προοπτική ταχύτερης ανόδου των επιτοκίων από τη FED ήταν αυτή που οδήγησε στην πτώση των χρηματιστηριακών δεικτών στις ΗΠΑ από τις αρχές του Οκτ.2014. Ειδικότερα, ο χρηματιστηριακός δείκτης Dow Jones υποχώρησε στις 16.732,38 μον. την 7.10.2014, από το υψηλό των 17.279,74 μον. που είχε σημειώσει την 19.9.2014. Στη συνέχεια, η ανακοίνωση των πρακτικών της συνεδρίασης της Επιτροπής Νομισματικής Πολιτικής της FED (FOMC) του Σεπτ.2014, καθησύχασε προσωρινά τις αγορές, αφού μέλη της Επιτροπής εξέφρασαν ανοικτά την ανησυχία τους για την πορεία της παγκόσμιας ανάπτυξης και ειδικότερα για την πορεία της ανάπτυξης στη Ζώνη του Ευρώ και στην Ιαπωνία, γεγονός που έδωσε την εντύπωση στους επενδυτές ότι η FED ενδεχομένως δεν θα προχωρήσει σε εσπευσμένη αύξηση των επιτοκίων της, παρά τις ευνοϊκές εξελίξεις στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ, εάν με αυτό απειληθεί η πορεία ανάπτυξης στην παγκόσμια οικονομία και ιδιαίτερα στις αναδυόμενες αγορές. Ωστόσο, η ανάλυση σε μεγαλύτερο βάθος της Έκθεσης του ΔΝΤ και η καλύτερη κατανόηση των προβλέψεων για μεγάλη επιβράδυνση της ανάπτυξης στη Ζώνη του Ευρώ (συμπεριλαμβανομένης και της Γερμανίας) και στην Ιαπωνία επανάφερε τις χρηματιστηριακές αγορές σε πτωτική πορεία Στις ΗΠΑ, το αναπληρωματικό μέλος (με δικαίωμα ψήφου) της Νομισματικής Επιτροπής (FOMC) της Fed και επικεφαλής της Fed-Σικάγου Charles Evans, υποστήριξε ότι μια πρόωρη αλλαγή νομισματικής πολιτικής μπορεί να οδηγήσει την οικονομία σε μία δύσκολη κατάσταση και για αυτό το λόγο τα επιτόκια πρέπει να διατηρηθούν ως έχουν τουλάχιστον μέχρι το 2016. Αντιθέτως, ο αντιπρόεδρος της Fed Stanley Fischer, εξέφρασε την άποψη ότι η αύξηση των επιτοκίων θα είναι σχετικά αργή και θα καθορίζεται από τα οικονομικά μεγέθη, ενώ κατάλληλη περίοδο για την αύξηση των επιτοκίων εκτιμά τα μέσα του 2015. Στην αγορά εργασίας, οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας μειώθηκαν κατά 1.000 την εβδομάδα έως 4.10.2014 στις 287.000 από 288.000 που ήταν την περασμένη εβδομάδα. Πορεία εβδομαδιαίων αιτήσεων ανεργίας (2009-2014) Ο κινητός μέσος όρος τεσσάρων εβδομάδων που θεωρείται πιο αξιόπιστο μέτρο αξιολόγησης της αγοράς εργασίας, δεδομένου ότι απομακρύνει την εβδομαδιαία μεταβλητότητα, μειώθηκε κατά 7.250 στις 287.750 (αναθεωρημένη μέτρηση). Αυτό αποτελεί το χαμηλότερο επίπεδο από το Φεβ.2006. Σημειώνεται ότι πρόκειται για την τέταρτη κατά σειρά εβδομάδα που τα επιδόματα ανεργίας διατηρούνται κάτω από το επίπεδο των 300.000. Η διατήρηση των επιδομάτων ανεργίας σε σχετικά χαμηλά επίπεδα προϊδεάζει ότι θα υπάρξει αύξηση των προσλήψεων τους επόμενους μήνες. Σε μέσα επίπεδα για την περίοδο 1967-2014, οι αιτήσεις των επιδομάτων ανεργίας διαμορφώνονται στις 362.278 με ιστορικά υψηλό τις 695.000 (Οκτ.1982) και ιστορικά χαμηλό τις 162.000. Σημειώνεται ότι η μείωση των εγγραφών στα ταμεία ανεργίας, ήταν καλύτερη των προσδοκιών της αγοράς, η οποία προέβλεπε υποχώρηση των επιδομάτων στις 292.000. 5

Στην Ευρώπη, ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης Fitch, επιβεβαίωσε την αξιολόγηση ΒΒ+ για την Πορτογαλία με παράλληλη διατήρηση των θετικών προοπτικών (outlook). Η απόφαση του οίκου στηρίζεται στους θετικούς ρυθμούς ανάπτυξης της οικονομίας για το 2014, στην εξάλειψη του ελλείμματος του ισοζυγίου τρεχουσών συναλλαγών και στη μείωση του δημοσιονομικού ελλείμματος στο -4,9% του ΑΕΠ από -11,2% του ΑΕΠ το 2010. Ο οίκος πιστοληπτικής αξιολόγησης S&P αναθεώρησε τις προοπτικές του αξιόχρεου της Γαλλίας σε αρνητικές από θετικές, επιβεβαιώνοντας παράλληλα την πιστοληπτική διαβάθμιση στο ΑΑ. Σύμφωνα με τον S&P, η οικονομία της χώρας διέρχεται μία δύσκολη αναπτυξιακά περίοδο, η οποία επιβαρύνεται από τις δημοσιονομικές εξελίξεις και τις διαρθρωτικές αλλαγές. Ο S&P εκτιμά ότι το δημοσιονομικό έλλειμμα την περίοδο 2014-17 θα διαμορφωθεί στο -4,1% του ΑΕΠ, ενώ η ανάπτυξη θα διαμορφωθεί την ίδια περίοδο στο +1,3%. Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, αυτό θα εκτιναχθεί στο 98% έως το 2017. Σημαντική εξέλιξη, αποτελεί η απώλεια της άριστης αξιολόγησης της Φινλανδίας από τον S&P. Συγκεκριμένα, ο οίκος αξιολόγησης υποβάθμισε σε ΑΑ+ από ΑΑΑ την πιστοληπτικής ικανότητα της χώρας, διατηρώντας σταθερές τις προοπτικές του αξιόχρεου. Η απόφαση υποβάθμισης της Φινλανδίας αποδίδεται στην εκτίμηση ότι η οικονομία θα αναπτυχθεί με μικρότερους ρυθμούς από εκείνους που καταγράφονταν πριν την έναρξη της δημοσιονομικής κρίσης, επιβαρύνοντας τα δημοσιονομικά μεγέθη. Βασική αιτία των χαμηλών αναπτυξιακών ρυθμών αποτελούν οι κυρώσεις της Ε.Ε. προς τη Ρωσία. Όσον αφορά το δημόσιο χρέος, ο S&P προβλέπει ότι θα αυξηθεί στο 60% του ΑΕΠ το 2015 και στο 64% το 2017, από 33% που ήταν το 2008.Αξίζει να σημειωθεί ότι οι μόνες ευρωπαϊκές χώρες, οι οποίες πλέον διατηρούν την άριστη πιστοληπτική διαβάθμιση ΑΑΑ από τον S&P, είναι η Γερμανία και το Λουξεμβούργο. Ο διοικητής της ΕΚΤ, εξέφρασε την άποψη ότι οι ασκήσεις προσομοίωσης ακραίων καταστάσεων (stress tests) των ευρωπαϊκών τραπεζών, καθώς και τα νέα μέτρα της ΕΚΤ για αγορές ομολόγων και ABS θα βελτιώσουν την εικόνα της ευρωπαϊκής οικονομίας. Η οικονομική ανάκαμψη της Ευρωζώνης θα παραμείνει σε χαμηλούς ρυθμούς με τους κίνδυνους να παραμένουν, αλλά η ΕΚΤ μπορεί να λάβει επιπρόσθετα μέτρα για τη λήψη των οποίων η άποψη είναι ομόφωνη. Ωστόσο, ο διοικητής της ΤτΓερμανίας, εξέφρασε την ανησυχία του για την απόφαση της ΕΚΤ να αυξήσει τον ισολογισμό της κατά 1 τρις μέσω αγοράς ABS και καλυμμένων ομολόγων, καθώς οι αγορές θα πραγματοποιηθούν σε υψηλά επίπεδα με αποτέλεσμα ο κίνδυνος θα μεταφερθεί από τους ισολογισμούς των τραπεζών στον ισολογισμό της ΕΚΤ. Στη Γερμανία, τα στοιχεία που αφορούν τη βιομηχανική παραγωγή, το εμπορικό ισοζύγιο αλλά και η υποχώρηση του δείκτη επιχειρηματικού κλίματος στο χαμηλότερο επίπεδο των τελευταίων δύο ετών, απογοήτευσαν τους επενδυτές, καθώς προμηνύουν μικρή άνοδο του ΑΕΠ στο 3ο 3μηνο 2014. Άλλωστε, η κυβέρνηση της Γερμανίας αναθεώρησε τον στόχο ανάπτυξης για το 2014 στο 1,2% από 1,8% και για το 2015 στο 1,3% από 2,0%. Αναλυτικότερα, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά -4,0% σε μηνιαία βάση τον Αύγ.2014, έναντι αύξησης +1,6% τον Ιούλ.2014. Στο εμπορικό ισοζύγιο, το πλεόνασμα συρρικνώθηκε στα 14,1 δισ. τον Αύγ.2014, από 23,5 δισ. τον Ιούλ.2014, καθώς οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -5,8% σε ετήσια βάση τον Αύγ.2014, ενώ οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά -1,3%. Η πτώση των εξαγωγών αποδίδεται σε μεγάλο ποσοστό στην ισχνή ανάπτυξη που καταγράφεται στην Ευρωζώνη, καθώς οι χώρες της ΖτΕ απορροφούν σημαντικό τμήμα των παραγόμενων γερμανικών προϊόντων. Ο δείκτης οικονομικού κλίματος ZEW συνέχισε την πτωτική του πορεία για 10ο κατά σειρά μήνα, με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί τον Οκτ.2014 στο -3,6 από 6,9 τον Σεπ.2014. Αιτία της υποχώρησης αποτελεί η αναιμική ανάπτυξη στην Ευρωζώνη και οι γεωπολιτικές εντάσεις. Στην Ιαπωνία, το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, περιορίσθηκε στα 287,1 δισ. τον Αύγ.2014, από 416,7 δισ. τον Ιούλ.2014. Η συρρίκνωση του πλεονάσματος αποδίδεται στη μείωση του πλεονάσματος του ισοζυγίου εισοδημάτων λόγω μικρότερων κερδών από τις επενδύσεις εξωτερικού. Το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αυξήθηκε οριακά σε -831,8 δισ. τον Αύγ.2014, έναντι -828,1 δισ. τον Ιούλ.2014, καθώς οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,0% σε ετήσια βάση, ενώ οι εισαγωγές κατά 2,3%. Ο δείκτης δραστηριότητας της έρευνας των παρατηρητών της οικονομίας (Economy Watchers Survey-EWS) διατηρήθηκε στο 47,4 τον Σεπ.2014. Σημαντική εξέλιξη, η άνοδος του υποδείκτη των νοικοκυριών που έρχεται να επιβεβαιώσει τις εκτιμήσεις ότι οι επιδράσεις του αυξημένου φόρου κατανάλωσης έχουν αρχίσει να περιορίζονται. Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε εκ νέου στο 39,9 τον Σεπ.2014 από 41,2 τον Αύγ.2014, καθώς το σύνολο των υποδεικτών που τον απαρτίζουν κινήθηκαν σε χαμηλότερα επίπεδα. Στην Κίνα, μείωση κατά $18,8 δισ. σημείωσε σε μηνιαία βάση το πλεόνασμα του εμπορικού ισοζυγίου τον Σεπ.2014 με αποτέλεσμα να διαμορφωθεί στα $31,0 δισ.. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 15,3% σε ετήσια βάση τον Σεπτ.2014 και οι εισαγωγές κατά 7,0%. Ωστόσο, η αγορά εκτιμά ότι η το πλεόνασμα θα βελτιωθεί στην πορεία του έτους, καθώς προσδοκάται καλυτέρευση της εξωτερικής ζήτησης. Στις αγορές κεφαλαίου, επικρατούν σταθεροποιητικές τάσεις. Εξαίρεση οι εκδόσεις του Ελληνικού δημοσίου, καθώς οι επενδυτές εν μέσω της ψηφοφορίας για την ψήφο εμπιστοσύνης προς την Ελληνική κυβέρνηση, τιμολογούσαν υψηλότερα τον πολιτικό κίνδυνο. Το εύρος τιμών αγοράς της ελληνικής 10ετίας λήξης 2024 διαμορφωνόταν 6

