ΙΔΡΥΜΑ ΕΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ ΚΑΙ ΜΟΥΣΙΚΗΣ Β. & Μ. ΘΕΟΧΑΡΑΚΗ ΣΥΛΛΕΚΤΕΣ ΚΑΙ ΣΥΛΛΟΓΕΣ Β Κύκλος διαλέξεων Δευτέρα 24 Ιανουάριου 2011 Δευτέρα 31 Ιανουαρίου 2011 Δευτέρα 7 Φεβρουάριου 2011 18.00-20.00 με 15λεπτο διάλειμμα Οργάνωση και συντονισμός Ελίζα Πολυχρονιάδου, συντηρήτρια έργων τέχνης και συνόλων- μουσειολόγος Ο Β κύκλος διαλέξεων και πρακτικών εφαρμογών της ενότητας Συλλέκτες και Συλλογές πραγματοποιείται σε συνεργασία με το τμήμα συντήρησης της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου και διαρθρώνεται σε τρείς θεματικές ενότητες Συντήρηση και έργα τέχνης: ένας άγνωστος τομέας Παθολογία των έργων τέχνης και οι παράγοντες φθοράς τους Ο ρόλος του συντηρητή στην προετοιμασία μιας έκθεσης Οι ομιλητές προσεγγίζουν και αναλύουν τον άγνωστο και θαυμαστό κόσμο της συντήρησης έργων τέχνης, ορίζουν την επιστήμη της συντήρησης και τη θέση του συντηρητή στη προετοιμασία και απόσυρση μιας έκθεσης, εξετάζουν τη παθολογία των έργων τέχνης και οργανώνουν εκπαιδευτικά εργαστήρια με ενεργή συμμετοχή του κοινού. Στους συμμετέχοντες και στις 3 διαλέξεις χορηγείται βεβαίωση παρακολούθησης. Τιμή συμμετοχής στον Β κύκλο διαλέξεων 40 ευρώ Τιμή μεμονωμένης διάλεξης 15 ευρώ Δευτέρα 24 /01/2011 Συντήρηση και έργα τέχνης: ένας άγνωστος τομέας 18.00-18.15 Ελίζα Πολυχρονιάδου, συντηρήτρια έργων τέχνης και συνόλων- μουσειολόγος Όταν η επιστήμη προσεγγίζει την τέχνη Πώς προσδιορίζονται τα υλικά και οι τεχνικές κατασκευής ενός έργου τέχνης ; Γιατί είναι σημαντικές οι πληροφορίες που απορρέουν από τη μελέτη και σε ποιο βαθμό καθορίζουν τη μεθοδολογία της συντήρησης; Μια σύντομη εισαγωγή στη φυσικοχημική διερεύνηση, σημαντικό τμήμα του συνόλου των διεπιστημονικών ενεργειών που σκοπό έχουν την επιλογή της ενδεδειγμένης θεραπείας των έργων τέχνης. 18.15-18.45 Δρ. Μιχαήλ Δουλγερίδης, διευθυντής του τμήματος συντήρησης της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου
Συμβολή των θετικών επιστημών στη συντήρηση έργων τέχνης Η εφαρμογή της γνώσης τεχνολογικών επιτευγμάτων και τεχνικών διαδικασιών της σύγχρονης τεχνολογίας, συνέβαλε στην αλλαγή διόδων προσέγγισης της γνώσης για το έργο τέχνης από τους ιστορικούς της τέχνης και τους συντηρητές των έργων τέχνης και τους επέτρεψε να διεισδύσουν στην εσωτερική αρχιτεκτονική δομή των έργων και να αποκτήσουν πρόσβαση σε αθέατες πληροφορίες οι οποίες ήταν αδύνατον να προέλθουν μόνο μέσα από την οπτική και μορφολογική πληροφορία την οποία αποκτούν από την οπτική εμπειρία που διαθέτουμε στο ορατό φάσμα. ων που διέπουν τον πλανήτη μας Διάλειμμα 19.00-20.00 Καθηγητής Ιωάννης Λυριτζής, Πανεπιστήμιο Αιγαίου Εργαστήριο Αρχαιομετρίας, Τμήμα Μεσογειακών Σπουδών ΑΡΧΑΙΟΜΕΤΡΙΑ & ΤΕΧΝΗ- Η περίπτωση του Γραπτού Διάκοσμου ΙΜ Αμφίσσης έργο του Σπύρου Παπαλουκά. Η Αρχαιομετρία είναι διεπιστημονικός κλάδος που αντλεί τα εργαλεία του από το σύνολο των θετικών επιστημών και εστιάζεται στις ανθρωπιστικές επιστήμες με ιδιαίτερη εφαρμογή στην αρχαιολογία και ιστορία τέχνης. Θεωρώντας την