μεταξύ 76,53-78,02 (13.10.2014) ή απόδοση 6,55%- 6,82%. Σημειώνεται ότι στις 10.6.2014 το 10-ετές ομόλογο είχε καταγράψει χαμηλό 5,475%. Αποδόσεις 10 ετών ομολόγων (%) Διαφορά απόδοσης με 10 ετές ομόλογο Γερμανίας 13/10/2014 6/10/2014 Μονάδες βάσης 13/10/2014 6/10/2014 Μονάδες βάσης Ελλάδα 6,70 6,44 26 580 554 26 Ισπανία 2,08 2,15 6 119 124 5 Ιταλία 2,33 2,33 0 144 143 1 Πορτογαλία 3,03 3,03 0 213 213 1 Γαλλία 1,26 1,26 1 37 35 2 Ολλανδία 1,05 1,05 0 15 15 1 Γερμανία 0,90 0,91 1 5Y CDS 13/10/2014 6/10/2014 Μονάδες βάσης Ελλάδα 540 505 35 Ισπανία 78 72 6 Ιταλία 105 99 6 Πορτογαλία 165 153 12 Γαλλία 44 41 3 Ολλανδία 22 22 0 Γερμανία 18 17 0 Πηγή: Reuters Το spread η διαφορά απόδοσης μεταξύ ελληνικών 10ετών και γερμανικών ομολόγων διαμορφωνόταν στις 580 μονάδες βάσης (13.10.2014) από 554 μονάδες βάσης (6.10.2014). Η νέα ελληνική 5ετία διαπραγματεύεται σε υψηλότερα επίπεδα έναντι της τιμής έκδοσης. Ειδικότερα, το 5ετές ομόλογο λήξης 2019 εκδόθηκε στις 99,13 μονάδες βάσης και διαπραγματεύεται (13.10.2014) στις 99,31 μονάδες βάσης ή απόδοση 4,92% από 4,95% που ήταν στην έκδοση του. Η απόδοση του 10ετούς γερμανικού ομολόγου, το σημείο αναφοράς για το κόστος δανεισμού της ζώνης του ευρώ, διαμορφώνονταν στο 0,90% (13.10.2014). Η Ιρλανδική 10-ετία εμφανίζει απόδοση 1,73%, η 10-ετία της Πορτογαλίας διαμορφώνεται στο 3,03%, της Ισπανίας στο 2,08% και της Ιταλίας στο 2,33%. Η διαφορά απόδοσης του 10-ετούς πορτογαλικού ομολόγου σε σχέση με την αντίστοιχη του 10-ετούς γερμανικού, ανήλθε σε εβδομαδιαία βάση στις 213 μ.β. ενώ του 10-ετούς ιταλικού ομολόγου έναντι του 10-ετούς γερμανικού στις 144 μ.β. από 143 μ.β.. Η απόδοση του 10-ετούς ομολόγου των ΗΠΑ διαμορφωνόταν στο 2,25% την 13.10.2014, καθώς εκτιμάται μείωση των ρυθμών ανάπτυξης της παγκόσμιας οικονομίας. Στην Ισπανία, το δημόσιο στις 14.10.2014 άντλησε μέσω 6-μήνων και 12- μήνων εντόκων γραμματίων (ΕΓΔ) το συνολικό ποσό των 4,03 δισ. Αναλυτικότερα, μέσω των 6-μήνων ΕΓΔ το Ισπανικό δημόσιο άντλησε ποσό 1,17 δισ. με μέσο σταθμικό επιτόκιο 0,183%, ενώ στην προηγούμενη δημοπρασία το μέσο επιτόκιο δανεισμού είχε διαμορφωθεί στο 0,111% και συντελεστή κάλυψης 2,47. Τέλος, μέσω των 12- μήνων ΕΓΔ, αντλήθηκε το ποσό των 2,86 δισ. με μέσο κόστος δανεισμού 2,288% από 0,219% που ήταν στην αντίστοιχη δημοπρασία του περασμένου μήνα και συντελεστή κάλυψης 2,44. Αγορές συναλλάγματος: Ο σταθμισμένος δείκτης δολαρίου ο οποίος μετρά την επίδοση του δολαρίου έναντι 6 βασικών νομισμάτων υποχωρεί σε εβδομαδιαία βάση με αποτέλεσμα να διαμορφώνεται στο 85,52 (7.10.2014) από 85,84 (7.10.2014). Σύμφωνα με τα στοιχεία του χρηματιστηρίου του Σικάγο, οι τοποθετήσεις στο δολάριο ΗΠΑ, για μη εμπορικές συναλλαγές (specs) την εβδομάδα που έληξε στις 7.10.2014 αυξήθηκαν κατά $ 2,92 δισ. με τις συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφώνονται σε θετικό επίπεδο για 22η εβδομάδα και ειδικότερα στα $ 45,39 δισ. (ιστορικά υψηλό). Οι τοποθετήσεις κατά του ευρώ για μη εμπορικές συναλλαγές (specs), την εβδομάδα που έληξε την 7.10.2014 μειώθηκαν κατά $ 1,41 δισ. με αποτέλεσμα οι συνολικές καθαρές (αγορές μείον πωλήσεις) θέσεις να διαμορφωθούν στα $-23,12 δισ. από $-21,71 δισ. την προηγούμενη εβδομάδα. Πορεία σταθμισμένου δείκτη δολαρίου-ηπα (ημερήσιες τιμές) Το δολάριο διαπραγματευόταν στα 1,2683 USD/EUR την 13.10.2014 έχοντας ενισχυθεί πριν λίγες ημέρες στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων 2 ετών (1,2500 USD/EUR). Η εξασθένιση του θεωρείται προσωρινή και εκτιμούμε ότι οι προοπτικές της οικονομίας των ΗΠΑ αλλά και της ακολουθούμενης νομισματικής πολιτικής από τη Fed είναι αυτές που θα οδηγήσουν το δολάριο σε υψηλότερα επίπεδα τους επόμενους μήνες. Ωστόσο, τα οικονομικά στοιχεία και η πορεία κερδοφορίας των εταιριών στις ΗΠΑ τις επόμενες εβδομάδες θα μας βοηθήσουν ώστε να αποκτήσουμε μια καλύτερη εικόνα για την οικονομία των ΗΠΑ και την αντοχή που έχει στους εξωγενείς παράγοντες. Το Γουάν Κίνας εμφανίζει τάση ενίσχυσης έναντι του δολαρίου-ηπα μετά και την απόφαση της ΤτΚίνας να θέσει την τιμή fixing στο υψηλότερο επίπεδο των τελευταίων επτά μηνών. Θετικά επιδρά στο γουάν, η απόφαση του Ηνωμένου Βασιλείου να προβεί σε ομολογιακή έκδοση σε γουάν. Η απόφαση αυτή θα χαρακτηρίσει το Ηνωμένο Βασίλειο ως την πρώτη χώρα της Δύσης που εκδίδει ομόλογα στο κινεζικό νόμισμα. Το νέο θεσμικό πλαίσιο για το κινεζικό νόμισμα και η άμεση συναλλαγή του με την στερλίνα, το γιεν, το δολάριο-ηπα και δολάριο Αυστραλίας, προσδίδουν μια πιο διεθνοποιημένη εικόνα του στην αγορά συναλλάγματος. Η συνολική έκδοση δεν αναμένεται να ξεπεράσει τα 1,84 δισ. γουάν, ήτοι $300 εκατ., ωστόσο εκτιμάται ότι θα αποτελέσει παράδειγμα και για άλλες χώρες, γεγονός που θα ενισχύσει τη ζήτηση για το κινεζικό νόμισμα. Η ενίσχυση του γουάν τις τελευταίες ημέρες είχε ως αποτέλεσμα να διαμορφώσει τις απώλειες από τις αρχές του έτους έναντι του δολαρίου ΗΠΑ στο 1,18% (14.10.2014). Η ΤτΚίνας καθόρισε τη μέση τιμή fixing στις 14.10.2014 στα 6,1408 CNY/USD. Υπενθυμίζεται ότι από τη μέση τιμή fixing η ΤτΚίνας επιτρέπει μια μέγιστη ημερήσια διακύμανση ±2%. Καθοδικές τάσεις για τη στερλίνα, σε εβδομαδιαία βάση, καθώς εξασθενεί τόσο έναντι του δολαρίου- ΗΠΑ, όσο και έναντι του ευρώ. Διαπραγματευόταν 7

στις 15.10.2014 στα $1,5908 και στα 1,2577 έναντι $1,6076 και 1,2752 στις 7.10.2014. Η στερλίνα διαμορφώθηκε στο χαμηλότερο επίπεδο από το Νοέμ.2013 έναντι του δολαρίου-ηπα, καθώς η επιβράδυνση του πληθωρισμού τον Σεπ.2014 στο 1,2%, από 1,5% τον Αυγ.2014 αποθάρρυνε τις προσδοκίες για σχετικά άμεση άνοδο των επιτοκίων. Ωστόσο η αγορά θα επικεντρώσει το ενδιαφέρον της στην πορεία εξέλιξης των μισθών για περαιτέρω ενδείξεις σχετικά με το πότε η ΤτΑγγλίας θα μπορούσε να αυξήσει τα επιτόκια της. Σημειώνεται ότι η στερλίνα από τις αρχές του έτους υποχωρεί έναντι του δολαρίου ΗΠΑ (-3,92%) και ενισχύεται έναντι του ευρώ (+4,21%). Αγορά ενέργειας: Η τιμή του πετρελαίου Brent βρίσκεται σε πτωτική πορεία, καθώς διαμορφώνεται στα $84,06/βαρέλι (14.10.2014) από το υψηλό των $115,71/βαρέλι που ήταν στις 19.6.2014. Η υποχώρηση της τιμής του κατά 27,4% αποδίδεται στις εκτιμήσεις για επιβράδυνση της παγκόσμιας οικονομίας. Στην αγορά υπάρχουν ενδείξεις ότι τοποθετήσεις υπέρ (long) του πετρελαίου περιορίζονται και αυξάνουν οι τοποθετήσεις που προσδοκούν υποχώρηση (short) της τιμής του. Ιστορικά, το πετρέλαιο ακολουθεί αντιστρόφως ανάλογη πορεία από εκείνη του δολαρίου-ηπα. Η Σαουδική Αραβία προκειμένου να διατηρήσει σε υψηλά επίπεδα τις τιμές, έχει περιορίσει την ημερήσια παραγωγή πετρελαίου από τα 10 εκ. βαρέλια τον Σεπ.2013, στα 9,6 εκ. τον Σεπ.2014. ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΕΣ ΕΞΕΛΙΞΕΙΣ Ελληνική Οικονομία Οικοδομική Δραστηριότητα: Στον τομέα της οικοδομικής δραστηριότητας, η μεγάλη πτώση των επενδύσεων σε κατοικίες κατά -41,9% συνέβαλε στην πτώση του ΑΕΠ στο 1 ο 6μηνο.2014 κατά 1,1 ποσοστιαίες μονάδες. Ωστόσο, από το 4 ο 3μηνο.2013 φαίνεται ότι καταγράφονται κάποιες ενδείξεις σταθεροποίησης στον τομέα των αδειών οικοδομών που αποτελούν προπορευόμενο δείκτη για τις εξελίξεις στην αγορά ακινήτων και, ειδικότερα, στις επενδύσεις σε ακίνητα μερικούς μήνες αργότερα. Ειδικότερα, ο όγκος των νέων οικοδομών με βάση τις εκδοθείσες άδειες οικοδομών σημείωσε αύξηση κατά 2,2% στο 4 ο 3μηνο.2013 παρά τη μεγάλη πτώση του κατά -43,9% τον Δεκ.2013 λόγω της απεργίας των συμβολαιογράφων. Επίσης, στο 1 ο 7μηνο.2014 σημειώνει μικρή πτώση κατά -4,3%, κυρίως λόγω της μεγάλης πτώσης του κατά -41,1% τον Ιαν.2014 λόγω επίσης της απεργίας των συμβολαιογράφων. Στο 6μηνο Φεβρ.-Ιουλ.2014 σημειώνει αύξηση κατά 2,1%, παρά την πτώση κατά -24,1% τον Ιούλ.2014 από το σχετικά υψηλό επίπεδο του Ιούλ.2013. Συνολικά, αναμένεται αύξηση των εκδοθεισών αδειών με βάση τον όγκο οικοδομών το 2014 ως σύνολο, μετά από την πολύ μεγάλη πτώση του κατά -25,6% το 2013, -30,7% το 2012, -37,5% το 2011, - 23,6% το 2010, -27% το 2009-17,14% το 2008, - 5,0% το 2007 και -19,5% το 2006. Συνολικά, ο όγκος των οικοδομών με βάση τις εκδοθείσες άδειες αναμένεται να διαμορφωθεί στα 12,0 χιλ. κυβικά μέτρα το 2014, από 11,67 χιλ κ.μ. το 2013 και από 102,24 κ.μ. το 2005. Η ανάκαμψη στον όγκο των αδειών οικοδομών θα σηματοδοτήσει και την ανάκαμψη των επενδύσεων σε οικοδομές. Συνολικά, αναμένεται τώρα ότι η πτώση των επενδύσεων σε οικοδομές θα περιοριστεί στο -22,0% το 2014 ως σύνολο και ότι θα μετατραπεί σε θετική αύξηση, άνω του 10%, το 2015. Έτσι, οι επενδύσεις σε κατοικίες που θα διαμορφωθούν περί τα 2,8 δις (1,7% του ΑΕΠ) το 2014 (σε πραγματικές τιμές 2005), μπορεί να αυξηθούν στα 3,2 δις (1,9% του ΑΕΠ) το 2015, από 26,1 δις (12,4% του ΑΕΠ) το 2007 και από 17,3 δις (8,2% του ΑΕΠ) το 2008. Βιομηχανική Παραγωγή: ο Γενικός Δείκτης Βιομηχανικής Παραγωγής, υποχώρησε σημαντικά κατά -5,7%, σε ετήσια βάση, τον Αύγ.2014, έναντι μείωσης κατά -5,5% τον Αύγ.2013. 100 80 60 40 20 0 20 Μεταποιητική Παραγωγή % ετήσια μεταβολή κινητός μέσος 6μηνου Δείκτης Εμπιστοσύνης στη Βιομηχανία 10% 10% 15% 20% Στο 8μηνο 2014, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε κατά -2,8%% (1 ο 6μηνο.2014: -3,2%), έναντι μείωσης κατά -2,6% στο 8μηνο 2013. Η μείωση αυτή οφείλεται στη μεγάλη πτώση της παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος κατά -13,0% στο 8μηνο 2014 (8μηνο.2013:-6,9%), εξαιτίας των πολύ καλών καιρικών συνθηκών και της σημαντικής αύξησης των εισαγωγών ηλεκτρικού ρεύματος (2πλάσια της περυσινής). Επίσης, μικρή μείωση σημειώθηκε και στην παραγωγή νερού (-0,9%). Αντίθετα, η μεταποιητική παραγωγή σημείωσε αύξηση στο 8μηνο.2014 κατά 0,3%, μετά την ελάχιστη μείωσή της κατά -0,2% στο 8μηνο.2013, ενώ και η παραγωγή των Ορυχείων Λατομείων ήταν αυξημένη στο 8μηνο.2014 κατά 1,0% σε ετήσια βάση, μετά τη μείωση κατά -11,8% στο 8μηνο.2013. Σημειώνεται ότι η παραγωγή της μεταποιητικής βιομηχανίας είχε ήδη μειωθεί κατά -15,3% το 2009 έναντι του 2007 (δηλαδή στην περίοδο της μεγάλης αύξησης της εγχώριας ζήτησης), ενώ η πτώση της συνεχίστηκε στην περίοδο εφαρμογής του προγράμματος προσαρμογής με αποτέλεσμα στο 8μηνο.2014 να είναι μειωμένη κατά -17,1% έναντι του 8μήνου 2009. Ωστόσο, η μεταποιητική παραγωγή σταθεροποιήθηκε τα τελευταία δύο έτη 5% 0% 5% 8

αφού στο 8μηνο.2014 ήταν λίγο υψηλότερα από το 8μηνο.2012. Επίσης, ο δείκτης των άλλων εξορυκτικών και λατομικών δραστηριοτήτων (κυρίως για εξαγωγές) ανήλθε στο 81,6 το 8μηνο.2014, από το 68,0 το 8μηνο.2012. Αντίθετα, υπάρχει μεγάλη μείωση στην εξόρυξη άνθρακα και λιγνίτη στο 90,0 στο 8μηνο.2014, από 110,6 στο 8μηνο.2012. Ειδικότερα, στο 8μηνο.2014 σημειώνεται η αύξηση της παραγωγής στους κλάδους: των τροφίμων (8μηνο.2014: 1,3%, 8μηνο.2013: -3,8%), των μη μεταλλικών ορυκτών (0,4%) με σημαντική ανάκαμψη της παράγωγης ετοίμου σκυροδέματος (8μηνο.2014: +17,8%, 8μηνο.2013: -13,1%, 8μηνο.2012: -43,2%), των βασικών μετάλλων (6,2%) και της κατασκευής μεταλλικών προϊόντων (5,5%), άλλων εξορυκτικών και λατομικών δραστηριοτήτων (5,8%), των παραγώγων πετρελαίου και άνθρακα (8μηνο.2014: 1,8%, 8μηνο.2013: +12,4%), των ηλεκτρονικών υπολογιστών, ηλεκτρονικών και οπτικών προϊόντων (35,6%), των μηχανοκίνητων οχημάτων (9,6%), των επίπλων (1,2%) των οποίων, ωστόσο, ο σχετικός δείκτης παραγωγής διαμορφώνεται στο 42,5 από 100 το 2010, άλλων μεταποιητικών δραστηριοτήτων (5,1%) με το σχετικό δείκτη να διαμορφώνεται στο 79,5, από 73,5 στο 8μηνο.2012 και επισκευή και εγκατάσταση μηχανημάτων και εξοπλισμού (2,5%). Αντίθετα με τα ανωτέρω σημειώνεται η νέα μεγάλη πτώση της παραγωγής του κλάδου του λοιπού εξοπλισμού μεταφορών (-34,2%), όπου αντικατοπτρίζεται η συνεχιζόμενη πτώση και της ελάχιστης παραγωγής που συνεχίζει να πραγματοποιείται στον τομέα των ναυπηγείων (ο σχετικός δείκτης διαμορφώνεται στο 32,1, από 100 το 2010, στον ηλεκτρολογικό εξοπλισμό (8μηνο.2014: -15,5%, 8μηνο.2013: -9,6%), όπου αντικατοπτρίζεται η μεγάλη πτώση των επενδύσεων σε κατοικίες, στον κλάδο των κλωστοϋφαντουργίας (8μηνο.2014: -15,4%, 8μηνο.2013: -8,3%) και των ειδών ένδυσης (-8,4%), των δερμάτων και των ειδών υπόδησης (-16,8%). Τέλος, σημειώνεται η πτώση της παραγωγής καπνού κατά -10,6% στο 8μηνο.2014, από την αύξησή της κατά 0,1% στο 8μηνο.2013 και η μικρή πτώση της παραγωγής ποτών κατά -1,9% στο 8μηνο.2014, από πτώση της κατά -2,8% στο 8μηνο.2013. Αναλυτικότερα, από τα συστατικά στοιχεία του Γενικού Δείκτη προκύπτει: (1) Αύξηση της παραγωγής στα Ορυχεία και Λατομεία κατά +1,0% στο 8μηνο 2014, σε ετήσια βάση, έναντι πτώσης κατά -11,9% στο 8μηνο 2013, λόγω της μεγάλης αύξησης της παραγωγής αδρανών υλικών κατά +21,5% (χαλίκια, αμμοχάλικα κλπ), που χρησιμοποιούνται για την κατασκευή του σκυροδέματος. Η άνοδος της παραγωγής των αδρανών υλικών δείχνει την εντατικοποίηση της υλοποίησης των έργων βασικής υποδομής και ιδιαίτερα των 4-μεγάλων αυτοκινητοδρόμων. Σημαντική ήταν η άνοδος της εξόρυξης μεταλλούχων μεταλλευμάτων, που αναφέρεται στη σημαντική αύξηση της εξόρυξης νικελίου. Αντίθετα, συνεχίζεται η μείωση της άντλησης πετρελαίου και φυσικού αερίου, που έναντι του 2010 σημείωσε πτώση -37,2%. (2) Η αύξηση κατά 0,3% της παραγωγής στις Μεταποιητικές Βιομηχανίες 8μηνο 2014, έναντι της μικρής μείωσής της κατά -0,2% που παρουσίασε στο 8μηνο 2013, όπως προαναφέρθηκε. (3) Μειώθηκε αισθητά η παραγωγή στην παραγωγή και διανομή Ηλεκτρικού Ρεύματος κατά -13,0% στο 8μηνο 2014, έναντι της μικρότερης πτώσης του κατά -6,9% στο 8μηνο 2013, όπως και παροχής Νερού (8μηνο 2014: -0,9%, 8μηνο 2013: -2,3%). Γενικά, η αύξηση της παραγωγής στους σημαντικούς αυτούς κλάδους της ελληνικής μεταποιητικής βιομηχανίας οφείλεται κυρίως στην πρόοδο της κατασκευής πολλών έργων βασικής υποδομής και άλλων μικρότερων δημοσίων έργων και ΣΔΙΤ, τα οποία θα επιταχυνθούν περαιτέρω στους επόμενους μήνες. Απεναντίας, οι κλάδοι της Ένδυσης και των Κλωστοϋφαντουργικών Υλών δεν είναι ακόμη σε θέση να υποκαταστήσουν τις ανταγωνιστικές εισαγωγές από χώρες χαμηλού κόστους, ούτε να αυξήσουν τις εξαγωγές τους. Πάντως και εδώ διαφαίνεται προσπάθεια αναδιοργάνωσης, κάτι που διαφαίνεται από την άνοδο της χρησιμοποιήσεως του εργοστασιακού του δυναμικού (Αύγ.2014: 58,4%, Ιούλ.2014: 53,8%, Αύγ.2013: 52,0%). Τέλος, μείωση της παραγωγής παρατηρείται στους κλάδους, που σχετίζονται με την οικιστική οικοδομική δραστηριότητα, όπως η πτώση της παραγωγής στην Οικοδομήσιμη Ξυλεία (8μηνο 2014: -13,1%, 8μηνο 2013: -21,6%) και στον κλάδο του Ηλεκτρολογικού Εξοπλισμού όπως προαναφέρθηκε. 55 50 45 40 35 Διάγραμμα. Δείκτης ΡΜΙ (Υπευθύνων Προμηθειών) Πηγή: Markit Economics και Ελληνικό Ινστιτούτο Προμηθειών. Αρνητική εξέλιξη για την βιομηχανική παραγωγή για το προσεχές χρονικό διάστημα είναι η σημαντική μείωση του Δείκτη Υπευθύνων Προμηθειών (PMI) και Εμπιστοσύνης στη Βιομηχανία τον Σεπτέμβριο: Ειδικότερα, ο Δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών για τον κλάδο της μεταποίησης επιδεινώθηκε τον Σεπτ.2014 κάτω του ορίου των 50 μον.(που προμηνύει υποχώρηση της παραγωγής) και διαμορφώθηκε στις 48,4 μονάδες, από τις 50,1 και 48,7 μον. τον Αύγουστο και Ιούλιο 2014 έναντι, 9

ωστόσο, του χαμηλού των 47,5 μονάδων που σημείωσε τον Σεπτ.2013. Αναφορικά με τους επιμέρους δείκτες του PMI, επισημαίνεται ο σχηματισμός σε επίπεδο άνω ή ίσο του ορίου για 5 ο συνεχή μήνα του δείκτη των Παραγγελιών από το Εξωτερικό (Σεπτ.2014: 50,0 μον., Αύγ.2014: 50,5 μον., Ιούλ.2014: 51,5 μον., Ιούν.2014: 51,0, Σεπτ.2013: 46,3 μον.). Αντίθετα, μειώθηκαν οι δείκτες των Νέων Παραγγελιών και της Ποσότητας Προμηθειών και διαμορφώθηκαν αρκετά κάτω του ορίου δείχνοντας τάση αδυναμίας της εγχώριας ζήτησης. (1.Νέες Παραγγελίες: Σεπτ.2014: 48,0, μον., Αύγ. 2014: 51,0, Ιούλ.2014: 48,0 μον., Ιούν.2014: 49,8, Σεπτ.2013: 47,8 μον. 2. Ποσότητα Προμηθειών: Σεπτ.2014: 47,6 μον.,αύγ.2014: 51,5 μον.,ιούλ.2014: 49,1 μον. Ιούν.2014: 50,2, Σεπτ.2013: 45,6μον.). Κατά συνέπεια υποχώρησε και ο δείκτης Δραστηριότητας της Παραγωγής στις 49,0 μονάδες τον Σεπτ.2014, από 52,6 μον. τον προηγούμενο μήνα, έναντι 47,7 μον. τον Σεπτ.2013. Παρά ταύτα, ο δείκτης Υπευθύνων Προμηθειών βρίσκεται σημαντικά ενισχυμένος στο 9μηνο.2014, έναντι του αντιστοίχου του 2013, καθώς διαμορφώθηκε σε μέσο όρο στις 50,1 μον., έναντι μόλις 44,4 μον. του 9μήνου 2013. Εξελίξεις στον Τουρισμό: Εξακολουθεί η βελτίωση της εικόνας της τουριστικής κίνησης του 2014. Σύμφωνα με τα στοιχεία του Συνδέσμου Ελληνικών Τουριστικών Επιχειρήσεων (ΣΕΤΕ), ο αριθμός των αφίξεων ξένων τουριστών στα κυριότερα αεροδρόμια της χώρας (με απευθείας αεροπορικές πτήσεις από το εξωτερικό) σημείωσε τον Σεπτ.2014 άνοδο κατά +9,0%, σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά +12,2% τον Σεπτ.2013. Στο 9μηνο.2014 οι διεθνείς αεροπορικές αφίξεις παρουσίασαν αύξηση κατά +14,3%, σε ετήσια βάση, έναντι +9,9% στο 9μηνο.2013 (βλ. Πίνακα). Πίνακας: Αριθμός Αεροπορικών Αφίξεων (σε κύρια αεροδρόμια) 2012 2013 2014 2013/2012 2014/2013 Ιαν. 191.416 166.780 207.518-12,87% 24,43% Φεβρ. 149.828 140.107 179.020-6,49% 27,77% Μάρτ. 215.424 215.215 243.050-0,10% 12,93% Απρ. 538.256 484.983 661.423-9,90% 36,38% Μάιος 1.207.183 1.424.918 1.621.228 18,04% 13,78% Ιούνιος 1.779.473 2.038.993 2.297.211 14,58% 12,66% Ιούλιος 2.289.568 2.480.274 2.852.095 8,33% 14,99% Αύγουστος 2.260.704 2.490.524 2.833.826 10,17% 13,78% Σεπτέμβριος 1.730.816 1.942.698 2.117.401 12,24% 8,99% Σύνολο 10.362.668 11.384.492 13.012.772 9,86% 14,30% Πηγή: ΣΕΤΕ. Βάσει των στοιχείων του ΣΕΤΕ του 9μήνου.2014, η μεγαλύτερη αύξηση των διεθνών αφίξεων εντοπίσθηκε στα αεροδρόμια: Της Πελοποννήσου +34,8% (Καλαμών: +62,7%, Αράξου: +7,4%), των Κυκλάδων +31,1% (Μύκονος: +37,9%, Σαντορίνη: +26,1%), των Αθηνών με ισχυρή αύξηση κατά +28,3% και της Θεσσαλονίκης με άνοδο κατά +15,4%. Ακολουθούν σε αύξηση οι αερολιμένες του Ιονίου +14,3% (Κεφαλονιά: +6,4%, Άκτιο:+14,6%), της Κρήτης +6,4% (Χανίων:+12,5%, Ηρακλείου:+4,3%) και των Δωδεκανήσων +8,0% (Ρόδος: +7,7%, Κως: +8,6%), ενώ αξιοσημείωτη ήταν και η κίνηση τουριστών στα αεροδρόμια της Σάμου: +19,3%, Σκιάθου (+19,0%) και Καβάλας (+6,0%). Σημειώνεται ότι η μεγάλη αύξηση των αφίξεων στο αεροδρόμιο των Αθηνών άρχισε από τον Ιούνιο του 2013 και εξακολουθεί με έντονο αυξητικό ρυθμό το 2014. Η βελτίωση των συνθηκών ασφαλείας της πόλης και η προώθηση του συνεδριακού και άλλων μορφών τουρισμού, συνέτειναν στον σημαντικά αυξημένο αριθμό αφίξεων στην Πρωτεύουσα. Μάλιστα η πλειονότητα των τουριστών στην Αθήνα παραμένει στην πόλη, επισκεπτόμενοι τουριστικούς και αρχαιολογικούς προορισμούς εγγύς των Αθηνών. Αξιοσημείωτη τα τελευταία δύο χρόνια είναι και η εντονότερη προσπάθεια αξιοποίησης των αρχαιολογικών χώρων και των μουσείων της χώρας, με αποτέλεσμα να γίνουν πιο γνωστοί και ελκυστικοί στους επισκέπτες, ενδυναμώνοντας έτσι το ελληνικό τουριστικό προϊόν. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι επισκέπτες στα Μουσεία και τους Αρχαιολογικούς Χώρους ανήλθαν σε 5,7 εκατ. στο 1 ο 6μην.2014 (Μουσεία: 1,8 εκατ., Αρχαιολογικοί Χώροι: 3,9 εκατ.), έναντι 4,6 εκατ. στο 1 ο 6μην.2013 (Μουσεία: 1,5 εκατ., Αρχαιολογικοί Χώροι: 3,1 εκατ.). Με βάση τα ανωτέρω η αύξηση της τουριστικής κίνησης το 2014 ως σύνολο αναμένεται να υπερβεί το 13,5% (παρά την επιβράδυνση της αύξησης των αφίξεων από τη Ρωσία). Αυτό τεκμαίρεται και από τους δείκτες επιχειρηματικών προσδοκιών του ΙΟΒΕ στους κύριους κλάδους του τουρισμού, οι οποίοι σημειώνουν το 2014 θεαματική άνοδο. Πιο συγκεκριμένα, ο σύνθετος δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών στα «Ξενοδοχεία-Εστιατόρια και Τουριστικά-Πρακτορεία» κατέγραψε στο 9μηνο.2014 σημαντική αύξηση κατά +33,7%, σε ετήσια βάση, έναντι αύξησης κατά +26,3% στο 9μηνο.2013. Ο εν λόγω δείκτης ανήλθε στις 115,5 μον. τον Σεπτ.2014, από 108,0 μον. τον Ιούλ.2014. Ταξιδιώτες Κρουαζιέρας Ταξιδιώτες πλην κρουαζιέρας 13,1 13,3 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ και ΣΕΤΕ. Αριθμός Τουριστών Ελλάδα (σε εκατ. άτομα) 16,4 Ο αριθμός του εισερχόμενου τουρισμού εκτιμάται ότι θα υπερβεί τα 20,0 εκατ. περίπου το 2014 (χωρίς την κρουαζιέρα, οι ταξιδιώτες της οποίας υπολογίζονται σε 2,5 εκατ. περίπου στο τρέχον έτος), έναντι 17,8 εκατ. το 2013. Επομένως, η συνολικές τουριστικές αφίξεις του 2014 (συμπεριλαμβανομένης και της 1,4 15,5 2,1 17,8 2,5 20,0 2000 2004 2011 2012 2013 2014* 10

κρουαζιέρας) εκτιμώνται ότι θα ανέλθουν στα 22,5 εκατ. τουρίστες, έναντι αντίστοιχης ροής 19,9 εκατ. επισκεπτών το 2013 (βλ. Διάγραμμα). Σημειώνεται ότι στην άνοδο της τουριστικής κίνησης του τρέχοντος έτους, σημαντική συμβολή έχουν η βελτίωση των παρεχομένων υπηρεσιών, η ανακαίνιση των τουριστικών καταλυμάτων και η κάμψη των τιμών των κλινών των ξενοδοχειακών μονάδων. Είναι χαρακτηριστικό ότι οι μέσες τιμές των διανυκτερεύσεων στα τουριστικά ξενοδοχειακά καταλύματα παρουσίασαν το 1 ο 6μηνο.2014 μείωση κατά -4,7%, σε ετήσια βάση, και μικρότερη τον Απρ.2014 (-2,8%), ακολουθούμενες από αυξήσεις τον Μάιο (+3,5%) και Ιούνιο (+7,5%) και κατά πολύ μικρότερες στους κατεξοχήν μήνες της θερινής περιόδου Ιούλιο (+0,8%) και Αύγουστο (+2,5%). Οι σημαντικές επενδύσεις που συντελούνται στον κλάδο του τουρισμού, που εκτιμώνται στα 5 δισ., για την κατασκευή πολυτελών τουριστικών συγκροτημάτων, όπως τα: Atalanti Hills στην Αταλάντη, Iliad Resort στην Ιθάκη, Kilada Hills στην Ερμιόνη, Ίτανος Γαία στη Σητεία Κρήτης και άλλες μικρότερες, επενδύσεις, αναμένεται να ενδυναμώσουν περαιτέρω τον ελληνικό τουρισμό από το 2015 και μετά, με αποτέλεσμα να πλησιάσει η Ελλάδα τους πολύ υψηλούς αριθμούς τουριστών που επιτυγχάνονται στις κύριες ανταγωνίστριες χώρες, οι οποίες έχουν ήδη ανέλθει σε υψηλότερο επίπεδο τουριστικής ανάπτυξης (βλ. Διάγραμμα). 60,7 Αριθμός Τουριστών σε Ελλάδα και ανταγωνίστριες χώρες 2014 (σε εκατ. άτομα) 47,7 37,8 22,5 ανάκαμψης και του εσωτερικού τουρισμού από τα πολύ χαμηλά επίπεδά του το 2013. Πωλήσεις ΙΧ Αυτοκινήτων: Συνεχίσθηκε η αύξηση των πωλήσεων ΙΧ επιβατικών αυτοκινήτων κατά τον Σεπτ.2014, αφού: (1) Οι νέες εγγραφές αυτοκινήτων ανήλθαν στις 6.284 τον Σεπτ.2014, έναντι 4.285 τον Σεπτ.2013, καταγράφοντας σημαντική αύξηση κατά +46,7%, σε ετήσια βάση, έναντι της επίσης σημαντικής αύξησης τους κατά +12,6% και τον Σεπτ.2013. (2) Στο 9μην.2014 επωλήθησαν 62.824 καινούργια αυτοκίνητα, σχεδόν όσο και το 2013 ως σύνολο (64.278), έναντι 48.388 στο 9μηνο.2013, σημειώνοντας αύξηση κατά +29,8%, σε ετήσια βάση, έναντι μείωσής του κατά -0,4% στο 9μηνο 2013. Η βελτίωση των συνθηκών στην αγορά αυτοκινήτου στο 9μηνο 2014 είναι εμφανής και από την σημαντική βελτίωση των επιχειρηματικών προσδοκιών στον κλάδο των οχημάτων. Ειδικότερα, ο δείκτης επιχειρηματικών προσδοκιών (ΙΟΒΕ) στον κλάδο «Οχήματα-Ανταλλακτικά» ανήλθε στις 104,7 μον. τον Σεπτ.2014, έναντι 75,2 μον. τον Σεπτ.2013 και μόλις 67,6 μον. τον Σεπτ.2012. Παράλληλα, το ισοζύγιο των προσδοκιών για τις πωλήσεις της επομένης περιόδου βελτιώθηκε στις +35 μον. τον Σεπτ.2014 από +27 μον. τον Αύγ.2014, ενώ παρέμεινε αμετάβλητο το σχετικό ισοζύγιο των παραγγελιών προς τους προμηθευτές. 60% Πωλήσεις Αυτοκινήτων (% ετήσια μεταβολή) 50% 40% 30% 20% 10% 0% 10% 20% 30% 40% 50% 6 month mov.avg. 60% 70% 11 Ισπανία Ιταλία Τουρκία Ελλάδα Κροατία Πηγή: UNTO Όσον αφορά την δραστηριότητα στον κλάδο του τουρισμού ως σύνολο σημειώνεται ότι κύκλος εργασιών στον τουριστικό κλάδο αυξήθηκε για πρώτη φορά μετά από χρόνια κατά +4,8% το 2013, μετά την πτώση του κατά -17,2% το 2012 και επίσης κατά -7,4% το 2011 και κατά -8,2% το 2010. Στη συνέχεια ο κύκλος εργασιών στον τουρισμό σημείωσε νέα σημαντική άνοδο κατά +17,2% σε ετήσια βάση στο 1 ο 6μηνο.2014, έναντι μείωσής της κατά -1,9% στο 1 ο 6μηνο.2013. Η μεγάλη αύξηση του κύκλου εργασιών στον κλάδο του τουρισμού το 2014 αντανακλά, αφενός την επιμήκυνση της τουριστικής περιόδου, κάτι που επετεύχθη από το 2013, αλλά ενδεχομένως αποτελεί επίσης ένδειξη Σημειώνεται επίσης ότι η δαπάνη για εισαγωγή αυτοκινήτων (πηγή: ΤτΕλλάδος) κατέγραψε αισθητή άνοδο κατά +27,8% στο 1 ο 6μηνο.2014, σε ετήσια βάση, καθώς ανήλθε στα 566 εκατ. από 443 εκατ. στο αντίστοιχο χρονικό διάστημα του 2013. Η σημαντική άνοδος του αριθμού των νέων επιβατικών αυτοκίνητων ιδιωτικής χρήσης, σε συνδυασμό με τη σημαντική αύξηση της απασχόλησης τον Ιούλ.2014 σηματοδοτούν θετική πορεία της ιδιωτικής κατανάλωσης στο 3 ο 3μηνο.2014, ενώ σε μεταγενέστερο στάδιο αναμένεται και η ανάκαμψη των συναλλαγών και των επενδύσεων σε κατοικίες, όταν η βελτίωση της κατανάλωσης εμπιστοσύνης λάβει μεγαλύτερες διαστάσεις από ότι έως σήμερα. Σύνθεση των εξαγωγών κατά τόπο προορισμού και κατηγορία προϊόντων: 11