Τέχνη να αποτελείται από τα τέχνεργα (εργαλεία και διαμορφούμενη πρώτη ύλη γενικά όπως σκεύη, κοσμήματα, γλυπτά, οπλικά μέσα) αλλά και τα μνημεία (αρχιτεκτονική) θα παρουσιάσουμε τους τρόπους που η αρχαιομετρία επιλύει βασικά ερωτήματα από τον ευρύ χώρο της τέχνης και αφορούν: αυθεντικότητα, εντοπισμός θαμμένων μνημείων, χαρακτηρισμός και προέλευση τέχνεργων, αστρονομικός προσανατολισμός ναών, μέθοδοι προσδιορισμού του χρόνου κατασκευής τους, αρχαία διατροφική συνήθεια, αναλύσεις χρωστικών και μελέτη γραπτών διακόσμων (στρώσεις, υπόστρωμα, επιζωγράφηση, προσδιορισμός ορυκτής ύλης χρωμάτων), αρχαία τεχνολογία. Η παρουσίαση θα συνοδεύεται από σημαντικά παραδείγματα. Ιδιαίτερη μνεία θα δοθεί στο ολοκληρωμένο έργο αρχαιομετρίας για την συντήρηση του γραπτού διακόσμου της ιεράς Μητρόπολης Αμφίσσης, έργο του ζωγράφου Σπύρου Παπαλουκά." Δευτέρα 31/1/2011 Η επιστήμη της συντήρησης και το επάγγελμα του συντηρητή 18.00-18.20 Μαρίκα Τρομπέτα, Ελίνα Καβαλιεράτου, συντηρήτριες ζωγραφικών έργων του τμήματος συντήρησης της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου Στην ομιλία θα γίνει μια εισαγωγή στην επιστήμη της συντήρησης, όπως αυτή ορίζεται επίσημα, στη φύση του επαγγέλματος του συντηρητή και τη σημασία του για τη διατήρηση των συλλογών. Θα γίνει μια σύντομη αναφορά στην ιστορία της συντήρησης στην Ελλάδα, στις σπουδές που απαιτούνται για να γίνει κάποιος συντηρητής, καθώς επίσης και φορείς, οργανισμούς και Forums γύρω από τη συντήρηση. Θα γίνει μια ενημέρωση για τους νόμους που ισχύουν αυτή τη στιγμή περί συλλογών και συντήρησης και για τον κώδικα δεοντολογίας του επαγγέλματος του συντηρητή.
18.20-18.45 Παθολογία των έργων τέχνης και οι παράγοντες φθοράς τους Αγνή Τερλιξή, συντηρήτρια ζωγραφικών έργων του τμήματος συντήρησης της Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείου Αλεξάνδρου Σούτσου Παρουσιάζεται η τεχνολογία και τα υλικά κατασκευής των ελαιογραφιών, των φορητών εικόνων και των ζωγραφικών έργων τέχνης σε χάρτινο υπόστρωμα. Αναλύονται οι βασικοί παράγοντες φθοράς τους και παρουσιάζονται οι διάφοροι τύποι φθορών που συνήθως συναντώνται. Διάλειμμα 19.00-20.00 WORKSHOP: Παθολογία των έργων τέχνης και οι παράγοντες φθοράς τους Συντονίστρια: Μαρίκα Τρομπέτα Οι συμμετέχοντες θα πληροφορηθούν για τη σωστή τεκμηρίωση των συλλογών, τον τρόπο με τον οποίο μπορούν να καταγράψουν τα έργα τους, θα φέρουν έργα, θα δουν φθορές, θα συμπληρώσουν σύντομα δελτία φυσικής κατάστασης και θα πάρουν οδηγίες σχετικές με τις βασικές αρχές προληπτικής συντήρησης. Δευτέρα 7/2/2011 Ο ρόλος του συντηρητή στην προετοιμασία μιας έκθεσης 18.00-18.15 Ελίζα Πολυχρονιάδου, Εικόνες από μία έκθεση Η επιλογή των κατάλληλων υλικών για την έκθεση των αντικειμένων, ο ορισμός των κατάλληλων περιβαλλοντικών συνθηκών παραμονής τους, παλαιότερες επεμβάσεις που επανεξετάζονται σε νέα πλαίσια ή νέες επεμβάσεις που πραγματοποιούνται με γνώμονα της ενότητα της έκθεσης είναι μερικά από τα θέματα που παρουσιάζονται και σχολιάζονται 18.15-18.30 Θάλεια Παπαγεωργίου, συντηρήτρια φορητών έργων και τοιχογραφιών Η καθοριστική συμβολή του συντηρητή στη διοργάνωση και πραγματοποίηση μιας έκθεσης. Μετά από μια σύντομη αναδρομή στα δομικά υλικά των έργων τέχνης, στα πολλαπλά προβλήματα που, με την πάροδο του χρόνου, αυτά αντιμετωπίζουν, στις μεθόδους