Σύμφωνα με τα πιο πρόσφατα αναλυτικά στοιχεία του Πανελλήνιου Συνδέσμου Εξαγωγέων και της ΕΛΣΤΑΤ, οι εισπράξεις από εξαγωγές μειώθηκαν κατά -4,8% σε ετήσια βάση στο 1 ο 6μην.2014, έναντι αύξησής τους κατά +6,4% στο 1 ο 6μηνο.2013. Η πτώση αυτή οφείλεται σε σημαντικό βαθμό: (1) Στα γεωπολιτικά προβλήματα που αντιμετωπίζονται σε ορισμένες σημαντικές παραδοσιακές αγορές για τις ελληνικές εξαγωγές. Για παράδειγμα, οι εξαγωγές προς τη Ρωσία, τον Λίβανο, την Αλγερία, τη Λιβύη και το Ισραήλ ήταν μειωμένες στο 1 ο 6μηνο.2014 κατά 545,4 εκατ. έναντι του 1 ου 6μήνου.2013. Επίσης, οι εξαγωγές προς την Ιταλία ήταν μειωμένες στο 1 ο 6μηνο.2014 κατά 100 εκατ. περίπου, λόγω κυρίως της πτώσης των εξαγωγών ελαιολάδου. (2) Στη συγκυριακή πτώση των εξαγωγών ορισμένων βασικών εξαγώγιμων ελληνικών προϊόντων. Για παράδειγμα, οι εισπράξεις από εξαγωγές πετρελαίου ήταν μειωμένες στο 1 ο 6μηνο.2014 κατά 280,2 δις σε ετήσια βάση και οι εισπράξεις από εξαγωγές ελαιολάδου ήταν μειωμένες κατά 235,2 δις. Συγκριτικά, η πτώση του συνόλου των εξαγωγών αγαθών στο 1 ο 6μηνο.2014 ανήλθε στα 660 εκατ. Οι σημαντικότερες εξαγωγικές αγορές στο 1ο 6μην.2014 (σε εκατ. ) Σειρά Σειρά κατάταξης 1o κατάταξης 1o Χώρα 1ο 6μην.2014 1ο 6μην.2013 % μεταβολή 6μήν.2014 6μήν.2013 1 1 ΤΟΥΡΚΙΑ 1.574,3 1.572,5 0,1% 2 2 ΙΤΑΛΙΑ 1.213,5 1.317,8-7,9% 3 3 ΓΕΡΜΑΝΙΑ 904,3 893,7 1,2% 4 4 ΒΟΥΛΓΑΡΙΑ 651,6 647,6 0,6% 5 5 ΚΥΠΡΟΣ 648,2 514,9 25,9% 6 12 ΑΙΓΥΠΤΟΣ 490,5 347,1 41,3% 9 9 ΗΝΩΜΕΝΟ ΒΑΣΙΛΕΙΟ 438,8 410,1 7,0% 10 8 Η Π Α 389,3 492,5-21,0% 11 21 ΣΑΟΥΔΙΚΗ ΑΡΑΒΙΑ 351,7 190,7 84,4% 12 13 ΠΓΔΜ 347,8 335,4 3,7% 13 11 ΓΑΛΛΙΑ 332,4 344,7-3,6% 14 14 ΙΣΠΑΝΙΑ 311,3 309,6 0,5% 15 15 ΡΟΥΜΑΝΙΑ 302,3 280,1 7,9% 17 25 ΑΛΒΑΝΙΑ 215,9 165,6 30,4% 18 19 ΟΛΛΑΝΔΙΑ 203,8 221,6-8,0% 19 26 ΕΝΩΜΕΝΑ ΑΡΑΒΙΚΑ ΕΜΙΡΑΤΑ 201,4 162,5 23,9% 20 16 ΛΙΒΑΝΟΣ 200,0 282,6-29,2% 21 23 ΣΙΝΓΚΑΠΟΥΡΗ 170,8 179,9-5,1% 22 20 ΡΩΣΙΑ 164,6 195,3-15,7% 23 24 ΚΙΝΑ 157,1 177,7-11,6% 24 29 ΠΟΛΩΝΙΑ 153,2 136,6 12,1% 25 28 ΒΕΛΓΙΟ 148,9 142,1 4,8% 26 17 ΑΛΓΕΡΙΑ 130,5 230,7-43,4% 27 10 ΛΙΒΥΗ 122,5 381,0-67,9% 28 21 ΙΣΡΑΗΛ 111,4 184,8-39,7% 29 33 ΝΟΤΙΑ ΚΟΡΕΑ 105,0 98,2 6,9% 30 32 ΣΕΡΒΙΑ 99,6 104,1-4,3% 31 39 ΤΣΕΧΙΑ 96,3 65,4 47,3% 32 31 ΑΥΣΤΡΙΑ 95,0 105,1-9,6% 33 34 ΣΟΥΗΔΙΑ 84,3 88,8-5,1% 34 50 ΓΕΩΡΓΙΑ 81,1 36,7 120,9% 35 38 ΦΙΝΛΑΝΔΙΑ 74,8 67,8 10,4% 36 35 ΜΑΥΡΟΒΟΥΝΙΟ 74,1 72,3 2,5% 37 48 ΤΥΝΗΣΙΑ 71,4 39,2 82,1% 38 40 ΠΟΡΤΟΓΑΛΙΑ 67,2 61,4 9,5% 39 41 ΜΕΞΙΚΟ 65,1 58,2 11,9% 40 43 ΑΥΣΤΡΑΛΙΑ 63,2 54,4 16,2% Πηγή: Πανελλήνιος Σύνδεσμος Εξαγωγέων και ΕΛΣΤΑΤ. Ειδικότερα, αναφορικά με την κατεύθυνση των ελληνικών εξαγωγών σημειώνεται ότι η Τουρκία εξακολουθεί να βρίσκεται στην πρώτη θέση, με οριακή αύξηση των εξαγωγών μας έναντι του 1ου 6μην.2013. Ακολουθεί η Ιταλία (με πτώση των εξαγωγών κατά -7,9% όπως προαναφέρθηκε), η Γερμανία (με αύξηση των εξαγωγών κατά 1,2%), Βουλγαρία (+0,6%), η Κύπρος (+25,9% από το χαμηλό επίπεδο του 1 ου 6μήνου.2013), η Αίγυπτος (+41,3%), το Ην. Βασίλειο (+7,0%) και οι ΗΠΑ (με πτώση των εξαγωγών κατά -21,0%, πιθανότατα επίσης λόγω της πτώσης των εξαγωγών ελαιολάδου). Στη συνέχεια σημειώνεται η σημαντική αύξηση των εξαγωγών προς τη Σαουδική Αραβία (+84,4%), προς τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα (+23,9%), προς την Αλβανία (+30,4%), προς την Πολωνία (+12,1%) και προς τη Ρουμανία (+7,9%) (βλ. τον σχετικό Πίνακα). Αξίζει να σημειωθεί η εμφατική άνοδος των εξαγωγών προς: α) την Αίγυπτο με αποτέλεσμα να ανέλθει στην 6 η θέση της κατάταξης από την 12 η στο 1 ο 6μην.2013, β) την Κύπρο, που κατέχει την 5 η θέση στην κατάταξη των ελληνικών εξαγωγών, γ) την χαρακτηριστική αύξηση των εξαγωγών προς την Σαουδική Αραβία με συνέπεια να ευρεθεί στην 11 η από την 21 η θέση της ταξινόμησης των εξαγωγών, δ) την Αλβανία που ανήλθε στην 17 η από την 25 η θέση και ε) των Αραβικών Εμιράτων. (στη 19 η θέση από την 26 η ). Αντίθετα, οι εξαγωγές προς τη Ρωσία μειώθηκαν σημαντικά (1 ο 6μην.2014: -15,7%), με αποτέλεσμα η Ρωσία να μην συγκαταλέγεται, για πρώτη φορά, στις 20 πρώτες αγορές, υποχωρώντας στην 22 η θέση. Μείωση επίσης παρατηρήθηκε στις εξαγωγές προς την Κίνα (-11,6%), παραμένοντας έτσι και αυτή εκτός της 20αδος των εξαγωγικών θέσεων και τη Βραζιλία (-76,1), κατερχόμενη στην 64 η θέση από την 36 η θέση που είχε πέρυσι. Τέλος, σημαντική ήταν, όπως προαναφέρθηκε, η πτώση των εξαγωγών στη Λιβύη, που έπεσε στην 27 η από την 10 η θέση πέρυσι, όπως επίσης και στο Ισραήλ (που έπεσε στην 28 η από την 21 η ) και την Αλγερία (στην 26 η από την 17 η ). Τα σημαντικότερα ελληνικά εξαγόμενα προϊόντα στο 1ο 6μην.2014 (αξία σε εκατ. ) Σειρά Σειρά κατάταξης κατάταξης 1ο 1ο Περιγραφή προϊόντος 1ο 6μην.2014 1ο 6μην.2013 % μεταβολή 6μην.2014 6μην.2013 1 1 Πετρελαιοειδή 4.902,4 5.182,6-5,4% 2 2 Φάρμακα, συσκευασμένα για λιανική πώληση 431,9 373,5 15,6% 3 4 Πλάκες από αργίλιο 396,1 293,0 35,2% 4 5 Στρατιωτικό υλικό 230,5 209,1 10,2% 5 6 Ψάρια νωπά ή διατηρημένα 210,2 201,9 4,1% 6 8 Λαχανικά, παρασκευασμένα ή διατηρημένα 185,8 165,2 12,5% 7 9 Τυριά 169,5 149,5 13,4% 8 7 Σωλήνες κάθε είδους 166,7 179,0-6,9% 9 19 Βαμβακι 108,2 74,5 45,3% 10 10 Βερύκοκα, κεράσια και ροδάκινα 105,4 135,9-22,4% 11 11 Κράματα αργιλίου 102,3 108,1-5,4% 12 114 Ηλεκτρονικοί υπολογιστές 100,0 15,3 553,7% 13 12 Φύλλα και ταινίες, λεπτά, από αργίλιο 97,8 98,9-1,1% 14 3 Παρθένο λάδι 95,0 330,2-71,2% 15 17 Πολυπροπυλένιο 91,8 85,3 7,6% 16 14 Τσιγάρα που περιέχουν καπνό 86,4 92,6-6,7% 17 13 Πορτοκάλια, νωπά ή αποξεραμένα 83,4 93,3-10,6% 18 33 Βουτάνιο, υγροποιημένο 82,9 50,2 65,2% 19 26 Ράβδοι και είδη από αργίλιο 81,3 50,3 61,6% 20 20 Φορεματα και πουκαμισα 71,9 66,6 7,9% 21 21 Φρούτα νωπά 117,5 112,6 4,4% 22 23 Ράβδοι από σίδηρο ή χάλυβα 63,4 70,8-10,4% 23 18 Τσιμέντα Portland 61,2 82,6-25,9% 24 16 Καπνά σε πρωτογενή μορφή 59,4 87,4-32,1% 25 24 Ασφαλτος 57,9 67,6-14,3% 26 27 Αλλα παρασκευάσματα διατροφής 57,2 60,8-5,9% 28 25 Είδη από γουνοδέρματα 55,8 66,8-16,5% 29 44 Γιαούρτι 54,6 35,2 55,2% 30 32 Μάρμαρα, ασβεστόλιθοι 53,6 48,4 10,7% 31 22 Τηλεφωνικές συσκευές συνδρομητών 53,3 82,0-35,0% 32 63 Τσιμέντα clinkers 52,6 29,5 78,4% 33 28 Ηλεκτρικοί αγωγοι 49,7 54,1-8,2% 34 41 Προϊόντα ομορφιάς 49,5 44,1 12,2% 36 45 Τεχνουργήματα μαρμάρου και αλαβάστρου 46,2 37,2 24,2% 37 53 Μέρη που προορίζονται για κινητήρες εσωτερικής 45,5 33,2 καύσεως 37,1% 38 31 Αλλα λαχανικά, νωπά ή διατηρημένα 45,1 50,2-10,1% 39 40 Φράουλες, νωπές 43,9 45,3-3,0% 40 51 Πιατικά και άλλα είδη οικιακής οικονομίας 42,1 33,7 24,8% Σύνολο των 40 πρώτων εξαγώγιμων προϊόντων 8.808,1 8.996,5-2,1% Όσον αφορά τις κύριες γεωγραφικές περιοχές, οι εξαγωγές προς την ΕΕ-28 μειώθηκαν κατά -3,7%, έναντι αύξησης κατά +5,2% στο 1 ο 6μηνο 2013 και καλύπτουν το 44,8% των συνολικών εξαγωγών, έναντι του 44,2% που αντιπροσώπευαν το 1 ο 6μηνο 2013. Πτώση σημείωσαν οι εξαγωγές προς τη Β. Αμερική (1 ο 6μην.2014: -16,7%, 1 ο 6μην.2013: -5,0%), τη Μέση Ανατολή και Βόρεια Αφρική (-11,6%) και πρωτίστως προς τη Λατινική Αμερική (-55,8%). 12

Αναφορικά με τα Βαλκάνια οι εξαγωγές σημείωσαν μικρή αυξητική τάση. Συνολικά, από τον ανωτέρω Πίνακα είναι εμφανές ότι οι δυνατότητες αύξησης των ελληνικών εξαγωγών τόσο στις χώρες που ήδη εξάγονται όσο και προς νέες χώρες είναι πολύ μεγάλες και προσδιορίζονται κατά κύριο λόγο από την εγχώρια παραγωγή και προσφορά διεθνώς ανταγωνιστικών προϊόντων. Για παράδειγμα, οι εξαγωγές της χώρας προς την Ιταλία και τις ΗΠΑ μειώθηκαν σε μεγάλο βαθμό λόγω της μειωμένης εγχώριας παραγωγής και προσφοράς για εξαγωγές ελαιολάδου και όχι λόγω των διακυμάνσεων της εγχώριας ζήτησης στις αγορές αυτές. Επίσης, από την ανάλυση των στοιχείων φαίνεται ότι οι εξαγωγές σε κάποια χώρα μπορεί να αυξηθούν σημαντικά σε μια χρονική περίοδο λόγω του ότι στη συγκεκριμένη περίοδο κάποιες εγχώριες επιχειρήσεις επέκτειναν τη δραστηριότητά τους και σε αυτές τις αγορές. Σχετικά με τις σύνθεση των εξαγωγών (βλ. Πίνακα) στις κύριες κατηγορίες προϊόντων (σύμφωνα με την Τυποποιημένη Ταξινόμηση Διεθνούς Εμπορίου- ΤΤΔΕ σε 4ψήφια ανάλυση), ξεχωρίζει η σημαντική άνοδος των εξαγωγών: (α) των μηχανών επεξεργασίας πληροφοριών, με αποτέλεσμα να ανέλθουν στην 12 η θέση του θέση πίνακα από την 114 η που κατείχαν το 1 ο 6μηνο 2013, (β) του στρατιωτικού υλικού, που ανήλθε από στην 5η την 4 η θέση, (γ) των φαρμάκων, (δ) του αλουμινίου σε διάφορες μορφές, (ε) του τσιμέντου και μαρμάρου και (στ) των μηχανών εσωτερικής καύσεως, αλλά και παραδοσιακών αγαθών, όπως τα είδη οικιακής οικονομίας, τα λαχανικά και παρασκευάσματα, το βαμβάκι, τα νωπά φρούτα, τα τυριά, τα ψάρια και το γιαούρτι. Αντίθετα, πτώση των εξαγωγών καταγράφηκε, όπως προαναφέρθηκε κυρίως στο παρθένο λάδι (-71,2%) και στις εξαγωγές βερικοκιών, κερασιών και ροδάκινων (-22,4%). Κατά μεγάλες κατηγορίες προϊόντων (ΤΤΔΕ σε μονοψήφια ανάλυση) σημειώνεται η αύξηση των αποστολών βιομηχανικών προϊόντων (1ο 6μηνο 2014: +1,1%, 1 ο 6μηνο 2013: -5,6%) και πρώτων υλών, έναντι της μείωσης των εξαγωγών αγροτικών προϊόντων (1 ο 6μηνο 2014: -13,4%, 1 ο 6μηνο 2013: +10,3%) και καυσίμων (1 ο 6μηνο 2014: -6,9%, 1 ο 6μηνο 2013: +19,3%). ΕΡΓΑΝΗ: Από τα στοιχεία του πληροφοριακού συστήματος ΕΡΓΑΝΗ προκύπτει ότι οι ροές μισθωτής απασχόλησης ενισχύθηκαν σημαντικά κατά το 9μηνο Ιαν.-Σεπ.2014, καθώς οι προσλήψεις μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα υπερέβησαν τις αναχωρήσεις κατά 186,9 χιλ. άτομα, έναντι 165,7 χιλ. κατά το αντίστοιχο 9μηνο2013. Μάλιστα η αύξηση της καθαρής απασχόλησης στο 9μηνο 2014 ήταν σημαντικά μεγαλύτερη από την αύξηση της απασχόλησης των 9μήνων της χρονικής περιόδου 2001-2013 (βλ. Διάγραμμα 2.) Ωστόσο, ο Σεπτέμβριος ήταν ο πρώτος μήνας του 2014 που παρουσίασε αρνητικό ισοζύγιο προσλήψεων απολύσεων κατά 3.960 άτομα, ύστερα από οκτώ κατά σειρά θετικούς μήνες εντός του 2014. Ωστόσο, ιστορικά, κατά τον μήνα Σεπτέμβριο, οι ροές απασχόλησης εμφανίζονται αρνητικές, λόγω του ότι είναι ο μήνας λήξης της τουριστικής περιόδου. Τον Σεπ.2013, όντως η καθαρή ροή απασχόλησης εμφανίζεται σημαντικά θετική κατά 63,1 χιλ. εξέλιξη όμως, που συμπίπτει χρονικά με την μετατροπή αδήλωτης εργασίας σε νόμιμες θέσεις εργασίας, εξαιτίας της επιβολής υψηλών προστίμων. Διάγραμμα 1. Νέες προσλήψεις μισθωτών στον ιδιωτικό τομέα στο 1ο 9μηνο (Ιαν. Σεπ.) κάθε έτους (ΕΡΓΑΝΗ) 867,7 886,1 754,9 742,8 Νέες Προσλήψεις 659,6 640,1 802,9 1.186,9 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Ανεξάρτητα της εξέλιξης των ροών απασχόλησης τον Σεπ.2014, το συστηματικά θετικό ισοζύγιο ροών μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα το 2014, έχει μειώσει το ποσοστό ανεργίας, το οποίο από 27,8% του εργατικού δυναμικού τον Ιούλ.2013 υποχώρησε σε 26,4% τον Ιούλ.2014 (εποχικά διορθωμένο), ενώ από την αρχή του 2014 το ποσοστό ανεργίας παρουσιάζει μικρή αλλά συνεχή υποχώρηση (Ιαν.2014: 27,2%, Ιούλ.2014: 26,4%). Τα συνεχή θετικά ισοζύγια ροών μισθωτής απασχόλησης και ειδικότερα η ανάκαμψη των προσλήψεων από το 2 ο 3μηνο του 2013 έως σήμερα έχουν και ευεργετική επίδραση στη βιωσιμότητα των ασφαλιστικού συστήματος και ιδίως των εσόδων του ΙΚΑ τα μηνιαία έσοδα του οποίου παρουσιάζουν αύξηση το 2014 για πρώτη φορά από το 2009. Ένα άλλο θετικό στοιχείο που προκύπτει από το σύστημα ΕΡΓΑΝΗ είναι ότι η αύξηση της απασχόλησης στο 9μηνο.2014 συνδυάζεται με πολύ μεγάλη αύξηση των προσλήψεων εργαζομένων που έφτασαν στις 1.186,9 χιλ. στο 9μηνο.2014, έναντι 802,9 χιλ. στο 9μηνο.2013, 640,1 χιλ. το 2012 και 745,9 χιλ. το 9μην.2009 (Διάγραμμα 1.). Βεβαίως, και οι αποχωρήσεις διαμορφώνονται σε υψηλό επίπεδο, στις 1.000 χιλ. το 9μηνο 2014, έναντι 637,2 χιλ. το αντίστοιχο διάστημα 2013, εξέλιξη που αποδίδεται περισσότερο στην αύξηση των οικειοθελών αποχωρήσεων, οι οποίες σχεδόν διπλασιάσθηκαν το 9μηνο 2014 σε σχέση με το 9μηνο 2013, και λιγότερο στην αύξηση των καταγγελιών συμβάσεων αορίστου χρόνου. Ροές Προσλήψεων Αποχωρήσεων Ιαν. Σεπ.2014 Ιαν. Σεπ.2013 % μεταβολή Προσλήψεις 1.186.923 802.881 47,8% Αποχωρήσεις 1.000.005 637.179 56,9% Καταγγελίες συμβάσεων αορίστου χρόνου 560.562 413.932 35,4% Οικειοθελείς Αποχωρήσεις 439.443 223.247 96,8% Ισοζύγιο 186.918 165.702 12,8% Πηγή: ΕΡΓΑΝΗ 13

Σημαντική συμβολή στην αύξηση των προσλήψεων στο 9μηνο 2014 έχουν οι συμβάσεις εργασίας μερικής απασχόλησης, καθώς και οι συμβάσεις εκ περιτροπής απασχόλησης, όπως αναμένεται σε χρονική περίοδο που η οικονομία εξέρχεται από την ύφεση. Έτσι, το ποσοστό των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης διαμορφώθηκε στο 51,4% του συνόλου στο 9μηνο 2014, από 79% που ήταν το 2009, οι συμβάσεις μερικής απασχόλησης ανήλθαν σε 35,3% από 16,7% το 2009, ενώ οι συμβάσεις της εκ περιτροπής απασχόλησης ανήλθαν σε 13,2% από 4,3% το 2009. Με την ανάκαμψη της οικονομίας το 2014 και τη μετεξέλιξή της σε ικανοποιητική και αυτοδύναμη ανάπτυξη της τάξης του 3,0%-3,5% ετησίως από το 2015 και στα επόμενα έτη (όπως προβλέπεται και από την Τρόικα) το ποσοστό των συμβάσεων πλήρους απασχόλησης θα αυξηθεί σταδιακά και πάλι, με το ποσοστό, ωστόσο, των συμβάσεων μερικής απασχόλησης να παραμένει επίσης υψηλό σε σύγκριση με την κατάσταση που επικρατούσε στην Ελλάδα πριν από την κρίση.. Τέλος, η υψηλότερη καθαρή αύξηση της απασχόλησης τον Σεπ.2014 καταγράφεται στα επαγγέλματα που σχετίζονται με τους τομείς της εκπαίδευσης, και κοινωνικής μέριμνας, ενώ αντίθετα, αρνητική καθαρή αύξηση της απασχόλησης παρατηρείται στον τομέα του τουρισμού. Διάγραμμα 2. Καθαρή Αύξηση της μισθωτής απασχόλησης στον ιδιωτικό τομέα στο 1ο 9μηνο (Ιαν. Σεπ.), σε χιλ., σύμφωνα με το Σύστημα ΕΡΓΑΝΗ 165,70 186,92 Αξιοσημείωτη είναι και η αύξηση στα πρόστιμα που επιβλήθηκαν τα οποία ανήλθαν σε 23,6 εκατ. την περίοδο Ιουν.-Αυγ.2014, όσα σχεδόν επιβλήθηκαν καθ όλη την περίοδο 15.9.2013-31.5.2014 ( 24 εκατ.). Εκτός από την εντατικοποίηση των ελέγχων διαπιστώνεται και η αποτελεσματικότερη αντιμετώπιση του φαινομένου της αδήλωτης εργασίας καθώς το ποσοστό των αδήλωτων εργαζομένων που εντοπίστηκαν κατά τους θερινούς μήνες βρίσκεται μεταξύ 4,3% και 6,8%, πολύ ψηλότερα από το 2,3% (που εντοπίστηκε κατά την περίοδο 15.9.2013-30.6.2014). Στον Πίνακα 2 παρουσιάζονται τα στοιχεία των κλάδων με τους περισσότερους ελέγχους τον Αύγουστο του 2014. Οι αυξημένοι έλεγχοι σε αυτούς τους τρεις κλάδους αντικατοπτρίζουν την πολιτική των στοχευμένων ελέγχων. Μόνο οι τρεις αυτοί κλάδοι συγκεντρώνουν το 74,5% του συνόλου των εργαζομένων που ελέγχθηκαν και αναλογούν στο 81,8% του συνόλου των αδήλωτων εργαζομένων. Πίνακας 1. Αποτελέσματα επιχειρησιακού σχεδίου "Άρτεμις" για τον έλεγχο της αδήλωτης εργασίας Περίοδος 15.9.2013-30.6.2014 Iούνιος 2014 Iούλιος 2014 Αύγ. 2014 Αριθμός Ελεγχθεισών Επιχειρήσεων 17.281 2.816 2.898 2.969 Αριθμός Επιχειρήσεων με Αδήλωτους Εργαζόμενους 1.574 467 511 471 % Παραβατικών Επιχειρήσεων 9,1% 16,9% 17,6% 15,9% Αριθμός Εργαζομένων 106.630 16.059 12.492 15.100 Αριθμός Αδήλωτων Εργαζομένων 2.415 769 839 654 % Αδήλωτων Εργαζομένων ως προς το Σύνολο των Εργαζομένων % Αδήλωτων Ημεδαπών ως προς το Σύνολο των Ημεδαπών % Αδήλωτων Αλλοδαπών ως προς το Σύνολο των Αλλοδαπών 2,3% 4,8% 6,7% 4,3% 1,8% 2,2% 2,3% 5,5% 6,3% 6,7% Πρόστιμα (σε Ευρώ) 24.883.607 7.884.585 8.730.119 6.976.262 Πηγή: Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. 73,50 101,86 Πίνακας 2. Έλεγχοι και αποτελέσματατα ανά οικονομική δραστηριότητα, Αύγουστος 2014 (Κωδ. ΣΤΑΚΟΔ) ΚΛΑΔΟΣ ΟΙΚΟΝ. ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑΣ ΣΥΝΟΛΟ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ ΑΔΗΛΩΤΟΙ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΟΙ % ΑΔΗΛΩΤΩΝ ΕΡΓΑΖΟΜΕΝΩΝ 18,39 34,14 11,08 33,65 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014 Αδήλωτη Εργασία: Τα στοιχεία των ελέγχων του Σώματος Επιθεώρησης Εργασίας (ΣΕΠΕ) και της Ειδικής Υπηρεσίας Ελέγχου Ασφάλισης (ΕΥΠΕΑ) του Υπουργείου Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας για την αδήλωτη εργασία παρουσιάζονται στον Πίνακα 1. Τα στοιχεία, που αφορούν την περίοδο 15.9.2013-30.6.2014 και τους θερινούς μήνες μεμονωμένα, καταδεικνύουν ότι οι έλεγχοι έχουν εντατικοποιηθεί αλλά έχουν καταστεί και πιο αποτελεσματικοί. Έτσι, μόνο κατά τους θερινούς μήνες, ελέγχθηκαν 8.683 επιχειρήσεις που απασχολούσαν 43.651 εργαζόμενους όταν συνολικά κατά τους προηγούμενους 9,5 μήνες (15.9.2013-30.6.2014) είχαν ελεγχθεί 17.281 επιχειρήσεις που απασχολούσαν 106.630 εργαζόμενους. (56) Νυχτερινά κέντρα κ.ά. κέντρα διασκεδάσεως (55) Ξενοδοχεία κ.ά. καταλύματα με εστιατόριο (47) Λιανικό εμπόριο ψωμιού, αρτοσκευασμάτων και λοιπών ειδών αρτοποιϊας και ζαχαροπλαστικής 5.141 424 8,2 3.946 40 1,0 1.642 71 4,3 Μερικό Σύνολο 10.729 535 5,0 % Κλάδων (56), (57), (47) στο Σύνολο 74,5 81,8 ΣΥΝΟΛΟ 14.401 654 4,5 Πηγή: Υπουργείο Εργασίας, Κοινωνικής Ασφάλισης και Πρόνοιας. Από τα στοιχεία για τους μήνες Ιουνίου-Αυγούστου καταγράφεται μείωση του ποσοστού των επιχειρήσεων με παραβάσεις, από 16,9% και 17,6% τον Ιούνιο και τον Ιούλιο αντίστοιχα, σε 15,9% τον Αύγουστο. Επίσης, το ποσοστό των αδήλωτων εργαζομένων στο σύνολο των απασχολουμένων των επιχειρήσεων που ελέγχθηκαν αυξήθηκε από 4,8% τον Ιούνιο, σε 6,7% τον Ιούλιο, αλλά τον Αύγουστο μειώθηκε σημαντικά, σε 4,3%. Δεδομένου ότι τους μήνες αυτούς οι έλεγχοι ήταν στοχευμένοι στους 14