θεραπείας τους, καθώς και στους τρόπους πρόληψης των προβλημάτων αυτών, διευκρινίζονται οι υποχρεώσεις του συντηρητή απέναντι στα προς έκθεση έργα, κατά την μεταφορά τους σε κάποιο χώρο του εσωτερικού ή του εξωτερικού, κατά την εγκατάστασή τους στο χώρο έκθεσης, καθώς και καθ' όλη τη διάρκεια της παραμονής τους σε αυτόν. 18.30-18.45 Ελένη Λαγούδα, συντηρήτρια χαρτώου και φωτογραφικού υλικού Συντήρηση ενός φωτογραφικού λευκώματος Το φωτογραφικό λεύκωμα που συντηρήθηκε ανήκει στο Imperial War Museum του Λονδίνου και αποτέλεσε μέρος της μεταπτυχιακής μου έρευνας στο Camberwell College of Arts. Αποτελείται από 31 φωτογραφίες με συνδετικό μέσο τη ζελατίνη και φωτοευαίσθητο υλικό τον άργυρο. Η έντονη προσβολή από μικροοργανισμούς (μύκητες) τόσο στο λεύκωμα όσο και στις φωτογραφίες, έθεσε σαν προτεραιότητα των εργασιών την αντιμετώπισή τους. Η φύση των φωτογραφιών ζελατίνης, που απαιτεί μη υδάτινες μεθόδους αντιμετώπισης, περιόρισε σημαντικά το φάσμα των ενεργειών απολύμανσης. Παράλληλα, ερωτήματα που αφορούν το διαχωρισμό των φωτογραφιών από το λεύκωμα και τη διατήρηση / συντήρηση του λευκώματος καθόρισαν τις ενέργειες αποκατάστασης, καθώς και τον τελικό τρόπο αποθήκευσης. 19.00-19.30 Χριστίνα Καραδήμα, συντηρήτρια ζωγραφικών έργων Εθνικής Πινακοθήκης και Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτσου μουσειολόγος Αρχικά θα παρουσιασθούν τα στάδια ανάπτυξης μίας έκθεσης (η σύλληψη της ιδέας, η έρευνα, Exhibition brief: προγραμματισμός με αρχικό οικονομικό προϋπολογισμό) και στη συνέχεια ο σχεδιασμός (οικονομικός προϋπολογισμός, αναζήτηση του περιεχομένου σε κείμενα και πηγές). Ακολούθως, θα γίνει αναφορά στις ειδικότητες των επαγγελματιών, που εμπλέκονται στην προετοιμασία μιας έκθεσης: ιστορικός τέχνης / αρχαιολόγος, αρχιτέκτονας, συντηρητής, τεχνικό προσωπικό, μουσειοπαιδαγωγοί, φύλακες. Τα θέματα εστιάζονται στα ακόλουθα πεδία: Α) Στάδια στα οποία καλείται να συμμετέχει ο συντηρητής έργων τέχνης Β) Στάδια στα οποία θα έπρεπε να συμμετέχει ο συντηρητής έργων τέχνης: Έλεγχος έργων κατά την επιλογή τους Συντήρηση / προληπτική ή σωστική Διαμόρφωση των απαραίτητων προϋποθέσεων για την ασφαλή μεταφορά, αποθήκευση και έκθεση Γ) Προβλήματα που προκύπτουν κατά τους δανεισμούς, την κακή διατήρηση των έργων, τον λάθος χειρισμό στην αποθήκευση και μεταφορά των έργων τέχνης, την έλλειψη χρόνου και τις ιδιαίτερες απαιτήσεις της έκθεσης Δ) Παραδείγματα
Τελικά συμπεράσματα : Τι εξασφαλίζει η παρουσία του συντηρητή στην επιτυχή πραγματοποίηση μίας έκθεσης 19.30-20.00 WORKSHOP: Guidelines για τον ασφαλή χειρισμό, συσκευασία και μεταφορά των έργων τέχνης Συντονίστρια: Ελίνα Καβαλιεράτου Επίδειξη υλικών και τρόπων συσκευασίας, καθώς και μεταφοράς έργων τέχνης.