ίδιους κλάδους που με βάση όλες τις μέχρι σήμερα ενδείξεις παρουσίαζαν υψηλά ποσοστά αδήλωτης εργασίας, η πτώση του ποσοστού των επιχειρήσεων με παραβάσεις και των αδήλωτων εργαζομένων αποτελεί ένδειξη συμμόρφωσης των επιχειρήσεων με τον Νόμο. Αυτό οφείλεται και στο ότι προκειμένου να καταπολεμηθεί η αδήλωτη εργασία, κατά τα τελευταία δύο έτη έχουν ληφθεί σημαντικά μέτρα που έχουν οδηγήσει σε σημαντική απλοποίηση των διαδικασιών, σε μείωση της γραφειοκρατίας (πχ υποβάλλονται ηλεκτρονικά οι προσλήψεις στο πληροφοριακό σύστημα «ΕΡΓΑΝΗ» καταργώντας το «πορτοκαλί βιβλίο») και σε δραστικό περιορισμό του μη μισθολογικού κόστους και των εργοδοτικών εισφορών. Παράλληλα, έχουν γίνει πιο αυστηρά τα πρόστιμα (ανέρχονται πλέον στο 18πλάσιο του κατώτατου μισθού δηλαδή στα 10.550 Ευρώ, ανά αδήλωτο εργαζόμενο) και πλέον δεν περνούν από τις Τοπικές Διοικητικές Επιτροπές παρά μόνον διαβιβάζονται απευθείας στις Εφορίες ή στα ασφαλιστικά ταμεία και το ΙΚΑ αναλόγως αν έχουν επιβληθεί από το ΣΕΠΕ ή την ΕΥΠΕΑ, αντιστοίχως. Όλα τα παραπάνω σε συνδυασμό με τους αυξημένους και αποτελεσματικούς ελέγχους αλλά και τη σημαντική μείωση του μισθολογικού κόστους κατά τα τελευταία τέσσερα έτη, έχουν δημιουργήσει ισχυρά αντικίνητρα στις επιχειρήσεις να απασχολούν αδήλωτους εργαζομένους. Αποκρατικοποιήσεις-Επενδύσεις σε εξέλιξη: Το δικαίωμα χρήσης, λειτουργίας, διαχείρισης και εκμετάλλευσης 14 Περιφερειακών Αεροδρομίων προσέλκυσε το επενδυτικό ενδιαφέρον των κοινοπραξιών: (1) Corporation America S.A -ΜΕΤΚΑ Α.Ε, (2) FRAPORT AG-SLENTEL Ltd και (3) VINCI Airports S.A.S-AKTOR Παραχωρήσεις Α.Ε. Οι Κοινοπραξίες αυτές υπέβαλαν δεσμευτικές προσφορές για την παραχώρηση του δικαιώματος χρήσης, λειτουργίας, διαχείρισης και εκμετάλλευσης των περιφερειακών αεροδρομίων της ομάδας Α (Θεσσαλονίκης, Κέρκυρας, Χανίων, Κεφαλονιάς, Ζακύνθου, Ακτίου και Καβάλας) και της Ομάδας Β (Ρόδου, Κω, Σάμου, Μυτιλήνης, Μυκόνου, Σαντορίνης και Σκιάθου). Θα ακολουθήσει το στάδιο ελέγχου της εγκυρότητας των τεχνικών προσφορών και της πληρότητας των δικαιολογητικών. Μετά την σχετική εισήγηση των συμβούλων του έργου, το ΔΣ του ΤΑΙΠΕΔ σε προσεχή συνεδρίασή του θα εγκρίνει τα επενδυτικά σχήματα που προκρίνονται στο στάδιο της αποσφράγισης των οικονομικών προσφορών. Η κατακύρωση του αποτελέσματος του διαγωνισμού εκτιμάται, από το ΤΑΙΠΕΔ, ότι θα ολοκληρωθεί εντός του Νοεμβρίου 2014. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει το επενδυτικό ενδιαφέρον από διεθνείς και εγχώριες εταιρίες, σε ένα ακόμη από τα έργα υποδομών που εντάσσονται στο χαρτοφυλάκιο του ΤΑΙΠΕΔ. Ειδικότερα, η επιδιωκόμενη δραστική αναβάθμιση της επιχειρησιακής και διαχειριστικής δομής των περιφερειακών αεροδρομίων της χώρας και η γενικότερη σημαντική ενίσχυση (με τη διενέργεια των αναγκαίων επενδύσεων) της δυναμικότητας και της λειτουργικότητάς τους και αποτελεί ουσιαστική προϋπόθεση για την επίτευξη του στόχου για την περαιτέρω προώθηση της ανάπτυξης του τουρισμού αλλά και των άλλων επιχειρηματικών δραστηριοτήτων στη χώρα. Επανέρχεται η Ελλάδα στην αγορά των Συμπράξεων Δημοσίου και Ιδιωτικού Τομέα (ΣΔΙΤ) μέσω της αναγγελίας για την υπογραφή εννέα συμβάσεων ΣΔΙΤ αξίας 650 εκατ., εντός του 2015. Οι νέες συμβάσεις αφορούν στον τομέα της διαχείρισης απορριμμάτων, στις τεχνολογίες πληροφορικής και επικοινωνιών, στις κοινωνικές υποδομές και την αστική ανάπτυξη. Πρόκειται για έργα για την οικολογική και ορθολογική διαχείριση απορριμμάτων, στην Πελοπόννησο, Δυτική Μακεδονία, Ήπειρο, Σέρρες και Ηλεία, την καθιέρωση του ηλεκτρονικού εισιτηρίου στις συγκοινωνίες της Αθήνας καθώς και τα ευρυζωνικά δίκτυα. Η τελευταία σύμβαση ΣΔΙΤ είχε υπογραφεί το 2009 ενώ το πρώτο εξάμηνο του 2014 υπεγράφησαν 3 συμβάσεις συνολικού κόστους 130 εκατ., οι οποίες περιλαμβάνουν την κατασκευή 24 σχολείων σε 7 δήμους της Αττικής με συγχρηματοδότηση από την Κοινή Ευρωπαϊκή Στήριξη για Βιώσιμες Επενδύσεις σε Αστικές Περιοχές (Joint European Support for Sustainable Investment in City Areas, JESSICA) και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ), 7 πυροσβεστικούς σταθμούς καθώς και τη δημιουργία τηλεματικής εφαρμογής για τις αστικές συγκοινωνίες στην Αθήνα. Για τα έργα ΣΔΙΤ υπάρχει νομικό πλαίσιο (Ν.3389/2005) και ως εκ τούτου οι διαδικασίες ανάθεσης είναι σύμφωνες με τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες. Η παρακολούθηση από την Ειδική Γραμματεία ΣΔΙΤ είναι συνεχής, προβλέπεται έλεγχος πριν την υπογραφή των συμβάσεων από το Ελεγκτικό Συνέδριο ενώ απαιτούνται εγκρίσεις από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή Ανταγωνισμού. Οι συμβάσεις ΣΔΙΤ συμβάλλουν στην απελευθέρωση και την ορθολογική διαχείριση των δημόσιων πόρων, στην τήρηση των χρονοδιαγραμμάτων (καθώς η αποπληρωμή των έργων γίνεται σταδιακά με την πρόοδο εργασιών), στην μείωση του κινδύνου απαξίωσης των έργων (ο κατασκευαστής αναλαμβάνει το λειτουργικό κόστος και τα έξοδα συντήρησης) ενώ απαιτείται η έγκριση περιβαλλοντικών όρων. Επιπρόσθετα, προβλέπεται συγχρηματοδότηση μέσω της αξιοποίησης των κοινοτικών πόρων (ΕΣΠΑ, JESSICA) και την ΕΤΕπ. Το πρώτο έργο που ολοκληρώνεται είναι οι 7 πυροσβεστικοί σταθμοί σε Αλεξανδρούπολη, Βέροια, Λευκάδα, Γιαννιτσά, Καλάβρυτα, Γαργαλιάνους και Θεσσαλονίκη, συνολικής αξίας 25,9 εκατ. με συγχρηματοδότηση από ελληνική τράπεζα και την ΕΤΕπ. Δεδομένου ότι ξεκίνησε να υλοποιείται τον Απρίλιο του 2009 και παραδόθηκε σταδιακά μέχρι τον Οκτώβριο του 2014, σημειώνοντας χρονική καθυστέρηση, το Ελληνικό Δημόσιο κατέβαλε χαμηλότερο ποσό ύψους 5,7 εκατ. Η εξέλιξη αυτή επιβεβαιώνει το συγκριτικό πλεονέκτημα των έργων ΣΔΙΤ ως προς τη μη καταβολή πληρωμών μέχρι την 15

ολοκλήρωση του έργου αλλά και την εξοικονόμηση των δημόσιων πόρων. Στο πλαίσιο της απλοποίησης των διαδικασιών για την αξιοποίηση των επενδυτικών πρωτοβουλιών, εντάσσεται και η δημιουργία του ηλεκτρονικού τρόπου έκδοσης αδειών δόμησης από το Υπουργείο Περιβάλλοντος, Ενέργειας και Κλιματικής Αλλαγής (ΥΠΕΚΑ), με την οποία τα δικαιολογητικά και οι μελέτες για την έκδοση οικοδομικής άδειας από το 2015 θα διεκπεραιώνονται ηλεκτρονικά. Το μέτρο αυτό τίθεται σε πιλοτική εφαρμογή σε Αθήνα, Πειραιά, Κόρινθο, Ηράκλειο, Χανιά, Κομοτηνή. Σε ηλεκτρονική διάθεση επίσης θα είναι, ο προσδιορισμός του ελεγκτή δόμησης και η διαδικασία ανάθεσης, προκειμένου να υπάρχει διαρκής ενημέρωση και έλεγχος της ροής των ενεργειών. Ηλεκτρονική διαδικασία σχεδιάζεται και για την κατάθεση αίτησης και την λήψη περιβαλλοντικής έγκρισης. Οι παραπάνω εξελίξεις αναμένεται να συνδράμουν στην μείωση του διαχειριστικού χρόνου και κόστους στην δημόσια διοίκηση, με ενίσχυση της διαφάνειας, της αξιοπιστίας και της εμπιστοσύνης των επενδυτών. Έκθεση της Ομάδας Δράσης (Task Force) για τις Μικρομεσαίες Επιχειρήσεις: Η Έκθεση της Ομάδας Δράσης που υλοποιήθηκε με τη συνεργασία των ΓΣΕΒΕΕ, ΕΣΕΕ, ΣΕΤΕ και την Κεντρική Ένωση Επιμελητηρίων περιλαμβάνει 50 συστάσεις-προτάσεις προς τα αρμόδια υπουργεία, που αφορούν τη φορολογία, τον ανταγωνισμό, τη μείωση της γραφειοκρατίας, την καινοτομία, την κατάρτιση, την διεθνοποίηση των προϊόντων, το ασφαλιστικό και την πρόσβαση σε χρηματοδότηση. Από τις προτάσεις αυτές οι εξής 12 κρίνονται από την Έκθεση ως επείγουσας σημασίας για την προσπάθεια αλλαγής του παραγωγικού υποδείγματος της χώρας: Ειδικότερα απαιτείται: 1. Μεταρρύθμιση του νομικού και θεσμικού πλαισίου για την άμεση αδειοδότηση επενδύσεων και επιχειρήσεων. 2. Περαιτέρω απλοποίηση των διοικητικών διαδικασιών μέσω εξορθολογισμού και ψηφιοποίησης των διαδικασιών. 3. Μείωση φορολογικής επιβάρυνσης των ΜμΕ (ΦΠΑ, ειδικοί φόροι κατανάλωσης και τοπικοί φόροι) και μείωση των ειδικών φόρων κατανάλωσης ενέργειας. 4. Προώθηση πιστοποιημένων ηλεκτρονικών πληρωμών μεταξύ του δημόσιου τομέα και των επιχειρήσεων. 5. Στενότερη εποπτεία της αγοράς προς αποφυγή ολιγοπωλιακών καταστάσεων και μείωση της ανταγωνιστικής συμπεριφοράς του παράνομου εμπορίου μέσω αυστηρών ελέγχων στις αποθήκες καθώς και στο δίκτυο πωλήσεων. 6. Προτεραιότητα στις ΜμΕ κατά τη διαδικασία αξιολόγησης των αιτήσεων χρηματοδότησης από τα κονδύλια της ΕΕ. 7. Αποτελεσματική δρομολόγηση του Ιδρύματος για την Ανάπτυξη (επενδυτικό ταμείο IfG). 8. Καλύτερος σχεδιασμός χρηματοδοτικών μέσων, μέσω της χρήσης των κονδυλίων της προγραμματικής περιόδου 2014-2020 για την καλύτερη αντιμετώπιση των αναγκών των ΜμΕ. 9. Στήριξη εξαγωγικών δραστηριοτήτων μέσω προγραμμάτων συγχρηματοδότησης. 10. Βελτίωση της αναπτυξιακής πολιτικής για την προώθηση συνεργατικών σχηματισμών (cluster) και επιχειρηματικών πάρκων. 11. Βελτίωση του νομικού και θεσμικού πλαισίου πιστοποίησης επαγγελματικών προσόντων. 12. Ελευθερία επιλογής χαμηλότερης ασφαλιστικής κατηγορίας στον ΟΑΕΕ. Η Έκθεση τονίζει ότι για να μεταφρασθεί η βελτίωση της ανταγωνιστικότητας κόστους σε εξαγωγές απαιτείται η άρση σημαντικών διαρθρωτικών αδυναμιών που εντοπίζονται κυρίως σε όρους: (α) θεσμικών αγκυλώσεων με σημαντικότερες την υψηλή γραφειοκρατία και τις δυσλειτουργίες των τελωνείων, (β) χαμηλής πρόσβασης σε ειδικές χρηματοδοτήσεις εξαγωγών, όπως η προχρηματοδότηση παραγγελιών και η παροχή εγγυοδοσίας για τη διενέργεια εμπορικών συναλλαγών και (γ) οι αδυναμίες στο δίκτυο προώθησης και στις υποδομές μεταφορών. Η Έκθεση αναφέρεται και στην αδυναμία των ΜμΕ να απορροφήσουν τα διαθέσιμα ευρωπαϊκά κονδύλια, ζήτημα που η Ελλάδα βρίσκεται πολύ κάτω του μέσου όρου της ΕΕ. Η Έκθεση υπογραμμίζει τη μεγάλη συμβολή για τη νέα προγραμματική περίοδο που μπορεί να έχουν τα διαθρωτικά ταμεία και τα ειδικά προγράμματα στην επίλυση του ζητήματος της χρηματοδότησης. Για την αξιοποίηση των εργαλείων χρηματοδότησης κρίνεται αναγκαία η δραστηριοποίηση του διυπουργικού συντονισμού με την καθοδήγηση του επικεφαλής της αρμόδιας επιτροπής της ΕΕ για τις ΜμΕ. Πληθωρισμός: Ο αρνητικός πληθωρισμός με βάση τον ΔΤΚ επανήλθε στο -0,8% τον Σεπτ.2014, έναντι -0,3% τον Αύγ.2014 και έναντι -1,1% τον Σεπτ.2013. Αντίστοιχα, ο πληθωρισμός με βάση τον εναρμονισμένο ΔΤΚ διαμορφώθηκε στο -1,1% τον Σεπτ.2014, έναντι -0,2% τον Αύγ.2014 και -1,0% τον Σεπτ.2013. Σημαντική πτωτική επίπτωση στον πληθωρισμό του Σεπτ.2014 κατά -0,95 πμ. είχε η επαναφορά των τιμών στα προ των εκπτώσεων επίπεδα, η οποία ήταν χαμηλότερη, διότι και οι εκπτώσεις τον Ιούλ.-Αύγ.2014 ήταν χαμηλότερες. Επίσης, οι τιμές των αεροπορικών εισιτηρίων είχαν μικρή πτωτική κατά -0,05 πμ. Αντίθετα, μικρή αυξητική επίπτωση στον πληθωρισμό του Σεπτ.2014 είχαν οι τιμές των φρούτων-λαχανικών-πατάτας κατά +0,12 π.μ., τα δίδακτρα κατά +0,02 π.μ., τα διάφορα κρέατα κατά +0,03 π.μ., τα κόμιστρα αστικών συγκοινωνιών κατά +0,05 π.μ., τα έξοδα ξενοδοχείων κατά +0,02 π.μ. και λοιπές μικροαυξήσεις κατά +0,12 π.μ. 16

Με βάση τα ανωτέρω, ο δομικός πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ (που δεν επηρεάζεται από τις αυξομειώσεις στις τιμές των καυσίμων και των φρέσκων φρούτων και λαχανικών) διαμορφώθηκε στο -0,4% τον Σεπτ.2014, από +0,4% τον Αύγ.2014. Όπως φαίνεται στον Πίνακα που ακολουθεί, μεγάλη αύξηση σε ετήσια βάση τον Σεπτ.2014 σημειώθηκε στις τιμές της ηλεκτρικής ενέργειας (4,9%), στα φάρμακα (+26,7%), στα αεροπορικά εισιτήρια (16,8%), στον καπνό (+1,8%), στα γαλακτοκομικά και αυγά (1,8%), στα έξοδα ξενοδοχείων (6,6%) και στις αστικές συγκοινωνίες (5,9%). Αντίθετα, σημαντικές μειώσεις τιμών καταγράφηκαν στα ενοίκια κατοικιών (-6,2%), στην αγορά οπτικοακουστικού εξοπλισμού και στους ηλεκτρονικούς υπολογιστές (-5,8%), στις τιμές των αυτοκινήτων (-1,0%), στα δίδακτρα (-3,3%), στα ασφάλιστρα μεταφορών (-4,9%), στα πακέτα διακοπών (-5,4%), στις τιμές των εστιατορίωνζαχαροπλαστείων (-0,6%) και στις Ιατρικές- Οδοντιατρικές υπηρεσίες (-2,2%). Μεγάλες μειώσεις τιμών έχουν σημειωθεί τα τελευταία έτη κυρίως στα μη εμπορεύσιμα προϊόντα (αγαθά και υπηρεσίες) στα οποία είχαν σημιωθεί μεγάλες αυξήσεις τιμών στη δεκαετία του 2000 πριν από την κρίση. Ο μέσος πληθωρισμός με βάση το ΔΤΚ εκτιμάται τώρα στο -1,0% το 2014 ως σύνολο (-0,6% τον Δεκ.2014), έναντι -0,9% το 2013 και 1,5% το 2012. Πτωτική επίπτωση στον πληθωρισμό αναμένεται να έχει τόσο η πτώση του ΕΦΚ στο πετρέλαιο θέρμανσης κατά 30% από τον Οκτ.2014, όσο και η μεγάλη πτώση των τιμών του πετρελαίου διεθνώς που υπέρ-ατισταθμίζει την αυξητική επίπτωση στον πληθωρισμό από την διολίσθηση του Ευρώ. Αντίθετα, θετικός πληθωρισμός αναμένεται τώρα από τον Απρ.2015, με το μέσο πληθωρισμό το 2015 να διαμορφώνεται γύρω στο 0,2%. Οι εκτιμήσεις για τον πληθωρισμό του 2014 και του 2015 στηρίζονται κυρίως στην υπόθεση ότι οι διεθνείς τιμές του πετρελαίου σε ευρώ θα διαμορφωθούν με όχι μεγάλες αποκλίσεις από τις χαμηλές τιμές του πετρελαίου και από το υποτιμημένο Ευρώ του Οκτ.2014. Συμβολή στον Πληθωρισμό Κύριων Κατηγοριών Προϊόντων Αγαθά και Υπηρεσίες % μεταβολή τιμών Σεπτ.2013/ Σεπτ.2012 Επίπτωση στον πληθωρισμό Σεπτ.2013 % μεταβολή τιμών Σεπτ.2014/ Σεπτ.2013 Επίπτωση στον πληθωρισμό Σεπτ.2014 Δημητριακά και παρασκευάσματα -2,9-0,07-0,7-0,02 Καπνός 4,6 0,15 1,8 0,06 Ενοίκια κατοικιών -8,2-0,25-6,2-0,17 Έπιπλα-Καλύμματα δαπέδου -2,9-0,04-2,7-0,02 Ηλεκτρισμός 18,7 0,42 4,9 0,22 Πετρέλαιο Θέρμανσης 25,1 0,86-1,7-0,16 Καύσιμα αυτοκινήτου -5,2-0,35-1,7-0,15 Ιατρικές, οδοντιατρικές υπηρεσίες -4,1-0,15-2,2-0,05 Αυτοκίνητα -4,6-0,17-1,0-0,02 Πακέτο διακοπών -4,3-0,04-5,4-0,01 Εστιατόρια-ζαχαροπλαστεία-καφενεία -3,1-0,32-0,6-0,05 Ασφάλιστρα μεταφορών -12,3-0,23-4,9-0,08 Οπτικοακουστικός εξοπλισμός-υπολογιστές -6,7-0,05-5,8-0,03 Φάρμακα -4,2-0,04 26,7 0,36 Δίδακτρα -4,1-0,11-3,3-0,09 Οικιακές συσκευές -2,9-0,02-2,5-0,01 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ. Παγκόσμια Οικονομία ΗΠΑ: Σύμφωνα με την εξαμηνιαία έκθεση του ΔΝΤ για την παγκόσμια οικονομία (Οκτ.2014), η αύξηση του ΑΕΠ των ΗΠΑ στο 2 ο 3μηνο 2014 επιταχύνθηκε 4,6% σε ετήσια βάση, έναντι της πτώσης του κατά -2,1% στο 1 ο 3μηνο 2014, η οποία αποδόθηκε κυρίως στις ασυνήθιστα δυσμενείς καιρικές συνθήκες. Οι βασικοί παράγοντες που στήριξαν την ανάπτυξη στο 2 ο 3μηνο 2014 ήταν η βελτίωση των συνθηκών στην αγορά εργασίας (ενδεικτικά το ποσοστό ανεργίας υποχώρησε στο 5,9% τον Σεπτ.2014 από 6,1% τον Αύγ.2014), στην αγορά ακινήτων (βελτίωση σε μικρότερη έκταση) και στον τομέα των επιχειρηματικών επενδύσεων. Ωστόσο, παρά την ανάκαμψη, ο πληθωρισμός με βάση το Δείκτη Τιμών Καταναλωτή παραμένει σε χαμηλότερο επίπεδο από το στόχο που έχει θέσει η Ομοσπονδιακή Τράπεζα (FED) και συγκεκριμένα στο 1,7% τον Αύγ.2014 από 2,0% τον Ιούλ.2014. Επίσης, ο δομικός πληθωρισμός με βάση τον αποπληθωριστή της προσωπικής καταναλωτικής δαπάνης (core PCE), που προτιμά η FED να χρησιμοποιεί για να εκτιμά τις πληθωριστικές πιέσεις, επίσης βρίσκεται σε χαμηλό επίπεδο (Αύγ.2014: 1,5%). Προβλέψεις ΔΝΤ - ΗΠΑ Ετήσια ποσοστιαία μεταβολή 2013 2014 2015 Πραγματικό ΑΕΠ 2,2 2,2 3,1 Δείκτης Τιμών Καταναλωτή 1,5 2,0 2,1 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (% ΑΕΠ) -2,4-2,5-2,6 Ποσοστό Ανεργίας 7,4 6,3 5,9 Όπως απεικονίζεται στον παραπάνω πίνακα, ο ετήσιος ρυθμός ανάπτυξης εκτιμάται ότι θα διαμορφωθεί σε 2,2% το 2014 και 3,1% το 2015. Η βελτίωση το επόμενο έτος εκτιμάται ότι θα στηριχθεί στις ευνοϊκότερες συνθήκες στην αγορά εργασίας και κατοικίας, στο υψηλότερο επίπεδο επενδύσεων από πλευράς επιχειρήσεων και στη βελτίωση της οικονομικής κατάστασης των νοικοκυριών. Προκειμένου να επιτευχθεί εύρωστη ανάπτυξη μακροπρόθεσμα, θα πρέπει η νομισματική πολιτική να στοχεύσει σταδιακά στην απομάκρυνση από το περιβάλλον σχεδόν μηδενικών επιτοκίων κατά τρόπον που να επιτρέπει το συνδυασμό σταθερού πληθωρισμού και πλήρους απασχόλησης. Επιπλέον, η σταδιακή αύξηση των επιτοκίων, όταν αρχίσει, θα πρέπει να συνδυαστεί με ισχυρότερους κανόνες προληπτικής εποπτείας των χρηματαγορών, προκείμενου να αποφευχθούν αρνητικές επιπτώσεις που θα διαταράξουν την ισορροπία του χρηματοπιστωτικού συστήματος. Προτεραιότητα επίσης θα πρέπει να δοθεί στην εφαρμογή ενός πιο αποτελεσματικού σχεδίου δημοσιονομικής εξυγίανσης. Το σχέδιο αυτό θα πρέπει να επιδιώκει την περιστολή του κόστους υγειονομικής περίθαλψης, τη μεταρρύθμιση της κοινωνικής ασφάλισης και την αύξηση των δημοσιονομικών εσόδων. Επίσης, βραχυπρόθεσμα περισσότερα κονδύλια του Προϋπολογισμού θα πρέπει να χρηματοδοτήσουν προσπάθειες που 17

αποσκοπούν στην ενίσχυση της παραγωγικότητας, την ενθάρρυνση της καινοτομίας, την αντιμετώπιση της φτώχειας και της μακροχρόνιας ανεργίας, την αύξηση των επενδύσεων σε υποδομές και ειδικότερα στην εκπαίδευση καθώς και τη βελτίωση του φορολογικού πλαισίου. Στην αγορά εργασίας, οι εβδομαδιαίες αιτήσεις για εγγραφή στα ταμεία ανεργίας μειώθηκαν περαιτέρω κατά 1.000 την εβδομάδα έως 3.10.2014 στις 287.000, από 288.000 που ήταν την προηγούμενη εβδομάδα, ενώ η αγορά (δημοσκόπηση 50 οικονομολόγων Bloomberg) ανέμενε διατήρηση των αιτήσεων στις 295.000. Επίσης, ο μέσος όρος των τελευταίων 4-εβδομάδων (που παρουσιάζει μικρότερη μεταβλητότητα) διαμορφώθηκε σε 287.750, δηλαδή στο χαμηλότερο επίπεδο από το Φεβρουάριο 2006. Αυτό το χαμηλό επίπεδο των αιτήσεων συμβαδίζει με την ικανοποιητική αύξηση των θέσεων απασχόλησης κατά 248.000 τον Σεπτέμβριο, δείχνοντας την πολύ σημαντική βελτίωση που έχει ήδη επιτευχθεί στην αγορά εργασίας των ΗΠΑ. Στον τομέα του πληθωρισμού, ο δείκτης τιμών εισαγωγών σε ετήσια βάση υποχώρησε στο -0,9% (-0,5% σε μηνιαία βάση) το Σεπτ.2014 από -0,1% τον Αύγ.2014, στοιχείο που μειώνει ουσιαστικά τις προοπτικές εμφάνισης ανησυχητικών πληθωριστικών πιέσεων στην Οικονομία. Όπως προαναφέρθηκε η πορεία του πληθωρισμού έως τον Σεπτ.2014 δεν αποτελεί παράγοντα που θα μπορούσε να παρακινήσει την FED να επισπεύσει τον χρόνο έναρξης της διαδικασία αύξησης των επιτοκίων παρέμβασής της (από τα σημερινά σχεδόν μηδενικά επίπεδα), που έως τώρα αναμενόταν για τον Ιούν-Ιούλ 2015. Μάλιστα, μετά τη μεγάλη διόρθωση των χρηματιστηριακών αγορών που σημειώθηκε από τις αρχές Οκτ.2014 η πίεση στη FED για αύξηση των επιτοκίων πριν από τα μέσα του 2015 περιορίζεται ακόμη περισσότερο. ΖτΕ: Το ΔΝΤ στην τελευταία Έκθεση για την Παγκόσμια Οικονομία αναθεώρησε σημαντικά προς τα κάτω τις αναπτυξιακές προοπτικές της ΖτΕ για το 2014 αλλά και για το 2015. Συγκεκριμένα, το ΔΝΤ προβλέπει τώρα αύξηση του ΑΕΠ κατά 0,8% το 2014 (από 1,1% που προέβλεπε τον Ιούλ.2014) και κατά 1,3% το 2015 (από 1,5% αρχικά). Η ισχνή εγχώρια ζήτηση, το υψηλό ποσοστό ανεργίας και το υψηλό επίπεδο δημόσιου και ιδιωτικού χρέους αποτελούν κύριους παράγοντες ανακοπής της ανάπτυξης. Όπως επισημαίνει το ΔΝΤ, ο κίνδυνος να εισέλθει η οικονομία σε περίοδο παρατεταμένης επιβράδυνσης και χαμηλού πληθωρισμού είναι αυξημένη. Προτεραιότητα, συνεπώς, στη ΖτΕ είναι η τόνωση της ανάπτυξης και η αύξηση του πληθωρισμού, μέσω νομισματικής πολιτικής, εξυγίανσης του τραπεζικού συστήματος και εφαρμογή των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων. Ειδικότερα, αν οι πληθωριστικές προσδοκίες δεν αυξηθούν, η ΕΚΤ θα πρέπει να προχωρήσει σε επιπρόσθετα μέτρα πολιτικής, όπως η αγορά κρατικών ομολόγων, ενώ επίσης, το ΔΝΤ προτείνει και την χαλάρωση δημοσιονομικών μέτρων καθώς δεν θα συμβάλουν σημαντικά στον περιορισμό του ελλείμματος στη ΖτΕ συνολικά στη διετία 2014-2015 και επιδρούν αρνητικά στην ανάπτυξη. Το ΔΝΤ προβλέπει μείωση του ελλείμματος της γενικής κυβέρνησης στη ΖτΕ στο 2,7% του ΑΕΠ τη διετία 2014-2015, από 2,9% το 2013. Πίνακας. Προβλέψεις ΔΝΤ για ΖτΕ και επιλεγμένες οικονομίες της ΖτΕ, Οκτ.2014 ΑΕΠ Πληθω ρισμός Ανεργία 2013 2014 2015 2013 2014 2015 2013 2014 2015 ΖτΕ -0,4 0,8 1,3 1,3 0,5 0,9 11,9 11,6 11,2 Γερμανία 0,5 1,4 1,5 1,6 0,9 1,2 5,3 5,3 5,3 Γαλλία 0,3 0,4 1,0 1,0 0,7 0,9 10,3 10,0 10,0 Ολλανδία -0,7 0,6 1,4 2,6 0,5 0,7 6,7 7,3 6,9 Ιταλία -1,9-0,2 0,8 1,3 0,1 0,5 12,2 12,6 12,0 Ισπανία -1,2 1,3 1,7 1,5 0,0 0,6 26,1 24,6 23,5 Ιρλανδία 0,2 3,6 3,0 0,5 0,6 0,9 13,0 11,2 10,5 Ελλάδα -3,9 0,6 2,9-0,9-0,8 0,3 27,3 25,8 23,8 Πορτογαλία -1,4 1,0 1,5 0,4 0,0 1,1 16,2 14,2 13,5 Ην. Βασίλειο 1,7 3,2 2,7 2,6 1,6 1,8 7,6 6,3 5,8 Επίσης, το ΔΝΤ επισημαίνει την απόκλιση μεταξύ των οικονομιών στη ΖτΕ, καθώς προβλέπεται υψηλότερη ανάπτυξη στη Γερμανία και την Ισπανία, ενώ η ανάπτυξη στη Γαλλία είναι πολύ περιορισμένη και η Ιταλία παραμένει σε ύφεση και το 2014. Το ΔΝΤ προτείνει την αύξηση της ευελιξίας της αγοράς εργασίας μέσω μείωσης του κόστους εργασίας και αύξησης της παραγωγικότητας στις υπερχρεωμένες οικονομίες, ανάμεσα σε αυτές και της Ιταλίας, και την τόνωση ιδιωτικών επενδύσεων και υποδομών στις χώρες που εμφανίζουν πλεονάσματα, όπως η Γερμανία. Έκθεση ΔΝΤ: Εξέλιξη του ΑΕΠ στη ΖτΕ 2013 2014 2015 ΑΕΠ -0,4 0,8 1,3 Ιδιωτική Κατανάλωση -0,7 0,7 1,2 Δημόσια Κατανάλωση 0,1 0,4 0,2 Κεφαλαιακές Επενδύσεις -2,9 0,7 2,0 Εγχώρια Ζήτηση (συμβολή) -0,9 0,6 1,1 Αποθέματα (συμβολή) 0,0 0,1-0,1 Καθαρές Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (συμβολή) 0,5 0,2 0,3 Πηγή: ΔΝΤ, Οκτ.2014 Όσον αφορά στις συνιστώσες του ΑΕΠ στη ΖτΕ, η εγχώρια ζήτηση αναμένεται να αυξηθεί κατά 0,7% το 2014, έναντι πτώσης -0,9% το 2013. Η ιδιωτική κατανάλωση θα αυξηθεί κατά 0,7% το 2014, ενώ και οι επενδύσεις θα σημειώσουν τον ίδιο ρυθμό αύξησης. Τέλος, ο εξωτερικός τομέας θα έχει μικρή θετική συμβολή στο ΑΕΠ κατά 0,2 π.μ. το 2014, από 0,5 π.μ. το 2013. Ο πληθωρισμός, θα διαμορφωθεί στο 0,5% το 2014 και 0,9% το 2015, ενώ το ποσοστό ανεργίας θα υποχωρήσει οριακά στο 11,6% το 2014 και 11,2% το 2015. Γερμανία: Το ΔΝΤ αναθεώρησε προς τα κάτω τις προβλέψεις για την αύξηση του ΑΕΠ της Γερμανίας, στο 1,4% το 2014 και 1,5% το 2015, έναντι 1,9% και 1,7% αντίστοιχα που προβλεπόταν στην Έκθεση τον Ιούλ.2014. Η απροσδόκητη πτώση του ΑΕΠ το 2 ο 3μηνο 2014 και η υποτονική εγχώρια ζήτηση είναι οι κύριοι παράγοντες επιβράδυνσης της ανάπτυξης. 18

Έκθεση ΔΝΤ: Εξέλιξη του ΑΕΠ στη Γερμανία 2013 2014 2015 ΑΕΠ 0,5 1,4 1,3 Ιδιωτική Κατανάλωση 1,0 1,1 1,3 Δημόσια Κατανάλωση 0,4 0,7 1,2 Κεφαλαιακές Επενδύσεις -0,7 3,2 3,1 Εγχώρια Ζήτηση (συμβολή) 0,6 1,4 1,6 Αποθέματα (συμβολή) 0,2 0,1-0,3 Καθαρές Εξαγωγές αγαθών και υπηρεσιών (συμβολή) -0,2-0,1 0,1 Πηγή: ΔΝΤ, Οκτ.2014 Πιο συγκεκριμένα, η ιδιωτική κατανάλωση εξακολουθεί να αυξάνει με περιορισμένο ρυθμό, κατά 1,1% το 2014 και 1,3% το 2015. Οι επενδύσεις παγίου κεφαλαίου ανακάμπτουν, ωστόσο έμφαση θα πρέπει να δοθεί στην ενίσχυση των δημοσίων επενδύσεων, όπως για παράδειγμα σε υποδομές για το οδικό και συγκοινωνιακό δίκτυο. Μια τέτοια πολιτική είναι προς την σωστή κατεύθυνση για την ενίσχυση της εγχώριας ζήτησης και την αύξηση του δυνητικού ΑΕΠ μακροχρόνια. Ο πληθωρισμός στη Γερμανία θα παραμείνει αρκετά χαμηλότερα του 2%, στο 0,9% το 2014 και 1,2% το 2015. Επιπλέον, οι συνθήκες στην αγορά εργασίας παραμένουν ευνοϊκές, καθώς η Γερμανία διατηρεί το χαμηλότερο ποσοστό ανεργίας στη ΖτΕ, μετά την Αυστρία, στο 5,3% το 2014, όπως και το 2013. Ωστόσο, η Γερμανία αντιδρά σε περαιτέρω παρέμβαση νομισματικής πολιτικής από την ΕΚΤ, όπως η αγορά κρατικών ομολόγων, ενώ αντίθετα, συνεχίζει να αποτρέπει εντός της χώρας την υιοθέτηση μέτρων επεκτατικής δημοσιονομικής πολιτικής. Έτσι, το συνολικό ισοζύγιο της γενικής κυβέρνησης ως ποσοστό του ΑΕΠ θα παραμείνει πλεονασματικό και θα διαμορφωθεί στο 0,3% το 2014 και 0,2% το 2015, από 0,2% το 2013. Παράλληλα, το χρέος ως ποσοστό του ΑΕΠ θα μειωθεί περαιτέρω στο 72,5% το 2015, από 78,4% το 2013. Όμως, τα νεότερα στοιχεία που ανακοινώθηκαν και αφορούν στην βιομηχανική παραγωγή και τον εξωτερικό τομέα, είναι απογοητευτικά και συμβαδίζουν με πολύ χαμηλή ή και αρνητική μεταβολή του ΑΕΠ το 3 ο 3μηνο 2014, μετά την πτώση του ΑΕΠ κατά -0,2% σε 3μηνιαία βάση το 2 ο 3μηνο 2014. Η πολύ αρνητική εικόνα τον Αύγ.2014 οφείλεται πιθανότατα σε εποχικούς παράγοντες (το μεγαλύτερο μέρος των Γερμανών προτίμησαν τον Αύγουστο ως βασικό μήνα διακοπών, έναντι Ιουλίου), ωστόσο αδιαμφισβήτητη παραμένει επιβράδυνση της οικονομίας. Πιο συγκεκριμένα, η βιομηχανική παραγωγή μειώθηκε πολύ περισσότερο από ότι αναμενόταν, κατά 4% σε μηνιαία βάση τον Αύγ.2014 (μεγαλύτερη πτώση από τον Ιαν.2009), έναντι αύξησης 1,6% τον Ιούλ.2014. Σε ετήσια βάση, η πτώση ήταν -2,8%, έναντι αύξησης 2,7% τον Ιούλ.2014. Επιπλέον, και οι βιομηχανικές παραγγελίες μειώθηκαν σε χαμηλό επίπεδο 5ετίας, τον Αύγ.2014, κατά 5,7%. Ακόμα και αν η αρνητική εικόνα για την βιομηχανική παραγωγή ανατραπεί πλήρως τον Σεπ.2014, συνολικά το 3 ο 3μηνο 2014, η παραγωγή (η οποία αποτελεί το 27% του ΑΕΠ) θα εξακολουθήσει να είναι μειωμένη. Τα ανωτέρω, σε συνδυασμό με την ραγδαία πτώση του δείκτη κλίματος των επενδυτών ZEW σε αρνητικό επίπεδο στο -3,6 τον Οκτ.2014 για πρώτη φορά από τον Νοέμ.2012, επιβεβαιώνουν την περιορισμένη ανάπτυξη το 3 ο 3μηνο 2014. 16% 14% 12% 10% 8% 6% 4% 2% 0% 2% 4% 6% Γερμανία: Βιομηχανική Παραγωγή και Δείκτης Ifo Βιομηχανική Παραγωγή (% ετήσια βάση) Δείκτης Επιχειρηματικών προσδοκιών IFO Ιουλ 11 Σεπ 11 Νοε 11 Ιαν 12 Μαρ 12 Μαϊ 12 Ιουλ 12 Σεπ 12 Νοε 12 Ιαν 13 Μαρ 13 Μαϊ 13 Ιουλ 13 Σεπ 13 Νοε 13 Ιαν 14 Μαρ 14 Μαϊ 14 Στον εξωτερικό τομέα, το εμπορικό πλεόνασμα της Γερμανίας περιορίσθηκε σημαντικά στα 14,1 δισ. τον Αύγ.2014, από 23,5 δισ. τον Ιούλ.2014, και 13,3 δισ. τον Αύγ.2013. Οι εξαγωγές μειώθηκαν κατά -5,8% σε ετήσια βάση τον Αύγ.2014. σημειώνοντας τη μεγαλύτερη πτώση από τον Ιαν. 09, έναντι αύξησης 4,8% τον Ιούλ.2014. Αντίστοιχα, και οι εισαγωγές μειώθηκαν κατά -1,3% σε ετήσια βάση τον Αύγ.2014, από μείωση -1,4% τον Ιούλ.2014. Οι εξαγωγές της Γερμανίας σαφώς επηρεάζονται από την αδύναμη ανάπτυξη στη ΖτΕ, καθώς οι εξαγωγές προς τις χώρες-μέλη της ΖτΕ μειώθηκαν κατά -1,3% σε ετήσια βάση τον Αύγ.2014, ενώ οι εξαγωγές προς τις χώρες εκτός ΖτΕ αυξήθηκαν κατά 4,8% αντίστοιχα. Στο 8μηνο Ιαν.-Αύγ.2014, το εμπορικό ισοζύγιο ανήλθε στα 137 δισ., έναντι 127,4 δισ. το αντίστοιχο 8μηνο 2013, με τις εξαγωγές να αυξάνουν κατά 2,8%, ενώ η αύξηση των εισαγωγών ήταν πιο περιορισμένη, κατά 1,8%. Οι προοπτικές για την ανάκαμψη του εξωτερικού τομέα, πάντως, κρίνονται θετικές, καθώς η τάση υποτίμησης του ευρώ τους επόμενους μήνες αλλά και το 2015 αναμένεται να έχει θετική επίδραση στην αύξηση των εξαγωγών. Ιαπωνία: Το ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών, σύμφωνα με τα μη εποχικά προσαρμοσμένα στοιχεία, παρουσίασε πλεόνασμα (για 2 ο συνεχή μήνα) ύψους 287,1 δισ. τον Αύγ.2014, χαμηλότερο έναντι 416,7 δισ. τον Ιούλ.2014, αλλά υψηλότερο έναντι 161,5 δισ. τον Αύγ.2013, καθώς και έναντι των προβλέψεων των αναλυτών. Τον Αύγ.2014, η υποχώρηση του πλεονάσματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών έναντι του προηγούμενου μήνα προήλθε από τη μείωση του πλεονάσματος στο ισοζύγιο εισοδημάτων λόγω χαμηλότερων κερδών από τις επενδύσεις στο εξωτερικό, παρά την υποχώρηση του ελλείμματος στο ισοζύγιο υπηρεσιών και την οριακή αύξηση του ελλείμματος στο εμπορικό ισοζύγιο. 116 114 112 110 108 106 104 102 100 19

900 600 300 0-300 -600-900 -1.200-1.500-1.800 161,5 587,3 Ισοζύγιο Τρεχουσών Συναλλαγών (Αύγ.2013 - Αύγ.2014) (σε δισ. γιεν) -127,9-592,8-638,6-1.589,0 Το έλλειμμα στο εμπορικό ισοζύγιο αυξήθηκε οριακά σε -831,8 δισ. τον Αύγ.2014, έναντι -828,1 δισ. τον Ιούλ.2014 και ήταν υψηλότερο από τις προβλέψεις των αναλυτών. Τον Αύγ.2014, οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 1,0% σε ετήσια βάση, έναντι 8,0% σε ετήσια βάση τον Ιούλ.2014 με τις εξαγωγές μηχανημάτων επεξεργασίας μετάλλων να αυξάνονται έντονα. Οι εισαγωγές αυξήθηκαν κατά 2,3% σε ετήσια βάση τον Αύγ.2014, έναντι 7,6% σε ετήσια βάση τον Ιούλ.2014 λόγω αύξησης των εισαγωγών υγροποιημένου αερίου. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι τους επόμενους μήνες η πορεία του πλεονάσματος στο ισοζύγιο τρεχουσών συναλλαγών θα επηρεαστεί από την πορεία της παγκόσμιας ανάκαμψης και της εσωτερικής ζήτησης, αλλά και από την πορεία του γιεν καθώς ένα πιο αδύναμο γιεν αυξάνει το κόστος των εισαγωγών και τα κέρδη από τις επενδύσεις στο εξωτερικό. Οι παραγγελίες μηχανημάτων του ιδιωτικού τομέα, εξαιρουμένων των πλοίων και των παραγγελιών από εταιρείες ηλεκτρικής ενέργειας, σημείωσαν αύξηση (για 3 ο συνεχή μήνα) κατά 4,7% σε μηνιαία βάση τον Αύγ.2014, με μεγαλύτερο ρυθμό έναντι 3,5% σε μηνιαία βάση τον Ιούλ.2014, αλλά και έναντι των προβλέψεων των αναλυτών, αν και διαμορφώθηκαν σε χαμηλότερο επίπεδο έναντι αυτού στην αρχή του χρόνου. Η αύξηση προήλθε από τις παραγγελίες των μη μεταποιητικών επιχειρήσεων και ειδικότερα του τομέα των χρηματοδοτικών μισθώσεων (leasing) καθώς αυτές των μεταποιητικών επιχειρήσεων σημείωσαν υποχώρηση. Σε ετήσια βάση, οι παραγγελίες μηχανημάτων μειώθηκαν κατά -3,3% τον Αύγ.2014, έναντι αύξησης 1,1% τον Ιούλ.2014. Σύμφωνα με τους αναλυτές, η συνέχιση της αύξησης των παραγγελιών μηχανημάτων δεν είναι αρκετή για να αυξηθούν οι επενδύσεις τόσο ώστε να σημειωθεί επιστροφή σε θετικό ρυθμό ανάπτυξης και εκτιμούν ότι θα χρειαστεί να ληφθούν από την κυβέρνηση πρόσθετα μέτρα για την τόνωση της οικονομίας. Ο δείκτης δραστηριότητας της έρευνας των παρατηρητών της οικονομίας (Economy Watchers Survey-EWS) παρέμεινε αμετάβλητος στο 47,4 τον Σεπτ.2014 όπου είχε υποχωρήσει για πρώτη φορά από τον Απρ.2014 λόγω της κακοκαιρίας, παραμένοντας για 2 ο συνεχή μήνα κάτω από το επίπεδο του 50,0. Ο υποδείκτης που αφορά τα νοικοκυριά σημείωσε αύξηση κάτι που δείχνει ότι η επίδραση του αυξημένου φόρου κατανάλωσης 612,7 116,4 187,4 522,8-399,1 416,7 287,1 08/13 09/13 10/13 11/13 12/13 01/14 02/14 03/14 04/14 05/14 06/14 07/14 08/14 Πηγή: Υπουργείο Οικονομικών Ιαπωνίας εξασθενεί. Ο υποδείκτης που αφορά τις επιχειρήσεις υποχώρησε καθώς ανησυχία προκαλεί η πτώση της παραγωγής και το υψηλό κόστος της ενέργειας. Επίσης υποχώρηση παρουσίασε (για 4 ο συνεχή μήνα) ο υποδείκτης που αφορά τις προοπτικές για τους επόμενους μήνες σε 48,7 τον Σεπτ.2014 (χαμηλό από Μάρτ.2014) από 50,4 τον Αύγ.2014. Ο δείκτης καταναλωτικής εμπιστοσύνης υποχώρησε (για 2 ο συνεχή μήνα) σε 39,9 τον Σεπτ.2014 (χαμηλό 4 μηνών) από 41,2 τον Αύγ.2014, ενώ οι αναλυτές είχαν προβλέψει αύξησή του. Όλοι οι υποδείκτες υποχώρησαν και ειδικότερα ο υποδείκτης της συνολικής διαβίωσης σε 37,1 από 39,1, ο υποδείκτης της αύξησης των εισοδημάτων σε 38,2 από 38,5, ο υποδείκτης της απασχόλησης σε 46,6 από 47,8 και ο υποδείκτης της προθυμίας των καταναλωτών να προβούν σε αγορές διαρκών αγαθών σε 37,8 από 39,5. Η υποχώρηση του δείκτη δείχνει ότι τους επόμενους μήνες οι καταναλωτές εκτιμούν ότι θα σημειωθεί άνοδος των τιμών και ότι δεν θα συνεχιστεί η αύξηση των μισθών. Κίνα: Το πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο υποχώρησε σε $31,0 δισ. τον Σεπτ.2014 (μετά από άνοδο 2 μηνών) από το ιστορικά υψηλό επίπεδο $49,8 δισ. τον Αύγ.2014 και ήταν χαμηλότερο από τις προβλέψεις των αναλυτών. Οι εξαγωγές αυξήθηκαν κατά 15,3% σε ετήσια βάση τον Σεπτ.2014 (υψηλότερος ρυθμός αύξησης από Φεβ.2013), έναντι 9,4% σε ετήσια βάση τον Αύγ.2014 και έναντι χαμηλότερης πρόβλεψης των αναλυτών, ως αποτέλεσμα της έντονης εξωτερικής ζήτησης καθώς η παγκόσμια οικονομία ανακάμπτει. 60 30 0-30 15,2 31,1 33,8 Εμπορικό ισοζύγιο (Σεπτ.2013-Σεπτ.2014) (σε δισ. δολάρια ΗΠΑ) 25,6 31,9-23,0 Αύξηση σημείωσαν και οι εισαγωγές κατά 7,0% σε ετήσια βάση τον Σεπτ.2014 (υψηλότερος ρυθμός αύξησης από Φεβ.2014),, έναντι μείωσης -2,4% σε ετήσια βάση τον Αύγ.2014, ενώ οι αναλυτές ανέμεναν μείωσή τους, καθώς αυξήθηκαν οι εισαγωγές προϊόντων για επεξεργασία και επανεξαγωγή, αλλά και οι εισαγωγές προϊόντων για εσωτερική χρήση. Οι αναλυτές εκτιμούν ότι τους επόμενους μήνες το πλεόνασμα στο εμπορικό ισοζύγιο θα αυξηθεί κυρίως λόγω της αύξησης των εξαγωγών ως αποτέλεσμα της παγκόσμιας ανάκαμψης και ιδιαίτερα της ανάκαμψης στις ΗΠΑ. 7,7 09/13 10/13 11/13 12/13 01/14 02/14 03/14 04/14 05/14 06/14 07/14 08/14 09/14 Πηγή: Τελωνειακή Αρχή Κίνας 18,5 35,9 31,6 47,3 49,8 31,0 20